Sygn. akt IV U 262/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2020r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

SSO Jerzy Zalasiński

Protokolant

st. sekr. sądowy Dorota Malewicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2020r. w S.

odwołania D. Ż.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 28 lipca 2017 r. Nr ZER-SW1- (...)

w sprawie D. Ż.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

o wysokość policyjnej renty rodzinnej

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala wysokość renty rodzinnej należnej D. Ż. w kwocie (...),22 (...)
i 22/100) zł na dzień 01 października 2017r.;

II.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz D. Ż. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 262/19 UZASADNIENIE

Decyzją z 28 lipca 2017r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, działając na podstawie art.24a w zw. z art. 32 ust.1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji nr 354662/2017 z 3 kwietnia 2017r., od dnia 1 października 2017r. ponownie ustalił wysokość renty rodzinnej D. Ż. na kwotę 1 456,94 złotych brutto. Do decyzji załączono jako jej integralną część Informację IPN nr 354662/2017 z 3 kwietnia 2017r. o przebiegu służby męża ubezpieczonej W. Ż. (1), z której to informacji wynika, że na podstawie art.13a ust.1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) na podstawie posiadanych akt osobowych ustalono, że W. Ż. (1) w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art.13 b w/w ustawy (decyzja organu emerytalnego z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej wraz z informacją IPN nr 354662/2017 o przebiegu służby z 3 kwietnia 2017r. k.3-6 akt organu emerytalnego).

Odwołanie od w/w decyzji z 28 lipca 2017r. ustalającej od 1 października 2017r. wysokość renty rodzinnej po W. Ż. (1) złożyła ubezpieczona D. Ż., reprezentowana przez pełnomocnika. Ubezpieczona zarzuciła powyższej decyzji:

1.  naruszenie przepisu art.24a i art.32 ust.1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym Policji (…) poprzez obniżenie przysługującego ubezpieczonej świadczenia, co narusza zasadę ochrony praw nabytych, zasadę niedziałania prawa wstecz, a także zasadę sprawiedliwości społecznej i zaufania obywatela do demokratycznego państwa prawa, w związku z tym naruszenie art.2, art. 31 ust.3 i art.67 ust.1 Konstytucji RP,

2.  naruszenie przepisu art.32 ust.1 w zw. z art.64 ust.1 i 2 oraz art.67 ust.1 Konstytucji w zw. z art.1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu uprawnień ubezpieczonej o charakterze majątkowym wynikających ze służby męża przed 1990r. i obniżenie świadczeń rentowych należnych z tytułu tej służby, w stosunku do członków rodzin osób, które nie pełniły służby w okresie PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa,

3.  naruszenie przepisu art.45 ust.1 w związku z art.10 ust.1 i 2 Konstytucji RP oraz art.42 ust.1 Konstytucji RP w związku z art.6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na zastosowaniu wobec ubezpieczonej represji ekonomicznej bez wykazania winy W. Ż. (1) i jego działań na rzecz aparatu represji PRL oraz poprzez zastąpienie przez władzę ustawodawczą władzy sądowniczej i odwrócenie zasady domniemania niewinności przez automatyczne uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie w jednostkach wymienionych w art.13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) za winnych działań zasługujących na penalizację,

4.  naruszenie przepisu art.64 ust.1 i 2 w zw. z art.67 ust.1 w zw. z art.71 ust.1 w zw. z art. 31 ust.3 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w z art.14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na arbitralnym naruszeniu osobistych praw majątkowych ubezpieczonej i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej dla wszystkich ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia mojego prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej.

Wskazując na powyższe ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej renty rodzinnej w dotychczasowej wysokości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przypisanych (odwołanie wraz z załącznikami k.3-28 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy – Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od ubezpieczonej kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu stanowiska organ emerytalny wskazał, że zaskarżona decyzja została wydana na podstawie art.24a w związku z art.32 ust.1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz na podstawie uzyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej informacji z 3 kwietnia 2017r. o przebiegu służby W. Ż. (1), z której wynika, że W. Ż. (1), pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b powyższej ustawy. Przepis art.15c ust.1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym Policji (…) wprowadził zasady obliczania emerytury, dla osób które pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa przewidując, że w przypadku osoby, które pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa i które pozostawała w służbie przed 2 stycznia 1990r. emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b i 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art.13 ust.1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Ponadto w art.15c ust.3 przewidziano obostrzenie, zgodnie z którym wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust.1 i 2 nie może wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na mocy tej samej nowelizacji wprowadzono do powyższej ustawy przepis art.13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Organ rentowy zobowiązany został przy tym przez ustawodawcę do wszczynania z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń. Mając na uwadze powyższe regulacje oraz informację uzyskaną z Instytutu Pamięci Narodowej z 3 kwietnia 2017r. o przebiegu służby W. Ż. (1) na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b w/w ustawy emerytalnej, z której wynika, że W. Ż. (1), przed 2 stycznia 1990r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, organ rentowy dokonał ponownego obliczenia wysokości renty rodzinnej przysługującej ubezpieczonej po W. Ż. (1) (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.29-31 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona D. Ż. jest wdową po W. Ż. (1). Ubezpieczona uprawniona jest do renty rodzinnej po mężu – byłym funkcjonariuszu Policji w trybie przepisów ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (zwanej dalej ustawą emerytalną).

Decyzją z (...) o waloryzacji renty, organ emerytalny ,tj. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, ustalił że od 1 marca 2017r. wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej wynosi (...) złotych brutto miesięcznie (decyzja z 27 lutego 2017r. o waloryzacji renty rodzinnej k.2 akt rentowych).

W dniu 28 lipca 2017r. organ emerytalny wydał zaskarżoną decyzję, w której na nowo ustalił wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej poczynając od 1 października 2017r. Przedmiotowa decyzja wydana została na podstawie art.24a w związku z art.32 ust.1 pkt 1 w/w ustawy emerytalnej oraz na podstawie informacji IPN nr 354662/2017 z 3 kwietnia 2017r., z której wynika, że W. Ż. (1) w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b w/w ustawy emerytalnej. W oparciu o powyższe dane od 1 października 2017r. organ emerytalny obniżył wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej z kwoty 3 045,22 złotych (po waloryzacji od 1 marca 2017r.) do kwoty 1 747,19 złotych brutto miesięcznie. Zgodnie z pkt 1 zaskarżonej decyzji nowa wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej ustalona została w ten sposób, że najpierw ustalono, iż wysokość emerytury zmarłego W. Ż. (1) - z uwzględnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa - wynosi 4 589,01 złotych, przy czym z uwagi na to, że w/w świadczenie jest wyższe od przeciętnej emerytury, jego wysokość obniżona została do kwoty 2 069,02 złotych, a następnie wskazano, że wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej obliczona jako 85% świadczenia zmarłego wynosi 1 758,67 złotych, a po obniżeniu do kwoty przeciętnej renty rodzinnej, wynosi 1 747,19 złotych brutto miesięcznie (zaskarżona decyzja z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej ubezpieczonej k.6-6v akt rentowych).

Podstawa obniżenia renty rodzinnej po funkcjonariuszu Milicji Obywatelskiej (i funkcjonariuszach innych służb) wynika z nowelizacji od 1 października 2017r. w/w ustawy emerytalnej i wprowadzenia do niej art.13b, w którym wskazano na służbę na rzecz totalitarnego państwa przypadającą w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r. pełnioną w wymienionych enumeratywnie instytucjach i formacjach i dalej wprowadzenia art.15c i art.22a, w których wskazano mechanizm obniżenia wysokości odpowiednio emerytury i renty inwalidzkiej oraz art.24a ustawy, w którym wskazano mechanizm obniżenia renty rodzinnej w przypadku ustalenia, że dana osoba – emeryt lub rencista oraz osoba, po której przysługuje prawo do renty rodzinnej, pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa. W przypadku W. Ż. (1) – jak już wskazano – Instytut Pamięci Narodowej w informacji nr 354662/2017 sporządzonej w dniu 3 kwietnia 2017r. ustalił, że wymieniony pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art.13b ustawy emerytalnej w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. (informacja IPN nr 354662/2017 z 3 kwietnia 2017r. k.3 akt rentowych).

W. Ż. (1) w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. pełnił służbę na stanowisku referenta - technika konserwacji urządzeń transmisji danych w Biurze Eksploatacji i (...) Systemu (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (opinia służbowa dot. W. Ż. (1) z dnia 24 lutego 1982r., notatka służbowa dot. W. Ż. (1) z dnia 15 marca 1982r. k.8 i 9 –III rozdział akt osobowych). Z dniem 1 lipca 1982r. został przeniesiony do pracy w Kompanii Ochronnej Batalionu K. Ochronnego Stołecznego (...) Spraw Wewnętrznych w W.. Wówczas W. Ż. (1) pełnił służbę wartowniczą w plutonie S w B. (karta przeniesienia W. Ż. (1) z Departamentu PESEL Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do K. Stołecznej Milicji Obywatelskiej z dnia 30 lipca 1982r., opinia służbowa dot. W. Ż. (1) z 19 września 1983r. k.14 i 16 –III rozdział akt osobowych). Następnie, od 16 lipca 1984r. W. Ż. (1) pełnił służbę w Biurze Kontrwywiadu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na stanowisku referenta techniki operacyjnej w Wydziale III w grupie funkcjonariuszy prowadzących konserwację i naprawy urządzeń techniki radiokontrwywiadowczej (karta przeniesienia W. Ż. (1) z Kompanii Ochronnej Batalionu K. Ochronnego Stołecznego (...) Spraw Wewnętrznych do Biura Kontrwywiadu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1984r., opinie służbowe dot. W. Ż. (1) z dnia 27 czerwca 1984r. oraz z dnia 6 maja 1987r., karta informacyjna dot. W. Ż. (1) kandydata do służby w Wydziale II BOR k.24, 25, 34 i 36 –III rozdział akt osobowych). Z dniem 16 grudnia 1987r. W. Ż. (1) został przeniesiony do służby w Biurze Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na stanowisko starszego wywiadowcy. Wówczas praca W. Ż. (1) polegała na zewnętrznej ochronie obiektów (notatka informacyjna z dnia 23 listopada 1987r. dot. kandydata do służby w Wydziale II BOR, karta przeniesienia W. Ż. (2) do Biura Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wniosek W. Ż. (1) o przyjęcie do służby w (...) w W. z k.36-39 i 44 –III rozdział akt osobowych).

W. Ż. (1) został zwolniony ze służby w Biurze Ochrony Rządu z dniem 31 lipca 1990r. (rozkaz personalny dot. zwolnienia W. Ż. (1) ze służby nr 025 z dnia 17 września 1990r., karta zwolnienia W. Ż. (1) ze służby w Biurze Ochrony Rządu z dnia 13 sierpnia 1990r. k.40-42 i 45 –III rozdział akt osobowych).

W późniejszym okresie W. Ż. (1) postał pozytywnie zweryfikowany do służby w Policji. Od 1 września 1990r. W. Ż. (1) pełnił służbę na stanowisku technika Wydziału Łączności w Centrum Szkolenia Policji w L. (wniosek personalny z 29 kwietnia 1992r. oraz informacja dot. przebiegu służby W. Ż. (1) k.46, 108 –III rozdział akt osobowych).

Zadaniem Rządowego Centrum Informatycznego Powszechnego (...) było zaprojektowanie, wdrożenie oraz eksploatacja Powszechnego (...) i jego podsystemów w zakresie podstawowych cech demograficznych na potrzeby kraju w dziedzinie gospodarowania kadrami, planowania gospodarczego oraz usprawniania procesów administrowania w oparciu o ustalenia i środki finansowe określone przez Komitet (...). W rozpatrywanym okresie działania (...) obejmowały: działalność projektową, badawczo-wdrożeniową i doświadczalną, eksploatację zbiorów PESEL i jego podsystemów oraz ustalanie trybu korzystania z nich, inicjowanie i opiniowanie aktów normatywnych w zakresie problematyki związanej z PESEL, zapewnienie pełnej ochrony i zabezpieczenie danych gromadzonych w PESEL oraz jego podsystemach, a zwłaszcza zabezpieczenie interesów osobistych obywateli w toku zbierania, przechowywania i udostępniania danych osobowych (uchwała Nr 208/75 Rady Ministrów z 11 listopada 1975r. w sprawie utworzenia Rządowego Centrum Informatycznego Powszechnego (...) k.112-113 akt sprawy).

Biuro (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odpowiedzialne było za organizację i realizację działań operacyjno-technicznych radiokontrwywiadu resortu spraw wewnętrznych wynikających z potrzeb jednostek operacyjnych resortu spraw wewnętrznych, analizy materiałów operacyjnych uzyskiwanych z prowadzonego nasłuchu radiowego i radionamierzania, porozumień pomiędzy zainteresowanymi resortami, umów międzynarodowych o współpracy służb (...) organów bezpieczeństwa europejskich państw socjalistycznych. Do zakresu działania Biura (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych należało m.in.: prowadzenie całodobowego stacjonarnego nasłuchu radiowego i radionamierzania w celu ujawnienia radiostacji agenturalnych, podejrzanych i nieznanych, rozpracowywanie systemów łączności radiowych i danych radiowych przedstawicielstw państw kapitalistycznych w PRL oraz ich baz radiowych, przechwytywanie drogą nasłuchu radiowego, szyfrotelegramów określonych przedstawicielstw państw kapitalistycznych w PRL i ich baz radiowych przekazywanie przechwyconych szyfrotelegramów do Biura A, prowadzenie okresowego nasłuchu radiowego i radionamierzania w zakresie (...) w zależności od potrzeb operacyjnych, w tym nasłuchu radiowego na terenie W. w systemie stacjonarnym i na środkach ruchowych oraz działania poszukiwawczo-radionamirowe w zakresie (...) na terenie kraju na środkach ruchomych wynikające z potrzeb operacyjnych, dalsze rozpracowywanie radiowych łączności dyplomatycznych i zabezpieczenie technicznego sprzętu i urządzeń na zakres (...) (zarządzenie Nr 026/79 Ministra Spraw Wewnętrznych z 15 czerwca 1976r. w sprawie zakresu działania i organizacji Biura (...)/radiokontrwywiadu/ Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz analiza zakresu działania radiokontrwywiadu MSW z 10 marca 1984r. k.118-136 akt sprawy).

Biuro Ochrony Rządu odpowiedzialne było za realizację zadań w zakresie ochrony naczelnych władz partyjnych i państwowych. Do zakresu działania Biura Ochrony Rządu należała m.in. ochrona osób zajmujących stanowiska: I Sekretarza KC (...), Przewodniczącego Rady Państwa, Prezesa Rady Ministrów, Prezesa (...), Przewodniczącego CK SD, Marszałka Sejmu, Przewodniczącego Rady Krajowej (...), Członka Biura Politycznego KC (...), Zastępcy Członka Biura Politycznego KC (...), Sekretarza KC (...), Członka Sekretariatu KC (...), Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych, Ministra Spraw Zagranicznych, ochrona członków rządowych i partyjnych delegacji zagranicznych zajmujących równorzędne stanowiska lub analogiczne stanowiska do wymienionych, ochrona członków byłego kierownictwa partyjno-państwowego, w tym Pierwszego Sekretarza KC (...), Przewodniczącego Rady Państwa, Prezesa Rady Ministrów oraz osób zajmujących inne stanowiska na polecenie Ministra Spraw Wewnętrznych, a ponadto ochrona obiektów: Gmachu Komitetu Centralnego (...), B., Gmachu Urzędu Rady Ministrów, Gmachu Sejmu, a ponadto sprawowanie nadzoru ochronnego nad gmachem Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz innymi obiektami i rezydencjami osób ochranianych (zarządzenie nr 0024/81 Ministra Spraw Wewnętrznych z 11 czerwca 1981r. w sprawie zakresu działania i organizacji Biura Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, zarządzenie nr 0048/83 Ministra Spraw Wewnętrznych z 6 maja 1983r. zmieniające zarządzenie w sprawie zakresu działania i organizacji Biura Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych k.118—118v, 121v-124v akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej D. Ż. okazało się uzasadnione i skutkowało zmianą decyzji z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej przysługującej ubezpieczonej po W. Ż. (1) od 1 października 2017r. poprzez ustalenie wysokości tego świadczenia z pominięciem regulacji art.24a ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Tak ustalona wysokość renty rodzinnej na dzień 1 października 2017r. wynosi 3 045,22 złotych brutto miesięcznie. Jest to wysokość renty ustalona od 1 marca 2017r. na mocy decyzji organu emerytalnego z 27 lutego 2017r. o waloryzacji renty rodzinnej (vide: decyzja z 27 lutego 2017r. o waloryzacji renty rodzinnej k.2 akt rentowych i zaskarżona decyzja z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej k.6 akt rentowych).

Jak już wskazano zaskarżona decyzja z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej ubezpieczonej wydana została w oparciu o regulację art.24a ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (zwanej dalej ustawą emerytalną) wprowadzoną do tejże ustawy na mocy ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym (…) Dz.U. z 2016r., poz.2270. Wskazany przepis art.24a ustawy emerytalnej w ust.1 przewiduje, że w przypadku renty rodzinnej przysługującej po osobie, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r., renta rodzinna przysługuje na zasadach określonych w art.24, z zastrzeżeniem, iż wysokość renty rodzinnej ustala się na podstawie świadczenia, które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu, z uwzględnieniem przepisów art.15c lub art.22a. W ustępie 2 przepisu art.24a przewidziano natomiast, że wysokość renty rodzinnej, ustalonej zgodnie z ust.1 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej renty rodzinnej wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Z kolei w ustępie 3 art.24a wskazano, iż w celu ustalenia wysokości renty rodzinnej, zgodnie z ust.1 i 2, organ emerytalny występuje do Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z wnioskiem o sporządzenie informacji, o której mowa w art.13a ust.1, a zatem informacji o przebiegu służby określonego funkcjonariusza na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b. Przepis art.13b, do którego odwołuje się powyższa regulacja również został wprowadzony do ustawy emerytalnej na mocy ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2016r. W przepisie tym ustawodawca wskazał, że za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę pełnioną w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. w enumeratywnie wymienionych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach:

1)  Resort (...) Komitetu (...),

2)  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,

3)  Komitet do (...),

4)  jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie od dnia 14 grudnia 1954r.

Przyjmując powyższe regulacje oraz informację Instytutu Pamięci Narodowej udzieloną w trybie art.13a ust.1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którą W. Ż. (1) pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. i ze służby tej zwolniony został przed dniem 1 sierpnia 1990r., organ emerytalny od 1 października 2017r. ustalił wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej po W. Ż. (1) w wysokości 1 747,19 złotych brutto miesięcznie ,tj. obniżając jej wysokość w porównaniu do stanu sprzed 1 października 2017r. – do 30 września 2017r. wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej wynosiła 3 045,22 złotych brutto miesięcznie. Wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej od 1 października 2017r. ustalona została – jak wskazano wyżej – wg reguł określonych w dodanym do ustawy emerytalnej art.24a ust.1 i ust.2, a zatem w pierwszej kolejności organ emerytalny na podstawie art.15c ust.1 i 3 ustawy emerytalnej - do którego odsyła art.24 ust.1 ustawy - na nowo ustalił wysokość emerytury W. Ż. (1) w ten sposób, że obliczył ją jako 0% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art.13b, a zatem z pominięciem 7 lat i 16 dni służby przypadającej na czas od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. oraz jako 2,6% podstawy wymiaru za każdy kolejny rok służby lub okresów równorzędnych, o których mowa w art.13 ust.1 pkt 1, 1a oraz 2-4 ustawy, co dało kwotę 4 589,01 złotych, a następnie ograniczył wysokość tak obliczonej emerytury zmarłego W. Ż. (1) do kwoty przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ,tj. do kwoty 2 069,02 złotych. Następnie, przyjmując, że wysokość renty rodzinnej dla 1 osoby uprawnionej wynosi 85% świadczenia zmarłego, organ emerytalny ustalił, że wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej po W. Ż. (1) wynosi 1 758,67 złotych (85% z kwoty 2 069,02 złotych), a po obniżeniu – w myśl ustępu 2 art.24a ustawy - do przeciętnej renty rodzinnej wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynosi 1 747,19 złotych brutto miesięcznie (vide: zaskarżona decyzja z 28 lipca 2017r. k.6 akt rentowych).

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że sam fakt zatrudnienia W. Ż. (1) w jednej z jednostek wymienionych w art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) nie oznacza jeszcze pełnienia przez niego służby na rzecz totalitarnego państwa. Nowelizując na mocy w/w ustawy z 16 grudnia 2016r., ustawę emerytalną i wprowadzając do niej przepisy art.15c i art.24a przewidujące obniżenie świadczenia rentowego ubezpieczonej, a uprzednio - w ramach operacji obniżenia świadczenia rentowego ubezpieczonej, ponowne ustalenie wysokości emerytury W. Ż. (1) poprzez pominięcie w obliczeniu tej emerytury okresu służby uznanej za okres służby na rzecz państwa totalitarnego w rozumieniu art.13b ustawy emerytalnej – ustawodawca dał podstawy do ingerencji w uprawnienie rentowe ubezpieczonej w oparciu o przesłankę służby na rzecz państwa totalitarnego, która to przesłanka biorąc pod uwagę sposób redakcji art.13b ustawy emerytalnej jest wypełniona przez fakt pełnienia służby w określonej ustawowo formacji w określonym ustawowo czasie. Poza ustawowymi ramami przesłanki służby na rzecz totalitarnego państwa jako przesłanki obniżenia świadczeń emerytalno-rentowych, ustawodawca pozostawił faktyczne okoliczności pełnienia służby przez funkcjonariusza określonej formacji, w tym okoliczności związane z indywidualnymi czynami tegoż funkcjonariusza, w szczególności w kontekście ich zgodności z przepisami prawa. Zauważyć jednak należy, że ustawodawca nie podał definicji totalitarnego państwa, ani nie precyzował jakie działania składają się na pojęcie służby na rzecz takiego państwa. W ocenie Sądu pomocne tu będzie posłużenie się w drodze analogii definicją zawartą w preambule do ustawy z dnia 18 października 2006r. (Dz. U. z 2020r. poz. 306, 284, 322) o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów, w rozumieniu tej ustawy praca albo służba w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego, lub pomoc udzielana tym organom przez osobowe źródło informacji polegała na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli. Wskazując na powyższe, po zbadaniu okoliczności sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że sama służba W. Ż. (1) w Milicji Obywatelskiej nie stanowi podstawy do obniżenia wysokość świadczenia D. Ż.. W ocenie Sądu poza sporem jest, że organy bezpieczeństwa PRL pełniły w rzeczywistości funkcję policji politycznej i stosowały metody działania naruszające przyrodzone prawa człowieka. Jednakże ogólna negatywna ocena instytucji i organów władzy PRL nie powinna być automatycznie przenoszona na ocenę sytuacji jednostki w kontekście jej uprawnień emerytalnych, czy rentowych, również w kontekście wysokości tych świadczeń. Brak uwzględnienia sytuacji konkretnego świadczeniobiorcy wskazuje na uznanie wszystkich funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa PRL za winnych czynów mających uzasadniać zastosowanie wobec nich środków represyjnych, gdyż za taki środek należy uznać obniżenie świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego. Kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art.13b ust.1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym Policji (…) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16 września 2020r. w sprawie III UZP 1/20). Tymczasem jak pokazuje przykład służby W. Ż. (1) w okresie uznanym przez IPN za okres służby na rzecz totalitarnego państwa ,tj. od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. oraz od 16 lipca 1984r. do 31 lipca 1990r. – odtworzony na ile jest to możliwe na podstawie zachowanych akt osobowych – brak jest przesłanek do stwierdzenia, że w okresie tym W. Ż. (1) dopuszczał się zachowań, które zasługiwały na penalizację. Bez wątpienia W. Ż. (1) w okresie służby w Milicji Obywatelskiej nie wykonywał zadań związanych ze zwalczaniem organizacji niepodległościowych i osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Z akt osobowych W. Ż. (1) wynika, że w okresie od 1 lipca 1981r. do 30 czerwca 1982r. pełnił W. Ż. (1) służbę na stanowisku referenta - technika konserwacji urządzeń transmisji danych w Biurze Eksploatacji i (...) Systemu (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Wydziale (...), którego zadaniem było zaprojektowanie, wdrożenie oraz eksploatacja Powszechnego (...) i jego podsystemów w zakresie podstawowych cech demograficznych na potrzeby kraju w dziedzinie gospodarowania kadrami, planowania gospodarczego oraz usprawniania procesów administrowania w oparciu o ustalenia i środki finansowe określone przez Komitet (...). Od 16 lipca 1984r. W. Ż. (1) pełnił służbę na stanowisku referenta techniki operacyjnej w Biurze Kontrwywiadu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, gdzie zajmował się konserwacją i naprawami urządzeń techniki radiokontrwywiadowczej, a następnie od 16 grudnia 1987r. w Biurze Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, gdzie jego praca polegała na zewnętrznej ochronie obiektów wymienionych w zarządzeniu nr 0024/81 Ministra Spraw Wewnętrznych z 11 czerwca 1981r. w sprawie zakresu działania i organizacji Biura Ochrony Rządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (vide: ustalenia faktyczne).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd odmówił zastosowania w/w przepisu art.24a ustawy emerytalnej w odniesieniu do ubezpieczonej i na skutek odwołania ubezpieczonej od decyzji z 28 lipca 2017r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej, na podstawie art.477 14§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość renty rodzinnej ubezpieczonej na dzień 1 października 2017r. w kwocie obowiązującej przed tą zmianą ,tj. w wysokości 3 045,22 złotych brutto miesięcznie.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd oparł na wynikającej z art. 98§1 kpc zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. W konsekwencji, na podstawie art.98§3 w zw. z art.99 kpc w zw. z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r. poz. 1804) Sąd zasądził od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz ubezpieczonej kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.