UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.10.2010 r., znak (...), Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. ponownie ustalił odwołującemu Z. R. wysokość emerytury policyjnej, obniżając świadczenie wobec obniżenia wskaźnika za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył Z. R., domagając się jej zmiany i przywrócenia świadczenia w dotychczasowej wysokości. Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił i zważył co następuje.

Decyzją z dnia 15.02.1990 r. odwołującemu ustalono emeryturę policyjną. Przy ustaleniu wysługi emerytalnej uwzględniono odwołującemu okres pracy w milicji od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. Emeryturę według wysługi ustalono na 88 % podstawy. W decyzji z dnia 26.02.2010 r. wysokość emerytury odwołującego od dnia 01.03.2010 r. ustalono na kwotę 2803,34 zł.

W dniu 06.10.2010 r. organ rentowy otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 05.08.2010 r., iż odwołujący w okresie od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 r. oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 525 z późn. zm.). Powyższy dokument stał się podstawą obliczenia wysługi emerytalnej odwołującego. Uwzględniono: okres od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. służby w organach bezpieczeństwa państwa – liczony po 0,7 za każdy rok. Tak obliczona wysługa emerytalna spowodowała obniżenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru do 32,43 % % oraz obniżenia emerytury do kwoty 1476,50 zł od dnia 01.11.2010 r. W związku z tym wydana została decyzja z dnia 12.10.2010 r. o zmianie wysokości emerytury policyjnej i o ponownym ustaleniu emerytury policyjnej.

W przedstawionym dla potrzeb Sądu dokumencie dotyczącym przebiegu służby odwołującego, wskazano iż w okresach od 01.07.1964 r. do 01.04.1967 r. zajmował stanowisko oficera operacyjnego w Służbie Bezpieczeństwa, z tym że w okresie od 1966-1967 był słuchaczem rocznej Szkoły Oficerskiej Nr 1 Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., w okresie od 01.04.1967 r. do 01.03.1969 r. zajmował stanowisko oficera SB, w okresie od 01.03.1969 r. do 01.06.1975 r. zajmował stanowisko kierownika sekcji w SB, w okresie od 01.06.1975 r. do 16.09.1982 r. pełnił funkcje zastępcy naczelnika w SB, w okresie od 01.02.1984 r. do 16.01.1985 r. zajmował stanowisko starszego inspektora SB oraz w okresie od 16.10.1985 r. do 15.02.1990 r. zajmował stanowisko kierownika w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych – Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. W okresie odbywania szkolenia w L. odwołujący nie przeszedł na etat Centrum.

Odwołujący kwestionuje zasadność obliczenia jego wysługi emerytalnej za okres od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. służby w organach bezpieczeństwa państwa według wskaźnika 0,7 za każdy rok, w szczególności co do okresu 66-67, gdy był słuchaczem rocznej Szkoły Oficerskiej Nr 1 Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L. oraz co do okresu od 16.01.1985 r. do 15.02.1990 r., gdy zajmował stanowisko kierownika w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych – Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy.

Emerytura policyjna obliczana była według przepisów ustawy z dnia 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, ABW. AW, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8 poz. 67). Zgodnie z art. 15 tejże ustawy przewidywano, iż emerytura dla funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed 02.01.1999 r. wynosi 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby, przy czym wzrasta za każdy dalszy rok służby o 2,6 % podstawy wymiaru. W taki sposób obliczono świadczenie odwołującego w decyzji przyznającej emeryturę. W sposobie obliczenia emerytury nastąpiła zmiana wprowadzona ustawą z dnia 23.01.2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U z 2009 r. Nr 24 poz. 145). Zgodnie z art. 2 punkt 3 tej ustawy do ustawy z dnia 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji wprowadzono po art. 15 a, art. 15 b w brzmieniu:

Punkt 1. w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 01.01.1999 r., emerytura wynosi: 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa w latach 1944-1990, 2,6 % podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust 1 punkt 1, 1a oraz punkt 2-4;

Punkt 2 przepisy art. 14 i 15 stosuje się odpowiednio;

Punkt 3 i 4 nie mające zastosowania w sprawie.

Trybunał Konstytucyjny w sprawie K6/09 badał sprawę zgodności z konstytucją zmienionych ustawą z dnia 23.01.2009 r. powołaną wyżej przepisów ustawy z dnia 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, a konkretnie art. 13 ust 1 punkt 1, art. 13 ust 1 punkt 1 b oraz art. 15 b ust 1. We wszystkich przypadkach w wyroku z dnia 24.02.2010 r. stwierdzono zgodność z Konstytucją lub brak niezgodności z Konstytucją. W uzasadnieniu Trybunał stwierdził, iż ustawą z dnia 23.01.2009 r. nastąpiło obniżenie podstawy wymiaru emerytur do 0,7% za każdy rok dla funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa.

Zgodnie z art. 2 punkt 5 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 425) organami bezpieczeństwa państwa są m.in.. instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych.

Odwołujący pracował przez cały okres zatrudnienia od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. w strukturach Służby Bezpieczeństwa. Co do okresu odbywania szkolenia w Centrum Wyszkolenia MSW w L.w latach 1966-1967 stwierdzić należy. W uzasadnieniu Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 09.12.2011 r. IIUZP 10/11 wskazano na pogląd iż Wyższa Szkoła (...)w L.mieści się w katalogu organów bezpieczeństwa państwa określonych w art. 2 ust 1 punkt 5 ustawy lustracyjnej, jednakże nie odpowiada kryterium sformułowanym w art. 2 ust 3 tej ustawy- chodzi o organy, które uległy likwidacji wraz z powstaniem Urzędu Ochrony Państwa. Także w tym postanowieniu wskazano na pogląd, iż Wyższa Szkoła (...)w L.co do osób zakwalifikowanych w czasie studiów zawodowych w poczet etatowy uczelni nie jest organem służby bezpieczeństwa. Inna jest sytuacja, która nie budzi wątpliwości, gdy dany funkcjonariusz służby bezpieczeństwa odbywał w Wyższej Szkole (...)w L.jedynie jakikolwiek rodzaj szkolenia czy kursy, nie będąc zaliczonym w poczet etatowy tej uczelni i pełniąc jednocześnie służbę w jednym z organów bezpieczeństwa państwa. Okres szkolenia odwołującego w L.odbywanego przy jednoczesnym zatrudnieniu w służbie bezpieczeństwa jest okresem służby wpływającym na obniżenie wysokości świadczenia. Okres od 16.10.1985 r. do 15.02.1990 r. jest okresem służby odwołującego w Służbie Bezpieczeństwa, co wynika z dokumentów w jego aktach osobowych – m.in. dokumentu o obliczeniu wysługi lat dla celów emerytalnych z dnia 15.02.1990 r. W odniesieniu do kwestii istotnej dla niniejszej sprawy w uzasadnieniu swego wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż ustawą z dnia 23.01.2009 r. nastąpiło obniżenie podstawy wymiaru emerytur do 0,7 % za każdy rok dla członków WRON oraz dla funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, ale poza obniżeniem podstawy wymiaru świadczeń ustawodawca nie zmienił pozostałych zasad ich nabywania, podwyższania i waloryzowania. Nie obniżył też świadczeń z tytułu renty inwalidzkiej, renty rodzinnej, dodatków do emerytur i zasiłków oraz świadczeń pieniężnych obu tych grup.

Trybunał uznał, że zastosowane obniżenie świadczeń znajduje podstawy aksjologiczne w preambule Konstytucji, licznych aktach prawa międzynarodowego oraz w orzecznictwie polskim i międzynarodowym, a ustawa z 23.01.2009r. jest wyrazem jednoznacznie negatywnej oceny przez prawodawcę reżimu komunistycznego, który nie mógłby funkcjonować w latach 1944-1989 bez stojącej na jego straży tajnej policji politycznej. Funkcjonariusze organów bezpieczeństwa Polski Ludowej nie mieli podstaw prawnych oczekiwać, że po upadku reżimu komunistycznego zachowają poprzednio nabyte przywileje, co nie oznacza, że prawo zostało wobec nich stanowione i zastosowane w sposób dowolny. Trybunał uznał, że rozliczenie ze spuścizną po reżimie komunistycznym jest zgodne z zasadami państwa prawnego. Konstytucja nie zakreśla granic czasowych dokonania tych rozliczeń, dlatego upływ czasu od odzyskania suwerenności przez państwo polskie w 1989r. nie może być kryterium oceny konstytucyjności przyjmowanych przez ustawodawcę regulacji rozliczeniowych.

Obniżając emerytury funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa w ustawie z 23.01.2009r. ustawodawca nie naruszył istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. Rozmiar obniżenia świadczeń mieści się w ramach swobody ustawodawcy ustanowionej Konstytucją. Ustawodawca zagwarantował, że emerytury nie mogą być niższe od najniższych emerytur w powszechnym systemie i zapewnił, że przeciętna wysokość tych emerytur pozostaje istotnie wyższa niż średnia emerytura wypłacana w systemie powszechnym.

Wspólną cechą funkcjonariuszy, których dotyczy obniżenie świadczeń jest ich służba w latach 1944-1989, co różni ich od funkcjonariuszy innych służb mundurowych jak milicjanci i strażacy. Tę cechę Trybunał uznał za istotną, bo znajduje ona podstawę w zasadzie sprawiedliwości społecznej i preambule Konstytucji. Nie przeczy temu przeprowadzone w lecie 1990r. postępowanie kwalifikacyjne funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, bo jego rezultaty nie wymazują faktu podjęcia służby w organach bezpieczeństwa Polski Ludowej, a organy bezpieczeństwa wolnej Polski nie stanowią kontynuacji Służby Bezpieczeństwa i innych organów bezpieczeństwa Polski Ludowej.

Warunki nabycia emerytury policyjnej i wojskowej i zasady ich ustalania są istotnie różne od emerytury wypłacanej w powszechnym systemie emerytalnym, zatem nie sposób przyjąć racjonalnie, że ten sam przelicznik podstawy wymiaru 0,7% za każdy rok służby czy pracy ma tę samą wagę w obu tak odmiennych systemach emerytalnych. Dla emerytur mundurowych przelicznik 0,7% nadal więcej „ waży” dla ostatecznie wyliczonej emerytury niż wskaźnik 1,3% dla emeryta w powszechnym systemie emerytalnym.

Trybunał uznał, że ustawa z 23.01.2009r. nie przewiduje wymierzania zbiorowej kary funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, a jedynie obniża ich świadczenia emerytalne, nie zawiera przepisów karnych ani innych o charakterze represyjnym, nie przesądza też winy adresatów regulacji.

W ocenie Sądu dla rozstrzygnięcia sprawy nie ma znaczenia jakie czynności wykonywał odwołujący się w ramach służby i jaką postawę reprezentował, a jedynym kryterium jest fakt służby w określonych jednostkach w przedziale czasowym 1944- 1990.

Obecny stan prawny obowiązujący w Polsce pozwala obniżyć świadczenie za okresy pracy w Służbie Bezpieczeństwa w sposób jak tego dokonał organ rentowy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż okres służby odwołującego w organach bezpieczeństwa pokrywa się z danymi wykazanymi przez Instytut Pamięci narodowej.

W przedmiocie obniżenia świadczenia odwołującego poniżej wielkości odpowiadającej 40 % podstawy wymiaru wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 03.03.2011 r., II UZP 2/11 (OSNP2011/15-16/2010). Stwierdzono w niej, iż w sytuacji obliczenia emerytury wyłącznie za okresy pełnienia służby w organach bezpieczeństwa, może być ona niższa od 40 % podstawy wymiaru tego świadczenia. Taka sytuacja dotyczy odwołującego.

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c.. Sąd oddalił odwołanie. O kosztach postępowania orzeczono w myśl art. 98 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE