UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., ustalił dla odwołującego K. O. kapitał początkowy w wysokości 37 419,36 zł. Przy ustalaniu kapitału organ rentowy nie uwzględnił odwołującemu okresu pracy w Fabryce (...) w K. od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku i osiąganych tam wynagrodzeń, gdyż zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z tego zakładu wystawił M. Zakład (...), który nie jest następcą prawnym Fabryki (...) w K..

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. O., domagając się, aby przy ustalaniu kapitału początkowego uwzględnić okres jego zatrudnienia w Fabryce (...) w K. od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku jak i osiągane tam wynagrodzenie za pracę.

Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia:

K. O. urodził się (...).

Od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku był on zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w K..

(dowód – świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1994 roku – k. 27-28 akt sądowych; zeznania świadka Z. B. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37 akt sądowych; zeznania świadka A. W. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37v akt sądowych; zeznania K. O. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37v akt sądowych)

M. Zakład (...), który wprawdzie nie jest w myśl art. 23¹ k.p. następcą prawnym Fabryki (...) w K., gdyż nie przejmował bezpośrednio pracowników tej fabryki, ale posiadał całą dokumentację dotyczącą wynagrodzeń byłych pracowników Fabryki (...), to jest karty wynagrodzeń, i na tej podstawie wystawił zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu K. O. za okres zatrudnienia od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku w Fabryce (...) w K., z którego wnikało, iż odwołujący K. O. osiągał wynagrodzenie będące podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości:

a) za okres od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 31 grudnia 1985 roku – 58 354 zł;

b) za 1986 rok – 161 103 zł;

c) za 1987 rok – 178 047 zł;

d) za1988 rok – 452 033 zł;

e) za 1989 rok – 1 535 517 zł;

f) za 1990 rok – 7 259 970 zł;

g) za 1991 rok – 10 291 926 zł;

h) za 1992 rok – 20 749 100 zł;

i) za 1993 rok – 20 749 100 zł;

j) za okres od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 9 kwietnia 1994 roku – 12 546 000 zł.

(dowód – zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z M. Zakład (...) w K. z dnia 28 sierpnia 2006 roku; zeznania świadka Z. B. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37 akt sądowych; zeznania świadka A. W. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37 v akt sądowych; zeznania K. O. z dnia 22 grudnia 2020 roku – k. 37v akt sądowych)

Zdaniem Sądu Okręgowego oryginalne świadectwo pracy odwołującego z Fabryki (...) z dnia 30 czerwca 1994 roku, zeznania świadków Z. B. i A. W., którzy w spornym okresie pracowali razem z odwołującym, zeznania odwołującego oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu K. O., wystawionym przez M. Zakład (...) w K. na podstawie akt osobowych odwołującego i jego kart wynagrodzeń z okresu zatrudnienia od dnia 5 kwietnia 1994 roku do dnia 9 kwietnia 1994 roku, pozwalają przyjąć, iż w tym okresie K. O. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i osiągał wynagrodzenie jakie wynika z zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 28 sierpnia 2006 roku.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 roku, poz. 53 t.j.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53 z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1. okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu, do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej, wynoszącej 24% tej kwoty, mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 19987 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na podstawie ust. 6 omawianego przepisu, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 ww. ustawy, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1. oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2. oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3. oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty;

oraz

4. mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią cytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, przebytych przed dniem 1 stycznia 1999 roku, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do faktu zatrudnienia odwołującego od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku w Fabryce (...) w K. oraz osiąganych w tym okresie wynagrodzeń, które były podstawą wymiaru składki na ubezpieczeni społeczne.

Fakt zatrudnienia odwołującego w spornym okresie, przy zebranym materiale dowodowym, zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, jak i nie budzi wątpliwości kwestia osiąganych w tym okresie przez odwołującego wynagrodzeń.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 11 października 2011 roku, w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub innym dokumenty, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od dnia 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 roku Nr 10, poz. 49 z późn. zm.), które dowody, uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określało w sposób podobny. I tak, zgodnie z § 20 pkt 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku – mający zastosowanie w sprawie odwołującego – środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracownika, były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego, jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych, wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów bezpośrednich, nie wyłączając zeznań świadków – aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, sygn.. II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 roku, sygn. I UK 115/06, opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, r 17-18, poz. 257, str. 753).

Podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 27 października 2018 roku (III AUa 792/18, Lex nr 2907189), gdzie podkreślono, iż „wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem udowadniany może być wszelkimi środkami wynikającymi z przepisów działu III rozdziału Kodeksu postępowania cywilnego. O ile zatem w toku postępowania przed organem rentowym istnieją stosowne ograniczenia dowodowe, o tyle w toku postępowania sądowego ubezpieczony może udowodnić swoje żądanie za pomocą każdego dowodu. Oznacza to, że fakty, od których uzależniona jest wysokość kapitału początkowego, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, w tym także zeznania świadków.”.

Natomiast Sąd Apelacyjny w Łodzi, w wyroku z dnia 5 listopada 2013 roku (III AUa 239/13, Lex nr 1391940), podkreślił, iż „środkiem dowodowym jest nie tylko zaświadczenie pracodawcy i legitymacja ubezpieczeniowa, ale każdy inny dokument, na podstawie którego ustalić można wysokość wynagrodzenia. Nadto środkiem dowodowym mogą być także kopie dokumentów stwierdzających wysokość wynagrodzenia, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych i/lub przekształconych zakładów pracy.”.

Mając powyższe na względzie należało przyjąć, iż odwołujący, przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego, ma prawo uwzględnić okres jego zatrudnienia od dnia 29 lipca 1985 roku do dnia 30 czerwca 1994 roku w Fabryce (...) w K. i osiągane tam wynagrodzenia za pracę, które były podstawą wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości podanej w wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 22 grudnia 2020 roku.

W tym stanie rzeczy, zgodnie z art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zaskarżona decyzja organu rentowego z dnia 5 marca 2020 roku, podlegała zmianie i orzeczono jak w wyroku.

SSO Stanisław Pilarczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE