UZASADNIENIE

M. L. (1) została oskarżona o to że:

w dniu 05 sierpnia 2013 r. w miejscowości H. gm. D. naraziła na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia małoletnie dzieci- dwuletnią M. L. (2) i czteroletniego M. L. (3) w ten sposób, że zajmowała się dziećmi znajdując się w stanie nietrzeźwości (1,58 mg/dm3 alkoholu w wydychanym powietrzu) oraz nie wezwała pomocy medycznej do M. L. (2) posiadającej obrażenia ciała w postaci złamania 1/3 bliższej trzonów kości przedramienia lewego

tj. o czyn z art. 160 § 2 kk w zw. z art. 160 § 1 kk

P. L. został oskarżony o to, że :

w dniu 05 sierpnia 2013 r. w miejscowości H. gm. D. naraził na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia małoletnie dzieci- dwuletnią M. L. (2) i czteroletniego M. L. (3) w ten sposób, że zajmował się dziećmi znajdując się w stanie nietrzeźwości (1,56 mg/dm3 alkoholu w wydychanym powietrzu) oraz nie wezwał pomocy medycznej do M. L. (2) posiadającej obrażenia ciała w postaci złamania 1/3 bliższej trzonów kości przedramienia lewego

tj. o czyn z art. 160 § 2 kk w zw. z art. 160 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim VIII Wydział Karny w Siemiatyczach wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013 roku wydanym na posiedzeniu w trybie art. 335 kpk oskarżonych M. L. (1)i P. L.uznał za winnych popełnienia zarzucanych im czynów i za to na podstawie art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 160 § 1 kk skazał oskarżonych na karę po 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonym tytułem próby na okres po 2 (dwa) lata.

Na mocy art. 72 § 1 pkt 5 kk zobowiązał oskarżonego P. L. do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu.

Na podstawie art. 72 § 1 pkt 6 kk zobowiązał oskarżoną M. L. (1) do zachowania całkowitej abstynencji alkoholowej i kontynuowania terapii odwykowej.

Na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonym grzywnę w wysokości po 100 (sto) stawek dziennych przyjmując, iż jedna stawka dzienna grzywny równoważna jest kwocie 10 (dziesięć) złotych.

Zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 220 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem opłaty i obciążył ich pozostałymi kosztami procesu w częściach równych.

Powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść obydwojga oskarżonych zaskarżył Prokurator.

Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego zarzucił obrazę przepisów prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 72 § 1 pkt 6 kk poprzez orzeczenie na tej podstawie wobec M. L. (1) obowiązku kontynuowania terapii odwykowej i zachowania całkowitej abstynencji od alkoholu, podczas gdy przepis ten takiego obowiązku nie przewiduje, a nadto obrazę art. 74 § 1 kk poprzez zaniechanie wysłuchania przed nałożeniem wobec M. L. (1) na zasadzie art. 72 § 1 pkt 6 kk obowiązku kontynuowania terapii odwykowej oraz całkowitej abstynencji alkoholowej, a wobec P. L. na zasadzie art. 72 § 1 pkt 5 kk obowiązku powstrzymywania się od nadużywania alkoholu

W oparciu o podniesiony zarzut skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez zmianę podstawy wymiary obowiązków nałożonych wobec M. L. (1) na art. 72 § 1 pkt 8 kk, zamiast art. 72 § 1 pkt 6 kk po uprzednim wysłuchaniu oskarżonych lub przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W toku rozprawy apelacyjnej rzecznik oskarżenia cofnął apelację w stosunku do oskarżonego P. L., a jednocześnie zmodyfikował zarzut skargi w stosunku do oskarżonej M. L. (1). Zarzucił obrazę prawa materialnego tj. art. 72 § 1 pkt 6 kk poprzez nałożenie na oskarżoną obowiązku zachowania całkowitej abstynencji, podczas gdy przepis ten tego obowiązku nie przewiduje, jednocześnie podtrzymał zarzut obrazy art. 74 § 1 kk.

Sformułował wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy oskarżonej M. L. (1) do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja jako niezasadna, nawet w sytuacji częściowego zmodyfikowania zarzutów przez Prokuratora przed Sądem Okręgowym (k.123v) nie zasługiwała na uwzględnienie, a wniosku postulującego konieczność uchylenia wyroku w odniesieniu do oskarżonej M. L. (1) i przekazania sprawy w tej części do ponownego rozpoznania, nie można było zaaprobować

Analizę zaskarżonego orzeczenia w stosunku do oskarżonej M. L. (1), w kontekście sformułowanych przez rzecznika oskarżenia zarzutów obrazy prawa materialnego rozpocząć należy jednak od kilku uwag natury ogólnej. Zdaniem bowiem Sądu Okręgowego sformułowanie samego wniosku apelacyjnego w zestawieniu ze wskazaną w uzasadnieniu skargi apelacyjnej argumentacją takową potrzebę mającą uzasadniać, determinuje konstatację, iż skarżący nie do końca rozumie istotę regulacji zawartej w przepisie normy art. 74 § 1 kk.

Godzi się przede wszystkim przypomnieć, że z obrazą prawa materialnego, mamy do czynienia wówczas gdy, do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego (gdy ustalenia faktyczne nie są kwestionowane), Sąd wadliwie zastosował normę prawną lub bezzasadnie jej nie zastosował, bądź gdy zarzut dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego Sąd do jego bezwzględnego respektowania. Inaczej mówiąc z sytuacją taką mamy do czynienia, gdy przy prawidłowych ustaleniach, do stanu faktycznego sprawy nie zastosowano właściwego przepisu ( vide post. SN z dnia 2.12.2008 sygn. III KK 130/08 LEX 491425).

Skarżący po zmodyfikowaniu na rozprawie odwoławczej pisemnej skargi apelacyjnej, podważa orzeczenie Sądu I instancji w dwojakim aspekcie. Po pierwsze wskazując, iż w stosunku do oskarżonej orzeczono obowiązek probacyjny w postaci zachowania całkowitej abstynencji, nie przewidziany normą art. 72 § 1 pkt 6 kk, po wtóre zaś kwestionuje w ogóle nałożenie obowiązków związanych z okresem próby bez uprzedniego wysłuchania oskarżonej zgodnie z normą art. 74 § 1 kk

Jakkolwiek literalne brzmienie art. 74 § 1 kk w istocie nakłada na Sąd niejako obowiązek („Sąd określa po wysłuchaniu”) wysłuchania skazanego (oskarżonego), w sytuacji orzekania wobec sprawcy obowiązków, o jakich mowa w art. 72 kk, o tyle w realiach procesowych niniejszej sprawy nie można mówić o obrazie wymienionej normy, tak jak sugeruje to skarżący z kilku zasadniczych powodów.

Po pierwsze norma art. 74 § 1 kk wyraźnie stanowi, iż wysłuchanie skazanego (oskarżonego) jest niezbędne, ale nie w każdej sytuacji, lecz w sytuacji, gdy Sąd w orzeczeniu określa czas i sposób wykonania jednego z obowiązków z art. 72 kk, po które sięga wobec sprawcy. Z oczywistych względów zatem dyrektywa ta nie dotyczy samego nałożenia na skazanego obowiązku, poza jednym wyjątkiem dotyczącym obowiązku, o jakim mowa w art. 72 § 1 pkt 6 kpk. Wówczas to zgoda skazanego na nałożenie na niego obowiązku poddania się leczeniu jest odstępstwem od generalnej zasady i decyzja Sądu w tym przedmiocie winna być poprzedzona wysłuchaniem sprawcy, celem wyjednania od niego zgody na podjęcie takowego leczenia.

Takich zatem właśnie wypadków, kiedy to Sąd określa czas i sposób wykonania, a nie decyduje o samym nałożeniu obowiązku probacyjnego dotyczy zasada wyrażona w art. 74 § 1 kk.

Po wtóre w przedmiotowej sprawie bez wątpienia mamy do czynienia z sytuacją, w której w pkt IV sentencji skarżonego orzeczenia Sąd jedynie nałożył na oskarżoną M. L. (1) obowiązek probacyjny, jednakże w żaden sposób nie rozstrzygał, ani co do czasu, ani sposobu wykonywania przez skazaną przymusowej terapii odwykowej.

Choć ustawodawca w sposób w zasadzie restrykcyjny obliguje Sąd do uprzedniego wysłuchania oskarżonego przed nałożeniem na niego obowiązku z art. 72 § 1 pkt 6 kk, traktując brak wyjednania od niego obowiązkowej zgody na podjęcie jednej z form leczenia, jako rażące naruszenie normy art. 74 § 1 kk, które w oczywisty sposób ma wpływ na treść orzeczenia, gdyż oznaczałoby nałożenie na sprawcę obowiązku stanowiącego dodatkową dolegliwość w ramach wydanego wyroku, tym nie mniej jednak w odniesieniu do oskarżonej M. L. (1), która choć nie została osobiście wysłuchana przez Sąd w trakcie posiedzenia w niniejszej sprawie (k. 96), nie może być mowy o tego rodzaju uchybieniu.

Przede wszystkim nie sposób przyjmować, iż rozstrzygając na posiedzeniu w dniu 13.12.2013 roku Sąd Rejonowy nałożył na oskarżoną w wyroku obowiązek kontynuowania leczenia odwykowego bez uzyskania zgody, o jakiej mowa w art. 74 § 1 zd. 2 kk. Choć w istocie oskarżona M. L. (1) nie była obecna na posiedzeniu, co nie pozwoliło na jej osobiste wysłuchanie, tym nie mniej jednak okoliczności tej nie sposób oceniać przede wszystkim w oderwaniu od konsensualnego trybu, w jakim zapadł skarżony wyrok. Z inicjatywy i w porozumieniu z oskarżoną Prokurator załączył do aktu oskarżenia wniosek o skazanie M. L. (1) bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie jej uzgodnionych kar i środków karnych (k. 82). Podstawą do sformułowania przedmiotowego wniosku było pismo oskarżonej z dnia 28.10.2013 r (k.49), w którym to oprócz kary 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lat oraz grzywny, postulowała ona o zobowiązanie jej do kontynuowania terapii odwykowej i zachowanie całkowitej abstynencji alkoholowej. Takie też propozycje powielił rzecznik oskarżenia w swoim wniosku, wskazując w treści uzasadnienia, iż oskarżona wyraża zgodę zarówno na tryb postępowania, jak i uzgodnione sankcje.

W tej sytuacji nie może być w ocenie Sądu Okręgowego wątpliwości, iż M. L. (1) mimo braku osobistego kontaktu z nią na posiedzeniu w dniu 13.12.2013 r, a tym samym braku wysłuchania jej, o jakim mowa w art. 74 § 1 kk skutecznie wyraziła zgodę na orzeczenie wobec niej obowiązku z art. 72 § 1 pkt 6 kk.

Należy przy tym jednocześnie pamiętać, iż ustawodawca nie precyzuje, na czym owo „wysłuchanie” skazanego (oskarżonego) miałoby polegać. Przyjmuje się zatem, że wystarczające w tej mierze będzie odebranie od oskarżonego danych dotyczących miejsca zatrudnienia, możliwości finansowych, zarobkowych, dochodów, majątku, a także sytuacji rodzinnej i ewentualnie osób pozostających na utrzymaniu oskarżonego w celu ustalenia, czy nałożony obowiązek będzie możliwy do wykonania i w jakim terminie (vide wyrok SA w Katowicach z dn. 26.01.2012 r II AKa 518/11, KZS 2012/7-8/79). Bez wątpienia powyższymi danymi dotyczącymi osoby oskarżonej, zgromadzonymi przez Prokuratora, dysponował Sąd I instancji już w chwili skierowania wniosku w trybie art. 335 kpk, a zatem nie było potrzeby ich ponownego odbierania w toku osobistego ‘wysłuchania” oskarżonej na posiedzeniu poprzedzającym wydanie zaskarżonego wyroku.

Argumentowanie zatem przez apelującego, że orzeczenie wobec oskarżonej obowiązku probacyjnego z art. 72 § 1 pkt 6 kk determinowało konieczność jej uprzedniego osobistego wysłuchania przez Sąd, nie mogło być uznane za trafne. Wręcz przeciwnie rzecznik oskarżenia najwyraźniej zapomina, że decyzja Sądu w kwestii sprecyzowania czasu, sposobu, a zwłaszcza miejsca realizacji nałożonego na oskarżoną M. L. (1) obowiązku leczenia odwykowego, może zostać podjęta również na etapie postępowania związanego z wykonaniem zapadłego wyroku i to zarówno z urzędu, jak i inicjatywy kuratora (art. 173 § 1 i 2 kkw).

Podobnie jako zdecydowanie nietrafne należy postrzegać sugestie apelującego, jakoby Sąd orzekł wobec oskarżonej obowiązek probacyjny nie przewidziany w przepisie art. 72 § 1 pkt 6 kk.

Wprawdzie literalne brzmienie wskazanej normy zawiera zwrot o zobowiązaniu skazanego do „poddania się” leczeniu bądź oddziaływaniom terapeutycznym, tym nie mniej jednak nie sposób przyjmować, iż zawarte w kwestionowanym przez Prokuratora pkt IV sentencji orzeczenia stwierdzenie o zobowiązaniu oskarżonej „do kontynuowania” terapii odwykowej, pozostaje poza zakresem regulacji art. 72 § 1 pkt 6 kk. Należy bowiem pamiętać, iż oskarżona w okresie przed wydaniem orzeczenia w niniejszej sprawie uczęszczała na leczenie i przez okres 6 miesięcy utrzymywała abstynencję (k. 33), w tej sytuacji zobowiązanie jej do kontynuowania, a nie podjęcia takiego zachowania należy uznać za słuszne niezależnie od pewnej niefortunności językowej sformułowania.

Tożsame uwagi należy odnieść również do kwestionowanego przez skarżącego obowiązku „zachowania całkowitej abstynencji”. Wprawdzie norma ocenianego przepisu zwrotu takowego literalnie nie zawiera, tym nie mniej jednak bez wątpienia takowa postawa oskarżonej, związana z całkowitym zakazem spożywania alkoholu, niewątpliwie pożądana jest naturalnym następstwem i konsekwencją konieczności poddania się (kontynuowania) leczeniu odwykowemu, o jakim mowa w art. 72 § 1 pkt 6 kk orzeczonemu przez Sąd.

Końcowo jedynie wypada zdobyć się na uwagę odnośnie dostrzegalnego wyraźnego braku konsekwencji po stronie skarżącego. Skoro bowiem pierwotne zarzuty apelacyjne odnośnie obydwojga oskarżonych, a zwłaszcza uzasadnienie skargi co do obrazy art. 74 § 1 kk opiera się na twierdzeniach, iż w każdym wypadku orzekania wobec sprawcy obowiązków probacyjnych, Sąd winien uprzednio wysłuchać oskarżonego, jako zupełnie niezrozumiałe dla Sądu Okręgowego jawi się cofnięcie apelacji w niniejszej sprawie w stosunku do oskarżonego P. L., na którego również nałożono obowiązek z art. 72 § 1 pkt 5 kk, i który także nie został wysłuchany na posiedzeniu Sądu, a jednocześnie konsekwentne popieranie owego zarzutu wobec oskarżonej M. L. (1).

Konkludując stwierdzić należy, iż w sprawie brak było podstaw do uznania, jak chce skarżący, że Sąd I Instancji dopuścił się wskazanego w apelacji uchybienia z art. 438 pkt 1 kpk, zaś odmienna od Prokuratora interpretacja normy art. 74 § 1 kk dokonana przez Sąd Rejonowy, nie miała zdaniem Sądu Odwoławczego wpływu na merytoryczną poprawność wydanego orzeczenia w stosunku do oskarżonej M. L. (1).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznając apelację Prokuratora jako bezzasadną w stopniu oczywistym, na mocy art. 437 § 1 k.p.k. orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonego wyroku.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze rozstrzygnięto na mocy art. 636 § 1 kpk.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE