UZASADNIENIE

K. P. został obwiniony o to, że w dniu 17 grudnia 2019 r. w W. na ulicy (...) wbrew ustawowemu obowiązkowi jako właściciel pojazdu marki V. o numerze rejestracyjnym (...) nie wskazał Straży Miejskiej, komu powierzył przedmiotowy pojazd do kierowania lub używania w dniu 14 lipca 2019 r. około godz. 22:02, tj. o czyn z art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn.zm.).

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, wyrokiem z dnia 27 października 2020 r. w sprawie o sygn. akt III W 1392/20 obwinionego K. P. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu wykroczenia i za to na podstawie art. 96 § 3 k.w. skazał go i wymierzył mu karę grzywny w wysokości 300 złotych. Zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 złotych tytułem kosztów postępowania, w tym 30 zł tytułem opłaty oraz kwotę 20 zł tytułem zryczałtowanych wydatków ponoszonych w toku czynności wyjaśniających.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obwiniony, który zaskarżył wyrok w całości i orzeczeniu temu zarzucił:

1) obrazę przepisów postępowania tj. przepisu art. 1 kw i art. 5 § 1 kpw poprzez bezzasadne przyjęcie, iż przepis ten odnosi się również do współwłaściciela pojazdu, podczas gdy istotą współwłasności jest dobrowolne rozporządzanie mieniem będącym przedmiotem współwłasności bez uprzedniego wyrażania zgody przez drugiego ze współwłaścicieli;

2) obrazę przepisów postępowania tj. przepisu art. 5 § 1 pkt. 9 kpw w zw. z art. 129b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym poprzez przyjęcie, że Straż Miejska uprawniona była do skutecznego wniesienia wniosku o ukaranie obwinionego, podczas gdy zgodnie z treścią przepisu art. 129b ust. 2 pkt. ust. 1 i 2 ustawy strażnicy miejscy są uprawnieni tylko i wyłącznie do wykonywania kontroli ruchu drogowego jedynie w stosunku do kierującego i uczestnika ruchu, zaś w niniejszej sprawie niewskazanie przez obwinionego, kto prowadził należący do niego pojazd jest zachowaniem niezwiązanym z ruchem drogowym. Co istotne, w żadnym zakresie nie zostało udowodnione, że to obwiniony był kierującym czy też uczestnikiem ruchu w rozumieniu art. 129b. ust. 2 ustawy w konsekwencji czego Straż Miejska nie była uprawniona do skutecznego wniesienia wniosku o ukaranie obwinionego;

3) obrazę przepisów postępowania tj. przepisu 183 § 1 kpk w związku z art. 41 § 1 kpw, poprzez nie poinformowanie i nie pouczenie obwinionego o prawach świadka, które w efekcie doprowadziły go do ujemnych skutków;

4) obrazę przepisów postępowania tj. przepisu 183 § 1 kpk w związku z art. 41 § 1 kpw, poprzez nieuwzględnienie faktu, że świadek również w postępowaniu w sprawach o wykroczenie może powołać się na prawo do odmowy udzielenia odpowiedzi na pytanie, jeżeli narazi to osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo;

5) obrazę przepisów postępowania tj. przepisu art. 40 § 2 kpw w zw. z art. 39 § 4 kpw, poprzez korespondencyjne wezwanie o nadesłanie przez świadka oświadczenia o określonej treści, w trybie innym niż przesłuchanie i zastąpienie nim dowodu z przesłuchania świadka, co nie jest formą postępowania dowodowego;

6) obrazę przepisów postępowania tj. naruszenie fundamentalnej zasady w polskim postępowaniu karnym in dubio pro reo;

7) mający wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez przyjęcie, że zarówno sprawstwo jak i wina obwinionego są oczywiste, w sytuacji, gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika ani sprawstwo ani wina obwinionego w popełnieniu wykroczenia;

Stawiając powyższe zarzuty obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz uniewinnienie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie niniejszego postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obwinionego K. P. nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie i dokonał trafnych ustaleń faktycznych na podstawie ujawnionych w sprawie dowodów, nie przekraczając przy tym zasady swobodnej oceny dowodów. Na wstępie wskazać należy, iż właściwy organ Straży Miejskiej (...) W. w dniu 17 lipca 2019r. zwrócił się do spółki (...) sp. j., której własnością był samochód marki V. o nr rej. (...), z żądaniem wskazania komu został powierzony przedmiotowy pojazd do kierowania lub używania w dniu 14 lipca 2019r. około godz. 22:02 w związku z ujawnieniem wykroczenia polegającym na postoju opisanego pojazdu w strefie zamieszkania w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu. Adresowana na dane spółki korespondencja zawierająca opisane wyżej wezwanie została odebrana w dniu 26 lipca 2019 r. przez K. P.. Następnie, Straż Miejska w dniu 28 listopada 2019r. skierowała do obwinionego – jako wspólnika uprawnionego do samodzielnej reprezentacji spółki (...) imienne wezwanie do udzielenia żądanej informacji. Korespondencja została odebrana przez wspólnika obwinionego – K. W. w dniu 5 grudnia 2019 r. Obwiniony natomiast w dniu 16 grudnia 2020 r. (a więc z przekroczeniem ustawowego terminu 7 dni) przesłał do Straży Miejskiej (...) W. odpowiedź w której poinformował, że „powierzył do używania swój pojazd takim osobom jak: członkowie rodziny, współpracownicy i członkowie ich rodzin”. Korespondencja została odebrana przez Straż Miejską w dniu 17 grudnia 2019 r.

Przepis art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym (Pord) nakłada na właściciela lub posiadacza pojazdu obowiązek wskazania na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Ustęp 5 omawianego przepisu rozciąga natomiast opisany wyżej obowiązek na osoby uprawnione do reprezentacji szeregu podmiotów niebędących osobami fizycznymi.

Organem uprawnionym do żądania udzielenia tego rodzaju informacji jest Policja, sąd, prokurator oraz straż miejska. Podkreślić więc należy, że wykonanie tego obowiązku może polegać na wskazaniu konkretnej osoby, jak również wskazaniu alternatywnym kilku osób, które w określonym czasie mogły rzeczywiście kierować lub używać pojazd. Imienne wskazanie nawet kilku osób (domownicy, współpracownicy), którzy mogli używać pojazd w określonym czasie uwolniłoby obwinionego od odpowiedzialności za wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. Przesłana po terminie przez obwinionego odpowiedź do Straży Miejskiej, podania konkretnych osób z imienia i nazwiska, które w tym okresie korzystały z zarejestrowanego na prowadzoną przez obwinionego spółkę samochodu, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, nie stanowi wskazania kręgu osób.

Podkreślić także należy, że od daty popełnionego wykroczenia polegającego na postoju pojazdu w niedozwolonym miejscu, do momentu odbioru pierwszego wezwania do wskazania użytkownika pojazdu (co prawda niewłaściwie skierowanego do osoby prawnej, jednakże odebranego przez reprezentującego ją wspólnika) upłynął bardzo krótki okres czasu tj. zaledwie 12 dni. Podkreślenia również wymaga, że zawarta w treści apelacji argumentacja obwinionego, dotycząca współwłasności samochodu jest de facto formalnie wadliwa i pozbawiona podstaw, albowiem właścicielem pojazdu jest spółka jawna (...), nie zaś jej wspólnik – K. P., którego ustawowym obowiązkiem było udzielenie w imieniu prowadzonej przez niego spółki stosownej odpowiedzi Straży Miejskiej.

Całkowicie niezasadnym jest także twierdzenie obwinionego, jakoby Straż Miejska nie miała uprawnień do skutecznego wniesienia wniosku o ukaranie w niniejszej sprawie, albowiem uprawnienie to wynika wprost z art. 129b ust. 3 pkt. 7 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Skarżący podnosi, iż wskazanie konkretnej osoby prowadziłoby albo do samooskarżenia, albo do oskarżenia osób najbliższych, w stosunku do których może w postępowaniu karnym odmawiać składania zeznań i odpowiedzi na pytania, a ponadto stwierdza, że nie został pouczony o prawach świadka.

Odnosząc się zbiorczo do tych zarzutów potrzeba wskazać przede wszystkim, że obwiniony na żadnym etapie niniejszego postępowania nie występował w roli świadka, a zatem nie mógł otrzymać tego typu pouczeń, gdyż osoba mająca udzielić informacji na żądanie Straży Miejskiej nie jest rozpytywana jako świadek. Przechodząc dalej, Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym odpowiednie stosowanie - z mocy art. 41 § 1 k.p.w. - w postępowaniu w sprawach o wykroczenia przepisu art. 183 § 1 k.p.k., w jego brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 17, poz. 155), nie oznacza, aby osoba przesłuchiwana w charakterze świadka (składająca oświadczenie dowodowe w tym charakterze) w sprawie o wykroczenie mogła uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność tylko za wykroczenie (uchwała SN z 30 listopada 2004 r., I KZP 26/04, LexPolonica nr 370754). Oznacza to, że właściciel pojazdu lub posiadacz nie może uchylić się od wypełnienia obowiązku okresowego w art. 78 ust. 4 Pord, nawet jeżeli odpowiedź ta mogłaby narazić osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność za wykroczenie z art. 96 § 3 k.w.

Dodatkowo wskazać potrzeba, że nałożony na właściciela pojazdu obowiązek wskazania na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie nie polega na wskazywaniu czy ustalaniu, kto faktycznie dopuścił się wykroczenia, lecz jedynie na wskazaniu osoby, która w tym czasie kierowała pojazdem. Celem powyższej regulacji jest pomoc organom takim jak Straż Miejska w ustalaniu sprawców wykroczeń. Ciężar dowodu w tym zakresie został zatem jasno określony w przepisach, a brak reakcji na wezwanie uprawnionego organu lub wymijająca odpowiedź nie stanowi realizacji prawa do obrony, albowiem art. 78 § 4 Pord nie wyłącza przepisów gwarancyjnych (prawo do obrony czynnej i biernej) w postępowaniu wykroczeniowym.

Również Trybunał Konstytucyjny w wyroku w sprawie K 3/13 stanął na stanowisku, iż informacja o powierzeniu pojazdu osobie najbliższej nie jest tożsama z informacją o tym, kto prowadził lub używał pojazd w chwili popełnienia wykroczenia drogowego. Wskazanie więc osoby najbliższej w żadnym razie nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności za wykroczenie drogowe ani tym bardziej za przestępstwo z art. 234 kk, art. 244 kk lub art. 180a kk. Trybunał stwierdził więc, że ingerencja ustawodawcy w ochronę życia rodzinnego przez kwestionowane przepisy jest niezbędna, przydatna i proporcjonalna, a ponadto nie narusza istoty ochrony życia rodzinnego.

Podkreślenia również wymaga, że obwiniony był w toku czynności wyjaśniających wzywany do stawiennictwa w oddziale Straży Miejskiej, celem złożenia zeznań w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu. Został również zawiadomiony o terminie rozprawy przed Sądem Rejonowym. Na obydwa wskazane wyżej terminy obwiniony nie stawił się, w związku z czym samodzielnie zrezygnował z możliwości złożenia wyjaśnień. Nieprzesłuchanie obwinionego w toku przedmiotowego postępowania nie stanowiło zatem zastąpienia dowodu z jego depozycji pismem. Ponadto - co zostało wskazane powyżej – osoba zobowiązana do udzielenia informacji na żądanie Straży Miejskiej nie występuje w toku postępowania w charakterze świadka, w związku z czym argumentację skarżącego należy ocenić jako całkowicie błędną.

Sąd Okręgowy nie podziela również poglądu obwinionego, że w niniejszej sprawie wystąpiły nie dające się usunąć wątpliwości, które powinny być rozstrzygnięte na jego korzyść. Odnośnie zatem zarzutu obrazy art. 5 § 2 k.p.k. stwierdzić należy, że przepis ten dotyczy wątpliwości, które ma i nie jest w stanie rozstrzygnąć sąd orzekający, nie zaś wątpliwości obwinionego, co do prawidłowości rozstrzygnięcia dokonanego przez sąd. Nie należą do nich przy tym wątpliwości związane z problemem oceny dowodów, a więc który ze wzajemnie sprawczych dowodów zasługuje na wiarę, a który tego waloru nie ma. Jeżeli sąd dokona ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów, odpowiadającej zasadom wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zgodnie z przepisem art. 410 k.p.k., a ustalenia te są stanowcze, to nie może zachodzić obraza art. 5 §2 k.p.k.

Analizując – z urzędu, poza zakresem zaskarżenia – kwestię wymiaru kary orzeczonej wobec K. P. pod kątem jej ewentualnej rażącej niewspółmierności stwierdzić trzeba, że jest ona wymierzona w dolnej granicy ustawowego zagrożenia, jest w istocie symboliczna, stąd brak jest podstaw do ingerencji w wyrok pod tym kątem. Wymierzona obwinionemu kara grzywny w kwocie 300 zł nie nosi cech rażącej niewspółmierności i jest adekwatna do stopnia jej zawinienia oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Wysokość zasądzonej od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa opłaty za drugą instancję została określona na podstawie art. 118 §1 i 3 KPW w zw. z art. 3 ust 1 Ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr.49, poz.223), zaś wysokość wydatków w formie zryczałtowanej za postępowanie przed sądem II instancji w na podstawie § 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE