UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 czerwca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. J. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawczyni M. J. odwołała się w dniu 11 lipca 2013 roku. Wniosła o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracowała więcej, niż 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazała, że pracowała w takich warunkach także w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1984 roku na stanowisku pielęgniarki w (...)przy Zakładach (...) w T.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił co następuje:

M. J., urodzona w dniu (...), złożyła w dniu 7 czerwca 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury. Udowodniony przez wnioskodawczynię na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynosi łącznie 20 lat, 4 miesiące i 15 dni. Organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni wykazała 13 lat, 1 miesiąc i 21 dni pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawczyni pozostaje w zatrudnieniu. Wnioskodawczyni przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, ale złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku tego funduszu na dochody budżetu państwa.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1984 roku wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowisku pielęgniarki dyplomowanej w (...) przy Zakładach (...) w T.

W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawczyni w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1983 roku pracowała w ambulatorium zakładowym znajdującym się przy skręcalni w (...) w T. w systemie trzyzmianowym. W okresie od 1 sierpnia 1983 roku do 31 lipca 1984 roku wnioskodawczyni pracowała w systemie dwuzmianowym w gabinecie zabiegowym.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 3 stycznia 1986 roku, karta obiegowa zmiany, umowa o pracę z dnia 30 października 1981 roku, angaże z dnia 4 grudnia 1981 roku, 31 marca 1982, 10 sierpnia 1982 roku, 28 października 1982 roku, 25 listopada 1982 roku, 18 sierpnia 1983 roku, 8 września 1983 roku, 8 maja 1984 roku, pismo pracodawcy z dnia 8 maja 1984 roku, pismo wnioskodawczyni z dnia 18 maja 1984 roku w aktach osobowych wnioskodawczyni)

W trakcie zatrudnienia w ambulatorium zakładowym, to jest w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1983 roku, wnioskodawczyni udzielała pomocy doraźnej na terenie zakładu pracy, bądź udzielała tej pomocy w ambulatorium. Ambulatorium było zespołem pomocy doraźnej. Do wypadków i innych zdarzeń na terenie zakładu pracy wnioskodawczyni jeździła karetką razem z kierowcą. Karetka te była wyposażona tak jak karetki pogotowia ratunkowego. Wnioskodawczyni pracowała w ambulatorium w systemie trzyzmianowym. Dyżury trwały po 8 godzin, od godziny 6:00 do 14:00, od 14:00 do 22:00 i od 22:00 do 6:00. Na dyżurze pracowały z reguły pracowały dwie pielęgniarki. Gdy jedna z nich wyjeżdżała karetką na teren zakładu pracy, to druga zostawała w ambulatorium. W ambulatorium nie było zatrudnionego lekarza, to pielęgniarki decydowały o sposobie udzielenia pomocy doraźnej.

Wnioskodawczyni nie pracowała w ambulatorium zakładowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Gdy była taka potrzeba wnioskodawczyni była przenoszona do poradni znajdującej się poza zakładem pracy, w której pracowała przeważnie w gabinecie zabiegowym.

(dowód: częściowo zeznania świadka T. Ł. k. 17, 18 i 26, 27 i zeznania wnioskodawczyni k. 26, 27 w zw. z k. 17, 18 w aktach sprawy)

W trakcie zatrudnienia w gabinecie zabiegowym wnioskodawczyni zajmowała się pobieraniem krwi do badań, wykonywaniem iniekcji itp. Gabinet ten znajdował się na terenie poradni znajdującej się poza zakładem pracy i nie był zespołem opieki doraźnej.

(dowód: częściowo zeznania świadka T. Ł. k. 17, 18 i 26, 27 i zeznania wnioskodawczyni k. 26, 27 w zw. z k. 17, 18 w aktach sprawy)

Wnioskodawczyni nie posiada świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1984 roku.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawczyni należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia pracy w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawczynię w odwołaniu, ograniczał się do tego, czy ma ona wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawczyni twierdziła zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem – jak podniosła w odwołaniu – pracowała w takich warunkach jako pielęgniarka w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1984 roku w (...) przy Zakładach (...) w T.

Wbrew jednak twierdzeniom wnioskodawczyni nie spełnia ona przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat na dzień 1 stycznia 1999 roku. Przede wszystkim wskazać należy, że ZUS uznał, że wnioskodawczyni wykazała 13 lat, 1 miesiąc i 21 dni pracy w warunkach szczególnych zgodnie z wystawionym wnioskodawczyni świadectwem pracy w warunkach szczególnych. ZUS nie uwzględnił co prawda do pracy w warunkach szczególnych okresów pobierania przez wnioskodawczynię wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz zasiłków chorobowych (od dnia 15 listopada 1991 roku), jednakże są to okresy na tyle krótkie, że nie uzupełnią one wymaganego 15-letniego zatrudnienia w warunkach szczególnych.

A zatem tylko zaliczenie do tej pracy okresu zatrudnienia w (...) przy Zakładach (...) w T. na stanowisku pielęgniarki, czyniłoby odwołanie wnioskodawczyni zasadnym. Tymczasem okres ten za taką pracę uznanym być nie może. W Wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dziale XII poz. 4 wymieniono bowiem prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego.

W oparciu o dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawczyni nie jest możliwe przyjęcie, że wnioskodawczyni w całym spornym okresie pracowała w zespole pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego. Z dokumentów tych wynika bowiem jednoznacznie, że w ambulatorium zakładowym, które może być traktowane jako zespół pomocy doraźnej w rozumieniu ww. wykazu wnioskodawczyni pracowała jedynie w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1983 roku.

W okresie od 1 sierpnia 1983 roku do 31 lipca 1984 roku wnioskodawczyni pracowała natomiast w systemie dwuzmianowym w gabinecie zabiegowym, w którym nie wykonywała czynności związanych z udzielaniem pomocy doraźnej.

Omawiane wyżej dokumenty, to w szczególności:

- angaż z dnia 18 sierpnia 1983 roku, w którym wskazano że w związku z przejściem do pracy dwuzmianowej obniżono wnioskodawczyni z dniem 1 sierpnia 1983 roku dodatek za pracę w systemie zmianowym;

- pismo z dnia 9 sierpnia 1983 roku, w którym pracodawca podał, że od dnia 1 sierpnia 1983 roku wnioskodawczyni jest zatrudniona w gabinecie zabiegowym w systemie pracy dwuzmianowej;

- wypowiedzenie warunków pracy z dnia 8 maja 1984 roku, w którym wskazano, że wnioskodawczyni od dnia 1 lipca 1984 roku miała zostać przeniesiona z gabinetu zabiegowego do ambulatorium zakładowego;

- pismo wnioskodawczyni z dnia 18 maja 1984 roku, w którym wniosła ona o przesunięcie przeniesienia do ambulatorium zakładowego na późniejszy termin z uwagi na sytuację rodzinną, i w którym podała ona, że w ambulatorium tym pracowała w okresie od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1983 roku (22 miesiące).

W ocenie Sądu również okres zatrudnienia od 1 listopada 1981 roku do 31 lipca 1983 roku w ambulatorium zakładowym nie może zostać zaliczony do stażu pracy wnioskodawczyni w warunkach szczególnych

Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest bowiem spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wyklucza zaś możliwość przyjęcia, że w ww. okresie zatrudnienia wnioskodawczyni wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego. Jak wynika z zeznań świadka T. Ł. wnioskodawczyni nie pracowała w ambulatorium zakładowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Gdy była taka potrzeba wnioskodawczyni była bowiem przenoszona do poradni znajdującej się poza zakładem pracy, w której pracowała przeważnie w gabinecie zabiegowym.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania wnioskodawczyni, w zakresie w jakim podała ona, że przez cały okres zatrudnienia w (...) przy Zakładach (...) w T. pracowała w ambulatorium zakładowym, jak również że pracowała tam stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zeznania w tym zakresie są bowiem sprzeczne z dokumentacją zawartą w aktach osobowych wnioskodawczyni oraz zeznaniami świadka T. Ł.. Trudno przy tym uznać za wiarygodne twierdzenia wnioskodawczyni, że nie pamięta tak istotnych okoliczności dotyczących zatrudnienia, jak miejsce wykonywania pracy, czy też konfliktu z pracodawcą na gruncie ponownego przeniesienia do ambulatorium, który zakończył się rozwiązaniem stosunku pracy.

Skoro zatem wnioskodawczyni nie udowodniła w sposób nie budzący wątpliwości, że pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako pielęgniarka w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego, to nie było podstaw do zaliczenia spornego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych. Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych nie może bowiem zostać tylko uprawdopodobnione, ale musi zostać wykazane w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Dokonując oceny materiału dowodowego sprawy trzeba mieć na uwadze, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień lub wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga zawsze dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UK 440/97, OSNAPiUS 1998/22/667).

Sąd oddalił zgłoszony przez pełnomocnika wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 14 marca 2014 roku wniosek dowodowy o uzupełniające przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony, albowiem co do okoliczności, na które wniosek ten został zgłoszony wnioskodawczyni zeznawała już w toku postępowania. Zeznania w tym zakresie wnioskodawczyni złożyła na rozprawie w dniu 21 stycznia 2013 roku.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawczyni nie wykazała, by spełniła przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia ona wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dodać trzeba, że wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy w warunkach szczególnych po dniu 1 stycznia 1999 roku dla nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku nie ma znaczenia, a to w świetle cytowanego na wstępie rozważań art. 184 ustawy. Z kolei to, że wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy powoduje, że nie może ona nabyć prawa do emerytury pomostowej. Wynika to jasno z art. 4 pkt 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.).

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE