UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo o zasądzenie na rzecz powoda P. F. od pozwanego Skarbu Państwa Dyrektora Zakładu Karnego w (...) kwoty 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 100.000 zł odszkodowania oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd oparł wyrok na następujących ustaleniach:

Powód od 28 marca 2012r. do 4 lipca 2012r. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w (...). W okresie od 28 marca do 15 maja 2012r. przebywał na terenie pawilonu (...) w celi nr (...)w warunkach zakładu typu półotwartego , następnie do 4 lipca 2012r. przebywał w pawilonie (...) w celach (...) – w warunkach zakładu typu zamkniętego.

W pawilonie (...) wszystkie cele są 8-osobowe i jest to pawilon dla odbywających kary w warunkach zakładu półotwartego. Osadzeni mają swobodę poruszania się w godzinach od 8.30 do 12 . 30 i od 14.00 do 17.00, mogą także przebywać w świetlicy czy bibliotece. Cele mają wydzielone pomieszczenie sanitarne, miejsca do spożywania posiłków i niezbędne wyposażenie. Do cel dostarczana jest bieżąca woda zimna .

Następnie powód przebywał w pawilonie (...), gdzie znajdują się cele nr (...) , są one jednoosobowe. Cela jednoosobowa zawiera kącik sanitarny, który nie jest jednak oddzielony od reszty celi- co jest podyktowane względami bezpieczeństwa . Posiada miejsce do spania , miejsce do sporządzania posiłków i są wyposażenie w łóżko, stolik, taboret, szafkę na kosmetyki i skrzynię podłóżkową na rzeczy osobiste. Do cel dostarczana jest bieżąca woda zimna .

Osadzonym zapewniana jest możliwość korzystania z ciepłej kąpieli przynajmniej raz w tygodniu .

Wszystkie cele mają wentylację grawitacyjną, dostęp do światła dziennego przez okna, które są uchylne i otwierane, zabezpieczone kratą, siatką i blendą. Blenda jest oddzielona od elewacji około 20cm. Zapewnia to dostęp światła i powietrza. Blenda jest matowa, przepuszczająca światło.

Przy przyjęciu do jednostki każdy osadzony otrzymuje talerz głęboki, talerz płytki, komplet sztućców i kubek. Nadto prześcieradło, 2 koce, poduszkę, materac 3-częściowy, środki higieny osobistej w postaci maszynki i kremu do golenia, pasty, szczoteczki, papier toaletowy. Środki te wydawane są przy przyjęciu i raz w miesiącu.

Przy przyjęciu do Zakładu Karnego każdemu osadzonemu zakłada się kartę rzeczy własnych, do której wpisuje się wszystkie rzeczy, które podlegają deponowaniu w magazynie.

Sprzątanie cel należy do osadzonych. Dodatkowo każdy ma obowiązek przepracować nieodpłatnie 90 godzin miesięcznie na rzecz administracji zakładu karnego. W ramach tych godzin osadzeni zajmują się sprzątaniem innych części budynków. Powód odmawiał wykonywania prac porządkowych na terenie Zakładu, składał w tym zakresie skargi. Dwie z nich zostały uwzględnione, gdyż administracja Zakładu nie prowadziła ewidencji ilości godzin przepracowanych przez poszczególnych osadzonych. Powód nie był zatrudniany odpłatnie w czasie pobytu z Zakładzie Karnym w (...).

Powód nie przebywał w warunkach, w których nie miałby zapewnionej minimalnej powierzchni mieszkalnej tj. 3 m. kw na jednego osadzonego. W celach jednoosobowych – nr (...)miał zapewnioną powierzchnię przekraczająca 3 m. kw.

W okresach miesięcznych przeprowadza na terenie Zakładu Karnego dezynsekcję i deratyzację.

Na terenie pawilonów (...), na korytarzu umieszczony jest samoinkasujący aparat telefoniczny, z którego osadzeni mogą korzystać w godzinach od 7.30 do 22 .00.

W pawilonie (...) w celach był zakaz palenia tytoniu, natomiast palenie było dozwolone na korytarzu, gdzie postawione były popielniczki.

Na oddziale zamkniętym, gdzie powód przebywał w celi jednoosobowej osadzeni mogli palić papierosy w celach.

Do Zakładu Karnego w (...) przewieziono powoda z Oddziału Szpitalnego Aresztu Śledczego w P., gdzie przebywał z powodu zmian o charakterze nadmiernego rogowacenia skóry na stopach.

Powód cierpi na rogowiec i modzele stóp, które są przewlekłymi i nawrotowymi schorzeniami związanymi z nadmiernym rogowaceniem naskórka.

W trakcie leczenia szpitalnego stosowano leki przeciwbólowe i maści keratolityczne z zawartością mocznika i kwasu salicylowego. W ramach konsultacji chirurgicznych stwierdzono brak wskazań do chirurgicznego usunięcia zmian . Przy wypisie ze Szpitala zalecono powodowi kontynuację leczenia - tj. 30% maść mocznikową wieczorem i 20 % maść salicylową rano na stałe .

Po przybyciu do pozwanego w dniu 13 kwietnia 2012r był konsultowany przez lekarza dermatologa, zalecono mu leki przeciwbólowe oraz maść o działaniu przeciwzapalnym i złuszczającym. Została zamówiona w Aptece (...) Aresztu śledczego w B. i po jej nadesłaniu przekazana powodowi . Kolejne konsultacje lekarskie miały miejsce 27 kwietnia 2012r., 11 maja 2012r, 28 maja 2012r i 2 lipca 2012r . Powodowi zalecano nadal leki przeciwbólowe, maści na odciski, w dniu 28 maja 2012r maści z 30 % mocznikiem i 20 % kwasem salicylowym, w pomieszczeniach mieszkalnych zalecono noszenie klapek .

Wdrożone u pozwanego leczenie schorzenia powoda było prawidłowe. Operacyjne usuwanie zmian jest stosowane rzadko z uwagi na powolne gojenie się ubytków pooperacyjnych w okolicach stóp , jak również na zwiększoną częstotliwość tworzenia się modrzeli w bliznach pooperacyjnych. Maści te dostępne są również bez recepty . Schorzenie to wymaga stałej pielęgnacji ze strony pacjenta , gdyż procesu rogowacenia naskórka nie da się zahamować, a w wypadku powoda ten proces miał charakter nadmierny.

Powód po opuszczeniu zakładu karnego nie kontynuował leczenia u lekarza dermatologa lub rodzinnego w związku z występującym u niego schorzeniem . W dniu 6 maja 2014 zgłosił się do gabinetu podologicznego na konsultacje. Podolog, który dokonywał konsultacji zaproponował zabieg usunięcia zbędnego naskórka, który ostatecznie nie został przeprowadzony z uwagi na dolegliwości bólowe , które zgłaszał powód . Powód stosuje maści dostępne bez recepty .

W dniu 16 kwietnia 2012r powód skierował do Okręgowego Inspektoratu Służby więziennej w K. skargę dotyczącą nieprawidłowego leczenia dermatologicznego występującego u niego schorzenia. Skarga została uznana za bezzasadną. U powoda występuje nieznacznie obniżona samoocena, stłumione czy wyparte urazy uczuciowe i neurotyczne stłumienia emocjonalne oraz zdeprawowane poczucie bezpieczeństwa. Stopień nasilenia dolegliwości psychicznych powoda nie jest znaczny i nie zaburza w sposób istotny jego funkcjonowania i wypełniania ról społecznych.

Z opinii biegłych sądowych lekarza psychiatry i psychologa wynika, że nie jest możliwe precyzyjne ustalenie , czy powód w trakcie pobytu w Zakładzie Karnym w (...) doznał większego uszczerbku na zdrowiu psychicznym niż ten uszczerbek, który był samą naturalną konsekwencją przebywania w zakładzie karnym.

U pozwanego rejestrowana jest wychodząca i przychodząca korespondencja urzędowa. Korespondencja prywatna wysyłana ani przychodząca nie jest rejestrowana.

W wypadku korespondencji urzędowej do listu osadzony wypisuje potwierdzenie nadania korespondencji. Fizycznie list z potwierdzeniem jest wręczany funkcjonariuszowi. Jest to odnotowywane w dzienniku korespondencji i osadzonemu zwracane jest potwierdzenie nadania.

Skazanemu przysługują dwa znaczki miesięcznie nieodpłatnie. Jeśli osadzony przekroczy ten limit, a ma środki w depozycie, to korespondencja jest mu zwracana w celu zakupu znaczka i naklejenia na korespondencję. Znaczki są do zakupu w kantynie. W przypadku korespondencji urzędowej ,jeśli osadzony nie ma środków pieniężnych, ma możliwość wysłania korespondencji nieodpłatnie.

Korespondencja urzędowa adresowana na nazwisko osadzonego, jak też taka korespondencja wysyłana nie podlega kontroli.

W okresie pobytu w Zakładzie Karnym w (...) powód kierował korespondencję do wielu instytucji . Łącznie od 28 marca 2012r do 4 lipca 2012r. za pośrednictwem administracji Zakładu powód wysłał 228 przesyłek.

W dniu 23 maja 2012r. powód otrzymał potwierdzenie przekazania korespondencji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu . Następnie w dniu 24 maja 2012r otrzymał potwierdzenie przekazania korespondencji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Potwierdzenia sporządzone są przez dwie różne osoby na co wskazują różne charaktery pisma .

Administracja Zakładu Karnego w (...) odnotowała przyjęcie

korespondencji z 24 maja 2012r adresowanej do Strasburga i została ona przekazana do Urzędu Pocztowego 24 maja 2012r.

W dniu 19 czerwca 2012 powód uzyskał potwierdzenie przekazania korespondencji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka .Nie odnotowano jej w dzienniku korespondencji wychodzącej .

W dniu 4 lipca 2012r powód otrzymał potwierdzenie wysłania 19 sztuk korespondencji.

W dzienniku korespondencji wychodzącej odnotowano w dniu 13 kwietnia 2012r. jedną przesyłkę adresowaną do Strasburga - przekazaną do Urzędu Pocztowego w dniu 16 kwietnia 2012r . Powód nie przedłożył dowodu przekazania korespondencji z tej daty ,choć twierdził ze przekazał 2 przesyłki .

W dniu 24 maja 2012r jedną przesyłkę adresowaną do Strasburga - przekazaną do Urzędu Pocztowego w dniu 24 maja 2012r .

W dniu 4 lipca 2012r. 11 przesyłek, które zostały przekazane do Urzędu Pocztowego 5 lipca 2012r .

W dniu 4 lipca 2012r korespondencję przyjmowała od powoda pracownica działu ewidencji B. K. . W notatce służbowej z 25 kwietnia 2013r stwierdziła , iż w dniu 4 lipca 2012r ( w tym zakresie treść pierwotnej notatki została sprostowana) powód zwrócił się do niej o wystawienie kopii potwierdzeń odbioru korespondencji urzędowej , którą w tym dniu przekazał podając , iż zagubił te potwierdzenia . Podała ,że na prośbę powoda te kopie wystawiła na całą ilość korespondencji wysłanej w tym dniu tj. 11 sztuk. Charakter pisma sporządzającej notatkę jest taki sam, jak charakter pisma którym sporządzono 11 potwierdzeń nadania korespondencji z 4 lipca 2012r. Adresaci przekazanej do Urzędu Pocztowego w dniu 5 lipca 2012r korespondencji są tacy sami , jak adresaci z tych potwierdzeń, które zostały sporządzone charakterem pisma, takim jak B. K. .

Faktycznie więc powód sporządził 11 potwierdzeń przekazania korespondencji , pozostałe są ich duplikatami .

Powód składał szereg skarg dotyczących warunków jego pobytu w Zakładzie Karnym w (...) i naruszania jego praw w tym okresie, które dotyczyły: - robactwa , jakie miało pojawiać się na terenie zakładu (skarga z 16 kwietnia 2012 adresowana do Ministerstwa sprawiedliwości);

-zarzutu, że w pawilonie (...), gdzie powód przebywał nie ma możliwości swobodnego przeprowadzenia rozmowy telefonicznej, gdyż aparat telefoniczny usytuowany jest na ogólnodostępnym korytarzu (skarga z 2 kwietnia 2012r adresowana do Centralnego Zarządu Służby więziennej w W.);

-organizacji procesu leczenia powoda (skarga z 16 kwietnia 2012r adresowana do Centralnego Zarządu Służby więziennej w W.);

- postępowania z korespondencją prywatną i urzędową (skargi z 10 kwietnia 2012r i 7 maja 2012r do Centralnego Zarządu Służby więziennej w W. ,dotyczące niewysłania korespondencji do osoby bliskiej , skarga z 23 kwietnia 2012r do Dyrektora Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej dotycząca otwarcia korespondencji , skarga z 4 lipca 2012r dotycząca odmowy wysłania korespondencji urzędowej na koszt zakładu karnego ,skarga z 18 czerwca 2012r do Ministerstwa Sprawiedliwości dotycząca niewysłania korespondencji , skarga z 23 lipca 2012r dotycząca otwarcia korespondencji urzędowej z Urzędu Skarbowego w C. ,skarga z 25 czerwca 2012r dotycząca cenzurowania prywatnej korespondencji ,skarga z 23 sierpnia 2012r dotycząca zagubienia korespondencji z 11 czerwca 2012r adresowanej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strassburgu , skarga z 23 sierpnia 2012r dotycząca tego, iż przekazywana powodowi korespondencja urzędowa ma ślady otwierania , skarga z 24 września 2012r dotycząca niewysłania korespondencji przekazanej w 4 lipca 2012r ;

- uniemożliwienia uczestnictwa w zajęciach koła plastycznego ( skarga z dnia 26 czerwca 2012r );

-odmowy wydania powodowi 100sztuk kopert i 100sztuk kartek papieru (skarga z 14 kwietnia 2012r );

- odmowy udzielenia przepustki losowej ( skarga z 4 czerwca 2012r );

- braku wynagrodzenia za wykonywanie czynności porządkowych na terenie pawilonu mieszkalnego ( skarga z 11 czerwca 2012r ) i zmuszania do prac porządkowych na rzecz pawilonu mieszkalnego ;

-warunków bytowo - sanitarnych w celach ( skarga z 23 kwietnia 2012r , skarga z 15 maja 2012 );

-zaniżonej powierzchni cel mieszkalnych nr (...) ( skarga z 28 czerwca 2012r );

-kradzieży zdeponowanego w magazynie tytoniu ( skarga 21 maja 2012r ).

Skargi powoda były uznawane za pozbawione uzasadnionych podstaw .

W protokole z 23 kwietnia 2012 r. oddziałowy stwierdził , iż co do zasady prywatna korespondencja przychodząca podlega kontroli przez jej otwarcie i sprawdzenie zawartości w obecności adresata .

Co do skargi z 4 lipca 2012r w trakcie postępowania skargowego ustalono, że w dniu 28 czerwca 2012r powód posiadał środki finansowe w wysokości 2354zł i z tego powodu faktycznie odmówiono powodowi wysłania korespondencji urzędowej na koszt Zakładu Karnego.

Odnośnie skargi z 23 lipca 2012r dotyczącej otwarcia korespondencji z Urzędu Skarbowego w C. w ramach postępowania skargowego ustalono, że list ten nie był adresowany imiennie na powoda, lecz na adres Zakładu Karnego i z tego powodu korespondencja została otwarta, opieczętowana prezentatą Zakładu , a następnie, po ustaleniu, że jest adresowana do powoda, przekazana mu.

Z związku ze skargą z 25 czerwca 2012r. dotyczącą cenzurowania prywatnej korespondencji ,powód uzyskał odpowiedź, że wychowawca postępował zgodnie z art. 90 pkt 8 k.k.w. – przewidującym możliwość cenzury korespondencji, za wyjątkiem korespondencji wskazanej w tym przepisie .

W związku ze skargą dotyczącą uniemożliwienia uczestnictwa w zajęciach koła plastycznego, w piśmie z 9 lipca 2012r. powód uzyskał odpowiedź ,że nie brał udziału w zającach koła z uwagi n negatywne zachowanie oraz fakt, że był przypisany do innej grupy spacerowej niż uczestnicy koła plastycznego . Wskazano też powodowi na inne możliwości rozwijania swoich zainteresowań .

W odpowiedzi na skargę dotyczącą braku wynagrodzenia za wykonywane prace porządkowe , powodowi udzielono odpowiedzi, iż nie był kierowany do odpłatnego zatrudniania w żadnej formie. W piśmie z 6 czerwca 2012r. wyjaśniono powodowi, że zgodnie z art. 116 par 1 pkt 1 k.k.w. skazany ma obowiązek wykonywania prac porządkowych i tylko do takich prac porządkowych był kierowany.

W odpowiedzi na skargę dotyczącą zaniżonej powierzchni cel mieszkalnych

nr (...) , po ustaleniu, iż cele mają około 4,5 metra kwadratowego w piśmie z dnia 27 sierpnia 2012r. powodowi udzielono odpowiedzi ,że cele spełniały przewidziane przepisami normy.

W trakcie pobytu w Zakładzie Karnym powodowi odmówiono wykonania kserokopii dokumentacji na koszt zakładu karnego z uwagi na fakt ,że miał do dyspozycji środki finansowe.

W czasie pobytu powoda z Zakładzie karnym w (...) złożono w stosunku do niego 9 wniosków o wymierzenia kary dyscyplinarnej .

W trzech wypadkach Dyrektor Zakładu odstąpił od wymierzenia kary. W pozostałych wypadkach kara dyscyplinarna została wymierzona.

W dniu 19 kwietnia 2012r powód złożył skargę na decyzję Dyrektora Zakładu Karnego o wymierzeniu kary dyscyplinarnej polegającej na pozbawieniu powoda niewykorzystanych ulg. Zaskarżona decyzja została uchylona postanowieniem wydanym przez Sąd Okręgowy w sprawie VIIIKow 1247/12 wobec ustalenia, że kara została wymierzona po upływie 30 dni od powzięcia wiadomości o popełnieniu przewinienia .

W dniu 21 maja 2012r powód złożył skargę na decyzję Dyrektora Zakładu Karnego o wymierzeniu kary dyscyplinarnej w postaci nagany za odmowę wykonania prac porządkowych na rzecz pawilonu. Zaskarżona decyzja została uchylona postanowieniem wydanym przez Sąd Okręgowy w sprawie VIIIKow 3326/12 wobec ustalenia, że w Zakładzie Karnym nie prowadzono ewidencji ilości godzin przeprowadzonych w ramach prac porządkowych .

W dniu 21 maja 2012r powód złożył skargę na decyzję Dyrektora Zakładu Karnego o wymierzeniu kary dyscyplinarnej w postaci kary łącznej polegającej na udzielaniu widzeń w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzająca za odmowę wykonania prac porządkowych , oraz pójście na obiad w nieregulaminowym obuwiu (klapki) . Na skutek skargi postanowieniem wydanym przez Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie VIII Kow 3328/12 wobec ustalenia, że w Zakładzie Karnym nie prowadzono ewidencji ilości godzin przeprowadzonych w ramach prac porządkowych odstąpił od wymierzenia kary za odmowę wykonania prac porządkowych , a w pozostałym zakresie karę utrzymał w mocy.

Komisja Penitencjarna działająca w Zakładzie Karnym w (...) decyzją z 15 maja 2012r zmieniła powodowi grupę i podgrupę klasyfikacyjną z (...) na (...) – co skutkowało przeniesieniem do zakładu zamkniętego . Powód zaskarżył tę decyzję . Postanowieniem z 9 lipca 2012r Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie VIIIKow 1607/12 utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Stan faktyczny ustalił Sąd Okręgowy na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadków, a także dowodów z opinii biegłych - dermatologa oraz psychiatry i psychologa.

Uczynione przedmiotem dowodów dokumenty nie były przez strony kwestionowane co do ich autentyczności i sąd uznał je za miarodajne dla poczynienia niezbędnych w sprawie ustaleń.

W całości podzielił wnioski wynikające ze sporządzonych w sprawie opinii biegłych.

Opinia biegłego z zakresu dermatologii szczegółowo wskazała na charakter schorzenia powoda i możliwe sposoby leczenia . W ocenie sądu jest ona rzetelna i należycie uzasadniona, wątpliwości zgłoszone przez powoda zostały wyjaśnione w drodze opinii uzupełniającej. Tak samo ocenił Sąd Okręgowy wiarygodność opinii biegłych psychiatry i psychologa. Opinia ta nie była przez strony kwestionowana .

Za wiarygodne przyjął zeznania świadków T. P. , J. C. , Ł. B. ,M. B. (1) ,B. K., D. K. (2) ,M. M. , K. S. . Na ich podstawie Sąd ustalił jakie były warunki pobytu powoda w Zakładzie Karnym, zasady postępowania z korespondencją . Zeznania te były zgodne ze sobą i logiczne .

Zeznania świadka T. C. nie miały istotnego znaczenia dla ustaleń.

Częściowo uwzględnił zeznania świadków S. S. , R. S. , A. N. - co do ustaleń dotyczących usytuowania aparatów telefonicznych, miejsc w których palono tytoń na terenie zakładu, wyposażenia cel . Świadkowie ci nie mieli natomiast konkretnych informacji co do korespondencji powoda , konkretnych przypadków naruszania jego praw . Tak samo oceniono zeznania świadka M. B. (2) i P. S. .

Zeznania powoda miały charakter ogólnikowy i stanowiły w ocenie Sądu wyraz ogólnego niezadowolenia powoda z warunków odbywania kary . Powód nie wskazywał na konkretne przypadki naruszania jego praw . Nie można poczynić w oparciu o nie miarodajnych ustaleń dotyczących powierzchni cel , w których przebywał ,a także przypadków naruszania tajemnicy korespondencji - skoro powód nie potrafił podać konkretnych przykładów takich sytuacji .

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Co do żądania odszkodowania po stronie powoda leżał obowiązek wykazania, że powód na skutek działań pozwanego doznał szkody i w jakiej wysokości.

Okoliczność ta nie została wykazane i już tylko z tej przyczyny powództwo w zakresie żądania zasądzenia kwoty 100 000 zł tytułem odszkodowania należało oddalić.

Z uwagi na fakt , że powód nie wykazał aby w związku z niewysłaniem korespondencji doznał jakiekolwiek uszczerbku majątkowego, zbędne było ścisłe ustalanie czy fakt ,iż w dzienniku korespondencji nie odnotowano wszystkich przesyłek, co do których powód dysponuje dowodami oddania w administracji (przesyłka z 19 czerwca 2012r , 23 maja 2013r.), miał charakter takich działań pozwanego , którym można przypisać cechę bezprawności .

Także według Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie także żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 150 000zł tytułem zadośćuczynienia – z czego 40 00zł powód żądał w związku z zaniedbaniami więziennej służby zdrowia , a pozostałej kwoty w związku z pozostałymi opisanymi w pozwie zaniedbaniami , które prowadziły do naruszania jego dóbr osobistych .

Odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionych, zawilgoconych i zagrzybionych celach, bez wentylacji, a także naruszanie tajemnicy korespondencji, zmuszanie określonych zachowań (na co wskazywał powód) może co do zasady stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia godności osób pozbawionych wolności i może uzasadniać żądanie zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 24kc w związku z art. 448kc.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie doprowadziło do ustalenia aby w okresie objętym żądaniem pozwu, doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda na skutek warunków odbywania kary pozbawienia wolności i działań administracji Zakładu Karnego w (...) .

Cele, w których przebywał powód, spełniały minimalne wymagane w tym zakresie standardy i nie stwarzały dla powoda takiej uciążliwości , która mogłaby prowadzić do ustalenia ,że dochodziło do naruszenia jego dóbr osobistych .

Fakt ,iż w pojedynczej celi nie wydzielono kąta sanitarnego , w ocenie Sądu nie stwarza dla osoby osadzonej w celi takiej dolegliwości ,która powodowałby naruszenie dóbr osobistych.

Także ustalenia dotyczące warunków pobytu , w tym zakresu zajęć oferowanych osadzonym , nie pozwoliły na ustalenie, iż prowadziły one do naruszenia dóbr osobistych powoda . Rzeczą oczywistą jest, iż pobyt w celach nie stwarza możliwości normalnej egzystencji. O naruszeniu godności skazanego można mówić, gdy cierpienia i upokorzenie przekraczają konieczny element cierpienia wpisanego w odbywanie kary pobawienia wolności, zwłaszcza przy bierności zakładu karnego, który nie dba o poprawę warunków odbywania kary. Istotną kwestią jest rozgraniczenie dolegliwości, jakie są nieuniknione i nieodłącznie związane z pobytem w placówce penitencjarnej od tych, które wykraczają poza dolegliwości związane bezpośrednio z pozbawieniem wolności, stanowią udręczenie i skutkują naruszeniem dóbr osobistych.

Powód nie wykazał aby pozwany dopuszczał się bezprawnego naruszania tajemnicy jego korespondencji , czy naruszenia prywatności bądź tajemnicy kontaktów z obrońcą w związku z usytuowaniem aparatów w telefonicznych w ogólnodostępnym miejscu na korytarzach pawilonów (...) i (...) .

Zgodnie z art. 90.k.k.w. w zakładzie karnym typu zamkniętego korespondencja skazanych podlega cenzurze administracji zakładu karnego, chyba że ustawa stanowi inaczej, a rozmowy telefoniczne skazanych podlegają kontroli administracji zakładu karnego.

Zgodnie z art. 91 k.k.w. w zakładzie karnym typu półotwartego korespondencja skazanych może podlegać cenzurze administracji zakładu karnego ,a także rozmowy telefoniczne skazanych mogą podlegać kontroli administracji zakładu karnego.

Art. 8 a ustawy k.k.w. stanowi też, że korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi, chyba że ustawa stanowi inaczej .

Zasadą jest zatem , że korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi. Zarazem art. 8 a k.k.w. zastrzega, że od tej generalnej reguły zachodzą wyjątki („chyba że ustawa stanowi inaczej"). Odstępstwa dotyczą korespondencji skazanego pozbawionego wolności z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym oraz korespondencji skazanego prowadzonej z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka. We wskazanych sytuacjach korespondencja taka nie podlega cenzurze i nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być niezwłocznie przekazana do adresata.

Należy zatem stwierdzić ,iż o bezprawności działania pozwanego można teoretycznie mówić wyłącznie w odniesieniu do korespondencji urzędowej. W celu udowodnienia zarzutu naruszania tajemnicy korespondencji powód przedłożył jedno pismo z datą wpływu do Zakładu Karnego 26.06.2012r. Powód nie przedstawił jednak koperty, w której korespondencja ta była mu doręczana. Nie ma zatem możliwości ustalenia czy przesyłka zawierająca tę korespondencję była adresowana imiennie na powoda ( jak on sam twierdzi ) czy też na adres Zakładu Karnego.

Brak było podstaw do ustalenia, że pozwany utrudniał powodowi prowadzenie korespondencji czy to prywatnej, czy urzędowej. Powód poza ogólnymi twierdzeniami w tym zakresie nie wskazał zresztą konkretnych sytuacji , w jakich miało do tego dochodzić . Składane w tym zakresie przez powoda skargi nie potwierdzały jego zarzutów . Przeciwnie ustalono, że powód prowadził korespondencje w bardzo szerokim zakresie .

Zeznania świadków wskazanych przez powoda na tę okoliczność także miały charakter ogólnikowy. Świadkowie M. B. (2) i R. S. nie mieli konkretnych informacji na temat korespondencji powoda, a świadkowie S. S., A. N. ,R. S. stwierdzili ,że oni problemów dotyczących korespondencji nie odczuli w czasie pobytu w Zakładzie Karnym w (...) .

Powód nie wskazał na żadną konkretną sytuację, w której zostałby ograniczony w prawie swobodnego kontaktu z obrońcą . Nie wykazał nawet aby w czasie odbywania kary z pomocy obrońcy korzystał. Nie wskazał aby sposób usytuowania aparatów telefonicznych stanowił konkretnie dla niego taką uciążliwość , która mogła skutkować naruszeniem jego dóbr osobistych .

Powód zarzucał, że był zmuszany do pracy i za wykonywaną pracę nie był wynagradzany .

Zeznania świadków na tę okoliczność są sprzeczne ze sobą . Świadek R. S. zeznał ,że był zmuszany do pracy ( były to prace porządkowe w ramach dyżurów ) , zaś świadek A. N. podał ,że osadzeni nie byli zmuszani do pracy .

Art. 123a. § 1k.k.w. stanowi ,że za prace porządkowe oraz pomocnicze wykonywane na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej lub za prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego, w wymiarze nieprzekraczającym 90 godzin miesięcznie, skazanemu nie przysługuje wynagrodzenie.

Powód odmawiał wykonywania tej pracy, za co nałożono na niego kary dyscyplinarne. Powód składał skargi do sądu penitencjarnego .Sąd penitencjarny skargi te dwukrotnie uwzględnił wobec ustalenia, że pozwany nie ewidencjonuje ilości przepracowanych przez osadzonych godzin.

Ostatecznie brak zatem podstaw do uznania, że doszło do naruszenia praw powoda, a sam powód - wykorzystując przewidziane prawem mechanizmy tych praw dochodził.

Powód poza własnymi zeznaniami nie zaoferował żadnych dowodów na okoliczność, że w trakcie pobytu w zakładzie karnym doszło do kradzieży na jego szkodę. Nadto roszczenia pozwu nie obejmują odszkodowania za skradzione rzeczy.

Podobnie, że był dyskryminowany z uwagi na fakt, że nie pali papierosów . Cele w których przebywał powód były wolne od dymu tytoniowego, a jedyne miejsce w którym miał styczność z dymem był korytarz pawilonu (...). Z uwagi na specyfikę warunków odbywania kary w zakładzie półotwartym, brak podstaw do uznania ,że fakt ten stanowił uciążliwość nadmierną.

Sąd Okręgowy stwierdził brak podstaw do ustalenia ,że w stosunku do powoda złośliwie formułowane były wnioski o wymierzenie kar dyscyplinarnych . Jak wynika z dokumentów, w niektórych wypadkach odstępowano od wymierzenia kary .Powód dochodził swoich praw - składając odwołania do Sądu Penitencjarnego , działał zatem przewidziany prawem mechanizm służący zabezpieczeniu interesów osób pozbawionych wolności . W trzech wypadkach odwołanie powoda zostały uwzględnione – przy czym w jednym z tych wypadków z uwagi na przekroczenie terminu do wymierzenia kary .

Powód domagał się też zasądzenia kwoty 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z zaniedbaniami więziennej służby zdrowia za nieprawidłowe wdrożone leczenie u pozwanego, które doprowadziło do pogorszenia jego stanu zdrowia i cierpienia.

W sprawie niekwestionowany był fakt, że powód korzystał z bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej.

Biegła z zakresu dermatologii, wyjaśniając charakter dolegliwości powoda, opiniowała, że proces leczenia powoda był prawidłowy, zgodny z zasadami wiedzy medycznej oraz dostosowany do okoliczności. Biegła wyjaśniła ,że jedyna metodą leczenia jest stosowanie maści – takich jak zalecono powodowi , a interwencje chirurgiczne są traktowane jako ostateczność i nie są w dłuższej perspektywie skuteczne . Sąd podzielił w całości stanowisko biegłego, jako osoby dysponującej wiedzą specjalistyczną niezbędną do oceny procesu leczenia powoda. Wątpliwości zgłoszone po sporządzeniu pierwszej opinii zostały dostatecznie wyjaśnione w drodze pisemnej opinii uzupełniającej.

Sąd ustalił, iż przebieg leczenia powoda w okresie objętym żądaniem pozwu był prawidłowy. W tym okresie powód czterokrotnie korzystał z konsultacji lekarskich. Po opuszczeniu Zakładu Karnego działania powoda związane z leczeniem występującego u niego schorzenia ograniczyły się do jednej wizyty u podologa , oraz stosowania maści , które kupuje bez recepty .

Na podstawie dowodu z opinii biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii ustalono też ,że nie ma podstaw do przyjęcia ,iż na skutek pobytu z Zakładzie Karnym powód doznał uszczerbku w zakresie jego zdrowia psychicznego . Biegli wskazali, że pobyt w Zakładzie Karnym stanowił dla powoda dolegliwość psychiczną , nie można jednak przyjąć, że większą niż normalna - związana z faktem izolacji. Opinia ta została przyjęta przez Sąd jako wiarygodna .Jej wnioski zostały należycie uzasadnione , a strony nie zgłosiły do niej zarzutów.

Wyrok zaskarżył apelacją powód, który zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, naruszenie art. 233 § 1 kpc, art. 232 kpc w zw. z art. 6 k.c., § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu i domaga się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie na rzecz powoda 250 000 zł ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i zasądzenia kosztów procesu za obie instancje w wysokości 150% stawki minimalnej uzasadnionej nakładem pracy pełnomocnika.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zarzuty skierowane do ustaleń i wniosków Sądu opierających się na opinii biegłych sądowych z zakresu psychologii i psychiatrii oraz dermatologii stanowią polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu.

Biegli z zakresu psychologii i psychiatrii w pierwszej kolejności we wnioskach podkreślili, że „niewątpliwie okoliczności pobytu w Zakładzie Karnym w (...) i ich konsekwencje psychiczne dla badanego są wtórne w odniesieniu do uznania go winnym zarzucanych czynów i osadzenia w zakładzie karnym”.

Powód w wywiadzie odwołał się do swojej niewinności i pomimo tego osadzenia go. Sytuacja ta wywoływała problemy ze snem, nadmierną nerwowość, potrzebę korzystania z pomocy lekarzy psychiatry i psychologa.

Nie sposób jest zatem przyjąć, że powód doznał uszczerbku w zdrowiu psychicznym większego niż ten uszczerbek, który był samą konsekwencją przebywania w zakładzie karny (k. 1228), i taki wniosek został sformułowany przez biegłych sądowych. Długotrwałość pobytu z izolacji została przez biegłych oceniona jako wpływająca na zaistnienie uszczerbku.

Tym niemniej brak jest podstaw do przyjęcia, że powód doznał trwałego uszczerbku z racji okoliczności pozostających poza sferą samej konsekwencji przebywania w zakładzie karnym, podbudowanej subiektywnym przekonaniem powoda o niewinności i niemożności podjęcia obrony w warunkach wolnościowych.

W odniesieniu do wniosku biegłej dermatolog o prawidłowości leczenia powód podnosi zarzut, że nie został przez biegłą zbadany, a bazowała ona na dokumentacji medycznej z ambulatorium pozwanego, czyli de facto Sąd bazował na dokumentacji pozwanego.

To czy pacjent winien być badany przez lekarza, czy też wystarczająca jest dokumentacja medyczna podlega ocenie biegłego. Sugestia skarżącego jakoby dokumentacja była nierzetelna nie została wykazana. Opieranie się zaś na niczym nie udokumentowanych podejrzeniach powoda nie jest dostateczną podstawą do ustalenia zgodnego z oczekiwaniami powoda.

Podniesione w powyższym zakresie zarzuty nie mogły odnieść skutku.

W przedmiocie naruszenia tajemnicy korespondencji, gubienia korespondencji powoda Sąd Okręgowy dokonał wnikliwej analizy całokształtu materiału dowodowego w sprawie w powiązaniu z regulacją prawną dotyczącą tej problematyki osadzonych. Apelujący kwestionuje wiarygodność zeznań świadka B. K. (k. 928-929) oraz odwołuje się do zeznań świadka M. M..

Argument mający przemawiać przeciwko wiarygodności zeznań B. K. ocenić należy jako wyłącznie polemiczny. Co się zaś tyczy zeznań świadka M. M. Sąd Apelacyjny zauważa, że świadek ten w odniesieniu do cenzurowania korespondencji zeznał, że wychowawcą P. F. był, gdy powód przebywał w warunkach oddziału półotwartego, a więc w okresie od 28 marca do 15 maja 2012r. Brak jest podstawy, że do korespondencji powoda w dalszym okresie osadzenia odnoszą się zeznania tego świadka, który zresztą zeznając 7 stycznia 2015 roku odnosił swoje twierdzenia do czasu teraźniejszego jeśli chodzi o korespondencję urzędową osób osadzonych w warunkach oddziału zamkniętego.

W powyższych okolicznościach należy stwierdzić, że w okresie pobytu powoda w oddziale świadka korespondencję otwierał osadzony w obecności wychowawcy w celu sprawdzenia czy nie ma tam przedmiotów niedozwolonych. Zeznania tego świadka nie pozwalają na podważenie prawidłowości ustaleń i wniosków Sądu Okręgowego w zakresie dotyczącym prawidłowości postępowania z korespondencją powoda i braku podstawy do podzielenia zarzutu wielokrotnym zagubieniu jej oraz przekroczeniu granic dozwolonego kontrolowania korespondencji. Nie dowiódł powód, że takie zdarzenia miały miejsce i by z tego tytułu doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda oraz powstały po jego stronie szkody.

W pełni prawidłowy jest wywód Sądu Okręgowego, że sposób wykazania przez powoda szkody, jaką miałby ponieść w związku z domniemanym zagubieniem korespondencji, nie zawiera danych pozwalających na ocenę prawdopodobieństwa jej zaistnienia. Apelacja także tej materii nie przybliża w takim stopniu.

W dalszym ciągu powód kwestionuje fakt zapewnienia mu odpowiedniej, regulaminowej powierzchni mieszkalnej, brak osłony w kąciku sanitarnym i pozbawienie go intymności oraz brak zabiegów dezynsekcyjnych.

Zarzuty także i te nie mogły odnieść skutku.

Co do powierzchni celi, ten zarzut jest nad interpretacją powoda zapisów ustawowych. Zważywszy, że cela do której odnoszą się zarzuty była celą jednoosobową pozwala na ocenę stanowiska powoda jako nadmiernie subiektywnego.

Doszukiwanie się naruszenia dobra osobistego powoda w zaistniałych warunkach nie znajduje obiektywnego umotywowania. Zaprzeczenie powoda o dokonywanych zabiegach dezynsekcji pozostaje w sprzeczności z protokołami takich zabiegów, kontroli Sanepidu i zeznaniami świadków. Świadek N. zeznał, że takie zabiegi były dokonywane i w jego celi insektów nie było.

Fakt, że insekty pojawiały się, a administracja Zakładu Karnego reagowała na takie zgłoszenia, a nadto regularność wykonywanych zabiegów, wyklucza stanowisko, że w odniesieniu do powoda dochodziło do sytuacji, które można zakwalifikować jako naruszenie dóbr osobistych.

W pełni podziela Sąd Apelacyjny stanowisko Sądu Okręgowego, że zaniedbanie przez pozwanego prowadzenia ewidencji zatrudnienia osadzonych przy pracach, na terenie jednostki lecz poza obrębem celi i pawilonu mieszkalnego może rodzi odpowiedzialność pozwanego w ramach ochrony dóbr osobistych. Regulacja kwestii zatrudnienia wymaga ewidencjonowania godzin pracy. Powód odmawiał podjęcia zatrudnienia, korzystał z drogi skargowej. W tych warunkach brak jest przesłanek, że w odniesieniu do powoda doszło do naruszenia jego dóbr w stopniu uzasadniającym zasądzenia zadośćuczynienia.

Także rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy podjął w zgodzie z Rozporządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, adwokackich Sąd Okręgowy przywołał przepisy dotyczące adwokatów, to jednakże co do wysokości stawki – a tego dotyczy zaskarżenie – są one tożsame.

Żądanie pozwu w całości opiera się na zarzutach dotyczących warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nie zachodzi podstawa do stosowania innej stawki niż wskazana przez Sąd Okręgowy, za udzielenie z urzędu pomocy prawnej powodowi w niniejszym postępowaniu.

Z powyższych względów orzekł Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 kpc jak w sentencji. O kosztach zaś na mocy wyżej powołanego aktu prawnego.

SSO del. Artur Żymełka

SSA Zofia Kawińska-Szwed

SSA Mieczysław Brzdąk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE