Sygn. akt VIII Pa 11/21
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 listopada 2020 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, oddalił powództwo M. G. przeciwko (...) Akademii (...) w Ł. o wynagrodzenie za skrócony okres wypowiedzenia (pkt 1) oraz nie obciążył powódki kosztami postępowania (pkt 2).
Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.
W dniu 21 września 2018 roku, doszło do zawarcia pomiędzy Społeczną Akademią (...) a M. G. umowy o pracę na czas określony, od dnia 1 października 2018 roku do dnia 30 września 2020 roku, na stanowisku adiunkta, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 4.000,00 zł.
Jednomiesięczne wynagrodzenie powódki, liczone, jak ekwiwalent za urlop, wynosiło 4.000,00 zł brutto.
Powódka M. G., w ramach kierunku pedagogiki, w (...) Akademii (...) w Ł., w semestrze zimowym (...), prowadziła zajęcia akademickie, w zakresie podstaw kryminalistyki, etyki pracy nauczyciela z elementami peteudologii, pedagogiki penitencjarnej, z metodyką pracy w zakładzie karnym, oraz diagnostyki w resocjalizacji.
W dniu 27 stycznia 2020 roku, strona pozwana wypowiedziała M. G. umowę o pracę, zawartą pomiędzy stronami w dniu 21 września 2018 roku, na czas określony, z zachowaniem 1 – miesięcznego okresu wypowiedzenia. W dokumencie wskazano, iż w okresie wypowiedzenia powódka zobowiązana była do wykorzystania przysługującego jej urlopu wypoczynkowego, a ponadto zawarto pouczenie o prawie odwołania do Sądu Pracy w terminie 21 dni od dnia doręczenia przedmiotowego pisma.
Pozwem, złożonym w dniu 13 lutego 2020 roku, złożonym przeciwko (...) Akademii (...) w Ł., powódka M. G., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o uznanie rozwiązania umowy o pracę, z zachowaniem okresu wypowiedzenia z dnia 27 stycznia 2020 roku za bezskuteczne, a w przypadku upływu terminu wypowiedzenia: o uznanie rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia z dnia 27 stycznia 2020 roku za niezgodne z prawem i przywrócenie powódki do pracy, na dotychczasowym stanowisku i na poprzednich warunkach, orzeczenie o wynagrodzeniu za czas pozostawania powódki bez pracy, ewentualnie na wypadek uznania, że przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach jest niemożliwe lub niecelowe - zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kwoty 32.000,00 zł., tytułem odszkodowania oraz kosztów postępowania, w tym, kosztów zastępstwa procesowego.
Pismem procesowym, złożonym w dniu 2 czerwca 2020 roku, powódka M. G., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, rozszerzyła powództwo i wniosła o zasądzenie, od strony pozwanej na jej rzecz, kwoty 4.000,00 zł brutto, tytułem wynagrodzenia za miesiąc marzec 2020 roku za skrócony okres wypowiedzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 kwietnia 2020 roku.
Pismem procesowym złożonym w dniu 29 czerwca 2020 roku, strona pozwana uznała powództwo w części, dotyczącej zasądzenia, na rzecz powódki, wynagrodzenia za miesiąc marzec 2020 roku w wysokości 4.000,00 zł brutto wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2020 roku.
Wyrokiem, wydanym w dniu 28 września 2020 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od strony pozwanej (...) Akademii (...) w Ł. na rzecz powódki M. G. kwotę 4.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Oddalono roszczenie o odszkodowanie za okres pozostawania bez pracy i umorzono w zakresie roszczenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.
Według § 8 ust. 1 Rozdziału 2 „Organizacja studiów” zawartego w Regulaminie Studiów (...) z siedzibą w Ł. rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry: zimowy i letni. Zajęcia w semestrze zimowym mogą trwać do końca lutego, a w semestrze letnim do 30 czerwca (ust. 2). W trakcie semestru letniego, studenci mają prawo do przerwy wakacyjnej, nie krótszej niż 6 tygodni (ust. 3). Rektor może wprowadzić, w ciągu roku akademickiego, dodatkowe dni wolne od zajęć lub ogłosić godziny wolne od zajęć dydaktycznych (tzw. godziny rektorskie) (ust. 4). Szczegółową organizację roku akademickiego ustala rektor w drodze zarządzenia i podaje do wiadomości studentów najpóźniej do 30 kwietnia roku poprzedzającego kolejny rok akademicki (ust. 5). Szczegółowy harmonogram zajęć podawany jest do wiadomości studentów, przed rozpoczęciem semestru w systemie informatycznym Uczelni (ust. 6).
Według organizacji roku akademickiego 2019/2020 semestr zimowy trwał od 1 października 2019 roku do 7 lutego 2020 roku, zimowa sesja egzaminacyjna – od dnia 27 stycznia 2020 roku do dnia 7 lutego 2020 roku, natomiast sesja poprawkowa – od dnia 10 lutego 2020 roku do dnia 21 lutego 2020 roku. Z kolei, semestr letni trwał od 17 lutego do dnia 30 września 2020 roku, letnia sesja egzaminacyjna – od dnia 8 czerwca 2020 roku do dnia 19 czerwca 2020 roku, sesja poprawkowa – od dnia 14 września 2020 roku do dnia 30 września 2020 roku.
W piśmie z dnia 14 stycznia 2020 roku, skierowanym do wszystkich pracowników (...) Akademii (...) i dotyczącym wpisywania ocen z zaliczeń oraz egzaminów w elektronicznym systemie dziekanatowym, Pełnomocnik Rektora ds. Organizacji (...) poinformował między innymi, iż w dniu 31 marca 2020 roku elektroniczny system dziekanatowy zostanie zamknięty dla II i III terminu – wykładowca nie będzie miał możliwości wpisu oraz poprawy oceny i będzie to skutkowało brakiem zaliczenia w elektronicznym systemie dziekanatowym dla I terminu.
W dniach 8 lutego 2020 roku oraz 15 lutego 2020 roku powódka M. G. wykonywała obowiązki nauczyciela akademickiego.
Zarządzeniem z dnia 11 marca 2020 roku w sprawie zapobiegania rozprzestrzenianiu się (...)19 (zapalenia płuc spowodowanego koronawirusem S.-CoV-2) wśród społeczności (...) Akademii (...) z siedzibą w Ł., Rektor strony pozwanej zawiesił, między innymi, działalność dydaktyczną (...) Akademii (...) we wszystkich trybach i formach kształcenia, z wyjątkiem zajęć prowadzonych za pośrednictwem środków nauczania na odległość. Dotyczyło to także egzaminów, zaliczeń, konsultacji i innych form wymagających bezpośredniego kontaktu osób.
Zarządzeniem nr 1 z dnia 12 marca 2020 roku, Rektor (...) Akademii (...) z siedzibą w Ł. wydłużył sesję poprawkową dla studentów w semestrze zimowym w roku akademickim 2019/2020 do dnia 31 marca 2020 roku oraz wskazał, iż, w związku z wydłużeniem sesji poprawkowej, semestr zimowy, w roku akademickim 2019/2020, kończy się 31 marca 2020 roku.
W ocenie Sądu Rejonowego, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu, jako bezzasadne.
Stosownie do art. 36 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz.U.2019.1040 t.j.) okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy.
Zgodnie z treścią art. 49 k.p. w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.
Powyższa regulacja prawna znajduje zastosowanie, nie tylko, w sytuacji skorzystania z okresu wypowiedzenia krótszego, niż uzasadnia to staż pracy pracownika, ale również w przypadku nieprawidłowego określenia terminu ustania stosunku pracy.
W niniejszym postępowaniu, stan faktyczny, zdaniem Sądu meriti, w zasadzie nie był sporny między stronami. Oś sporu, pomiędzy stronami, stanowiły odmienne stanowiska w zakresie daty, w jakiej dochodzi do rozwiązania umowy o pracę z nauczycielem akademickim. Według stanowiska powódki, jej stosunek pracy powinien ustać z końcem semestru letniego tj. w dniu 30 września 2020 roku uwzględniając przyjętą organizację roku akademickiego 2019/2020. Powyższy pogląd M. G. stanowił podstawę jej roszczenia o zasądzenie wynagrodzenia za pracę za okres kwiecień 2020 roku – wrzesień 2020 roku w związku ze skróconym okresem wypowiedzenia.
Stosownie do art. 123 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U.2020.85 t.j., dalej: p.s.w.n.), rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem następuje z końcem semestru, z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
Jak wynika z kolei z art. 66 p.s.w.n. , rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry. Statut uczelni może przewidywać szczegółowy podział roku akademickiego w ramach semestrów.
Na gruncie powszechnego prawa pracy, przy oznaczaniu upływu terminu wypowiedzenia panuje zgoda co do tego, że w odniesieniu do okresów będących wielokrotnością tygodnia lub miesiąca nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
Wątpliwości w wymiarze praktycznym mogą dotyczyć sposobu ustalenia terminu wypowiedzenia oznaczonego na koniec semestru. O ile bowiem ograniczenia wynikające z art.30 § 21 k.p. są czytelne, bo sobota czy ostatni dzień miesiąca są łatwo identyfikowalne w wymiarze uniwersalnym, o tyle może powstać problem z temporalnym umiejscowieniem dnia końca semestru. Kwestią, która a priori nie wymaga szczególnych rozważań jest to, że dzień końca semestru to ostatni dzień poprzedzający początek kolejnego semestru. Wątpliwości zaczynają się jednak przy podjęciu próby określenia, w którym dniu rozpoczynają się poszczególne semestry.
Wychodząc od językowego znaczenia pojęcia „semestr”, należy podkreślić, że termin pochodzi z łaciny (semestris) i oznacza pół roku, a dosłownie sześć miesięcy (od sex – sześć oraz mensie – miesiąc). Można wobec tego przyjąć, że semestr w szkole wyższej to połowa roku akademickiego.
Przepisy Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, inaczej niż dotychczasowe regulacje Prawa o szkolnictwie wyższym z 2005 r., definiują pojęcie roku akademickiego w wymiarze temporalnym. Zgodnie bowiem z art. 66 p.s.w.n. rok akademicki trwa od 1 października do 30 września i dzieli się na dwa semestry, statuty uczelni mogą zaś przewidywać szczegółowy podział roku akademickiego w ramach semestrów. Takie ujęcie normatywne usuwa wątpliwości, które pojawiały się na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego, zmierzające w kierunku rozważania nie tylko partykularnego w wymiarze uczelnianym określenia terminów początku i końca semestru, ale i rozróżniania tych pojęć na użytek organizacji kształcenia oraz spraw pracowniczych. De lege lata można postawić tezę, że terminem wypowiedzenia stosunku pracy nauczyciela akademickiego będą dni 31 marca oraz 30 września jako dni zakończenia semestru w podziale roku akademickiego (Lekston M. [w:] Baran Krzysztof W. (red.), Komentarz do wybranych przepisów ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, [w:] Akademickie prawo zatrudnienia. Komentarz, Opublikowano: WKP 2020).
Sąd Rejonowy w pełni aprobuje zaprezentowane stanowisko komentującego jednocześnie zwracając uwagę na różnicę w regulacjach prawnych w zawartych w uprzednio obowiązującej ustawie z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym, która nie przewidywała podziału roku akademickiego w taki sposób, jak ma to miejsce w obecnym stanie prawnym tj. w ustawie z dnia 20 lipca 2018 roku Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w ramach Działu II „Szkolnictwo wyższe” Rozdziału 2 „Prowadzenie studiów” w już zacytowanym art. 66. Zmiana stanu prawnego w zakresie ww. aktu prawnego zasługuje na uwagę tym bardziej, iż M. G. w pozwie powoływała się na treść przepisów w nieobowiązującej już formie w ramach ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym.
Według, niegdyś aktualnego, art. 128 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym „rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę z nauczycielem akademickim następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z tym że rozwiązanie stosunku pracy, za wypowiedzeniem następuje z końcem semestru”. W stosunku do tej normy prawnej wypowiedział się Sąd Najwyższy orzekając w formie postanowienia wydanego w dniu 18 stycznia 2018 roku (I PK 58/17, (...)). Jak wskazał Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 128 ust. 1 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę z nauczycielem akademickim następuje na zasadach określonych w Kodeksie Pracy, z tym że rozwiązanie stosunku pracy, za wypowiedzeniem następuje z końcem semestru. Oznacza to, że przepis art. 128 ust. 1 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym zawiera odesłanie do przepisów kodeksu pracy w zakresie dotyczącym rozwiązania i wygaśnięcia stosunku pracy, modyfikując przy tym stosowanie przepisu art. 36 KP w ten sposób, że wprowadza termin ustania stosunku pracy, który każdorazowo przypada na koniec semestru. W konsekwencji w sytuacji, w której przed upływem danego semestru nie zachowano właściwego okresu wypowiedzenia, wówczas stosunek pracy ulega rozwiązaniu dopiero z upływem końca kolejnego semestru. Innymi słowy art. 128 ust. 1 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym nie wskazuje długości okresu wypowiedzenia, który powinien zostać zastosowany. Obowiązują więc okresy wypowiedzenia przewidziane w kodeksie pracy, z tym że nie stosuje się terminów wypowiedzenia (sobota lub ostatni dzień miesiąca kalendarzowego – art. 30 § 21 KP). Jeżeli koniec okresu wypowiedzenia, złożonego w danym semestrze, przypada po zakończeniu tego semestru, to rozwiązanie stosunku pracy następuje, dopiero, z końcem następnego semestru. Natomiast, termin zakończenia się poszczególnych semestrów, najczęściej określany jest przez rektora, w oparciu o upoważnienie, wynikające z regulaminu studiów i, z tego względu, może on się różnić, w odniesieniu do poszczególnych uczelni.
Powyższe zachowuje aktualność, w stosunku do obecnie obowiązującego art. 123 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
M. G. otrzymała oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę w dniu 29 stycznia 2020 roku, zatem, jednomiesięczny okres wypowiedzenia, upływałby w dniu 29 lutego 2020 roku tj. przed dniem 31 marca 2020 roku.
Z załączonej, do akt przedmiotowej sprawy, organizacji roku akademickiego 2019/2020 w (...) Akademii (...) w Ł. wynikało, iż semestr zimowy trwał od 1 października 2019 roku do dnia 7 lutego 2020 roku, z kolei semestr letni od dnia 17 lutego 2020 roku do dnia 30 września 2020 roku. Podział ten, jakkolwiek ustalony autonomicznie, w ramach wewnętrznej organizacji uczelni, nie mógł w ocenie Sądu meriti stanowić podstawy dla ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki, bowiem, na gruncie stosowania regulacji systematyzujących poszczególne semestry zgodnie z ustaleniami organów właściwych uczelni, dochodziłoby do szerokich rozbieżności w przyjmowaniu określonych okresów powodujących rozwiązanie umowy o pracę z nauczycielem akademickim, co w konsekwencji przeczyłoby istocie regulacji ustawowych, które determinują odpowiednie rozumienie temporalnego podziału roku akademickiego.
Na uwagę, zdaniem tego Sądu, zasługuje również fakt, iż wspomniana wyżej organizacja roku akademickiego 2019/2020 przewidywała, iż zimowa sesja egzaminacyjna u strony pozwanej miała trwać od dnia 27 stycznia 2020 roku do dnia 7 lutego 2020 roku, natomiast sesja poprawkowa od dnia 10 lutego 2020 roku do dnia 21 lutego 2020 roku. Jednakże, za przyjęciem odpowiednio dnia 31 marca oraz dnia 30 września, jako okresów, w których rozwiązaniu za wypowiedzeniem ulega umowa o pracę nauczyciela akademickiego przemawia okoliczność, iż wszelkie ustalone przez stronę pozwaną w ramach podziału semestru zimowego terminy osadzone zostały tak, by nie przekraczały daty 31 marca. W tym miejscu, warto zwrócić uwagę, iż Rektor (...) Akademii (...) zarządzeniem z dnia 12 marca 2020 roku, w nawiązaniu do zarządzenia z dnia 11 marca 2020 roku w sprawie zapobiegania rozprzestrzeniania się (...)19 wśród społeczności (...) Akademii (...) w Ł., w którym zawiesił działalność dydaktyczną (...) Akademii (...) we wszystkich trybach i formach kształcenia, z wyjątkiem zajęć prowadzonych za pośrednictwem środków nauczania na odległość, wydłużył sesję poprawkową dla studentów w semestrze zimowym roku akademickiego 2019/2020 do dnia 31 marca 2020 roku. Podjęcie takowej decyzji, jak można w ocenie Sądu I instancji domniemywać, podyktowane było ustawowym rozumieniem podziału roku akademickiego. Identyczne wnioski można wysnuć również biorąc pod uwagę informację zawartą w piśmie Pełnomocnika Rektora ds. Organizacji (...) skierowanym do wszystkich pracowników (...) Akademii (...) i dotyczącą wpisywania ocen do elektronicznego systemu dziekanatowego, który według wskazań, miał zostać zamknięty dla II i III terminu w dniu 31 marca 2020 roku.
Obecnie obowiązujące Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w przytoczonym już art. 66 przewiduje możliwość szczegółowego podziału roku akademickiego w ramach semestrów za pośrednictwem statutu uczelni. Kluczowe jest tu, zatem, sformułowanie „w ramach semestrów”. Zdaniem Sądu Rejonowego, oznacza ono, że rektorzy poszczególnych szkół wyższych mogą w tych właśnie ramach (de facto ustawowych, wyznaczonych na 31 marca i 30 września) doprecyzowywać czas trwania np. sesji poprawkowej itp. Nie mogą, natomiast, zmieniać dat poszczególnych semestrów, z przyczyn, o których mowa była już wyżej. Uzgodnienia strony pozwanej w tym zakresie można w ocenie Sądu meriti poczytywać jedynie, jako wewnątrzuczelniane porozumienia usprawniające mechanizm pracy (...) Akademii (...) w Ł.. Sąd ten podzielił, tym samym, stanowisko strony pozwanej zaprezentowane w odpowiedzi na pozew, które sprowadzało się do przyjęcia podziału roku akademickiego na semestry w ujęciu organizacyjno-administracyjnym oraz stricte dydaktycznym. Podział roku akademickiego 2019/2020, na który powoływała się powódka uzasadniając swoje roszczenie, mieścił się w granicach zakreślonych przez wymiar dydaktyczny rozkładu poszczególnych terminów. Przyjęcie podziału w ujęciu dydaktycznym prowadziłoby zdaniem tego Sądu chociażby do uznania, iż semestr kończy się przez zakończeniem sesji poprawkowej, co również mogłoby wywoływać duże wątpliwości przy wypowiadaniu stosunku pracy nauczycielowi akademickiemu. Ponadto, uwzględnienie dnia 7 lutego 2020 roku, jako końca semestru zimowego oraz dnia 17 lutego 2020 roku, jako początku semestru letniego skutkowałoby brakiem zachowania ciągłości roku akademickiego. Zasadne jest w ocenie Sądu I instancji zatem respektowanie ujęcia organizacyjno-administracyjnego przy dokonywaniu czynności pracowniczych, które opiera się na logicznym i równym podziale roku akademickiego na dwa semestry, których końcowe daty tj. 31 marca i 30 września wyznaczają dzień rozwiązania umowy o pracę nauczyciela akademickiego.
Nie można również, zdaniem tego Sądu, pominąć, iż, w odrębnym postępowaniu, toczącym się przed tutejszym Sądem, strona pozwana uznała powództwo M. G., w części, dotyczącej zasądzenia, na jej rzecz, wynagrodzenia za pracę za miesiąc marzec 2020 roku w wysokości 4.000,00 zł wraz z odsetkami, co również dało wyraz respektowaniu przez Społeczną Akademię (...) w Ł. przejętego rozumienia „semestru” według przepisów Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce.
Mając powyższe na uwadze, jak i wszelkie poczynione rozważania, Sąd Rejonowy oddalił powództwo M. G. o zasądzenie na jej rzecz wynagrodzenia za skrócony okres wypowiedzenia, jako bezzasadne, jednocześnie stwierdzając prawidłowe przyjęcie przez Społeczną Akademię (...) w Ł. daty 31 marca, jako wyznaczającej dzień rozwiązania z powódką umowy o pracę.
Na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ustawodawca nie precyzuje, co rozumieć należy przez „szczególnie uzasadniony wypadek”. Przepis art. 102 k.p.c. jest zatem przejawem tzw. prawa sędziowskiego i może być stosowany wówczas, kiedy okoliczności konkretnej sprawy dają po temu podstawy. Jego celem jest zapobieżenie wydaniu orzeczenia o kosztach procesu, które byłoby niesprawiedliwe (por. wyrok SN z dnia 15 marca 2013 r. V CZ 89/12, Legalis nr 736745, postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2012 r., (...), Legalis nr 544001). Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, iż hipoteza przepisu art. 102 KPC, odwołująca się do występowania „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., II CZ 61/13, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07).
Sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i, do jego oceny, należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione" ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 marca 2017 r., I ACa 2389/15, LEX nr 2278167).
Wskazane, w powyższym przepisie, szczególnie uzasadnione wypadki, są związane z przebiegiem postępowania, charakterem dochodzonego roszczenia, jego znaczeniem dla strony oraz subiektywnym przekonaniem o zasadności roszczenia wspartym na obiektywnych podstawach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2016 r., III ACa 88/16, LEGALIS nr 1508850). Ocena przeprowadzana jest, więc, według zasad słuszności, z uwzględnieniem przesłanki obiektywnie uzasadnionego przekonania powoda o słuszności jego roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r. V CZ 89/12, Legalis nr 736745, też: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r., (...), Legalis nr 544001).
Sąd ten uznał, iż pomimo przegrania procesu przez powódkę, w sprawie występuje szczególnie uzasadniony wypadek, w rozumieniu art. 102 k.p.c. Odstępując od obciążania powódki kosztami procesu, Sąd Rejonowy wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy w szczególności mając na uwadze fakt, że powództwo wniesiono z subiektywnym przekonaniem o zasadności i słuszności roszczenia wspartym na obiektywnych podstawach.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd ten orzekł, jak w sentencji wyroku.
Powyższe orzeczenie w całości zaskarżył pełnomocnik powódki w części, tj. w zakresie pkt 1 wyroku.
Apelujący zarzucił wyrokowi:
I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:
1) art. 123 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przez jego błędną wykładnie i uznanie, że dniem zakończenia semestru zimowego jest zawsze 31 marca, podczas, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do przyjęcia, iż data zakończenia semestru zimowego jest ustalana indywidualnie przez każdą uczelnię, co w konsekwencji doprowadził do błędnego przyjęcia, iż 31 marca nastąpiło rozwiązanie z powódką umowy o pracę, w sytuacji gdy przeczy temu przyjęta przez pozwaną organizacja roku akademickiego 2019/2020, z której w sposób bezsporny wynikało, iż semestr zimowy trwał do 7 lutego 2020 r.;
2) art. 66 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przez jego błędną wykładnię i uznanie, że:
- zawarte w tym przepisie sformułowanie „rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry" oznacza, że koniec semestru zawsze następuje 31 maca i 30 września, niezależnie od wewnętrznych regulacji uczelni, nadto daty semestrów wskazane powyżej nie mogą zostać zmieniane, podczas gdy prawidłowa wykładnia prowadzi do uznania, iż w związku z brakiem regulacji ustawowej daty rozpoczęcia i zakończenia semestrów w ramach roku akademickiego muszą być przedmiotem regulacji wewnętrznej uczelni, co potwierdza także statut pozwanej (§ 22 ust. 3 statutu);
- zawarte w tym przepisie sformułowanie „Statut uczelni może przewidywać szczegółowy podział roku akademickiego w ramach semestru" oznacza, że rektorzy poszczególnych szkół wyższych mogą w tych właśnie ramach ustawowych wyznaczonych na dzień 31 marca i 30 września doprecyzować czas trwania np. sesji poprawkowych, nie mogą natomiast zmieniać dat poszczególnych semestrów, a uzgodnienia strony pozwanej w tym zakresie mogą być poczytywane jedynie jako porozumienia usprawniające mechanizm pracy (...) w Ł. i sprowadza się jedynie do podziału w ujęciu organizacyjno-administracyjnym oraz dydaktycznym podczas gdy ze statutu pozwanej (§ 22 ust. 3 statutu) wprost wynika, że podział ten poprzednio określony na dzień 7 lutego 2020, aktualnie 28/29 lutego obowiązuje również dla celów pracowniczych i odnosi się do terminu rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem akademickim;
II. naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:
- brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i przyjęcie, że przyjęty przez pozwaną podział roku akademickiego, który został ustalony autonomicznie w ramach wewnętrznej organizacji uczelni nie może stanowić podstawy dla ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki, w sytuacji gdy przeczy temu zapis znajdujący się w § 22 ust. 3 statutu uczelni;
- wyprowadzenie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wniosków z niego nie wypływających i uznanie, iż za przyjęciem odpowiednio dnia 31 marca oraz 30 września jako okresów, w których rozwiązaniu za wypowiedzeniem ulega umowa o pracę przemawia okoliczność, że wszelkie terminy zostały przez pozwaną tak obsadzone aby nie przekraczały ww. dat, a nadto sesja poprawkowa została wydłużona na mocy zarządzeniem rektora do dnia 31 marca 2020 r., w sytuacji gdy prawidłowo wyprowadzony z powyższych okoliczności wniosek winien dowodzić, że zakończenie semestru zimowego w dniu 31 marca nie było dla pozwanej normą, jak przyjął bezpodstawnie Sąd, przeciwnie data zakończenia semestru była w ramach wewnętrznych regulacji uczelni, także dla celów pracowniczych ustalana przed rozpoczęciem danego roku akademickiego, o czym świadczy:
fakt przedłużenia semestru zimowego na mocy Zarządzenia rektora do dnia 31 marca;
udostępnienie pracownikom, a także studentom, przed rozpoczęciem roku akademickiego 2019/2020 szczegółowego harmonogramu zawierającego m. in. daty rozpoczęcia i zakończenia semestrów;
fakt rozwiązania z powódką jako nauczycielem akademickim umowy o pracę 29 stycznia 2020 r., tj. kilka dni przed zakończeniem semestru zimowego, który w roku akademickim 2019/2020 nastąpił 7 lutego 2020 r., a nie ponad dwa miesiące przed zakończeniem semestru, co pozostawałoby w sprzeczności z charakterem pracy nauczyciela akademickiego;
III. sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i uznanie, że przyjęty przez pozwaną podział dotyczący organizacji roku akademickiego, przedstawiony jak wiążący pracownikom oraz studentom nie mógł stanowić podstawy ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki, w sytuacji gdy z zapisu § 22 ust. 3 statutu pozwanej wynika, iż „dla celów stosunków pracowniczych, obowiązują stałe terminy semestrów. Ilekroć ustawa przewiduje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem akademickim z końcem semestru, przez koniec semestru zimowego rozumie się ostatni dzień lutego (odpowiednio 28 albo 29 lutego), a przez koniec semestru letniego -ostatni dzień września (30 września).", zatem mając na względzie fakt, iż:
wbrew ustaleniom dokonanym przez Sąd podział dokonany przez pozwaną może stanowić podstawę dla ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki, w związku z indywidualnym ustaleniem daty końca semestru, który w roku akademickim 2019/2020 określony był na 7 lutego 2020 r.;
pozwana uznała powództwo za miesiąc marzec 2020 r., czym dała wyraz, nie jak przyjął Sąd respektowania przyjętego rozumienia „semestru”, którego koniec miałby przypadać na 31 marca, a temu, że przy uwzględnieniu przyjętego przez pozwaną harmonogramu organizacji roku akademickiego (także aktualnie obowiązującego) powódce należy się wynagrodzenie także za miesiąc wchodzący w skład semestru letniego
w związku z czym rozwiązanie z powódką umowy o pracę nastąpiło z dniem 30 września 2020 r.
Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o zmianę pkt I zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 24.000 zł za skrócony okres wypowiedzenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi zgodnie z pozwem.
Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.
Z ostrożności procesowej wniósł także o odstąpienie od obciążania powódki kosztami procesu na podstawie art. 102 kpc.
Nadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zaktualizowanego statutu uczelni, który to dowód nie mógł być wcześniej przedstawiony w sprawie, albowiem przed wytoczeniem niniejszego powództwa obowiązywał statut w innej niżeli obecna wersji. Nadto, dopuszczenie tego dowodu jest konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem z jego zapisów wynika, że wbrew ustaleniom Sądu pozwana może i samodzielnie przyjmuje daty zakończenia poszczególnych semestrów, które wiążące są także dla celów pracowniczych, a także dwóch harmonogramów organizacji roku akademickiego na okoliczność wykazania, że semestr zimowy nie musi kończyć się 31 marca.
Skarżący podkreślił, że statut pozwanej został zmieniony po wytoczeniu niniejszego powództwa.
Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania za II instancję.
Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.
Na wstępie należy podnieść, że, w niniejszym postępowaniu, Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 kpc, zgodnie z którym, Sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie w apelacji i odpowiedzi na apelację. Analizując treść, złożonych przez strony, apelacji i odpowiedzi na apelację Sąd uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i znajduje oparcie, zarówno, w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.
Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela, również, wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.
Brak jest jakichkolwiek okoliczności do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa procesowego poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie sprzecznych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 327 1 § 1 k.p.c.).
Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.
Zatem o dowolności można mówić wówczas, gdy sąd ocenia dowody bez ich właściwej analizy, bądź też wbrew zdrowemu rozsądkowi lub zasadom logicznego rozumowania. Nie jest natomiast dowolną taka ocena, która – choć prowadzi do niekorzystnych dla pozwanej konkluzji – to jednak jest logicznie i rzeczowo umotywowana.
Przede wszystkim zauważyć należy, że Sąd Rejonowy dokonując w sprawie ustaleń faktycznych wskazał w sposób dokładny na jakich konkretnie dowodach się oparł. Podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń stanowiła załączona do akt dokumentacja w postaci: umowy o pracę, zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia, planu lekcji, wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 27 stycznia 2020 roku, pozwu, pism procesowych i wyroku z dnia 28 września 2020 roku załączonych do akt sprawy XP 120/20, regulaminu studiów, organizacji roku akademickiego 2019/2020, pisma z dnia 14 stycznia 2020 roku, wydruku z systemu informatycznego dziekanatu, zarządzenia z dnia 11 marca 2020 roku, zarządzenia z dnia 12 marca 2020 roku. To zaś oznacza, że te właśnie dowody zostały uznane za wiarygodne i nie było potrzeby dodatkowego akcentowania w uzasadnieniu tej oceny.
Zaznaczenia wymaga, że przedłożony do apelacji i powoływany przez skarżącego statut strony pozwanej został uchwalony uchwałą z dnia 21 września 2020 roku a zatem po wniesieniu pozwu w przedmiotowej sprawie. Bez wątpienia nie dotyczy on okresu spornego w przedmiotowej sprawie. Nie może on zatem stanowić podstawy do oceny prawidłowości wyroku Sądu meriti.
Ponadto - wbrew wywodom skarżącego – Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że przyjęty przez pozwaną podział roku akademickiego, który został ustalony autonomicznie w ramach wewnętrznej organizacji uczelni nie może stanowić podstawy dla ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki. Podstawą do zakwestionowania prawidłowości tej tezy nie mogą być – jak wyżej wspomniano – postanowienia statutu pozwanej uchwalonego uchwałą z dnia 21 września 2020 roku. Niezależnie od daty uchwalenia tego statutu, jako nieobejmującego okresu spornego, oraz ewentualnej możliwości zastosowania jego postanowień jako zgodnych z ustawowymi uregulowaniami w tym zakresie, wskazać trzeba, że statut ten jako koniec semestru zimowego wskazuje ostatni dzień lutego (odpowiednio 28 albo 29 lutego). A zatem w czysto hipotetycznym przypadku ewentualnego zastosowania tego statutu w przedmiotowej sprawie, koniec semestru wg tego statutu pokrywałby się z końcem okresu złożonego powódce wypowiedzenia a zatem koniec okresu wypowiedzenia nie przypadałby po zakończeniu tego semestru. Powyższa uwaga nie ma jednak znaczenia w tej sprawie wobec braku możliwości zastosowania tego statutu. Natomiast statut pozwanej z dnia 27 września 2019 roku, obowiązujący w spornym okresie, nie zawierał żadnych postanowień normujących kwestię podziału roku akademickiego.
Bez wątpienia, słuszności wywodów Sądu meriti, w powyższym zakresie, nie podważa fakt uznania przez pozwaną powództwa, w części, dotyczącej zasądzenia na rzecz powódki wynagrodzenia za miesiąc marzec 2020 roku, co zostało uwzględnione w odrębnym postępowaniu, wyrokiem z dnia 28 września 2020 roku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. W ślad za stanowiskiem Sądu Rejonowego należało, także, przyjąć, że ww. uznaniem powództwa pozwana niejako postrzega pojęcie „semestru” jako kończącego się 31 marca.
Słusznie także – wbrew zarzutowi apelanta – Sąd meriti uznał, że za przyjęciem, odpowiednio dnia 31 marca oraz 30 września, jako okresów, w których rozwiązaniu za wypowiedzeniem ulega umowa o pracę przemawia okoliczność, że wszelkie terminy zostały przez pozwaną tak obsadzone aby nie przekraczały ww. dat, a nadto sesja poprawkowa została wydłużona na mocy zarządzeniem rektora do dnia 31 marca 2020 r. Powyższa logiczna konstatacja tego Sądu ma oparcie w całym zgromadzonym materiale dowodowym. W szczególności w żadnym z dokumentów nie wskazano daty zakończenia semestru dla celów pracowniczych.
Nie sposób także dopatrzeć się – wbrew stanowisku skarżącego – błędnej wykładni art. 66 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce poprzez uznanie, że zawarte w tym przepisie sformułowanie „rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry" oznacza, że koniec semestru następuje 31 marca i 30 września, niezależnie od wewnętrznych regulacji uczelni, nadto daty semestrów wskazane powyżej nie mogą zostać zmieniane.
Błędu w wykładni art. 66 cyt. ustawy nie można także upatrywać w uznaniu Sądu Rejonowego, że zawarte w tym przepisie sformułowanie „Statut uczelni może przewidywać szczegółowy podział roku akademickiego w ramach semestru" oznacza, że rektorzy poszczególnych szkół wyższych mogą w tych właśnie ramach ustawowych wyznaczonych na dzień 31 marca i 30 września doprecyzować czas trwania np. sesji poprawkowych, nie mogą natomiast zmieniać dat poszczególnych semestrów, a uzgodnienia strony pozwanej w tym zakresie mogą być poczytywane jedynie jako porozumienia usprawniające mechanizm pracy (...) w Ł. i sprowadza się jedynie do podziału w ujęciu organizacyjno-administracyjnym oraz dydaktycznym.
W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni art. 66 cyt. ustawy, zgodnie z którym rok akademicki trwa od dnia 1 października do dnia 30 września i dzieli się na 2 semestry. Statut uczelni może przewidywać szczegółowy podział roku akademickiego w ramach semestrów. Sąd meriti określił datę końca semestru, stosując prawidłowe reguły interpretacyjne, zwłaszcza językową (termin „semestr” oznaczający pół roku należy interpretować jako połowę roku akademickiego) i celowościową (terminem wypowiedzenia stosunku pracy nauczyciela akademickiego będą dni 31 marca oraz 30 września jako dni zakończenia semestru w podziale roku akademickiego), uwzględniając przy tym różnice w regulacjach prawnych w, zawartych w uprzednio obowiązującej ustawie, z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym, oraz przywołując odpowiednie orzecznictwo SN i piśmiennictwo aktualne na gruncie obowiązującej ustawy.
Co istotne, Sąd Rejonowy zauważył, że art. 66 cyt. ustawy przewiduje możliwość szczegółowego podziału roku akademickiego „w ramach semestrów” za pośrednictwem statutu uczelni. Tym samym rektorzy mogą w tych właśnie ramach (de facto ustawowych, wyznaczonych na 31 marca i 30 września) doprecyzowywać czas trwania np. sesji poprawkowej itp. Z uwagi zaś na sformułowanie ustawowe rektorzy nie mogą natomiast zmieniać dat poszczególnych semestrów.
Konsekwentnie, zatem, Sąd Rejonowy ocenił okoliczności wskazania, w organizacji roku akademickiego 2019/2020, w ramach podziału semestru zimowego, daty trwania zimowej sesji egzaminacyjnej od dnia 27 stycznia 2020 roku do dnia 7 lutego 2020 roku oraz sesji poprawkowej od dnia 10 lutego 2020 roku do dnia 21 lutego 2020 roku, kolejno określenia w piśmie pełnomocnika Rektora pozwanej z dnia 14 stycznia 2020 roku skierowanym do pracowników pozwanej końcowej daty wpisywania ocen do elektronicznego systemu dziekanatowego dla II i III terminu w dniu 31 marca 2020 roku, czy wreszcie wydłużenia mocą zarządzenia nr 1 z dnia 12 marca 2020 roku Rektora pozwanej sesji poprawkowej w semestrze zimowym do dnia 31 marca 2020 roku i oznaczenia z tego względu końca semestru na dzień 31 marca 2020 roku, jako osadzone w taki sposób by nie przekraczały daty 31 marca, w ramach ustawowego, pojmowania podziału roku akademickiego.
Sąd meriti, w szczególności, wyjaśnił, że wynikający z organizacji roku akademickiego 2019/2020 pozwanej podział nie mógł stanowić podstawy dla ustalenia rzeczywistej daty ustania stosunku pracy powódki, bowiem na gruncie stosowania regulacji systematyzujących poszczególne semestry zgodnie z ustaleniami organów właściwych uczelni, dochodziłoby do szerokich rozbieżności w przyjmowaniu określonych okresów powodujących rozwiązanie umowy o pracę z nauczycielem akademickim, co w konsekwencji przeczyłoby istocie regulacji ustawowych, które determinują odpowiednie rozumienie temporalnego podziału roku akademickiego.
Prawidłowo Sąd I instancji ocenił, że uzgodnienia strony pozwanej, w tym zakresie, można poczytywać jedynie jako wewnątrzuczelniane porozumienia usprawniające mechanizm pracy pozwanej szkoły. Tym samym podział roku akademickiego na semestry należy postrzegać w ujęciu organizacyjno-administracyjnym oraz stricte dydaktycznym. Podział roku akademickiego 2019/2020 mieścił się w granicach zakreślonych przez wymiar dydaktyczny rozkładu poszczególnych terminów.
Sąd Rejonowy słusznie, przy tym, zwrócił uwagę, że przyjęcie podziału, w ujęciu dydaktycznym, prowadziłoby, chociażby, do uznania, iż semestr kończy się przez zakończeniem sesji poprawkowej, co również mogłoby wywoływać duże wątpliwości przy wypowiadaniu stosunku pracy nauczycielowi akademickiemu. Także uwzględnienie dnia 7 lutego 2020 roku, jako końca semestru zimowego oraz dnia 17 lutego 2020 roku, jako początku semestru letniego, skutkowałoby brakiem zachowania ciągłości roku akademickiego.
Już tylko pomocniczo, Sąd meriti prawidłowo wskazał na konsekwentną postawę procesową strony pozwanej, która, w odrębnym postepowaniu, uznając powództwo, w części, dotyczącej zasądzenia na rzecz powódki wynagrodzenia za miesiąc marzec 2020 roku, dała wyraz prawidłowemu pojmowaniu pojęcia „semestru” jako kończącego się 31 marca.
Ponownego zaznaczenia wymaga, że przedłożony do apelacji i powoływany przez skarżącego statut strony pozwanej jako uchwalony uchwałą z dnia 21 września 2020 roku nie dotyczący okresu spornego w przedmiotowej sprawie, nie mógł stanowić podstawy do oceny prawidłowości wyroku Sądu meriti. Z kolei, jak już wyżej podniesiono, statut pozwanej z dnia 27 września 2019 roku, obowiązujący w spornym okresie, nie zawierał żadnych postanowień normujących kwestię podziału roku akademickiego. Zresztą co kluczowe w sprawie niniejszej, jak wynika z powyższych wywodów, w pełni podzielanych przez Sąd Okręgowy, niezależnie od daty uchwalenia tego statutu, jako nieobejmującego okresu spornego, prawidłowa interpretacja art. 66 cyt. ustawy sprowadza się do postrzegania semestru jako kończącego się 31 marca.
Mając powyższe na uwadze, uznać należy, iż brak było podstaw do uwzględniania twierdzeń apelacji o dokonaniu dowolnej oceny materiału dowodowego oraz sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym ustaleń faktycznych, a także o błędnej wykładni art. 66 cyt. ustawy. Tym samym, za chybione należy uznać apelacyjne zarzuty, poczynione w tym zakresie.
Akceptacja powyższych ustaleń faktycznych i oceny dowodów Sądu Rejonowego, a także prawidłowej wykładni art. 66 cyt. Ustawy, czyni bezzasadnym zarzut obrazy prawa materialnego tj. art. 123 ust. 3 cyt. Ustawy, poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że dniem zakończenia semestru zimowego jest zawsze 31 marca, podczas, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu, prowadzi do przyjęcia, iż data zakończenia semestru zimowego jest ustalana indywidualnie przez każdą uczelnię, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia, iż 31 marca, nastąpiło rozwiązanie z powódką umowy o pracę. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z poczynionym w sprawie rozważaniami prawnymi Sądu Rejonowego, że zasadne jest respektowanie ujęcia organizacyjno-administracyjnego przy dokonywaniu czynności pracowniczych, które opiera się na logicznym i równym podziale roku akademickiego na dwa semestry, których końcowe daty tj. 31 marca i 30 września wyznaczają dzień rozwiązania umowy o pracę nauczyciela akademickiego.
Reasumując - w kontekście powyższych rozważań - Sąd Okręgowy przyjął, iż prezentowana w apelacji argumentacja jest chybiona i jako taka nie może się ostać. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie. Trafnie wywiódł na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, iż powódka otrzymała oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę w dniu 29 stycznia 2020 roku, a jednomiesięczny okres wypowiedzenia upływałby w dniu 29 lutego 2020 roku tj. przed dniem 31 marca 2020 roku. Powoduje to, że zgłoszone żądanie prawidłowo zasądzenie na wynagrodzenia, za skrócony okres wypowiedzenia, zostało uznane za bezzasadne. Sąd drugiej instancji zważył więc, iż zaskarżone rozstrzygnięcie, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, i prawidłowej wykładni ww. przepisów prawa materialnego, było oczywiście uzasadnione.
Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną (pkt 1).
Sąd Okręgowy nie obciążył powódki kosztami procesu za II instancję (pkt 2).
Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
W ocenie Sądu Okręgowego powyższe oznacza, iż sądy mają swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu, gdy stosowania zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. nie można pogodzić z zasadą słuszności. Jednakże art. 102 k.p.c. jako przepis szczególny nie może być wykładany rozszerzająco i wyklucza uogólnienie (postanowienie SN z 1981-02-16 IV PZ 11/81 L.). Jego zastosowanie przez sąd musi być więc oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu (lojalność i racjonalność strony w zakresie podejmowanych czynności procesowych), jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. post. SN z 14.1.1974 r., II CZ 223/73, niepubl.).
W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie, zachodzą okoliczności dające podstawę do zastosowania art. 102 k.p.c. z uwagi na fakt, że strona przegrywająca proces, która wytoczyła powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia w świetle chociażby wątpliwości interpretacyjnych przepisów prawa materialnego mającego zastosowanie w sprawie niniejszej. Dlatego w okolicznościach sprawy można mówić o wypadku szczególnie uzasadnionym, dającym podstawy do odstąpienia od obciążania powódki kosztami procesu – art.102 k.p.c.
Zofia Falkowska B. A. P.
K.W.