UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22.05.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił A. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

A. W. wniosła odwołanie od powyższej decyzji, żądając jej zmiany i przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania od decyzji z uwagi na to, że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 16.05.2012r. ustaliła, że odwołująca się nie jest niezdolna do pracy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. W. miała przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 11.08.2011r. do dnia 07.03.2012r.

W dniu 29.03.2012r. złożyła wniosek o ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 24.04.2012r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że odwołująca nie jest niezdolna do pracy. Na skutek sprzeciwu wniesionego przez A. W. jej stan zdrowia był badany przez Komisję Lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 16.05.2012r. także orzekła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Z tych względów decyzją z dnia 22.05.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił przyznania A. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art.57 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153 poz. 1227 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała we wskazanych w ustawie okresach składkowych i nieskładkowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania. Osobie, która spełnia powyższe warunki przysługuje, według art. 59 ust. 1 powołanej ustawy, renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała (pkt 1), lub renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa (pkt 2).

Definicję osoby niezdolnej do pracy podaje natomiast art. 12 ust. 1-3 tejże ustawy, który stanowi, że jest nią osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1), przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2), zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3).

W świetle powyższych przepisów skuteczność odwołania A. W. zależna była od wykazania przez nią niezdolności do pracy.

Na tę okoliczność Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu ortopedii, neurologii i pulmonologii. Po przeprowadzeniu wywiadu z A. W., jej zbadaniu oraz po analizie dokumentacji medycznej biegli rozpoznali u niej: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego bez objawów korzeniowych rozciągowych, bez istotnego upośledzenia funkcji układu ruchu, stan po leczeniu operacyjnym dyskopatii L5/S1 w grudniu 2010r. i podejrzenie astmy oskrzelowej.

Biegli ocenili jednak, że odwołująca jest zdolna do pracy zarobkowej. W uzasadnieniu opinii biegli stwierdzili, że zgłaszane obecnie dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa i kończyn mogą być objawem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa widocznym w badaniach (...). Jednak w badaniu przedmiotowym neurologicznym i ortopedycznym objawy korzeniowe rozciągowe są ujemne, nie ma cech niedowładów, nie ma istotnego upośledzenia funkcji układu ruchu. Zgłaszana duszność wysiłkowa jest bez cech duszności objawowej. Brak jest zdaniem biegłych podstaw do rozpoznania astmy oskrzelowej. Próba rozkurczowa jest niepewna, spirometria w normie. Zdaniem biegłych aktualny stan zdrowia odwołującej nie czynił ją osobą niezdolną do pracy zarobkowej (k.13-15 a.s.).

Odwołująca wniosła zastrzeżenia do tak brzmiącej opinii. Podkreśliła, że jej stan zdrowia pogarsza się i nie pozwala na podjęcie pracy. Nadto złożyła orzeczenie (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w P. z dnia 26.06.2012r., z którego wynika, że jest zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do dnia 25.06.2014r., przy czym nie da się ustalić daty jej powstania. Na rozprawie z dnia 27.11.2012r. złożyła wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych sądowych.

Sąd dopuścił dowód z opinii kolejnego zespołu biegłych składającego się z biegłego ortopedy J. S., neurologa A. G. i pulmonologa H. D.. Biegli po zbadaniu odwołującej i zapoznaniu się z jej dokumentacją lekarską stwierdzili u A. W.: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego z dyskopatią wielopoziomową, z dodatnimi objawami korzeniowymi rozciągowymi, z istotnym upośledzeniem funkcji układu ruchu i obserwację w kierunku astmy oskrzelowej.

Według oceny tych biegłych A. W. jest osobą częściowo niezdolną do pracy od dnia 1 grudnia 2012r. na okres 1 roku.

W uzasadnieniu opinii biegli wskazali, że obecnie choroba uległa znacznemu pogorszeniu, nasiliły się objawy korzeniowe rozciągowe w przebiegu dyskopatii kręgosłupa szyjnego i l-s, ograniczenie ruchomości kręgosłupa, trudności w chodzeniu. Biegli stwierdzili, że niewykluczone, że odwołująca będzie wymagać reoperacji kręgosłupa z powodu wypadnięcia dysku. Zgłaszane dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa znajdują potwierdzenie w badaniu przedmiotowym neurologicznym i ortopedycznym. Zdaniem biegłych odwołująca aktualnie jest częściowo niezdolna do pracy ze względu na układ ruchu. Wymaga ona intensywnego leczenia neurologicznego i rehabilitacji. Natomiast choroba płuc ich zdaniem nie kwalifikuje odwołującej do niezdolności do pracy (k.49-51 a.s.).

Do tak brzmiącej opinii zarzuty złożył ZUS. Podniósł, że nie zgadza się z opinią, iż A. W. jest częściowo niezdolna do pracy. Stwierdził, że niewielkie ograniczenie ruchomości kręgosłupa, przy braku obiektywnych objawów neurologicznych oraz przy braku istotnych zmian w badaniach neuroobrazowych nie mogą być podstawą do orzekania długotrwałej niezdolności do pracy, a okresowo występujące objawy korzeniowe mogą być leczone w ramach krótkotrwałej niezdolności do pracy. W konkluzji ZUS wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych z zakresu neurologii i ortopedii.

Wobec faktu, że Sąd dysponował dwiema opiniami odmiennie oceniającymi stan zdrowia A. W., dopuścił dowód z opinii biegłego ortopedy C. K. i neurologa T. P..

Zdaniem tych biegłych odwołująca jest osobą częściowo niezdolną do pracy na okres 1 roku od grudnia 2012r.

W uzasadnieniu opinii biegli stwierdzili, że ich zdaniem odwołująca przy obecnym stanie zdrowia nie może pracować jako sprzedawca. Stwierdzili, że pomimo przebytej w 2010r. operacji kręgosłupa i pomimo leczenia fizykoterapią i farmakologicznie – występują u niej objawy korzeniowe i ubytkowe w kończynie dolnej prawej i ograniczenie ruchomości w odcinku l-s, opadanie stopy prawej, do tego dołączyły także objawy bólowe z zakresu kręgosłupa szyjnego. Podnieśli, że A. W. miewa aktualnie trudności w chodzeniu z powodu opadania stopy prawej (k.80-82 a.s.).

ZUS wniósł zarzuty do tej opinii. Podniósł, że na podstawie dokumentów, które złożyła odwołująca, nie można wyciągnąć wniosków, aby A. W. była osobą niezdolną do pracy. Zdaniem organu rentowego – jedynie na podstawie badania klinicznego nie sposób takich wniosków wysnuć. Nadto podniósł, że po wykonaniu (...) kręgosłupa L/S i przy ewentualnej kwalifikacji do operacji czas na ewentualną operację z następową rehabilitacją może zakończyć się w ciągu 6 miesięcy. W oparciu o powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych celem odniesienia się do nich.

Sąd na mocy art.217§3 kpc oddalił ten wniosek dowody. Sąd uznał bowiem, że wszystkie sporne okoliczności zostały już w sprawie wyjaśnione. Stan zdrowia A. W. był oceniany przez trzy zespoły biegłych i Sąd ma wystarczający materiał dowodowy do poczynienia ustaleń i do rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego należało podzielić wywody i wnioski opinii biegłych lekarzy sądowych: ortopedy J. S., neurologa A. G., pulmonologa H. D. oraz ortopedy C. K. i neurologa T. P..

Wnioski tych biegłych zostały sformułowane po przeprowadzeniu wywiadu, badaniu odwołującej się i analizie dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach rentowych. Wydane przez tych biegłych opinie poparte zostały logiczną argumentacją. Biegli jednoznacznie wskazali występujące u A. W. schorzenia, których stopień i nasilenie spowodowały częściową niezdolność do pracy. Opinie tych biegłych nie są sprzeczne ani z pierwszą opinią wydaną przez biegłych ortopedę M. R., neurologa A. G. i pulmonologa A. D. ani z oceną dokonaną przez ZUS przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Zwrócić bowiem należy uwagę, że zarówno z drugiej jak i trzeciej opinii biegłych wynika, że odwołująca stała się częściowo niezdolna do pracy dopiero od dnia 01.12.2012r. Tymczasem pierwsza opinia została sporządzona po badaniu, które odbyło się dnia 25.08.2012r. Należy mieć na uwadze, że stan zdrowia często jest dynamiczny, zmienia się. Wobec powyższego nie może dziwić fakt, że podczas trwania postępowania stan zdrowia odwołującej pogorszył się i od dnia 01.12.2012r. uzasadnia do zakwalifikowania jej do osób częściowo niezdolnych do pracy. Odwołująca jest z zawodu fryzjerką, a ostatnio pracowała jako sprzedawca. Zatem niezwykle istotna jest u niej sprawność ruchowa. Zdaniem Sądu ocena jej stanu zdrowia dokonana przez drugi i trzeci zespół biegłych uwzględnia wykonywany przez nią zawód, jej wykształcenie i prawidłowo ocenia możliwość wykonywania pracy na tych stanowiskach. Nadto należy zwrócić uwagę, że w pierwszej i drugiej opinii wypowiadał się ten sam neurolog: A. G.. Pomimo iż za pierwszym razem uznała, że stan zdrowia A. W. nie kwalifikuje jej do osób niezdolnych do pracy, to przy sporządzaniu kolejnej opinii zmieniła swe stanowisko. Zdaniem Sądu utwierdza to w przekonaniu, że stan zdrowia odwołującej uległ pogorszeniu po badaniu odwołującej przez pierwszy zespół biegłych. Ma to również odzwierciedlenie w treści opinii, gdyż w drugiej i trzeciej opinii biegli wskazują na występujące u odwołującej objawy korzeniowe rozciągowe i ubytkowe w kończynie dolnej prawej.

Przy rozstrzyganiu tej sprawy Sąd miał także na uwadze, że w wyroku z dnia 03.02.2010r. Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd musi zwrócić się do biegłego, jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (II PK 192/09, LEX nr 584735). Natomiast w wyroku z dnia 03.11.2009r. Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd nie może samodzielnie dokonać ustalenia dotyczącego stanu zdrowia i stopnia naruszenia sprawności organizmu pod kątem zachowania lub braku zdolności do pracy. Ograniczenie samodzielności sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych, wynikające z art. 278 § 1 k.p.c. obejmuje również ocenę wzajemnego powiązania ustalonych schorzeń i skutków tych relacji oraz stosowanych procedur leczniczych dla ustalenia przesłanki całkowitej niezdolności do pracy (I UK 138/09, LEX nr 570122). Nadto w wyroku z dnia 03.09.2009r. Sąd Najwyższy stwierdził, że gdy sprawa wymaga wiadomości specjalnych, to sąd nie może rozstrzygać wbrew opinii biegłych (II UK 30/09, LEX nr 537018).

Sąd oparł swe ustalenia na opiniach sporządzonych przez drugi i trzeci zespół biegłych, uznając, że sporządzali oni swe opinie, mając do dyspozycji cały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. Zapoznali się z pierwszą opinią, z której wynikało, że A. W. jest osobą zdolną do pracy, jednak doszli do odmiennych wniosków i logicznie je uargumentowali.

Sąd uznał jednocześnie, że A. W. spełnia pozostałe warunki do uzyskania prawa do renty. Ostatni okres składkowy zakończył się dnia 20.07.2012r., zatem niezdolność, która powstała dnia 01.12.2012r. mieści się w przedziale, o którym mowa w art.57 ust.1 pkt 3 w/w ustawy. Nadto odwołująca zgromadziła wymagany okres 5 lat składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu, o czym mowa w art.57 ust.1 pkt 2 w/w ustawy.

Mając to na uwadze, Sąd przyznał A. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 01.12.2012r. do dnia 30.11.2013r. i na zasadzie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił w tym zakresie zaskarżoną decyzję.

Sąd miał oczywiście na uwadze, że w dacie wydania zaskarżonej decyzji – była ona prawidłowa. Jednakże Sąd uznał, że wyjątkowo dopuszczalne jest orzekanie na podstawie stanu istniejącego dopiero w dacie orzekania, czego podstawę stanowi art.316 kpc. Zdaniem Sądu niecelowe i krzywdzące dla strony byłoby kierowanie jej ponownie na drogę postępowania przed organem rentowym w sytuacji, gdy Sąd dysponuje opiniami sporządzonymi przez liczne zespoły biegłych, z których wynika, że aktualnie stan zdrowia odwołującej uprawnia ją do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Ponieważ jednak A. W. wniosek o rentę złożyła dnia 29.03.2012r., zatem Sąd miał obowiązek odnieść się do całego okresu objętego wnioskiem. Skoro postępowanie dowodowe wykazało, że przed dniem 01.12.2012r. brak było podstaw do przyznania prawa do renty –zatem w tym zakresie odwołanie zostało oddalone stosownie do treści art. 477¹⁴§ 1 k.p.c.

Stosownie do treści art.118 ust.1 a w/w ustawy – Sąd, orzekając o prawie do renty, ma obowiązek stwierdzenia, czy organ rentowy ponosi lub nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznanie tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie ZUS nie ponosi takiej odpowiedzialności. Dopiero bowiem szczegółowe postępowanie przed Sądem wykazało, czy odwołująca jest osobą niezdolną do pracy. Nadto postępowanie to wykazało, że w dacie wydawania zaskarżonej decyzji odwołująca nie była osobą niezdolną do pracy.

Wobec powyższego w tym zakresie Sąd orzekł na mocy art.118 ust.1 a w/w ustawy.

Sąd Okręgowy	w O.	Wydział III
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE