UZASADNIENIE

Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł przeciwko A. L.
i S. L. pozew o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowy z 24 listopada 2016 r., sporządzonej przed notariuszem J. T. w Kancelarii Notarialnej w W., za numerem Rep (...),
na mocy której M. i E. małżonkowie L. sprzedali A. L. i S. L. udziały wynoszące po ½ (jedna druga) części dla każdego z nich w nieruchomości położonej w C., gmina S., składającej się z działek o numerach (...), o powierzchni 2,4900 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz na mocy której M. L. sprzedał A. L. i S. L. udziały wynoszące po ½ (jedna druga) części dla każdego z nich w nieruchomości położonej w T., gmina D., składającej się z działek o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i(...), o powierzchni 0,9600 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą
w P. prowadzi księgę wieczystą (...), z uwagi
na istniejącą wierzytelność wobec E. i M. małżonków L.
w wysokości:

- 85 352,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
22 marca 2018 r. i kosztami procesu, wynikającą z nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 8 października 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I Nc 170/18;

- 21 103,17 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
22 marca 2018 r. i kosztami procesu, wynikającą z nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 26 czerwca 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VGNc 952/18;

- 15 834,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
22 marca 2018 r. i kosztami procesu, wynikającą z nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Wieluniu VIII Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą
w P. z dnia 30 lipca 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VIII Nc 340/18,

- 14 383,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
22 marca 2018 r. i kosztami procesu, wynikającą z nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Wieluniu VIII Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą
w P. z dnia 30 lipca 2018 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VIII Nc 339/18.

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa
i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 13 kwietnia 2012 r. M. L. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą - (...) nr (...) w wysokości 105 000,00 zł. Poręczycielem tego kredytu była E. L., (dowód: umowa - k. 52 - 59; oświadczenie - k. 60) .

W dniu 19 marca 2015 r. M. L. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą - (...) nr (...) w wysokości 100 000,00 zł. Poręczycielem tego kredytu była E. L., (dowód: umowa - k. 23 - 31; oświadczenie - k. 32) .

W dniu 10 czerwca 2015 r. M. L. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą - (...) nr (...) w wysokości 19 000,00 zł. Poręczycielem tego kredytu była E. L., (dowód: umowa - k. 33 - 41; oświadczenie - k. 42) .

W dniu 25 stycznia 2016 r. M. L. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą - (...) nr (...) w wysokości 14 800,00 zł. Poręczycielem tego kredytu była E. L., (dowód: umowa - k. 43 - 51) .

Nakazem zapłaty z dnia 26 czerwca 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VGNc 952/18 Sąd Rejonowy w Sieradzu nakazał M. L. i E. L., aby zapłacili solidarnie na rzecz Banku (...) S.A.
we W. kwotę 21 103,17 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
od dnia 22 marca 2018 r. i kwotę 2 681,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, (dowód: nakaz zapłaty - k. 20) .

Nakazem zapłaty z dnia 30 lipca 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIII Nc 340/18 Sąd Rejonowy w Wieluniu VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny
z siedzibą w P. nakazał M. L. i E. L., aby zapłacili solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. we W. kwotę 15 834,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 marca 2018 r. i kwotę 2 492,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, (dowód: nakaz zapłaty - k. 21) .

Nakazem zapłaty z dnia 30 lipca 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIII Nc 339/18 Sąd Rejonowy w Wieluniu VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny
z siedzibą w P. nakazał M. L. i E. L., aby zapłacili solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. we W. kwotę 14 383,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 marca 2018 r. i kwotę 2 492,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, (dowód: nakaz zapłaty - k. 22) .

Nakazem zapłaty z dnia 8 października 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Nc 170/18 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim nakazał M. L. i E. L., aby zapłacili solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. we W. kwotę 85 352,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 marca 2018 r. i kwotę 4 684,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, (dowód: nakaz zapłaty - k. 19) .

Na mocy umowy przelewu wierzytelności z 25 września 2018 r. i aneksu
z dnia 8 października 2018 r., następca prawny Banku (...) S.A.
z siedzibą we (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. przelał na rzecz powoda swoje wierzytelności wobec E. i M. małżonków L., które wynikają z powyższych umów o kredyt na działalność gospodarczą, (dowód: umowa z załącznikami - k. 61 - 111) .

Na mocy umowy z 24 listopada 2016 r., sporządzonej przed notariuszem J. T. w Kancelarii Notarialnej w W., za numerem Rep.
A (...), M. i E. małżonkowie L. sprzedali A. L. i S. L. udziały wynoszące po ½ (jedna druga) części dla każdego z nich w nieruchomości położonej w C., gmina S., składającej się z działek o numerach (...), o powierzchni 2,4900 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz na mocy której M. L. sprzedał A. L. i S. L. udziały wynoszące po ½ (jedna druga) części dla każdego z nich w nieruchomości położonej w T., gmina D., składającej się z działek o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i 655, o powierzchni 0,9600 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą
w P. prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: umowa
- k. 231 - 236; odpis z ksiąg wieczystych - k. 116 - 127) .

M. L. od 1991 r. był leczony w związku z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. W stosunku do niego stwierdzano czasową niezdolność do pracy. Od 2020 r. jest rencistą, (dowód: dokumentacja medyczna i ubezpieczeniowa - k. 165 - 187; zeznania świadków: E. L. - k. 193
i nagranie rozprawy z 25 lutego 2021 r. - płyta - koperta - k. 279, minuta
od 00:29:41 do 00:44:44 i M. L. - k. 193 - 193 verte i nagranie rozprawy z 25 lutego 2021 r. - płyta - koperta - k. 279, minuta od 00:44:44
do 00:54:33) .

E. i M. małżonkowie L. utrzymują się ze świadczeń rentowych, nie posiadają majątku nieruchomego, spłacają kredyty. W momencie sprzedaży powyższych nieruchomości mieli zadłużenie w wysokości kilkuset tysięcy złotych, (dowód: zeznania świadków: E. L. - k. 193 i nagranie rozprawy
z 25 lutego 2021 r. - płyta - koperta - k. 279, minuta od 00:29:41 do 00:44:44
i M. L. - k. 193 - 193 verte i nagranie rozprawy z 25 lutego 2021 r.
- płyta - koperta - k. 279, minuta od 00:44:44 do 00:54:33) .

Powyższy stan faktyczny jest w większej części bezsporny, ponieważ został oparty na dowodach nie negowanych przez strony oraz na ich zgodnych twierdzeniach.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych w zakresie, w jakim twierdzili,
że nic nie wiedzieli o zadłużeniu rodziców w momencie podpisywania umowy, gdyż ich zeznania w tym zakresie są gołosłowne oraz sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka E. L., z których wynika,
że w momencie sprzedaży nieruchomości regulowali na bieżąco swoje zobowiązania, gdyż są sprzeczne z zeznaniami świadka M. L., który stwierdził, że w tym czasie małżonkowie mieli problemy finansowe, a także
są stronnicze, bowiem oczywistym jest, że świadek ma interes, by zeznawać
na korzyść pozwanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje w całości na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że powód dochował terminu określonego w art. 534 k.c., gdyż pozew został złożony 9 października 2020 r.,
a do zaskarżonej czynności prawnej doszło w 2016 r.

Celem instytucji skargi pauliańskiej, przewidzianej w przepisach art. 527 - 535 k.c., jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności.

Konstrukcja skargi pauliańskiej oparta jest na instytucji względnej bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2002 r., II CKN 1336/00, LEX nr 55083). Ochrona ta polega na możliwości zaskarżenia przez wierzyciela krzywdzącej go czynności prawnej celem uznania tej czynności za bezskuteczną względem niego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 527 k.c. przesłankami powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną są: dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz na skutek której doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, działanie dłużnika
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią. Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie.

Na powodzie zatem spoczywał obowiązek wykazania, że: przysługuje
mu wobec dłużników wierzytelność; dokonano zaskarżonej czynności prawnej między dłużnikami i osobą trzecią, na podstawie której osoba trzecia uzyskała korzyść; doszło do pokrzywdzenia wierzyciela wskutek dokonania zaskarżonej czynności; dłużnicy działali ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a osoba trzecia wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła dowiedzieć
się o tym, że dłużnicy działali ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (chyba,
że zaistniało domniemanie z art. 527 § 3 k.c.).

Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, co jest oczywiste, że pozwani na skutek zawarcia z dłużnikami umowy sprzedaży udziałów w obu nieruchomościach uzyskali korzyść majątkową.

W tym miejscu trzeba jeszcze dodać, że do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona
z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą
do pokrzywdzenia wierzycieli (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 1999 r., I CKN 287/98, LEX nr 147235). Należy też dodać, że osoba trzecia uzyskuje „korzyść majątkową” w rozumieniu art. 527 k.c. także wtedy, gdy płaci za rzecz nabytą od dłużnika cenę odpowiadającą wartości rynkowej tej rzeczy, bowiem nie chodzi o korzyść majątkową w sensie potocznym, utożsamianą np. z nabyciem rzeczy za cenę niższą od wartości tej rzeczy - w takim bowiem przypadku
za „korzyść” uważa się różnicę między wartością rynkową rzeczy, a zapłaconą ceną. Korzyścią majątkową w rozumieniu art. 527 k.c. jest zatem nabycie przez osobę trzecią prawa majątkowego, przedstawiającego pewną wartość, przy czym drugorzędne znaczenie ma cena nabycia (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z 28 października 1999 r., I ACa 638/9, OSA 2002, z. 2, poz. 14).

Powód wykazał w toku procesu, że posiada wierzytelności wobec dłużników. Na tę okoliczność powód przedstawił umowy o kredyt i tytuły egzekucyjne, z których wynika wysokość wierzytelności oraz umowę przelewu wierzytelności. Pozwani nie próbowali nawet udowadniać, że wierzytelności
nie istnieją lub istnieją w mniejszym zakresie, gdyż na tę okoliczność
nie przedstawili żadnego dowodu.

Kontynuując rozważania w niniejszej sprawie zwrócić wypada uwagę
na wyrok z 29 maja 2007 r. (V CSK 77/07, Lex nr 611455), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, jeżeli ma rozeznanie co do tego, że w następstwie wyzbycia się przez niego
w całości lub w części majątku nadającego się do egzekucji ucierpi materialny interes wierzyciela, a nadto, że za przyjęciem, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli przemawia wiedza dłużnika o wszczętych przeciwko niemu postępowaniach egzekucyjnych i utrata płynności finansowej prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Należy także dodać, że w orzecznictwie sądów powszechnych wskazuje
się, że do przyjęcia świadomości dłużnika działania z pokrzywdzenia wierzycieli,
o którą chodzi w art. 527 § 1 k.c. , wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z 10 stycznia 1995 r., I ACr 1014/94). Natomiast zamiar pokrzywdzenia wierzyciela i zła wiara dłużnika nie jest konieczna dla objęcia wierzyciela ochroną na podstawie art. 527 k.c. i nast., (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 września 2006 r., I ACa 1021/05, LEX nr 298435).

Mając powyższe na uwadze oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd doszedł do przekonania, że dłużnicy działali ze świadomością pokrzywdzenia powoda (jego poprzednika prawnego), gdyż w wyniku sprzedaży stali się niewypłacalni, co w sprawie jest niewątpliwe (nie mają majątku, utrzymują się z niskich świadczeń rentowych). Będąc w bardzo złej sytuacji finansowej, o której sami mówili (mieli kilkuset tysięcy zadłużenia z różnych kredytów) wyzbyli się jedynego składnika majątkowego, z którego wówczas poprzednik prawny powoda mógłby się zaspokoić. Zatem mogli przewidywać pokrzywdzenie wierzycieli w granicach ewentualności i to przewidywali, gdyż M. L. zeznał, że w chwili zawierania umowy sprzedaży miał problemy finansowe. Co prawda E. L. zeznała, że wtedy mieli jeszcze płynność finansową, ale jej zeznaniom Sąd nie dał wiary, co szerzej omówił przy ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto należy stwierdzić,
że pozwani nie udowodnili, że ich ojciec, a tym bardziej matką, nie mieli w chwili zawierania umowy możliwości podjęcia świadomej lub swobodnej decyzji, gdyż na tę okoliczność nie przedstawili stosownych dowodów, np. opinii biegłego lekarza psychiatry. Dodać w tym miejscu wypada także, że wniosek
o ubezwłasnowolnienie dłużnika nie został uwzględniony.

Pozwani są osobami bliskimi w stosunku do dłużników, zatem w toku procesu musieliby obalić domniemanie wynikające z treści art. 527 § 3 k.c. To się jednak pozwanym nie udało, gdyż ich zeznaniom Sąd nie dał wiary.

Pozwanym nie udało się także zwolnić od obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności prawnej za bezskuteczną (art. 533 k.c.), ponieważ go nie zaspokoili ani też nie wskazali wystarczającego do jego zaspokojenia mienia dłużników. Nie udowodnili, że ekwiwalent
za nieruchomość w postaci kwoty 150 000,00 zł jest w posiadaniu dłużników.

Na koniec rozważań prawnych należy zauważyć, że dla zasadności powództwa z art. 527 k.c. nie było konieczne legitymowanie się przez powoda tytułami wykonawczymi na wierzytelności, których ochrony domagał się w tej sprawie. Wystarczające było wykazanie istnienia skonkretyzowanej wierzytelności względem dłużników. Tytuł wykonawczy przeciwko nim będzie potrzebny powodowi dopiero w celu prowadzenia egzekucji, natomiast w tej sprawie chodziło jedynie o zbadanie, czy skuteczne wobec wierzyciela było wyjście przedmiotowych nieruchomości z majątku dłużników. W razie uwzględnienia powództwa możliwe będzie prowadzanie z nich egzekucji, tak jakby nadal były własnością dłużników.

Z tych wszystkich względów należało uznać zaskarżoną czynność prawną za bezskuteczna wobec powoda i orzec, jak w punkcie 1 wyroku, na podstawie art. 527 k.c.

O kosztach procesu, na które składała się opłata stosunkowa w wysokości 6 834,00 zł i opłata za zastępstwo prawne w wysokości 5 400,00 zł, ustalona
na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265), powiększona o opłatę skarbową
od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł, Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku,
na podstawie art. 98 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE