UZASADNIENIE

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu skierowanego przeciwko Skarbowi Państwa – Instytutowi Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, J. N. (1) domagał się:

- nakazania stronie pozwanej zaniechania naruszenia jego dóbr osobistych w postaci czci i dobrego imienia poprzez usunięcie dostępnych w inwentarzu archiwalnym zasobów dokumentów , prowadzonym przez nią , następujących rekordów :

1. (...) Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

2. (...) t. 1 Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

3. (...) t. 2 Tytuł; teczka pracy tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

4. (...) t. 3 Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

- usunięcia skutków dokonanego naruszenia dóbr osobistych , poprzez złożenie powodowi na piśmie bezpośrednich przeprosin, sporządzonych dowolną czcionką komputerowo o rozmiarze nie mniejszym niż 12 i podpisanych przez prezesa Instytutu Pamięci Narodowej- Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, przy czym podał treść tego oświadczenia,

- zasądzenia od strony pozwanej na rzecz T.w K. kwoty 100 000 zł oraz

- obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu.

Uzasadniając żądanie wskazał , iż opublikowanie jego danych w powszechnie dostępnym inwentarzu zasobów archiwalnych pozostających w dyspozycji strony pozwanej , narusza jego godność albowiem jednoznacznie sugeruje , że był tajnym współpracownikiem służby bezpieczeństwa PRL , co nie jest prawdą.

Publikacja jego danych osobowych nie tylko ma charakter zniesławiający. Dla ich ujawnienia w sposób i w formie kwestionowanych zapisów [ tzw. rekordów ] strona pozwana nie miała podstawy prawnej. W szczególności nie były dla niej wystarczającą podstawą : uchwała Kolegium IPN nr (...) na która powoływał się Instytut w korespondencji z powodem , który ubiegał się o to, aby poprzez usuniecie tych treści stan naruszenia ustał przed wszczęciem sporu sądowego.

Uchwała ta- zważywszy na jej treść - nie dawała podstawy aby publikować dane personalne osób , których informacje zawarte w inwentarzu archiwalnym , dotyczą.

Powód pokreślił , że dla przeciętnego odbiorcy zestawienie jego danych w ten sposób udostępnionych z dopiskiem - teczka tajnego współpracownika pseudonim (...), nie pozostawia wątpliwości co do roli, którą miał pełnić J. N. (1) w okresie funkcjonowania poprzedniego ustroju naszego państwa. O takim odbiorze informacji przez opinię publiczną , świadczy treść artykułów publikowanych przez media w Polsce o tytułach, "Nowy inwentarz archiwalny IPN pozwala każdemu obywatelowi sprawdzić kto pracował w SB, kto był tajnym współpracownikiem, a kto był osobą pokrzywdzoną", " Na stronie IPN można już sprawdzić kto pracował w SB, a kto był TW", " IPN już otworzył inwentarz archiwalny. Każdy może sprawdzić kto był agentem, a kto ofiarą służby w PRL”.

Powód odczuł bezpośrednio takie właśnie następstwa tej publikacji , po tym kiedy jego znajomy - naukowiec T. S. (1), w prowadzonej wymianie korespondencji zarzucił mu , iż był tajnym współpracownikiem służby bezpieczeństwa.

J. N. (1)podnosił ,że tak samo odczytane dane z „ inwentarza” mogą trafić do nieoznaczonego kręgu odbiorców , w tym do innych jego znajomych , pogłebiajac negatywne następstwa naruszenia .

Dochodzone przez powoda roszczenie majątkowe ma S. surogat zadośćuczynienia doznanej w ten sposób krzywdy. / w toku sporu powód konsekwentnie oceniał je jako wystarczające dla realizacji kompensacyjnej jego funkcji /.

Odpowiadając na pozew Skarb Państwa – Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu , domagał się oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia oponenta procesowego kosztami postępowania.

Jego zdaniem :

- sformułowania zawarte we wskazanych w pozwie opisach czterech teczek, które zostały zawarte w inwentarzu archiwalnym IPN nie wskazują, że powód był tajnym współpracownikiem, ani nawet powyższego nie sugerują. Opisy zawierają jedynie obiektywną i neutralną informację , iż w zasobach IPN znajdują się cztery teczki - jednostki archiwalne, w których zostały zgromadzone dokumenty dotyczące powoda w związku z działaniami tajnego współpracownika pseudonim (...). Informacje te są zgodne z prawdą. Nie mają zatem charakteru zniesławiającego.

- użyty we wszystkich kwestionowanych przez powoda opisach / rekordach / skrót „dot. „. odnosi się do słowa „dotycząca”, a nie jak to odczytuje to J. N. (1) - „dotyczy”.

Zarzut naruszenia jego godności wywodzi on nietrafnie z wybiórczej analizy fragmentów rekordów w inwentarzu archiwalnym i ich całkowicie dowolnego łączenia ze sobą, bez uwzględnienia nie tylko całości tych opisów ale także miejsca ich zmieszczenia.

Zdaniem strony pozwanej, prawidłowa analiza wszystkich tych elementów prowadzi do wniosku , że chodzi o teczki personalne lub pracy tajnego współpracownika pseudonim (...) , odnoszące się do J. N. (1) Brak jest uzacnionych podstaw do tego aby przyjmować za trafne stwierdzenie powoda , iż w powszechnej opinii publicznej treść tych opisów mogła być odbierana inaczej,

- dla oceny brzmienia rekordów zawierających dane osobowe powoda jako naruszających jego godność , nie ma znaczenia sposób odczytania informacji zawartych w inwentarzu archiwalnym przez jego kolegę T. S. (2), co znalazło odzwierciedlenie w dołączonej do pozwu korespondencji mailowej. Skarb Państwa nie może odpowiadać za wyniki ocen innych osób,

- mając na uwadze historyczną wykładnię przepisów dotyczących utworzenia Kolegium IPN oraz wykładnię systemową artykułu 5 ustawy nowelizującej o IPN z 2010 roku, w związku z art. 1 punkt 12 ustawy nowelizującej z 2016, uzasadnionym jest wniosek, iż Kolegium Instytutu posiada kompetencje i jest obowiązane do określania formy publikacji inwentarza archiwalnego.

Dlatego podjęło uchwałę nr (...) z dnia 25 października w 2016 roku, która określiła formę publikacji inwentarza archiwalnego na podstawie ustawy i w granicach prawa. Kolegium IPN miało bowiem ustawową kompetencje zarówno do uchylania uchwał Rady IPN; numer(...)z 3 lutego 2012 roku, numer (...) z 5 kwietnia 2012 roku, numer (...) z 12 lipca 2012 roku jak i do ponownego ustalenia formy publikacji inwentarza archiwalnego w sposób najpełniej realizujący wytyczne zawarte w artykule 5 ustawy nowelizującej z 2010 roku.

Strona pozwana równocześnie przyznała , iż są prowadzone prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, w toku których proponuje się między innymi dodanie przepisu expressis verbis wskazującego na dane publikowane w inwentarzu archiwalnym, co pozwoli uniknąć wątpliwości interpretacyjnych.

Takie wątpliwości nie świadczą jednak , jak argumentował Skarb Państwa , o braku podstawy prawnej do publikowania inwentarza archiwalnego w obecnej formie./ prace te doprowadziły di uchwalenia ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ściągania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i niektórych innych ustaw z 12 kwietnia 2019r [ DzU z 2019r , poz. 992 ] ,

- strona pozwana zakwestionowała wysokość dochodzonego świadczenia pieniężnego twierdząc , iż J. N. (1) nie dowiódł , że doznał krzywdy w rozmiarze uzasadniającym określony w tym żądaniu jego rozmiar.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2019r, Sąd Okręgowy w Krakowie:

- nakazał Skarbowi Państwa - Instytutowi Pamięci Narodowej- Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zaniechania naruszania dóbr osobistych powoda J. N. (1) w postaci czci i dobrego imienia poprzez usunięcie wyrażeń " personalna lub pracy tajnego współpracownika pseudonim (...)” z następujących rekordów inwentarza archiwalnego prowadzonego przez stronę pozwaną pod adresem strony internetowej (...)

a.(...) Tytuł: Teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1) imię ojca: J., ur.(...),

b.(...) t. 1 - Tytuł: Teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1) imię ojca: J., ur.(...),

c. (...) t. 2 - Tytuł: Teczka pracy tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1) imię ojca: J., ur.(...),

d. (...) t. 3 - Tytuł: Teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1) imię ojca: J., ur.(...)[ pkt I ] ,

- nakazał stronie pozwanej, złożenie powodowi na piśmie, w terminie 2 tygodni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie przeprosin, sporządzonych dowolną czcionką komputerową o rozmiarze nie mniejszym niż 12 i podpisanych przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz nadanych listem poleconym na adres zamieszkania powoda wskazany w pozwie, o następującej treści;

„Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przeprasza pana J. N. (1) za naruszenie dóbr osobistych w postaci dobrego imienia oraz czci, poprzez zamieszczenie oraz utrzymywanie w inwentarzu archiwalnym prowadzonym pod adresem strony internetowej (...) danych osobowych J. N. (1) połączonych z zapisem tajny współpracownik o pseudonimie (...). Jednocześnie Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wyraża ubolewanie z tego tytułu, iż pan J. N. (1) mógł być postrzegany przez opinię publiczną jako tajny współpracownik organów bezpieczeństwa państwa, którym w rzeczywistości nie był.”[ pkt II],

- w pozostałej części oddalił powództwo[ pkt III] oraz

- zniósł pomiędzy stronami koszty postępowania[ pkt IV ]

Jako niesporne pomiędzy stronami , Sąd I instancji przyjął to , iż :

strona pozwana prowadzi inwentarz archiwalny pod adresem strony internetowej (...) Celem prowadzonego inwentarza ma być podanie do publicznej wiadomości, informacji o zgromadzonych zbiorach dokumentów. W inwentarzu zostały zamieszczone dane osobowe powoda ze wskazaniem rodzaju dokumentów , które go dotyczą, posiadanych przez IPN. Po wpisaniu w wyszukiwarce danych :J. N. (1) pojawiają się następujące zapisy [rekordy] z bazy danych IPN;

5. (...) Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

6.(...) t. 1 Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

7.(...)t. 2 Tytuł; teczka pracy tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

8.(...) t. 3 Tytuł; teczka personalna tajnego współpracownika pseudonim (...) dot. J. N. (1), imię ojca; J., ur. (...);

Pismem z dnia 31 października 2018 roku pomocnik powoda zwrócił się do strony pozwanej o zaprzestanie naruszania dóbr osobistych poprzez usunięcie z rekordów wskazanych w pozwie, wyrażeń: „ tytuł teczka personalna w pracy tajnego współpracownika pseudonim (...), złożenie na piśmie przeprosin i zapłatę kwoty 100 000 zł.

W piśmie z dnia 31 października 2018 roku, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wskazała iż powyższe żądania są bezzasadne a publikacja nie narusza dóbr osobistych powoda.

W (...) ukazała się informacja iż IPN udostępnia nowy inwentarz archiwalny. Pozwoli sprawdzić kto pracował w SB. Wskazano iż inwentarz nie zawiera treści dokumentów, zawiera informacje z jakimi dokumentami mamy do czynienia.

Na stronie (...) ukazała się informacja iż w IPN można już sprawdzić kto pracował w SB a kto był TW. Podobna informacja znalazła się też na stronie (...)

Uchwałą numer (...) Rady Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 3 lutego 2012 roku Rada zleciła prezesowi Instytutu publikację inwentarza archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej , zapewniającego opis zasobu na poziomie jednostek archiwalnych w terminie do 31 grudnia 2012 roku.

W załączniku do uchwały wskazano elementy opisu formy inwentarza archiwalnego. Wskazano w § 3 ustęp 2, iż jednostki archiwalne, o charakterze akt osobowych powinny zawierać: nazwę zespołu, aktualną sygnaturę IPN, tytuł j.a. ograniczony wyłącznie do imienia i nazwiska oraz daty i miejsca urodzenia, daty skrajne, formę fizyczną j.a. , liczba tomów, liczbę kart. W uchwale numer (...) Rady Instytutu Pamięci Narodowej o zmianie uchwały numer (...), w paragrafie 3a wskazano, co należy rozumieć przez akta o charakterze osobowym.

Uchwałą nr (...)Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 25 października 2016 r. w sprawie formy inwentarza archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej, Kolegium wskazało, iż opisy jednostek archiwalnych powinny zawierać:

Nazwę zespołu archiwalnego lub wytwórcy materiałów archiwalnych, nazwę podzespołu archiwalnego, nazwę serii, nazwę podserii, sygnaturę IPN, sygnatury mikrofilmu jeżeli istnieje, sygnatury dawne, kryptonim, tytuł j. a., formę fizyczną, liczba tomów, liczbę kart, daty skrajne, miejsce przechowywania. Uchwale wskazano także, iż tracą moc uchwały Rady Instytutu Pamięci Narodowej numer (...)

Zgodnie z przyjętymi definicjami:

Teczka pracy TW to akta, w których gromadzono doniesienia tajnego współpracownika , odpisy doniesień i wyciągi z nich, notatki funkcjonariusza prowadzącego z informacji przekazanych przez współpracownika wyłącznie ustnie, materiały przekazane przez TW.

T.p. składała się z 2 części: w pierwszej umieszczano wykaz spotkań, wykaz osób występujących w materiałach i wykaz osób, które zapoznały się z materiałami; w części drugiej umieszczano oryginalne doniesienia współpracownika i oryginalne notatki oficera prowadzącego z informacji uzyskanych od TW. W teczce pracy skrupulatnie unikano umieszczania materiałów, które mogłyby identyfikować tożsamość współpracownika Takie były gromadzone w teczce personalnej TW. Teczka pracy TW była oznaczana numerem rejestracyjnym, oraz z reguły pseudonimem tego , której zwerbowano do współpracy.

Tajny współpracownik TW. [SB] . To podstawowa kategoria współpracy z SB. TW był „osobą celowo pozyskaną do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa i wykonującą zadania w zakresie zapobiegania, rozpoznania i wykrywania wrogiej działalności”.

Teczka personalna to akta, w których gromadzono dokumentację dotyczącą pozyskania i przebiegu współpracy z TW.

J. N. (1) nie jest uznawany przez stronę pozwaną za tajnego współpracownika SB. Nie jest możliwe wszczęcie przez IPN na wniosek powoda procesu lustracyjnego dotyczącego oceny rzetelności materiału zgromadzonego we wskazanych pozwie teczkach ze względu na przedawnienie, mimo złożenia przez powoda takiego wniosku.

W zakresie okoliczności spornych Sąd Okręgowy ustalił , że:

Powód w dokumentach IPN szukał informacji dotyczących jego ojca. Przy okazji poszukiwania tej dokumentacji , odnalazł informacje dotyczącą dokumentacji TW (...). Po zapoznaniu się z teczkami okazało się że były tam dokumenty o nim. Dowiedział się również, ze został utworzony inwentarz archiwalny IPN.

Według powoda był on w nim powiązany jednoznacznie z TW (...). Wystąpił o lustrację do prokuratora, ale dowiedział się że postępowanie nie będzie prowadzone albowiem przestępstwo przeciwko dokumentom uległo przedawnieniu w 2010 roku.

Dowiedział się również, że C. C., który miał być jego oficerem prowadzącym, zmarł. Ta sytuacja bardzo go wzburzyła głównie z powodu bezsilności w zakresie kroków służących wyjaśnieniu rzeczywistego stanu rzeczy. Jego kolega T. S. (1), poinformował go, że podzielił się informacją o jego współpracy z kolegą z Australii. Dowiedziały się jego dzieci co było dla niego sporym przeżyciem.

W ramach oceny prawnej zgłoszonych roszczeń , Sąd uznał za usprawiedliwione , co do zasady, roszczenie niemajątkowe o charakterze restytucyjnym .

Ocenę tę oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w sposób następujący :

a/ zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 1. pkt. 1a ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ukształtowanym ustawą z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 28 maja 2019 r.), która weszła w życie z dniem 12 czerwca 2019 r. reguluje ona :

opracowywanie, publikowanie i udostępnianie inwentarza archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu;

art. 28 a/ ust. 1 ustawy stanowi, iż Instytut Pamięci publikuje na stronie internetowej inwentarz archiwalny zawierający opis całego zasobu na poziomie jednostki archiwalnej , w sposób pozwalający na identyfikację zagadnień lub osób, których dotyczą dokumenty.

Zgodnie z jego ust. 2 opis jednostki archiwalnej zawiera:

1) sygnaturę archiwalną;

2) nazwę zespołu (zbioru) archiwalnego lub wytwórcy materiałów archiwalnych;

3) tytuł jednostki archiwalnej identyfikujący rodzaj materiałów archiwalnych ze wskazaniem danych osobowych osób, takich jak: imię, nazwisko, data urodzenia, imię ojca, bądź zagadnień, których dotyczą;

4) formę fizyczną;

5) liczbę tomów;

6) miejsce przechowywania akt.

3. Opis jednostki archiwalnej może być uzupełniony o:

1) nazwę podzespołu archiwalnego;

2) nazwę serii;

3) nazwę podserii;

4) sygnaturę mikrofilmu;

5) sygnatury dawne;

6) regest lub dodatkowe informacje o zawartości jednostki;

7) kryptonim;

8) liczbę kart lub stron;

9) daty skrajne;

10) numer rejestracyjny

Wskazana zmiana ustawowa uchyliła uprzednio obowiązujący art. 29a . 1 - o treści :

„Prezes Instytutu Pamięci, na wniosek, informuje w ciągu 14 dni w formie zaświadczenia, czy dane osobowe wnioskodawcy są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5, oraz innych osób, udostępnionym w Instytucie Pamięci od dnia 26 listopada 2004 r.

Zgodnie z ust. 3 tej normy, na wniosek wnioskodawcy treść zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, była publikowana w Biuletynie Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej.

Dopiero wskazana zmiana wprowadziła w dodanym pkt. 1 a, art. 1 podstawę prawną do opracowywania, publikowania i udostępniania inwentarza archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,

b/ na podstawie analizy treści wskazanych przepisów, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku , iż wcześniej brak było podstawy normatywnej do opracowywania i publikowania inwentarza archiwalnego. W tym zakresie , odmienne zapatrywanie strony pozwanej , ocenił jako niezasadne.

Jego zdaniem, nie był dla czynności dostateczną podstawą art. 15 ust. 1 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej (…) w zw. z pkt 4 art., 23 ust. 2.

Nie wynika z nich bowiem kompetencja do tworzenia spisu dokumentów dostępnego dla wszystkich bez możliwości ich weryfikowania.

Co więcej , tworzony przez Instytut inwentarz archiwalny nie zawierał jedynie neutralnych informacji, ale też dane dotyczące daty i miejsce urodzenia powoda, imienia ojca. Na potrzeby tworzonej publikacji Instytut dokonał pewnej oceny zebranych materiałów archiwalnych, gdyż wskazanie, że teczka personalna albo pracy tajnego współpracownika dotyczy określonej osoby zidentyfikowanej poprzez imię ojca [i datę urodzenia] nie ma - jak twierdził pozwany Skarb Państwa - takich cech.

Zdaniem Sądu I instancji także ustawodawca musiał mieć przekonanie, iż takie uprawnienie do tworzenia, w szczególności opisów rekordów, w ramach tego katalogu , jest sporne i wywołuje wątpliwości, skoro zdecydował się na nowelizację ustawy w tym zakresie.

Argumentował dalej , iż w rozstrzyganym sporze doniosłe jest w istocie nie to , że inwentarz archiwalny został utworzony ale to , jaka była treść zawartych w nim danych / treść tzw. rekordów/.

c/ Ich brzmienie o ile dotyczą osoby J. N. (1) narusza jego godność.

Należy wziąć pod uwagę jaki był cel stworzenia tego inwentarza. Ma on być jedynie przewodnikiem po zasobach archiwalnych zgromadzonych w IPN.

Dostępny na stronie internetowej Instytutu jest narzędziem służącym do wyszukiwania i korzystania ze zgromadzonych dokumentów papierowych / i nośników obrazu oraz dźwięku / Informacje w nim zawarte zawierają jedynie opis akt, nie prezentując ich zawartości.

To, w jaki sposób strona pozwana starała się zwalczać stanowisko J. N. (1) zgodnie z którym treść wskazanych w żądaniu czerech rekordów narusza jego godność, był nieskuteczny.

Skarb Państwa w ramach swojego stanowiska nie dostrzegł , że inwentarz jest dostępny dla ogółu ludzi, którzy szukają czasem przypadkowo informacji, nie mając tak szerokiej wiedzy jak pracownicy strony pozwanej.

Nie są też zainteresowani przeprowadzaniem analizy pełnej treści opisów, nie są zobligowani zastanawiać się nad ich kontekstem i miejscem zamieszczenia.

Wchodząc na stronę „inwentarza” uzyskują krótką informację, którą w sposób potoczny i jasny językowo rozumieją.

Doświadczenie życiowe wskazuje, że nawet skrót „dot.” można odczytywać na wiele sposobów i trudno komuś zarzucać złą wolę, jeśli odczyta go jako „dotyczy”, zamiast - jak przyjmuje to strona pozwana - „dotycząca”.

Sąd I instancji pokreślił , że sposób działania IPN jako instytucji państwowej , nie może w swoich konsekwencjach powodować , nawet niezamierzonych konfliktów międzyludzkich.

Tymczasem takie informacje jak te , które znalazły się w kwestionowanych przez powoda opisach inwentarzowych, mogące wskazywać na to , że ktoś był tajnym współpracownikiem, czy w jakiś sposób był związany ze służbami bezpieczeństwa nawet, jeżeli chodzi tylko o opis jednostki archiwalnej, muszą być podawane ze szczególną ostrożnością, biorąc pod uwagę jakie wciąż wywołuje to emocje w społeczeństwie.

Nie jest tak, że dla przeciętnego odbiorcy jest oczywiste, iż teczka zawiera materiały, które można oceniać i po zapoznaniu się z nimi dopiero nabrać przekonania, czy dana osoba była lub nie TW.

Taka ostrożność , której w tym przypadku strona pozwana nie dochowała [ a to zdecydowało w swoich następstwach o naruszeniu godności J. N. (1) ] , jest niezbędną zwłaszcza dlatego , iż z publicznym udostępnieniem inwentarza archiwalnego nie idzie w parze możliwość zapoznania się poprzez Internet z zawartością poszczególnych teczek i weryfikacji dokumentów. Norma art. 30 ust. 1 ustawy decyduje o tym , że krąg osób , które takiej weryfikacji mogą dokonywać jest istotnie ograniczony , wykluczając powszechność takiej możliwości.

Odbiór tak opisanych archiwaliów dotyczących powoda, jest niejednoznaczny i może sugerować, iż powód był tajnym współpracownikiem dawnej policji politycznej.

To w warunkach gdy takim współzawodnikiem nie był / a okoliczność ta nie była pomiędzy stronami sporna / , dostatecznie przekonuje za potwierdzeniem naruszenia jego dobra osobistego.

d/ żaden przepis, nawet zmienionej ostatnio ustawy o IPN obecnie nie nakazywał, ani nie uprawiał do takiego ukształtowania treści informacji dotyczących powoda , które znalazły się w inwentarzu, w tym w szczególności, poprzez powiązanie jego danych z tajnym współpracownikiem pseudonim (...)., których przyjęta forma nie wyklucza możliwości wnioskowania , według kryterium obiektywnego , że powód to osoba o tym właśnie pseudonimie. Decyduje to o ocenie , że sposób postępowania strony pozwanej ma charakter bezprawny.

e/ rozważając zakres w jakim roszczenie niemajątkowe sformułowane przez powoda jest zasadne , Sąd I instancji uznał , iż należy go uwzględnić w części.

Dla wywołania skutku restytucyjnego wystarczającym jest aby z treści wszystkich czerech rekordów nakazać usunięcie słów : „ personalna” albo „pracy tajnego współpracownika pseudonim (...).

Po takiej korekcie , ich treści nadal będą wskazywały na osobę której archiwalia dostępne w zasobie IPN dotyczą, bez sugerowania dalszych powiązań. Będą przy tym realizowały cele przyświecające stronie pozwanej przy tworzeniu inwentarza archiwalnego , aby dopiero zapoznając się z dokumentami źródłowymi na których istnienie wskazują zapisy inwentarza można było dokona dokonać ich prawidłowej analizy i weryfikacji punktu widzenia roli osoby , której dotyczą,

f/ w odniesieniu do drugiego z żądań mających przywrócić stan sprzed naruszenia, żądania publikacji przeprosin , oceniając je jako usprawiedliwione , Sąd Okręgowy skorygował ich postulowaną przez powoda treść tylko w ten sposób , że usunął z nich jedynie zdanie; " Sugerowanie, że pan J. N. (1) mógł być tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa jest sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa."

W jego ocenie działania strony pozwanej nie miały takiego charakteru,[nie były nacechowane złą wolą] , a wynikały raczej z błędnego odczytywania i rozumienia przygotowanych przez siebie zapisów, w efekcie których powód mógł być postrzegany przez opinię publiczną jako TW. I w takim zakresie przeprosiny powinny zostać udzielone,

f/ jako bezzasadne w całości Sąd I instancji ocenił roszczenie majątkowe .

Uznał, iż obowiązki nałożone w wyroku na stronne pozwaną są wystarczającą rekompensatą za naruszenie dóbr osobistych powoda , a zarazem ich wykonanie będzie przeciwdziałać dalszemu pogłębianie skutków naruszenia.

g/ podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc , zastosowana w sytuacji jedynie częściowego uwzględnienia roszczeń J. N. (1).

Apelacje od tego wyroku łożyły obydwie strony :

Powód zaskarżył orzeczenie w części dotyczącej punktów 3 i 4 orzeczenia w tych zakresach w których Sąd oddalił żądanie całkowitego usunięcia z inwentarza archiwalnego kwestionowanych przez skarżącego czterech rekordów oraz odmówił uwzględnienia roszczenia majątkowego, w zakresie zobowiązania strony przeciwnej do spełnienia świadczenia na cel społeczny [ T. w K. ]zapłaty kwoty 20 000 złotych. Zakwestionował też wzajemne zniesienie pomiędzy stronami kosztów procesu.

We wniosku środka odwoławczego postulował wydanie przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego , którym strona pozwana :

- zostanie zobowiązana do usunięcia z inwentarza archiwalnego IPN w całości wszystkich czerech wskazywanych przez powoda rekordów,

- zostanie na nią nałożony obowiązek zapłaty , na wskazany przez apelującego cel społeczny , kwoty 20 000 złotych ,

- Skarb Państwa poniesienie całość kosztów wyłożonych celowo przez powoda w procesie oraz w postępowaniu wywołanym apelacją.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści kontrolowanego instancyjnie orzeczenia istotne znaczenie a to :

art. 328 §2 kpc, wobec niedostatecznego uzasadnienia powodów , które zdecydowały o oddaleniu w całości roszczenia majątkowego.

Wada co najmniej utrudnia odwoławczą polemikę z oceną Sądu o bezzasadności tego żądania,

- naruszenia prawa materialnego wobec niewłaściwego zastosowania :

a/ art. 23 i 24 §1 kc w zw z art. 28 a ust. 1 i 2 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, który to błąd polegał na:

- niezasadnym przyjęciu charakteru inwentarza archiwalnego jako mającego wyłącznie cechy katalogu zgromadzonych w zasobie Instytutu dokumentów , podczas gdy cel jego publikacji o powszechnym dostępie był inny. Chodziło o publiczne udostepnienie konkretnych informacji , co wyklucza uznanie , iż był to tylko inwentarz / przewodnik po zasobach / , w powszechnie przyjmowanym rozumieniu tego pojęcia,

- niepoprawnym uznaniu , że opublikowanie inwentarza w obecnym kształcie , nie było bezprawne w świetle przepisu art. 28 a/ ust . 1 ustawy.

Norma ta , zdaniem apelującego zobowiązuje do publikacji w jego ramach opisu całego zasobu dokumentacyjnego , którym Instytut dysponuje , a tego inwentarz IPN nie spełnia. Ta rozbieżność decyduje o bezprawności postępowania strony pozwanej ,

- niezasadnym wnioskowaniu , że pozostawienie w nim danych dotyczących powoda [po korekcie treści rekordów, która nastąpi w wykonaniu zaskarżonego wyroku ] nie będzie naruszać w dalszym ciągu dobra osobistego powoda mimo , że nadal windująca w tych informacjach sygnatura akt , którymi dysponuje IPN [ oznaczenie 00] będzie wskazywała , że powód był tajnym współpracownikiem służby bezpieczeństwa PRL lub kandydatem na takiego współpracownika. To samo w sobie nadal będzie mogło być negatywnie odbierane przez opinie publiczną.

b/ art. 2 ust. 1 i 2 RODO w zw. z punktami 73 i 158 preambuły tego rozporządzenia poprzez ich nierozważenie z punktu widzenia bezprawności postępowania strony pozwanej przez Sąd I instancji.

Zdaniem skarżącego podnoszony błąd polegał na nie dokonaniu analizy tego, czy publikacja danych powoda w inwentarzu archiwalnym dla której niezbędne było przetwarzanie danych J. N. (1) nie jest z nimi sprzeczne , a wobec tego bezprawne,

c/ art. 24§1 kc w zw. z art. 448 kc jako konsekwencji nieusprawiedliwionego, w świetle ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu wniosku zgodnie z którym - udzielona ochrona poprzez nakazanie usuniecie części treści rekordów oraz opublikowania przeprosin jest, w sytuacji powoda, wystarczającą , pełną rekompensatą konsekwencji , jakich doznał w następstwie naruszenia jego godności.

Skala naruszenia oraz jego charakter oraz długotrwałość i dolegliwość następstw szczególnie, zwiększona także przez postawę przedstawicieli Instytutu wobec wezwania do zaniechania naruszenia , szczególnie w sferze poczucia własnej wartości pokrzywdzonego powoduje , iż wniosek Sadu , który zdecydował o oddaleniu w całości roszczenia majątkowego był błędny.

Powód postulował uzupełnienie postępowania przed Sądem II instancji poprzez dopuszczenie wskazanych w środku odwoławczym wniosków z dokumentów , szczególnie wydruków ze strony internetowej inwentarza archiwalnego IPN dla wykazania , że

a/ inwentarz nie zawiera całego zasobu dokumentów , które pozostają w dyspozycji Instytutu ,

b/ strona pozwana nadal publikuje , w niezmienionej postaci, treść rekordów dotyczących osoby powoda , w taki sposób , że określenie wytwórcy tych danych [dawny WUSW w K. oraz charakteru tych materiałów / jako operacyjnych / , wskazuje że nadal / pomimo wyroku Sądu I instancji / będzie miało miejsce naruszenie godności powoda w obu aspektach : wewnętrznym i zewnętrznym tego dobra,

c/ po wpisaniu do wyszukiwarki (...) personaliów powoda nadal w pozycji drugiej powszechnie dostępnymi staja się dane ujawnione w inwentarzu archiwalnym IPN.

Apelacja strony pozwanej - Skarbu Państwa – Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu , kwestionowała zaskarżony wyrok w części tj. w zakresie punktów 1,2 i 4 jego sentencji.

W ramach sformułowanego jej wniosku strona pozwana domagała się takiej jego zmiany w następstwie której powództwo J. N. (1) zostanie oddalone całości , a powód obciążony obowiązkiem zapłaty na rzecz reprezentującej Skarb Państwa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów procesu i postępowania przed Sądem Odwoławczym.

Środek odwoławczy został oparty tylko na zarzutach natury materialnej , pod postacią nieprawidłowego zastosowania następujących norm :

1/ art 24 kc w następstwie uznania przez Sąd I instancji , iż treść wskazanych wyżej czerech rekordów z którymi powód łączy naruszenie swojego dobra osobistego może sugerować , iż był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa o pseudonimie (...).

Zdaniem Skarbu Państwa tego rodzaju wniosek nie jest poprawny , w warunkach gdy treść ta ma charakter naturalny i nie mogła wywołać skutku twierdzonego naruszenia,

2/ art. 24 kc w zw z art. 28 a/ ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998r o Instytucie pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wobec wyrażenia nieuprawnionego wniosku zgodnie z którym publikacja danych powoda w sposób wskazany w tych czerech opisach jest działaniem bezprawnym,

3/ art. 24 kc w zw. z art. 23 ust. 2 pkt 4 ustawy o IPN oraz art. 5 ustawy z dnia 18 marca 2010r o zmianie ustawy o IPN , wobec niezasadnego przyjęcia przez Sąd I instancji , iż w stanie prawnym obawiającym przed 12 czerwca 2019r brak było podstawy normatywnej do opracowywania , publikowania i udostępnienia przez IPN inwentarza archiwalnego przez oraz do opisu jednostek archiwalnych w sposób w jaki uczyniono to wobec zasobu tych dokumentów dotyczących osoby powoda.

Zdaniem tego skarżącego taka podstawa była . Jej zakresu Instytut nie przekroczył, a zatem jego postępowanie w zakresie ukształtowania treści rekordów nie może być uznane za bezprawne. Taki wniosek wykluczał ocenę także roszczenia niemajątkowego powoda jako uzasadnionego .

Strony złożyły wzajemne odpowiedzi na apelacje w których domagały się oddalenia środków odwoławczych oponentów procesowych jako niezasadnych oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelacje, Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy powoda jest częściowo uzasadniony , prowadząc do zmiany objętego nim wyroku Sądu Okrywowego w sposób wskazany w punkcie I wyroku Sądu Apelacyjnego.

Apelacja strony przeciwnej jest bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Przed przystąpieniem do wskazania przyczyn takiej ich oceny, w pierwszej kolejności zauważyć należy , że żaden z apelujących nie podnosi zarzutów dotyczących sposobu w jaki Sąd I instancji dokonał oceny zgromadzonych w sprawie dowodów ani tego na jakich okolicznościach oparł podstawę faktyczną kontrolowanego instancyjnie wyroku.

Zaniechanie to ma tę konsekwencję , iż Sąd Apelacyjny ustalenia te aprobuje i uznając za kompletne dla oceny roszczeń zgłoszonych przez J. N. (1), przyjmuje za własne.

Zbędnym jest uzupełnianie tych ustaleń , a w szczególności nie są dla niego podstawą dowody , które powód zgłosił w ramach wniosków sformułowanych w apelacji.

Część z nich to wnioski spóźnione w rozumieniu art. 381 kpc . Taka ocena odnosi się do wniosku oznaczonego jako 3 na stronie piątej apelacji / k. 189 akt/. Wskazane w jego motywach przyczyny jego sformułowania dopiero na etapie postępowania apelacyjnego są nieprzekonujące. W ocenie Sądu II instancji nie było rzeczywistych przeszkód aby wniosek ten złożyć w czasie postępowania rozpoznawczego przed Sądem Okręgowym.

Pozostałe wnioski powoda , oznaczone w apelacji jako 1 i 2 , zmierzają do ustalenia okoliczności nieistotnych z punktu rozstrzygnięcia[ wniosek 1 ] , a przy tym faktów , które nie były pomiędzy stronami sporne , co do tego , że inwentarz archiwalny IPN jest systematycznie uzupełniany , nie zawierając opisu całego zasobu odniesionego do danej jednostki archiwalnej.

Nota bene wniosek ten miał posłużyć powodowi do wykazania okoliczności , które on uznawał za doniosłe , zważywszy na to jak sam rozumiał pojęcie inwentarza, za który nie uznawał tego , co jest udostępnione przez IPN na (...)

Przyczynom uzasadniającym takie stanowisko dał wyraz w obszernym wywodzie zawartym w motywach apelacji.

W odniesieniu do wniosku oznaczonego jako 2 , powiedzieć należy , że służy potwierdzeniu okoliczności nieistotnej z punktu widzenia przedmiotu rozstrzygnięcia w sprawie.

Sam wniosek jest jedynie reakcją na treść orzeczenia Sądu I instancji , w warunkach gdy wcześniej ,w tym także po zmianie treści żądania w zakresie roszczenia niemajątkowego przed Sądem Okręgowym powód nie upatrywał w oznaczeniu wytwórcy dokumentów [ b. WUSW w K.] ani w oznaczeniu samych materiałów [ kwalifikowanych jako operacyjne ] źródeł naruszenia swojej godności . Jednoznacznie identyfikował ten skutek z treścią samych czterech rekordów dostępnych za pośrednictwem inwentarza archiwalnego.

Niezasadnie powód podnosi zarzut procesowy

Zarzut tego rodzaju może zostać uwzględniony jedynie wówczas , gdy w wyniku wykazanego w jego ramach błędu w sposobie postępowania Sądu doszło do następstw mających dla treści wydanego orzeczenia istotne znaczenie, na tę treść wpływając. Inaczej mówiąc , gdyby nie zasadnie wytknięty błąd formalny Sądu, orzeczenie byłoby inne. Bez istnienia takiego związku pomiędzy nim , a tak identyfikowanym następstwem, zarzut nie może by uznany za trafny , nawet gdyby do naruszenia proceduralnego rzeczywiście doszło.

Czyniąc to zastrzeżenie, odeprzeć należy zarzut naruszenia art. 328 §2 kpc / w brzmieniu istotnym dla rozstrzygnięcia/ którego realizacji apelujący upatruje w niedostatecznym wskazaniu przyczyn , które zdecydowały o ocenie Sądu , że uwzględnienie roszczenia o charakterze niemajątkowym wystarcza dla usunięcia pełni konsekwencji naruszenia ,a przez to żądanie spełnienia przez naruszyciela świadczenia pieniężnego podlegało oddaleniu.

Jak wynika z ukształtowanego i jednolitego , podzielanego przez Sąd Apelacyjny, w składzie rozstrzygającym sprawę, orzecznictwa Sądu Najwyższego zarzut taki może

być uzasadniony jedynie wyjątkowo , gdy konstrukcja pisemnych motywów orzeczenia Sądu niższej instancji jest tak wadliwa , iż nie zawierają one danych pozwalających na przeprowadzenie na ich podstawie kontroli instancyjnej orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut naruszenia tego przepisu jest uzasadniony wtedy , gdy uzasadnienie wyroku nie pozwala na stwierdzenie czy Sąd prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego i [ lub ] procesowego.

Tego rodzaju zasadniczymi / konstrukcyjnymi / wadami motywy wyroku z 17 czerwca 2019r nie są dotknięte.

Rzeczywiście Sąd I instancji poprzestał, w zakresie wskazania przyczyn oddalenia żądania zobowiązania strony pozwanej do zapłaty świadczenia na cel społeczny, do uwag bardzo ogólnych natomiast nie jest to nieprawidłowość , którego ranga z punktu widzenia możliwości przeprowadzenia kontroli instancyjnej tak umotywowanego orzeczenia tej weryfikacji nie uniemożliwia . Taki wniosek już wystarcza dla oceny , iż stawiany przez J. N. (1) zarzut jest nietrafny.

Już w tym miejscu jednak , skoro zarzut procesowy łączy się ściśle ze sformułowanym przez powoda zarzutem materialnym niepoprawnego zastosowania art. 24 §1 kc. w zw. z art. 448 kc., Sąd Odwoławczy dokona jego oceny.

W świetle ustaleń dokonanych w postępowaniu , uwzględniwszy , iż na etapie postępowania apelacyjnego J. N. (1) - jak wynika ze sformułowanego przezeń wniosku reformatoryjneo zawartego w apelacji- uznaje , że świadczenie na cel społeczny - realizując w pełni funkcję kompensacyjną wywołaną krzywdą powoda, wynikającą z zawinionego naruszenia jego czci , powinno odpowiadać kwocie 20 000 złotych , Sąd Apelacyjny ocenia ten zarzut za uzasadniony.

Jego podzielenie zdecydowało też przede wszystkim o ocenie wniosku o zreformowanie orzeczenia Sądu I instancji za usprawiedliwiony.

W pierwszej kolejności powiedzieć należy , że nie ma racji Sąd I instancji oceniając , że spełnienie przez stronę pozwaną nałożonych na nią zaskarżonym wyrokiem obowiązków restytucyjnych , wynikając z uwzględnionego roszczenia niemajątkowego w pełni skompensuje następstwa naruszenia dobra osobistego powoda.

Ma rację J. N. (1) polemizując w ramach weryfikowanego zarzutu z taką oceną , skazując na konsekwentnie negatywną postawę przedstawicieli Instytutu wobec ubiegania się przez niego o zaniechanie naruszania po jego stwierdzeniu [kontynuację stanu naruszenia stwierdził też Sąd Apelacyjny na podstawie dostępnych w sieci Internet danych z inwentarza archiwalnego IPN , w dniu ogłaszania motywowanego orzeczenia ] .

To jednoznacznie negatywne stanowisko, szczególnie biorąc pod rozwagę , że strona pozwana miała przez cały okres trwania sporu stron [ i ma nadal] szerokie , nie limitowane ustawowo , możliwości zamieszczania w inwentarzu archiwalnym wzmianek, wyjaśnień i sprostowań , które mogą posłużyć do zapobiegania powstaniu sytuacji naruszenia dóbr osobistych osób , których dotyczą dane ujęte w tym publikatorze albo też ograniczeniu lub usunięciu na przeszłość stanu prowadzącego do takiego naruszenia [ o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia ] , czyni uprawnionym wniosek , że tym przypadku można mówić zawinionym naruszeniu dobra powoda działaniem strony przeciwnej , tym bardziej , iż dla takiej kwalifikacji działania szkodzącego wystarcza już nawet najniższy stopień takiego zawinienia [culpa levissima ].

Do tego należy dodać to , co także nie budzi wątpliwości Sądu II instancji , że krzywda wywołana naruszeniem była po stronie powoda znaczna ; intensywna w swoich przejawach, a przy tym długotrwała, skoro postrzeganie osób aktywnie zaangażowanych w struktury policji politycznej PRL / a tak mógł być i był odbierany w środowisku [ o czym świadczy reakcja na treść rekordów T. S. (1) i grona wspólnych znajomych mieszkających za granicą ] powód , mimo , że tajnym współpracownikiem ani kandydatem na niego nie był/ , było jednoznacznie negatywne wręcz dyfamujące i dyskredytujące społecznie.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska prawnego na którym opierała się, podważana ocenianym zarzutem decyzja o oddaleniu roszczenia majątkowego.

Kompensacyjny charakter sumy zasądzanej jako świadczenie na cel społeczny , traktowane jako przyjęta przez ustawodawcę forma satysfakcji dla pokrzywdzonego naruszeniem dóbr [ dobra ] osobistych z tego , że Sąd podzielił zapatrywanie powoda, iż czyn zobowiązanego do jego spełnienia takie naruszenie stanowi , wymaga aby przy określaniu jego wysokości Sąd uwzględnił te wszystkie elementy , które determinują rozmiar krzywdy wyrównywanej przez przyznanie zadośćuczynienia.

Postępując w zgodzie z tą regułą , Sąd II instancji uznał że suma wskazywana ostatecznie przez J. N. (1) [ 20 000 złotych] , która on sam uznaje właściwie realizującą za realizującą właściwie tę wyrównawczą funkcję jest[ z przyczyn o których była wcześniej mowa ] , świadczeniem zasadnie przez niego dochodzonym.

Pozostałe , sformułowane przez powoda zarzuty materialne, jakkolwiek część argumentacji wspierającej je zasługuje na podzielenie , nie mogą zdaniem Sądu II instancji prowadzić do zmiany orzeczenia w szerszym , postulowanym przez niego , zakresie.

W szczególności nie ma dostatecznych podstaw do zobowiązania strony pozwanej do usunięcia z inwentarza archiwalnego IPN wszystkich czterech rekordów całości.

Niezasadnie J. N. (1) odwołuje się , motywując zarzut naruszenia art. 23 i 24 §1 kc. w zw. art. 28 a/ ust. 1 i 2 ustawy o IPN [ w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 12 kwietnia 2019r o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw – DzU z 2019 poz. 992 ] , widząc go w opisanym przez siebie charakterze katalogu archiwalnym IPN, mającym, jego zdaniem , – w zakresie ujawnionych tam danych osobowych oraz opisów jednostek archiwalnych pozostających w zasobie Instytutu, wykraczać poza pojęcie inwentarza , decydując o bezprawności działania strony pozwanej.

Obowiązujący , na podstawie wskazanej wyżej noweli ustawy o IPN , od dnia 12 czerwca 2019r przepis art. 28 a/ stanowi podstawę normatywną do publikowania w ramach inwentarza archiwalnego prowadzonego przez Instytut , danych osobowych , w tym imienia , nazwiska , daty urodzenia oraz imienia ojca , osób , których dotyczą jednostki archiwalne / teczki / znajdujące się w jego zasobach dokumentacyjnych.

Zgodnie z tą normą , w założeniu ustawodawcy, dane zawarte w inwentarzu mają stanowić jedynie opis tego , co , w odniesieniu do konkretnej jednostki archiwalnej, zasób ten zawiera , przy czym forma tegoż opisu i jego wewnętrzna struktura , które identyfikują ust. 2 i 3 tego przepisu , nie może wykraczać poza taki , który służy realizacji celu normy - identyfikacji określonych zagadnień lub osób , których zgromadzone archiwalia dotyczą.

Treść przepisu pozwala na jednoznaczny wniosek , że dane , które mogą znaleźć się inwentarzu, mają posłużyć wyłącznie temu, aby osoba zainteresowana, miała możliwość łatwiejszego dotarcia do znajdujących się w zasobach Instytutu materiałów źródłowych / dokumentów papierowych i nośników dźwięku oraz filmów / , które będą podlegać analizie i weryfikacji przez zainteresowany podmiot.

Wskazanie ustawowe , iż dane z inwentarza mają zawierać opis całego zasobu na poziomie danej jednostki archiwalnej , nie wyklucza , wbrew temu co podnosi w motywach zarzutu J. N. (1) , że pojawiania się z biegiem czasu nowych danych / rekordów / dotyczących określonej jednostki archiwalnej . Wymaganie ustawowe zakłada kompletność informacji , a to wymaga takiego sukcesywnego uzupełninia wpisów , w warunkach ujawniania kolejnych materiałów odnoszących się do j.a.

W ocenie Sądu II instancji , to wejściu w życie noweli z 12 kwietnia 2019r, inwentarz archiwalny spełnia wymogi katalogu dostępnych w zasobie IPN jednostek archiwalnych , tym nie mniej , sposób w jaki [ nadal ] w czterech rekordach , które wskazywał w procesie powód , opisane zostały cztery teczki związane z osobą J. N. (1) decyduje o ocenie , że sposób postępowania strony pozwanej jest bezprawne i zawinione , prowadząc do naruszenia jego czci w obu, wewnętrznym [godności ] i zewnętrznym [ dobrego imienia ] , aspektach tego dobra osobistego.

Nie do końca spójnym , a przez to czytelnym jest stanowisko prawne Sądu Okręgowego co do tego, czy w jego ocenie przed wejściem w życie wskazanej zmiany ustawy o IPN istniała normatywna podstawa do przygotowania oraz publicznego udostępnienia inwentarza archiwalnego.

Tym nie miej nie wpływa to na ocenę poprawności tej części kontrolowanego instancyjnie wyroku , w ramach której Sąd Okręgowy ocenił roszczenie niemajątkowe powoda ani nie czyni zasadnymi zarzutów materialnych strony pozwanej [ o których będzie mowa w dalszej części motywów rozstrzygnięcia ].

Zdaniem Sądu II instancji normatywną podstawą kompetencyjną dla przygotowania i opublikowania tego katalogu był art. 5 ustawy z dnia 18 marca 2010 o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów .

Właściwym do zrealizowania opisanej tam kompetencji ustawowej był Prezes Instytutu, który miał opublikować inwentarz archiwalny , zapewniający opis zasobu , którym dysponował IPN na poziomie jednostek archiwalnych, w terminie do 31 grudnia 2012r.

Przy czym o formie tego opisu i szczegółach treści jego treści miała zdecydować Rada IPN w formie uchwały.

Zakres tej normy wskazuje jednoznacznie , że kompetencja Prezesa Instytutu została ograniczona w sposób ścisły do tego aby stworzyć i upublicznić katalog [ jako rodzaj spisu dostępnych dokumentów , którymi dysponuje Instytut ].

Dane w nim zawarte miały być ograniczone tylko do tych , które pozwalały na odszukanie, w oparciu o nie dokumentów źródłowych przez osobę zainteresowaną. Tym samym , zgodnie z tą normą , inwentarz miał być tylko jedynie rodzajem przewodnika po zasobach archiwalnych , pozwalający do dotarcie do nich.

Tym samym poza zakresem kompetencji ustawowej wynikającej z tego przepisu, znajdowało się uprawnienie do poszukiwania , przetwarzania oraz ujawniania w publikowanych w tym „ przewodniku „ wpisów / rekordów / danych osobowych osób , których dokumenty źródłowe danej jednostki archiwalnej dotyczyły , w tym w szczególności danych jednoznacznie określających te personalia, w sposób wykluczający jakąkolwiek w tym zakresie wątpliwość jak data urodzenia czy imię ojca.

Rozszerzenia tej kompetencji [ dla Kolegium IPN ] na publikację takich danych w ramach inwentarza nie stworzyła także kolejna nowela dokonana ustawą z dnia 29 kwietnia 2016r o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw [DzU z 2016 poz. 749].

Nie wynika ona ani z wprowadzonego tą zmianą ustawową nowego brzmienia art. 23 ust. 2 pkt 4 ani także na nowo ukształtowanej treści art. 29 ust.2 ustawy.

Dlatego też Sąd II instancji stoi na stanowisku , że do dnia 12 czerwca 2019r ukształtowanie treści zapisów w inwentarzu archiwalnym IPN dotyczących powoda , zawartych w czterech rekordach z którymi wiąże on naruszenie swojego dobra osobistego, wobec ujawnienia w nich jego danych osobowych , w szczególności przez podanie jego daty urodzenia oraz imienia ojca, stanowiło działanie bezprawne strony pozwanej.

Taka ocena czyni zbędnym odnoszenie się przez Sąd Apelacyjny do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji wskazanych w apelacji powoda postanowień rozporządzenia RODO. Konkluzje wynikające z tej oceny nie wpłynęłyby bowiem na zmianę treści wniosku o bezprawności postępowania naruszyciela dobra osobistego.

Zdaniem Sądu Odwoławczego zmiana zakresu normy kompetencyjnej wynikająca z noweli ustawowej , która weszła w życie z dniem 12 kwietnia 2019r , wprowadzając przepis art. 28 a / nie stanowi podstawy do wniosku , że stan bezprawności ustał. Ocena ta wynika z analizy treści / nadal nie skorygowanych przez dysponenta inwentarza archiwalnego / treści wszystkich czterech rekordów.

W dalszym ciągu, zawarty jest ta skrót „ dot. „ który jest nieprecyzyjny i jak wynikało z przebiegu oraz wyników postępowania przed Sądem Okręgowym , może być różnie interpretowany , w tym także w taki sposób , że poszczególne jednostki archiwalne /teczki/ o których stanowią te rekordy dotyczą J. N. (1) , nie jako osoby - inwigilowanej, co do której materiały znajdują się w tych teczkach TW ale tej , która miała pseudonim „ (...) „ i jego , jako tajnego współpracownika, [SB ] dotyczyły teczki personalne znajdujące się zasobach Instytutu.

Taka możliwość rozbieżnej interpretacji treści zapisów, w warunkach gdy tylko od strony pozwanej zależy to, w jaki sposób są one sformułowane i to Instytut ma swobodę w przygotowaniu stosownych sprostowań czy umieszczania w inwentarzu archiwalnym dodatkowych wyjaśnień , tylko stronę pozwaną obciążają konsekwencje zaniechań w ich podejmowaniu. Zaniechanie to każe kwalifikować sposób takiego postępowania jako bezprawnego a przy tym zawinionego szczególnie , że J. N. (1) sygnalizował mogące stąd wynikać konsekwencje dla poszanowania jego godności i dobrego imienia .

Nie spotkało się to z właściwą reakcją drugiej strony , a przeciwnie z konsekwentnym stanowiskiem o legalności postępowania Instytutu.

Nie można przy tym tracić z pola widzenia i nie uwzględniać w ramach tej oceny , tego , co Sąd II instancji podkreśla w sposób szczególny.

Nawet potencjalna możliwość powstania , w oparciu o treść niejednoznacznych i pozwalających na rozbieżne interpretacje wpisów w publicznie , powszechnie dostępnym, prowadzonym przez obdarzoną zaufaniem instytucję publiczną, katalogu /inwentarzu archiwalnym / niezgodnej z rzeczywistością sugestii , że określona osoba była współpracownikiem służby bezpieczeństwa PRL jest krzywdząca i w swoich skutkach dyfamująca społecznie dla każdego Polaka. Stworzenie podstaw / możliwości / do takiego – usprawiedliwionego logicznie- wnioskowania o jego przeszłości, przy braku reakcji na sygnały o skutkach jakie niejednoznaczne treści wywołują w sferze godności dotkniętego naruszeniem, decyduje o kwalifikacji takiego sposobu postępowania jako bezprawnego.

W tym kontekście odnieść się należy jeszcze do argumentacji powoda wskazującej , że skutki naruszenia jego czci może usunąć tylko nakazanie stronie przeciwnej usunięcia wszystkich czterech rekordów w całości.

Nie ma racji J. N. (1) , gdy podstawy do takiego postulatu upatruje w pozostawieniu w tych zapisach / na skutek wykonania wyroku Sądu niższej instancji , tylko częściowo uwzględniające niemajątkowe roszczenie restytucyjne / oznaczenia cyfrowego jednostki archiwalnej , zaczynającego się na „ 00” mającego oznaczac tajnego współpracownika policji politycznej PRL.

Wskazując tylko dla porządku , że taka ukryta treść wskazanego oznaczenia powinna być dowiedziona za pośrednictwem dowodu z opinii biegłego określonej specjalności , który nie był przez skarżącego w postępowaniu wnioskowany,

przede wszystkim powiedzieć należy , że ocena naruszenia dobra osobistego odbywa się według kryteriów obiektywnych.

Tymczasem oznaczenie to może być czytelne tylko dla nielicznego grona osób - zajmujących się zawodowo albo jako pasjonaci , analizą dokumentów dawnej Służby Bezpieczeństwa .

Z punktu widzenia przeciętego odbiorcy , który dotrze do wpisów w katalogu archiwalnym IPN , oznaczenie to nie będzie czytelne. W szczególności nie będzie stanowiło źródła identyfikacji J. N. (1) w sposób , który skarżący uznaje za podstawę do wniosku , że udzielona przez Sąd I instancji ochrona nie jest wystarczającą.

Brak jest podstaw do uznania tego postulatu powoda za usprawiedliwiony także i dlatego , że jak sam przyznał w postępowaniu , w zasobie archiwalnym IPN znajdują się materiały źródłowe dotyczące jego osoby jako podmiotu inwigilowanego przez funkcjonariuszy SB.

Stąd zupełne usuniecie spornych rekordów – w miejsce skorygowania ich treści , w sposób wskazany w zaskarżonym wyroku, doprowadziłoby do sytuacji niezgodności pomiędzy zapisami inwentarza archiwalnego . a zawartością zasobu archiwalnego IPN po którym jest rodzajem przewodnika. Doprowadzenie do tego rodzaju rozbieżności nie może mieć miejsca o ile inwentarz ma spełniać funkcję wyznaczoną przez ustawodawcę.

Wskazane przyczyny decydują o wniosku , że brak jest podstaw do wnioskowanej przez powoda zmiany orzeczenia Sądu Okręgowego, w zakresie roszczenia niemajątkowego.

Przechodząc do oceny apelacji strony pozwanej , uznając ją za niezasadną , w pierwszej kolejności dostrzec należy , że w istocie wszystkie podniesione przez nią zarzuty sprowadzają się do tezy , iż uwzględnienie roszczeń J. N. (1) przez Sąd I instancji było niezasadne albowiem działanie Instytutu Pamięci Narodowej z którym łączy on naruszenie dobra osobistego, nie miało cech bezprawności.

Analiza motywów , którymi posłużył się pozwany Skarb Państwa aby stawiane zarzuty uzasadnić , stanowiły powtórzenie tych , którymi posługiwał się w toku postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji.

Sąd Apelacyjny, w ramach oceny zarzutów środka odwoławczego J. N. (1) dokonał oceny sposobu postępowania strony pozwanej , kwalifikując je jako bezprawne i wskazując powody takiej oceny mimo , że tak jak trafnie podnosi to pozwana podstawa normatywna dla przygotowania oraz opublikowania inwentarza archiwalnego IPN wynikała już z art. 5 ustawy nowelizującej z 18 marca 2010r .

Powtarzanie tych samych argumentów w ramach oceny zarzutów materialnych Skarbu Państwa jest , z przyczyn teleologicznych , zbędne.

Zatem odwołując się do nich , Sąd II instancji jedynie dodaje , że nie można podzielić stanowiska strony pozwanej , że brak bezprawności postępowania Instytutu w zakresie ukształtowania treści wpisów inwentarza odnoszących się do archiwaliów dotyczących powoda, wynika z neutralności zawartych w nich informacji.

Tak nie można ich kwalifikować , skoro także po dacie kiedy , na podstawie art. 28 a/ ustawy, IPN jest uprawniony do zawierania w tym katalogu danych personalnych osób , których wpisy dotyczą , nadal utrzymywany jest stan , który powoduje , że na skutek użycia nieprecyzyjnych sformułowań , w tym wieloznacznych skrótów , możliwym jest odczytanie treści rekordów w ich całokształcie i kontekście , w taki sposób , że sugerują współpracę z SB mimo , że nie miała ona miejsca.

Nie można zatem w sposób uzasadniony uznawać , iż w tej formie przekazana informacja o zasobie archiwalnym ma charakter neutralny, wykluczając jej ocenę jako źródła bezprawności działania tego , który ja w ten sposób przygotował , zredagował i upublicznił treść wpisów inwentarza archiwalnego nieograniczonemu gronu odbiorców.

Skarb Państwa odnosi swoją przeciwną ocenę do sytuacji w której z wpisami zapoznają się tylko fachowcy , osoby zawodowo przygotowane do analizy zapisów tak inwentarza jak i dokumentów źródłowych.

Takie osoby rzeczywiście mogą odczytać te treści inwentarzowe dotyczące powoda tak , jak przyjmuje to strona pozwana.

Tyle tylko , że większość potencjalnym odbiorców w ten sposób ujawnionych danych , takiego przygotowania nie mając , może odczytać je , bez złej woli wobec tej osoby , której niejednoznaczne treści dotyczą tak , że uzasadni to w ich usprawiedliwianym przekonaniu wniosek , iż J. N. (1) był tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie (...).

W ramach wnioskowania skarżąca strona pozwana pomija także to, w jaki sposób upublicznienie danych zawartych w inwentarzu archiwalnym IPN odebrała prasa i inne środki masowej komunikacji społecznej , które także współkształtują sposób odbioru codziennych zdarzeń przez opinię publiczną.

Jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, publikatory te jednoznacznie identyfikowały tę publikację jako sposób na spersonalizowanie byłych agentów policji politycznej oraz ofiar inwigilacji.

Od tego czasu treść zapisów dotyczących materiałów odnoszących się do J. N. (1) / /co nie było pomiędzy stronami sporne / nie uległa w ramach tego katalogu zmianie , co zasadność wnioskowania o takim właśnie odbiorze nieprecyzyjnych w formie sformułowań, tym bardziej czyni uzasadnionym , nie tylko w gronie najbliższych znajomych powoda do których kręgu należał prof. S. tak właśnie , za TW od czasu publikacji inwentarza archiwalnego IPN , uznający J. N. (1).

Z poddanych przyczyn , w uznaniu apelacji powoda za w części uzasadniona , Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 wyroku , na podstawie art. 386 §1 kpc w zw. z art. 23 i 24 §1 i 448 kc.

W pozostałej części jego środek odwoławczy , a apelację Skarbu Państwa w całości , Sąd II instancji oddalił w oparciu o art. 385 kpc.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd zastosował art. 100 kpc w zw z art. 391 kpc , obciążając stronę pozwaną tylko tą ich częścią należną powodowi , która wynika z faktu uznania za usprawiedliwione roszczenia majątkowego.[ 20 000 złotych].

Na koszty te złożyły się zatem : część opłaty od apelacji [ 1000 złotych ] oraz należne wy narodzenie pełnomocnika będącego adwokatem , ustalone na podstawie §2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1800 ze zm. ].

SSA Grzegorz Krężołek SSA Jerzy Bess SSA Marek Boniecki

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE