UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawcy I. T. prawo do emerytury w związku z ukończeniem przez niego 65 roku życia. Do ustalenia wysokości podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. lat 1974-1991 i 1993-1994. Wyliczony z tych lat wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 104,01% a wysokość wyniosła emerytury 2.103,61 złotych (po waloryzacji od 1 marca 2012 roku – 2.187,75 złotych).

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 8 kwietnia 2013 roku, I. T. wniósł o jej zmianę i obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury przy uwzględnieniu jego wynagrodzeń z lat 1970-1975 w (...) Szkole Rolniczej w T. zgodnie z wystawionym świadectwem pracy.

Na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2013 roku wnioskodawca sprecyzował odwołanie wnosząc, aby przy ustalaniu wysokości podstawy wymiaru emerytury pominąć wynagrodzenia z 1970 roku, zaś w latach następnych przyjąć następujące wynagrodzenia: w 1971 roku – 2.500 złotych miesięcznie, w 1972 roku – 3.000 złotych miesięcznie, w 1973 roku – 3.000 złotych miesięcznie, w 1974 roku – 3.000 złotych miesięcznie, a 1975 roku – 3.500 złotych miesięcznie. Ponadto nie zgodził się z treścią zaświadczenia (...) wystawionego mu przez (...) w Ł. co do wysokości wynagrodzenia za rok 1974 roku, albowiem nie ujęto w nim wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.

Na rozprawie w dniu 14 marca 2014 roku I. T. wniósł o obliczenie wysokości emerytury według wariantu pierwszego pisma procesowego ZUS z dnia 25 listopada 2013 roku, tj. przy założeniu, że w roku 1971 roku otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2.500 złotych miesięcznie, a w latach 1972-1974 w wysokości 3.000 złotych miesięcznie, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru 112,07%.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

I. T., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 3 stycznia 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-2 w aktach ZUS)

W okresie od 1 września 1970 roku do 30 sierpnia 1975 roku I. T. był zatrudniony w (...) Szkole Zawodowej w T. na stanowisku nauczyciela. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy za wskazany wyżej okres zatrudnienia pracodawca podał, że jego ostatnie wynagrodzenie wynosiło 3.500 złotych miesięcznie.

(dowód: świadectwo pracy k. 5 w aktach ZUS)

Zgodnie z zawartą umową o pracę z dnia 30 grudnia 1970 roku w okresie od 1 stycznia 1971 roku do 30 kwietnia 1972 roku wnioskodawca otrzymywał w ww. zakładzie pracy wynagrodzenie w wysokości 1.350 złotych miesięcznie oraz 200 złotych dodatku motywacyjnego.

(dowód: umowa o pracę k. 53 w aktach sprawy)

W okresie od 1 maja 1972 roku do 31 sierpnia 1973 roku wynagrodzenie wnioskodawcy w (...) w T. wynosiło 2.000 złotych (+ 5%) miesięcznie, tj. 2.100 złotych miesięcznie. Od 1 września 1973 roku do 31 grudnia 1973 roku wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło 2.100 złotych (+ 5%) miesięcznie, tj. 2.205 złotych miesięcznie.

(dowód: decyzja Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 11 września 1972 roku w sprawie miesięcznego uposażenia zasadniczego wnioskodawcy k. 54 w aktach sprawy)

Od 1 stycznia 1974 roku 30 września 1974 roku wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy wynosiło 2.100 złotych miesięcznie. Ponadto otrzymywał 5% dodatku służbowego. Następnie od 1 października 1974 roku do 31 grudnia 1974 roku wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy wynosiło 2.350 złotych. Do wynagrodzenia tego otrzymywał dodatek służbowy w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego.

(dowód: karta pracy k. 25 w aktach sprawy)

W 1975 roku wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy wynosiło w okresie od 1 stycznia do 30 sierpnia – 2.350 złotych miesięcznie (plus 5% dodatku służbowego).

(dowód: karta pracy k. 26 w aktach sprawy)

Wynagrodzenia wnioskodawcy za lata 1974 i 1975 zostały ujęte w zaświadczeniu Rp-7 wystawionym wnioskodawcy przez (...) w Ł. w dniu 27 grudnia 2012 roku. W zaświadczeniu tym wskazano, że w 1974 roku wynagrodzenie wnioskodawcy wyniosło łącznie 299.975,50 złotych (bez wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych), w 1975 roku wynagrodzenie to wyniosło łącznie 27.681 złotych (w tym 7.945 złotych z tytułu wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych), a w 1976 roku wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych wyniosło 1.760 złotych.

(dowód: zaświadczenie Rp-7 k. 7 w aktach ZUS)

W trakcie zatrudnienia w (...) Szkole Zawodowej w T. wnioskodawca jako nauczyciel pracował także w godzinach ponadwymiarowych, za które otrzymywał wynagrodzenie. W wakacje godzin ponadwymiarowych nie było.

(dowód: zeznania świadka Z. K. k. 74, 75 oświadczenie wnioskodawcy k. 74 odwrót, 75 w aktach sprawy)

Przy założeniu, że w okresie od 1 stycznia 1971 roku do 30 kwietnia 1972 roku wynagrodzenia wnioskodawcy wynosiły 1.550 złotych miesięcznie, w okresie od 1 maja 1972 roku do 31 sierpnia 1973 roku – 2.000 złotych + 5% miesięcznie, w okresie od 1 września 1973 roku do 31 grudnia 1973 roku – 2.100 złotych + 5% miesięcznie, a następnie zgodnie z informacjami zawartymi w zaświadczeniu Rp-7 wystawionym przez (...) w Ł. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury obliczony z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, tj. z lat 1972-1991 roku wynosi 105,62%.

(dowód: pismo procesowe ZUS k. 60-61 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca kwestionował wysokość przyznanej mu emerytury.

Na rozprawie w dniu 14 marca 2014 roku wniósł ostatecznie o obliczenie wysokości emerytury według wariantu pierwszego pisma procesowego ZUS z dnia 25 listopada 2013 roku, tj. przy założeniu, że w roku 1971 roku otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2.500 złotych miesięcznie, a w latach 1972-1974 w wysokości 3.000 złotych miesięcznie, tj. przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru na poziomie 112,07%.

Odnosząc się do żądania wnioskodawcy wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Stosownie natomiast do treści art. 15 ust. 6 ww. ustawy na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W myśl § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Przewidziane w powołanym wyżej rozporządzeniu, poprzednio w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49), ograniczenia co do środków dowodowych będących podstawą ustalenia wysokości zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru świadczenia, nie obowiązują jednak w postępowaniu sądowym. Do postępowania dowodowego w tym zakresie mają bowiem zastosowanie ogólne przepisy dotyczące przeprowadzania dowodów w procesie cywilnym. Stosowania przepisów ogólnych nie wyłączają także odrębne unormowania odnoszące się do postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342 i z dnia 25 lipca 1997 roku, wydanym w sprawie II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/342, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku,. III AUa 105/97, Apel.-W-wa 1997/2/7), A zatem, z chwilą wniesienia sprawy do sądu wskutek złożenia odwołania od decyzji organu rentowego sprawa staje się sprawą cywilną, a tym samym podlega ogólnym zasadom postępowania cywilnego. Odnosi się to również do postępowania dowodowego. Trzeba przy tym dodać, że stosownie do art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed sadem pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Powyższe rozważania dotyczą także sytuacji, gdy przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych.

Należy jednak zauważyć, że choć przewidziane w powołanym wyżej rozporządzeniu ograniczenia co do środków dowodowych, będących podstawą ustalenia wysokości zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru świadczenia, nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Z materiału dowodowego sprawy w postaci umowy o pracę z dnia 30 grudnia 1970 roku oraz decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 11 września 1972 roku w sprawie miesięcznego uposażenia zasadniczego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że w okresie od 1 stycznia 1971 roku do 30 kwietnia 1972 roku wnioskodawca otrzymywał w (...) Szkole Zawodowej w T. wynagrodzenie w wysokości 1.350 złotych miesięcznie oraz 200 złotych dodatku motywacyjnego. W okresie od 1 maja 1972 roku do 31 sierpnia 1973 roku wynagrodzenie wnioskodawcy w (...) w T. wynosiło natomiast 2.000 złotych (+ 5%) miesięcznie, tj. 2.100 złotych miesięcznie, a od 1 września 1973 roku do 31 grudnia 1973 roku wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło 2.100 złotych (+ 5%) miesięcznie, tj. 2.205 złotych miesięcznie. Autentyczność wskazanych powyżej dokumentów nie była kwestionowana przez organ rentowy w toku postępowania. Skoro zachowały się dokumenty określające jego wynagrodzenia, to nie można przyjąć, że wysokość tych wynagrodzeń w latach spornych wyniosła, jak przyjął to ZUS, tyle co minimalne wynagrodzenie za pracę.

Obliczony przez ZUS przy uwzględnieniu powyższych wynagrodzeń wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, tj. z lat 1972-1991 roku wynosi 105,62 % i jest wyższy od dotychczasowego, który wynosi 104,01%.

W dalej idącym zakresie odwołanie podlegało natomiast oddaleniu. Wnioskodawca mimo, że został pouczony na podstawie art. 5 k.p.c. o ciążącym na nim obowiązku dowodowym i rodzajach środków dowodowych nie przedstawił dowodów na okoliczność ilości godzin ponadwymiarowych przepracowanych przez niego w (...) Szkole Zawodowej w T., jak i wysokości wynagrodzenia uzyskanego z tytułu pracy w takich godzinach.

Okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w godzinach ponadwymiarowych znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadka Z. K., który był w spornym okresie inspektorem oddziału oświaty i zatwierdzał wynagrodzenia nauczycieli, w tym także wnioskodawcy.

W oparciu o dowody zebrane w sprawie niemożliwe jest jednakże ustalenie w sposób precyzyjny liczby przepracowanych godzin ponadwymiarowych w latach 1971-1974, jak i wysokość uzyskanego z tego tytułu przez wnioskodawcę wynagrodzenia. Znajdujące się w aktach sprawy karty płac nie dotyczą bowiem spornego okresu i nie można na ich podstawie dokonać ustaleń w ww. zakresie. Zgłoszony przez wnioskodawcę na okoliczność liczby godzin ponadwymiarowych świadek Z. K. wskazał natomiast, że nie może dokładnie określić, ile takich godzin wnioskodawca przepracował w omawianym roku, jak i jakie z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 i 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE