UZASADNIENIE

Powodowie 1.P. M. i 2.Ł. L. w pozwie przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w R. wnieśli o zasądzenie kwot ad.1)- 3456,00 zł i ad.2)- 2908 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem zwrotu kosztów dojazdu z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby i z powrotem oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając swoje roszczenie podali , że są funkcjonariuszami służby więziennej zatrudnionymi w Zakładzie Karnym w R.. Z uwagi na okoliczność, że powodowie mieszkają w innej miejscowości niż miejsce pełnienia służby, są zmuszeni dojeżdżać do pracy i w związku z tym powód ad.1 w dniu 31 lipca 2013 r. a powód ad 2 w dn.8.08.13r złożyli wnioski do Dyrektora Zakładu Karnego w R. o zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem .Dyrektor Zakładu Karnego w R. odmówił im jednak wypłaty równowartości kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, powołując się na fakt zawarcia umowy pomiędzy Centralnym Zarządem Służby Więziennej i (...) S. A. w przedmiocie wykupienia uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości co najmniej 50% zgodnie z art. 183 ust. 6 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej. Powodowie nie zgadzają się z tym stanowiskiem, ponieważ między ich miejscem zamieszkania a miejscem pełnienia służby w R. nie ma połączenia kolejowego, pozwalającego na wykorzystanie tego transportu kolejowego, na który zostały wykupione zniżki celem dojazdu przez pracowników do miejsca pracy. W ocenie powodów brak możliwości korzystania z transportu kolejowego, a zarazem ze zniżek przewidzianych na mocy umowy z (...) S. A. wyłącza zastosowanie w stosunku do nich dyspozycji art. 183 ust. 6 ustawy o Służbie Więzienne a interpretacja tego art. przez pozwanego prowadziłaby do dyskryminacji z uwagi na miejsce zamieszkania.

Powodowie domagają się na podst. art. 183 ust.2 w/w ustawy zasądzenia na ich rzecz kosztów dojazdu do służby i z powrotem za okres od września 2010r do 31.12.2011r i podnieśli, że roszczenie za miesiąc wrzesień 2010r nie jest przedawnione albowiem zgodnie z przepisami wniosek o zwrot kosztów dojazdu składać należało w terminie do 10 dni następującego po miesiącu, za który ubiegało się o zwrot kosztów dojazdu natomiast na wypłatę świadczenia pozwany miał kolejne 30 dni. Tak też nie minęły 3 lata od wymagalności świadczenia za wrzesień bo okres ten minie dopiero 10.11.2013r.

W odpowiedzi na pozwy pozwany Zakład Karny w R. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania. Pozwany przyznał, że powodowie są funkcjonariuszami Służby Więziennej, zatrudnionymi u pozwanego oraz że powód ad.1 mieszka w miejscowości O. a powód ad.2 w A. . Pozwany przyznał nadto, iż powodowie wystąpili o zwrot kosztów przejazdu, zaś pozwany odmówił im wypłaty żądanej kwoty, powołując się na treść art. 183 ust. 6 ustawy o Służbie Więziennej w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r. W związku z tym pozwany zakwestionował roszczenie powoda o zwrot kosztów przejazdu.

Pozwany wskazał, że roszczenie nie może zostać zrealizowane, albowiem powodowie uchybili terminowi do złożenia wniosków .Zgodnie z §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszowi Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów, a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów ( Dz.U. nr 147 poz.987) funkcjonariusz służby więziennej składa do kierownika jednostki organizacyjnej Służby Więziennej , w której pełni służbę , wniosek o zwrot kosztów dojazdu w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który ubiega się o zwrot kosztów dojazdu. Powodowie zaś złożyli wnioski około 2-3 lata po terminie. Skarb Państwa nie może być narażony na konieczność realizacji świadczeń, których dochodzenia w przepisanym terminie funkcjonariusze zaniechali.

Pozwany podniósł, że zgodnie z art. 183 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2011 r.) funkcjonariuszowi, który zajmuje lokal mieszkalny w miejscowości pobliskiej miejsca pełnienia służby, przysługuje zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem w wysokości ceny biletów za przejazd koleją lub autobusami. W opinii pozwanego przepis ten nie może być jednak rozumiany jako abstrakcyjne uprawnienie każdego funkcjonariusza, zamieszkującego poza siedzibą zakładu pracy, do żądania od pracodawcy zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby. Pozwany wskazał, że przepis ten znajduje się w rozdziale 18. ww. ustawy zatytułowanym „Mieszkania funkcjonariuszy”, przez co powinien być rozumiany jako uzupełnienie uprawnień funkcjonariusza związanych z zajmowaniem lokalu mieszkalnego, przydzielonego mu na podstawie art. 170 -172 tej ustawy. Zaznaczył przy tym, że pojęcie „lokal mieszkalny” nie oznacza każdego mieszkania, lecz wyłącznie lokal określony w art. 177 ustawy o Służbie Więziennej. Zatem w ocenie pozwanego, jeśli funkcjonariusz nie korzysta z lokalu przydzielonego mu na podstawie art. 170 - 172 powyższej ustawy, nie przysługuje mu zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby. W związku z powyższym, jako że powód nie korzysta z lokalu, o którym mowa w rozdziale 18. ustawy o Służbie Więziennej, nie ma do niego zastosowania przepis art. 183 tejże ustawy, dotyczący zwrotu kosztów dojazdu do pracy. Pozwany stwierdził więc, że nie sposób uznać, aby powód był uprawniony do zwrotu kosztów przejazdu.

W dalszej kolejności, w sytuacji uznania przez Sąd, że powodowie są jednak uprawnieni do żądania zwrotu kosztów przejazdu pomimo faktu, że nie przysługuje im prawo do lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 170 - 172 ustawy o Służbie Więziennej, pozwany podniósł z ostrożności procesowej, że roszczenie powodów jest wykluczone ze względu na treść art. 183 ust. 6 tej ustawy. Podał , że funkcjonariusze Służby Więziennej zatrudnieni u pozwanego byli uprawnieni w latach 2010 - 2011 do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego na podstawie umów zawartych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej z (...) S. A. z dnia 5 sierpnia 2010 r. (umowa na okres od 16.08.2010 r. do 31.12.2010 r.) i z dnia 21 grudnia 2010 r. (umowa na okres od 01.01.2011 r. do 31.12.2011 r.). Pozwany podkreślił jednocześnie, że okoliczność, iż powodowie nie mogli korzystać z wykupionych ulg z uwagi na to, że zawarte umowy nie dotyczą przewoźnika, który obsługuje połączenia kolejowe pomiędzy miejscem ich zamieszkania a siedzibą pracodawcy, nie uprawnia powodów do żądania zwrotu kosztów przejazdu w wysokości ceny biletów jednorazowych. Zdaniem pozwanego literalna wykładnia art. 183 ust. 6 ustawy o Służbie Więziennej prowadzi do wniosku, że wykupienie przez pozwanego uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego wykluczało możliwość żądania zwrotu kosztów dojazdu. Pozwany wskazał nadto, że nierealnym byłoby zawarcie przez niego umów o korzystanie z ulgowych przejazdów ze wszystkimi przewoźnikami kolejowymi oraz samochodowymi na terenie kraju. Oznacza to, że wykupienie ulgi 50% na przejazd koleją dla funkcjonariuszy Służby Więziennej w danym roku wyłącza uprawnienie do zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby, także wobec tych funkcjonariuszy, którzy korzystają z transportu innego niż kolejowy bądź nie mogą korzystać z transportu kolejowego, np. ze względu na brak w okolicy ich miejsca zamieszkania linii kolejowej. Powództwo jest zatem w całości bezzasadne.

W odniesieniu natomiast do wysokości roszczenia wskazanego przez powodów pozwany wskazał , że wyliczenie przez nich kosztów przejazdu jest zgodne z wysokością iloczynu liczby dni pełnienia służby oraz wysokości cen biletów jednorazowych oraz miesięcznych przyjętych do wyliczenia.

Poza tym pozwany wskazał, że powodowie byliby jedynie uprawnieni do otrzymania zwrotu 50% podanej w pozwie kwoty roszczenia, zaznaczając, że funkcjonariusze uprawnieni do ulgi na przejazdy w związku z zawarciem przez pozwanego umów o korzystanie z ulgowych przejazdów, partycypowali w kosztach tych przejazdów - ponosili koszt biletu ulgowego (50%). W ocenie pozwanego powodowie nie mogą zatem domagać się zwrotu pełnej kwoty biletu jednorazowego. Sytuacja powodów nie może bowiem ulec polepszeniu w porównaniu do tych funkcjonariuszy, którzy prawo do zwrotu całego kosztu przejazdu utracili na skutek zawartych przez pozwanego umów i ponosili z własnych środków koszt 50% wartości biletów. Pozwany wskazał, że byłoby to sprzeczne z zasadą równego traktowania pracowników i podał, że w razie uznania przez Sąd zasadności żądania powodów zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pracy, powód ad1 winien otrzymać z tego tytułu kwotę 1728 zł. a powód ad.2 kwotę 1454 zł.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rybniku zasądził od pozwanego na rzecz powoda P. M. kwotę 3 456 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 listopada 2013 roku do dnia zapłaty oraz na rzecz powoda Ł. L. kwotę 2 908 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 listopada 2013 roku do dnia zapłaty, wyrokowi w pkt 1 i 2 nadał rygor natychmiastowej wykonalności oraz orzekł o kosztach.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód P. M. jest funkcjonariuszem Służby Więziennej, zatrudnionym w Zakładzie Karnym w R. na stanowisku starszego pielęgniarza ambulatorium od dnia 1 września 2003 r. i od 5.11.2012r posiada stopień starszego sierżanta Służby Więziennej.

Powód zamieszkuje w miejscowości O. , oddalonej od miejsca pełnienia przez niego służby około 20 km. Miejscowość ta nie posiada połączeń kolejowych z miastem R..

W dniu 31 lipca 2013 r. powód zwrócił się do Dyrektora Zakładu Karnego w R. z pismem o zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, przedkładając stosowne wnioski wraz z wykazem dni pełnienia służby w poszczególnych miesiącach w okresie od września 2010 r. do grudnia 2011 r. i podaniem cen biletów (...) na trasie R. (...) O. .

Pismem z dnia 8 sierpnia 2013 r. Dyrektor Zakładu Karnego w R. poinformował powoda, że w związku ze złożonymi przez niego wnioskami o zwrot kosztów dojazdu w okresie od sierpnia 2010 r. do grudnia 2011 r. nie przysługuje mu zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem z uwagi na wykupienie przez Służbę Więzienną uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości 50%, zgodnie z treścią art. 183 ust. 6 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej.

W 2010 r. powód pełnił służbę przez 20 dni we wrześniu, 19 dni w październiku , 6 dni w listopadzie oraz 20 dni w grudniu. Natomiast w 2011 r. powód pełnił służbę przez 19 dni w styczniu, 16 dni w lutym, 15 dni w marcu, 20 dni w kwietniu,17 dni w maju, 21 dni w czerwcu, 16 dni w lipcu, 10 dni w sierpniu, 18 dni we wrześniu, 21dni w październiku, 18 dni w listopadzie oraz 19 dni w grudniu.

Ceny biletów (...) na trasie R. –O. wynosiły:

-od 13.08.10 r do 31.07.11 r -6,80 zł jednorazowy-232 zł bilet miesięczny,

-od 1.08.11r. do 31.12.11r.-7,20 zł jednorazowy-242 zł bilet miesięczny

Średniomiesięczne wynagrodzenie powoda wynosi 3929zł

Powód Ł. L. jest funkcjonariuszem Służby Więziennej, zatrudnionym w Zakładzie Karnym w R. na stanowisku starszego oddziałowego działu ochrony od dnia 3 sierpnia 2008r. r. i od 5.11.2013r. posiada stopień plutonowego Służby Więziennej.

Powód zamieszkuje w miejscowości A. , oddalonej od miejsca pełnienia przez niego służby około 12 km. Miejscowość ta nie posiada połączeń kolejowych z miastem R..

W dniu 8 sierpnia 2013 r. powód zwrócił się do Dyrektora Zakładu Karnego w R. z pismem o zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, przedkładając stosowne wnioski wraz z wykazem dni pełnienia służby w poszczególnych miesiącach w okresie od września 2010 r. do grudnia 2011 r. i podaniem cen biletów (...) na trasie R. (...) A. .

W 2010 r. powód pełnił służbę przez 11 dni we wrześniu, 12 dni w październiku , 14dni w listopadzie oraz 11 dni w grudniu. Natomiast w 2011 r. powód pełnił służbę przez 15 dni w styczniu, 15 dni w lutym, 23 dni w marcu, 20 dni w kwietniu,19 dni w maju, 20 dni w czerwcu, 12 dni w lipcu, 20 dni w sierpniu, 18 dni we wrześniu, 19 dni w październiku, 18 dni w listopadzie oraz 18 dni w grudniu.

Ceny biletów (...) na trasie R. –A. wynosiły:

-od 13.08.10 r do 31.07.11 r -6 zł jednorazowy- 197 zł bilet miesięczny,

-od 1.08.11r. do 31.12.11r.-6,50 zł jednorazowy-208 zł bilet miesięczny

Średniomiesięczne wynagrodzenie powoda wynosi 3663 zł

Pomiędzy Centralnym Zarządem Służby Więziennej a (...) S. A. została zawarta umowa z dnia 5 sierpnia 2010 r., która gwarantowała funkcjonariuszom Służby Więziennej w okresie od 16 sierpnia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r. prawo do przejazdów z 50% ulgą w komunikacji krajowej - w klasie dowolnej, w pociągach ujętych w rozkładzie jazdy uruchamianych przez ustalonych przewoźników. Z kolei na podstawie umowy z dnia 21 grudnia 2010 r., zawartej pomiędzy (...) a (...) S. A., funkcjonariuszom Służby Więziennej przysługiwało w 2011 r. prawo do przejazdów z 50% ulgą we wszystkich pociągach w komunikacji krajowej (w dowolnej klasie).

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwa zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszowi Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów, a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów ( Dz. U. nr 147 poz.987) funkcjonariusz służby więziennej składa do kierownika jednostki organizacyjnej Służby Więziennej , w której pełni służbę , wniosek o zwrot kosztów dojazdu w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który ubiega się o zwrot kosztów dojazdu .

Poza sporem jest, iż powodowie złożyli wnioski po w/w terminie –powód M. w dn.31.07.13r natomiast powód L. 8.08.13r.

Tym niemniej z treści w/w przepisu nie wynika jednak, by funkcjonariusz , który wniosku nie złożył we wskazanym w rozporządzeniu terminie utracił uprawnienie do należnego mu zwrotu kosztów przejazdu

W myśl art.226 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. nr 79, poz. 523 z późn. zm.) „Roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.”Tak więc roszczenia powodów w myśl tych przepisów są nieprzedawnione a uchybienie terminu do złożenia wniosków nie pozbawia powodów prawa do dochodzenia roszczenia.

Zatem na gruncie niniejszej sprawy przede wszystkim należało rozstrzygnąć, czy powodom przysługiwało prawo dochodzenia kwoty żądanej w pozwach tytułem zwrotu kosztów dojazdu z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby, tym samym istota sporu sprowadzała się do interpretacji art. 183 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. nr 79, poz. 523 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 13 sierpnia 2010r do dnia 31 grudnia 2011 r. Stosownie do treści art. 183 ustawy o Służbie Więziennej funkcjonariuszowi, który zajmuje lokal mieszkalny w miejscowości pobliskiej miejsca pełnienia służby, przysługuje zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem w wysokości ceny biletów za przejazd koleją lub autobusami (ust. 1).

Zwrot kosztów dojazdu, o których mowa w ust. 1, przysługuje w wysokości ceny:

1)miesięcznego biletu imiennego na przejazd w klasie drugiej pociągu osobowego lub miesięcznego biletu imiennego na przejazd autobusem, o ile z miejscowości pobliskiej nie ma połączenia kolejowego albo

2)biletów jednorazowych na przejazd środkiem publicznego transportu zbiorowego, stosownie do liczby dni pełnienia służby, do wysokości nie wyższej niż cena biletów, o których mowa w pkt 1 (ust. 2).

Zwrot kosztów dojazdu nie przysługuje jednak za rok kalendarzowy, w którym wykupiono uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, w wysokości co najmniej 50 % (ust. 6).

W niniejszej sprawie bezsporne było, że pomiędzy Centralnym Zarządem Służby Więziennej a (...) S. A. zostały zawarte dwie umowy, które gwarantowały funkcjonariuszom Służby Więziennej w okresie od 16 sierpnia do 31 grudnia 2010 r. oraz w 2011 r. korzystanie podczas przejazdów kolejowych z 50% ulgi w cenie biletu. Poza sporem pozostawała również okoliczność, że miejscowość, w której zamieszkuje powód jest miejscowością pobliską w rozumieniu art. 170 ust. 4 ustawy o Służbie Więziennej. Powód zamieszkuje bowiem w miejscowości W. położonej ok. 10 km od R., w którym znajduje się zakład karny. Ponadto nie była sporna między stronami także kwestia, że pomiędzy miejscowością, w której mieszka powód, a R. nie ma połączeń kolejowych. Dlatego też w ocenie Sądu nieuprawnione jest powoływanie się przez stronę pozwaną na okoliczność, iż Centralny Zarząd Służby Więziennej zawarł z (...) S. A. umowy gwarantujące funkcjonariuszom Służby Więziennej korzystanie podczas przejazdów kolejowych z 50% ulgi dotyczącej opłat za bilety na przejazdy.

W opinii Sądu analiza treści art. 183 ustawy o Służbie Więziennej przy zastosowaniu reguł wykładni systemowej prowadzi do wniosku, że zasadą winien być zwrot funkcjonariuszowi Służby Więziennej poniesionych przez niego kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem. Sąd podkreslił, iż ustawodawca w art. 183 ust. 1 użył słowa „przysługuje”, który jest na tyle jednoznaczny, że nie powinien powodować wątpliwości interpretacyjnych. Pogląd ten potwierdza również brzmienie § 1 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszowi Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów, a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów, w którym wskazano, że zwrotu kosztów dojazdu dokonuje się w terminie do 30 dni od dnia złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesienie kosztów dojazdu. W związku z tym Sąd , że warunkiem sine qua non zwrotu kosztów jest złożenie prawidłowo wypełnionego wniosku wraz z dokumentami potwierdzającymi wysokość poniesionych kosztów dojazdu. Wynika stąd, że pracodawca jest do tego zwrotu zobligowany, a jedynym warunkiem jego uzyskania przez funkcjonariusza Służby Więziennej jest złożenie przez niego odpowiedniego wniosku (art. 183 ust. 8 ustawy o Służbie Więziennej).

W świetle art. 183 ust. 6 powyższej ustawy zwrot kosztów dojazdu nie przysługuje tylko za rok kalendarzowy, w którym wykupiono uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, w wysokości co najmniej 50 %. Na gruncie niniejszej sprawy zwrot kosztów nie należy się zatem wyłącznie tym funkcjonariuszom, którzy mieli możliwość korzystania z połączeń kolejowych i dojeżdżali z miejscowości połączonych z miejscem pełnienia służby siecią kolejową.

W ocenie Sądu z treści omawianego art. 183 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej jasno wynika, że zamiarem ustawodawcy było zapewnienie funkcjonariuszom Służby Więziennej zrekompensowania kosztów dojazdu z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby. Wobec tego strona pozwana nie może dokonywać wykładni tego przepisu w sposób dowolny i pozbawiać tym samym powoda przyznanego mu uprawnienia. Mając powyższe na względzie nie zasługuje na uwzględnienie argumentacja pozwanego, zgodnie z którą zawarcie stosownych umów z (...) S. A., na podstawie których funkcjonariuszom przyznana została ulga w wysokości 50% ceny biletu za przejazd kolejowy, pozbawia funkcjonariuszy, w tym powoda, prawa do zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem za sporny okres.

Powodowie nie mogli korzystać z przedmiotowej ulgi w ponoszeniu kosztów dojazdu do pracy z miejsca zamieszkania i z powrotem, bowiem miejscowości , w których mieszkają , są pozbawione połączeń kolejowych z miejscem pracy. Oznacza to, że przywilej ten miał względem nich charakter fikcyjny, a zarazem dyskryminujący ich jako pracowników , którzy nie mogli korzystać z przejazdów kolejowych i w konsekwencji zmuszeni byli do ponoszenia w całości kosztów dojazdu do pracy. Taka sytuacja niewątpliwie naruszała zasadę równego traktowania wszystkich pracowników.

Art.183 ust.1 w/w ustawy zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej określa zasadę, kolejne natomiast przepisy stanowią jej uszczegółowienie, poprzez wskazanie sposobu wyliczania przysługującego zwrotu i ustanawiają regułę proceduralną o skutku materialnym (art.183 ust.8).Natomiast przepisy ust.6 i7 określają wyłączenia zastosowania reguły określonej w ust.1 art.183. A zatem wskazane wyłączenia jako wyjątki od zasady nie mogą być interpretowane rozszerzająco i powinny mieć związek z art. 183 ust.1.Związek ten ma charakter instrumentalny. Skoro istotą i celem art. 183 jest uregulowanie zasad zwrotu kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby, to wykupienie uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego powinno mieć związek z tym dojazdem, a nie tworzyć jedynie swoistego uprawnienia socjalnego, z którego funkcjonariusz może skorzystać lub nie. Zatem art. 183 ust.6 może być interpretowany tylko w ten sposób, że zwrot kosztów dojazdu o których mowa w ust. 1,3 i 5, nie przysługuje tym funkcjonariuszom, którym została zapewniona możliwość skorzystania z ulgowych przejazdów środkami transportu publicznego. Takie rozumowanie byłoby utrudnione jedynie, gdyby treść art. 183 ust.6 zamieszczona była w odrębnym artykule. Zasady techniki prawodawczej nie przemawiałyby wówczas tak jednoznacznie za przyjętym powyżej rozwiązaniem, gdyż dopiero wówczas byłoby możliwe traktowanie tych przepisów jako równorzędnych, tworzących uprawnienia całkowicie alternatywne. Sąd w ty miejscu podziela stanowisko wielokrotnie wyrażane przez SN ( porównaj uzasadnienie uchwały SN z dn. 28.04.2005r sygn, III CZP 7/05, uchwały SN z 11.04.2001r-sygn. III ZP 7/01), iż racjonalny ustawodawca stanowi normy, które mają realizować uznawane i preferowane przezeń cele. Postulat ten przewiduje m.in. przyjęcie, że ustawodawca dysponuje spójnym systemem wartości. Implikuje to stwierdzenie, że ustawodawca nie tworzy przepisów dyskryminujących.

W swych wyliczeniach powodowie prawidłowo obliczyli wysokość dochodzonej kwoty zgodnie z wysokością iloczynu liczby dni pełnienia służby oraz wysokości cen biletów jednorazowych czego nie kwestionował pozwany.

Z tych względów Sąd oparł się na wyliczeniu kwoty należnej powodom za dochodzony okres wyliczonej przez nich w pozwie jako zgodnej z art. 183 ust.2 w/w ustawy i orzekł jak w pkt. 1 i 2 sentencji wyroku .

O odsetkach orzeczono zgodnie z wnioskami powodów jako zgodnymi z art. 481§1 kc w zw. z art.300 kp i § 1 ust. 2 rozp. MS z dn. 30.07.2010r . w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszowi Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów, a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów.

Wyrokowi w punkcie 1 i 2 Sąd nadał rygor natychmiastowej wymagalności na mocy art. 477²§ 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy art.98 k.p.c i § 11 ust.1 pkt.2 w zw. z § 6 pkt.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.)

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana i skarżąc wyrok w całości wniosła o jego zmianę i oddalenie powództw oraz zasądzenie od każdego z powodów na jej rzecz kosztów postępowania a także obciążenie powodów kosztami postępowania apelacyjnego.

Zarzuciła naruszenie prawa

- tj. art.183 ust.1 w zw. z art.177 ustawy o Służbie Więziennej w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2011r. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na zastosowaniu normy wynikającej z tego przepisu w stosunku do funkcjonariusza, który nie zajmuje lokalu mieszkalnego o którym mowa w art.177 ww ustawy,

- art.186 ust.6 ww ustawy poprzez brak jego zastosowania, podczas gdy literalna wykładnia tego przepisu uzasadnia oddalenie powództwa,

- art.183 ust.8 ww ustawy w zw. z par.1 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30.07.2010r. w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszowi Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów, a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów ( Dz. U. Nr 147, poz. 987) poprzez niewłaściwe zastosowanie.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że skoro art.183 został umieszczony w rozdziale „ Mieszkania funkcjonariuszy” to wykładnia systemowa ustawy wskazuje, że przepis ten winien znaleźć zastosowanie w sytuacjach, gdy funkcjonariusz korzysta z prawa do przyznania mu lokalu w miejscowości , w której siedzibę ma zakład karny i przyznano mu ten lokal w miejscowości pobliskiej.

Ponadto skarżący zarzucił, że Centralny Zarząd Służby Więziennej wykupił uprawnienie do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości , co najmniej 50% i choć nie był w stanie zawrzeć takich umów z wszystkimi przewoźnikami kolejowymi oraz samochodowymi na terenie kraju, to zgodnie literalnym brzmieniem art.183 ust.6 ustawy o służbie więziennej za rok za który wykupiono zniżki zwrot kosztów dojazdu nie przysługuje.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono również , iż ewentualny zwrot kosztów dojazdu powinien wynieść 50% wartości cen biletów jednorazowych lub miesięcznych, gdyż nie ma żadnego uzasadnienia dla sytuacji, w której część funkcjonariuszy partycypowałaby w kosztach swoich przejazdów, korzystając z wykupionej przez pozwanego ulgi a część otrzymałoby zwrot w pełnej wysokości.

Skarżący także podniósł, że roszczenie nie powinno być uwzględnione, gdyż wniosek o zwrot kosztów dojazdu nie został złożony w terminie a zatem roszczenie nie powstało i nie stało się wymagalne a więc nie ma możliwości przedawnienia roszczenia, które nie istnieje.

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd II instancji w pełni podziela ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy oraz jego stanowisko i argumentację prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Za chybiony należy uznać zarzut apelacji, że art.183 ustawy z dnia 9.04.2010r. o Służbie Więziennej ( Dz. U z 2010r., Nr.79, poz.523) w brzmieniu obowiązującym w okresie od 13.08.2010r. do 31.12.2011r. przyznaje prawo do zwrotu kosztów dojazdu jedynie tym funkcjonariuszom, którzy korzystają z prawa do przydziału lokalu wynikającego z art.171 ww…

Nie wynika to bowiem z treści przepisu art.182 ust.1.Przepis ten zawiera jedynie sformułowanie „ miejscowość pobliska”. Definicję tej miejscowości pobliskiej zawiera art.170 ust.4 ww. ustawy.

Skoro ustawodawca w art.183 ust.1 mówi jedynie o lokalu mieszkalnym i nie używa określenia „ przydzielony lokal mieszkalny” i wydanym na podstawie art.183 ust.9 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 30.07.2010r. w sprawie trybu oraz terminów zwrotu funkcjonariuszom Służby Więziennej kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem, wzorów wymaganych dokumentów a także sposobu dokumentowania poniesionych kosztów ( Dz. U, Nr.147, poz.987) nie zawiera wymogu dołączenia decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego to dowodzi to, że jego intencją było objęcie uprawnieniem do zwrotu kosztów przejazdu wszystkich funkcjonariuszy dojeżdżających do miejsca pełnienia służby jeżeli czas dojazdu publicznymi środkami transportu w obie strony nie przekraczał dwóch godzin.

Wykładnia systemowa tego uregulowania podnoszona przez skarżącego nie może mieć pierwszeństwa przed wykładnią językową.

Także zastąpienie art.183 od dnia 1.01.2012r. art.195a dowodzi, że intencją ustawodawcy było przyznanie rekompensat za dojazd do miejsca pełnienia służby wszystkim funkcjonariuszom mieszkającym poza miejscowością pełnienia służby.

Sąd II instancji uważa, za niezasadny zarzut apelacji, że zgodnie z treścią art.183 ust.6 ustawy o Służbie Więziennej powodom nie należy się zwrot kosztów dojazdów , bo wykupiono uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego w wysokości co najmniej 50%, skoro ulgowe przejazdy wykupiono tylko u przewoźników kolejowych a między miejscem zamieszkania powoda i pełnienia służby nie ma połączeń kolejowych.

Z literalnego zaś brzmienia art.183 ust.1 wynika, że przysługuje zwrot kosztów dojazdu za przejazd koleją lub autobusami.

Z uzasadnienia ustawy z dnia 22.12.2011r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej ( Dz. U nr.291,poz.1707) powodem uchylenia art.183 i zastąpienie go art.195a był brak w budżecie więziennictwa odpowiedniej ilości środków finansowych niezbędnych na pokrycie wydatków związanych z realizacją art.183 , w tym na wykupienie ulg u przewoźników.

Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że art.183 ust.2 określa precyzyjnie wysokość zwrotu kosztów przejazdu i sposób jego obliczenia.

Nie ma zatem żadnych podstaw prawnych by jak chce skarżący kwotę tak obliczoną obniżać o 50%.

Zauważyć także należy, że ani art.183 ani powoływane wcześniej rozporządzenie wykonawcze nie zawierają sformułowania, że niezłożenie wniosku w terminie określonym w przepisie par.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30.07.2010r. powoduje utratę prawa do zwrotu kosztów dojazdu czy też wygaśnięcie.

Terminy wymienione w rozporządzeniu mają charakter porządkowy.

W art.226 stwierdzono, że roszczenia z tytułu prawa do uposażeń i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia , w którym roszczenie stało się wymagalne. Przepis ten nie definiuje pojęcia wymagalności. Definicji wymagalności nie definiuje także kodeks pracy. Dlatego też należało w tym zakresie stosować reguły wynikające z przepisów ustawy z dnia 23.04.1964r. – kodeks cywilny).

Ponieważ wymagalność roszczenia w tej sprawie zależała od podjęcia przez uprawnionego określonej czynności czyli złożenia wniosku , bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynności w najwcześniej możliwym terminie.

Dlatego też Sąd na mocy art.385 kpc oddalił apelację strony pozwanej jako niezasadną.

O kosztach orzeczono na zasadzie art.98 kpc.

Sędzia Przewodniczący Sędzia

SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Barbara Kubasińska- Malcher SSO Maria Olszowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE