UZASADNIENIE

Zaskarżonymi decyzjami z dnia 28 października 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 9 ust. 2 lit. c, art. 18 ust. 1, 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 1, 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – ustalił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne, jak również wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne następujących osób: S. D., I. K., V. M., M. T., O. T., M. O., O. K., Z. M., O. M. i N. M. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.. W uzasadnieniach powyższych decyzji organ rentowy wskazał, iż w wyniku kontroli ustalił, iż płatnik składek (...) Sp. z o.o. zawarł z obywatelami Ukrainy oraz obywatelami innych krajów dwie umowy zlecenia i zadeklarował podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od przychodu uzyskanego przez te osoby z pierwszej umowy zlecenia w miesiącach poszczególnych lat wskazanych w decyzjach dotyczących tych osób. Z uwagi na fakt, iż S. D., I. K., V. M., M. T., O. T., M. O., O. K., Z. M., O. M. i N. M. z pierwszej umowy zlecenia zawartej z płatnikiem (...) Spółką z o.o. nie uzyskali kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia, przychód z drugiej umowy zlecenia winien zostać – zdaniem organu rentowego - doliczony do podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Z systemu ZUS wynikało, że z tytułu umów zlecenia, które były zawarte z wyżej wskazanymi osobami jako pierwsze, osoby te zostały zgłoszone do ubezpieczeń społecznych, natomiast z tytułu drugiej umowy zlecenia wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. W związku z tym organ rentowy zaznaczył, że płatnik składek jako zleceniodawca ma obowiązek uwzględnić w podstawie wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne przychody uzyskane przez te osoby także z tytułu drugiej zawartej z tymi osobami umowy zlecenia. Zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stanowi przychód. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające ich podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Odwołania zaskarżające w całości powyższe decyzje ZUS Oddziału w B. (dotyczące wyżej wskazanych zleceniobiorców) wniósł płatnik składek (...) Spółka z o.o. z siedzibą w B. domagając się ich zmiany w ten sposób, aby w podstawach wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: S. D., I. K., V. M., M. T., O. T., M. O., O. K., Z. M., O. M. i N. M. nie było uwzględnione wypłacone pracownikowi wynagrodzenie z następnych, po pierwszej umowie zlecenia, zawartych umów zlecenia w miesiącach wskazanych w sentencjach tych decyzji. Odwołujący wnosił o ustalenie, że podstawę wymiaru składki stanowi wynagrodzenie otrzymane z pierwszej umowy zlecenia, która została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego oraz ubezpieczenia zdrowotnego i jednocześnie zarzucił on naruszenie prawa materialnego – art. 9 ust. 2 c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z uwagi na uwzględnienie w podstawie wymiaru składki wypłaconych pracownikom należności z innych, poza pierwszą, umów zlecenia. W uzasadnieniu zaskarżenia odwołująca się Spółka z o.o. (...) podała, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudniała na podstawie umów zlecenia obywateli Ukrainy oraz innych krajów. Z osobami tymi odwołujący zawierał jedną umowę zlecenia albo kilka takich umów. Zawierane umowy obejmował swoim przedmiotem różne prace i wykonywane były u tego samego zlecającego w różnych pomieszczeniach. Dla każdej umowy pracownik zapisywał odrębnie czas jej wykonywania, a także czas ten był rejestrowany przez brygadzistów. Prezes Spółki (...) przed rozpoczęciem działalności w tym zakresie uzyskał informację z PIP I ZUS oraz Straży Granicznej, że według prawa polskiego mogą być zawierane dwie umowy zlecenia z jednym zleceniobiorcą, jeżeli są dwa pozwolenia na pracę. Spółka sporządzała ewidencję czasu pracy z podziałem na poszczególne czynności na podstawie dokumentów pochodzących od zainteresowanego bądź brygadzisty albo na podstawie rejestracji na liście prowadzonej przez Spółkę. Zdaniem odwołującego się organ rentowy wydając zaskarżone decyzje dokonał wadliwej interpretacji zapisu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 9 ust. 2 c, zgodnie z którym osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

W przekonaniu odwołującego dla ustalenia czy zostały spełnione kryteria zawarte w w/wym. przepisie ustawy decydujące znaczenie ma treść zawartej umowy zlecenia, która została zgłoszona do ZUS, a w szczególności wysokość umówionego wynagrodzenia z umowy zlecenia, która została zawarta jako pierwsza i która została zgłoszona do ZUS. Odwołujący podkreślał przy tym, że we wszystkich umowach zlecenia, które zawarła Spółka z pracownikami z Ukrainy oraz obywatelami innych krajów z a w s z e wysokość wynagrodzenia była ustalana na wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia aktualnie obowiązującego. Zatem ta wysokość stanowi podstawę wymiaru składek na ZUS. Mając powyższe na uwadze skarżący twierdził, że ustalenia zawarte w zaskarżonych decyzjach, na mocy których do podstawy wymiaru składki za dany okres przyjęte zostało także wynagrodzenie wypłacone na podstawie innych umów zlecenia należy uznać za nieprawidłowe.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wnosił o ich oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującej się Spółki na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swego stanowiska procesowego powołał okoliczności i argumentację przedstawione uprzednio w zaskarżonych decyzjach.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. powstała w 2016 r. i zajmuje się - jako agencja pracy tymczasowej - świadczeniem usług w ramach tak zwanego outsourcingu, kierując zatrudniane przez siebie na podstawie umów zlecenia osoby – w większości obywateli Ukrainy, ale także obywateli innych państw - do pracy na rzecz podmiotów zlecających. Umowy zlecenia Spółka ta zawarła także z następującymi osobami, którym przysługuje status stron niniejszego postępowania: S. D., I. K., V. M., M. T., O. T., M. O., O. K., Z. M., O. M. i N. M.. W każdym miesiącu zawierane były dwie (lub więcej) umowy zlecenia ( w istocie o świadczenia usług), na wykonanie określonych usług, przy czym w pierwszych z zawieranych z tymi osobami umów wynagrodzenia miesięczne określane były kwotowo, a w drugich ( i następnych ) umowach wynagrodzenia określone zostały w oparciu o stawkę godzinową. Pracownicy powodowej Spółki prowadzili ewidencje czasu pracy zleceniobiorców i przekazywali je do biura rachunkowego, obsługującego Spółkę. Powodowy płatnik składek Spółka (...) - zawierając powyższe umowy zlecenia, deklarował podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne jedynie od przychodów uzyskanych przez powyższe osoby z pierwszych umów zlecenia, natomiast od przychodów uzyskiwanych przez nie z tytułu drugiej umowy zlecenia płatnik ten deklarował wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne, mimo tego iż w miesiącach poszczególnych lat wskazanych w zaskarżonych decyzjach podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu pierwszej umowy zlecenia była niższa od obowiązującej wówczas kwoty minimalnego wynagrodzenia. Prezesem zarządu powodowej Spółki jest P. H., a drugim członkiem zarządu jest A. D., przy czym oboje są także wspólnikami powodowej Spółki z o.o. ( P. H. posiada 60 udziałów, a A. D. – 40 udziałów).

Powyższy stan faktyczny został przez Sąd ustalony na podstawie dowodu z przesłuchania prezesa zarządu Spółki (...), przesłuchania strony M. T. oraz zeznań świadka H. L. (e - protokół rozprawy k. 120 a.s. i skrócony protokół rozprawy – k. od 115 do117 a.s. ), jak również na podstawie dowodu z odpisu powodowej Spółki z Krajowego Rejestru Sądowego ( k. od 39 do 42 a.s.) i dokumentów i ich odpisów zebranych w protokole kontroli ( dołączonym do akt sprawy tut. Sądu Okręgowego o sygn. akt VI U 436/20), z których przeprowadzono dowody na rozprawie.

Powyższy materiał dowodowy był spójny, nie był kwestionowany przez żadną ze stron i w zasadzie potwierdzał okoliczności faktyczne, które nie były między nimi sporne. Dodatkowego omówienia wymaga jedynie ten fragment zeznań strony M. T., w którym wskazała ona, iż na podstawie pierwszej umowy zlecenia otrzymała ona od powodowej Spółki minimalne wynagrodzenie. Otóż w ocenie Sądu powołany fragment jej zeznań nie dotyczy miesięcy wskazanych w decyzji ZUS Oddziału w B. z dnia 28 października 2019 r. dotyczącej tej osoby ( 10/2018, 12/2018, 01/2019, 02/2019 i 03/2-19) albowiem pomiędzy powodowa Spółką a organem rentowym nie było sporu co do tego, iż w miesiącach wskazanych w zaskarżonych decyzjach (w tym w decyzji dotyczące M. T.) wysokość wynagrodzenia zleceniobiorców, stanowiących ich przychód z tytułu pierwszych umów zlecenia, nie osiągnął poziomu minimalnego wynagrodzenia, wskazanego w art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy systemowej. Omawiany fragment zeznań tej osoby należy – zdaniem Sądu – interpretować jako odnoszący się do wysokości wynagrodzenia z obu zawartych przez tę osobę umów zlecenia z powodową Spółką, a dodatkowo dostrzec należy, iż M. T. nie orientowała się nawet ile wynosiło w latach 2018 i 2019 minimalne wynagrodzenia na terenie Polski (skrócony protokół rozprawy – k. 117a.s.).

Spór w rozpoznawanych łącznie sprawach sprowadzał się w istocie wyłącznie do kwestii prawnej, związanej z wykładnią art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.). Przepis ten stanowi, iż osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

W tym ostatnim przepisie (art. 18 ust. 4 pkt 5a ustawy systemowej) chodzi o kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Wysokość minimalnego wynagrodzenia wynosiła w :

- 2017 r. 2000 zł (rozporządzenie Rady Ministrów z 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. – Dz. U. z 2016 r., poz. 1456),

- 2018 r. 2100 zł ( rozporządzenie Rady Ministrów z 12 września 2017 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2018 r. – Dz. U. z 2017 r., poz. 1747),

- 2019 r. 2250 zł ( rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2019 r. – Dz. U z 208 r., poz. 1794).

To właśnie tych trzech lat dotyczyły poszczególne decyzje zaskarżone odwołaniami Spółki (...) rozpoznawanymi w niniejszym procesie, a przy tym Spółka ta nie kwestionowała , że w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, wynikające z pierwszych umów zlecenia zawartych przez Spółkę ze wskazanymi wyżej stronami ( będącymi wraz z nią adresatami zaskarżonych decyzji ) nie osiągnęły poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę, wskazanego w art. 18 ust4 pkt. 5a ustawy systemowej, mimo iż w postanowieniach tych umów przewidziane było wynagrodzenie równe bądź wyższe od minimalnego wynagrodzenia ( tak oświadczenie pełnomocnika powoda do protokołu rozprawy – e protokół rozprawy – k. 120 i skrócony protokół rozprawy – k. 114 a.s.).

Analizując stanowisko procesowe powoda przedstawione w odwołaniach, uznać należy je za bezzasadne. Odwołujący twierdził w swoich odwołaniach, że dla ustalenia czy zostały spełnione kryteria z art. 9 ust. 2c ustawy systemowej decydujące znaczenie ma treść zawartych umów zlecenia, a w szczególności wysokość umówionego wynagrodzenia zleceniobiorcy z umowy zlecenia, która zawarta została jako pierwsza – co jak się wydaje - oznacza, iż zdaniem skarżącego decydujące znaczenie dla kwestii poziomu osiągniętego przez zleceniobiorcę wynagrodzenia z umowy zlecenia ma kwota tego wynagrodzenia wskazana w postanowieniach umowy, a nie rzeczywiście osiągnięty przychód zleceniobiorcy. Odwołujący nie uzasadnił bliżej tego stanowiska, w szczególności nie uzasadnił go poprzez odwołanie się do właściwych przepisów prawa materialnego. Powodowa Spółka pomijała przy tym wyraźne unormowania art. 18 ust. 1 i ust. 3 ustawy systemowej, zgodnie z którymi:

- podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12;

- podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3. Taka podstawa wymiaru składek obowiązuje też w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego (art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ( t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.).

Zatem to nie deklarowane przez strony w umowie zlecenia (o świadczenie usług) wynagrodzenie zleceniobiorcy (usługobiorcy) stanowi podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne, lecz rzeczywisty przychód zleceniobiorcy (usługobiorcy) uzyskany jako wynagrodzenie z tej umowy. Jak się wydaje prezes zarządu strony powodowej podzielał to stanowisko, skoro w swoich zeznaniach wskazywał, że skoro zleceniobiorca w umowie zlecenia miał wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia, to takie wynagrodzenie powinien otrzymać. To, iż wynagrodzenia z „pierwszych” umów zlecenia w niektórych miesiącach były niższe niż przewidziane w umowach zlecenia, uważał on za błąd księgowego (przesłuchanie P. H. – k. 116 a.s.).

W przypadku umów zlecenia zasada kumulacji tytułów ubezpieczenia ma miejsce w sytuacji, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od minimalnego wynagrodzenia w danym miesiącu. Intencją ustawodawcy w tym przypadku było, aby sumować podstawy wymiaru składek z umów zlecenia. Zgodnie z art. 9 ust. 2c ustawy systemowej, jeżeli wynagrodzenie z umowy zlecenia jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, wówczas zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym ze wszystkich tytułów do momentu aż tytuły te, łącznie osiągną powyższy poziom minimalnego wynagrodzenia i dopiero następna umowa zlecenia stanie się dobrowolnym tytułem ubezpieczenia. Zatem w przypadku umowy zlecenia lub kilku umów zlecenia jako jedynej formy zatrudnienia składki na ubezpieczenie społeczne powinny być liczone od całego przychodu uzyskanego z każdej z umów, także nadwyżka ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia, a nie tylko do wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Z powyższych motywów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§1 K.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa materialnego orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast
art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach.

Wobec oddalenia niniejszym wyrokiem odwołań od wszystkich 10 zaskarżonych decyzji, odwołujący (...) Spółka z o.o. - jako strona przegrywająca spór - zobowiązana jest zwrócić stronie przeciwnej poniesione przez nią koszty procesu. Zwrot kosztów procesu należy się organowi rentowemu od każdej z połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia spraw (por. post. Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 164/11, LEX nr 1254636). Z uwagi na to, iż spory w powyższych sprawach koncentrowały się na kwestii ustalenia podstawy wymiaru składek przypisanych w zaskarżonych decyzjach powodowemu płatnikowi, wynagrodzenie radcy prawnego strony pozwanej powinno zostać ustalone według stawek minimalnych adekwatnych do wartości przedmiotu sporu w każdej rozpoznanej sprawie. Wartości przedmiotu sporu wynosiły w sprawie z odwołania od decyzji adresowanej – oprócz powodowej Spółki – do:

1) S. D. - 246 zł

2) I. K. - 107 zł,

3) V. M. - 177 zł,

4) M. T. - 1164 zł,

5) O. T. – 146 zł,

6) M. O. – 505 zł,

7) O. K. – 175 zł,

8) Z. M. – 117 zł.

9) O. M. – 198 zł,

10) N. M. – 192 zł.

Zatem wynagrodzenie pełnomocnika procesowego strony pozwanej – ustalone według stawek minimalnych wskazanych w § 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 265 ze zm.) wynosi w wyżej wskazanych sprawach:

1) 90 zł,

2) 90 zł,

3) 90 zł,

4) 270 zł,

5) 90 zł,

6) 270 zł,

7) 90 zł,

8) 90 zł,

9) 90 zł,

10)90 zł

łącznie 1260 zł i taka kwota została zasądzona od powoda na rzecz strony pozwanej w punkcie 2 sentencji wyroku.

Na oryginale właściwy podpis.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE