UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 października z 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił zażalenie Związku (...) w W. (dalej też jako (...)) na postanowienie Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z dnia 26 kwietnia 2018 r. Nr (...) (pkt I), zasądził od (...) na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 720 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu (pkt II), zasądził od (...) na rzecz (...) SA w W. kwotę 737 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu (pkt III), zasądził od Fundacji (...) w W. (dalej też jako Fundacja) na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 720 z tytułu zwrotu kosztów procesu (pkt IV).

W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że prowadząc postępowanie administracyjne z wniosku (...) S.A. w W. (dalej też jako (...)) o zatwierdzenie projektu cennika w części dotyczącej sposobu ustalania stawki jednostkowej opłaty podstawowej i manewrowej dla infrastruktury kolejowej o szerokości torów 1435 mm na rozkład jazdy pociągów 2018/2019 Prezes UTK wydał w dniu 26 kwietnia 2018 r. postanowienie, w którym ograniczył Związkowi (...) w W. prawo wglądu do materiału dowodowego objętego tajemnicą przedsiębiorstwa (...) zawartego w:

1. załącznikach do Projektu cennika opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej o szerokości torów 1435 mm zarządzanej przez (...) S.A. obowiązujących od 9 grudnia 2018 r. w części dotyczącej sposobu ustalania stawki jednostkowej opłaty podstawowej i manewrowej obejmującego kalkulację wysokości zastosowanych stawek cząstkowych i współczynników, zwanego dalej „Projektem cennika”, przedłożonego przy piśmie z 8 marca 2018 r, nr (...), jak poniżej:

Załącznik nr 1 - Plan kosztów i przychodów na 2019 r. oraz rachunek zysków i strat za 2017 r.;

Załącznik nr 2 - Wyciąg z zakładowego planu kont i polityki rachunkowości w części dotyczącej kosztów i przychodów Spółki;

Załącznik nr 3 - Kancelaria (...) - Adwokaci i Radcowie Prawni. Opinia dotycząca interpretacji przepisów dotyczących obliczania kosztu bezpośredniego zdefiniowanego w art. 2 pkt 1 rozporządzenia wykonawczego KE 2015/909. Warszawa 2017;

Załącznik nr 4 - Dane do ustalenia współczynników różnicujących w zależności od kategorii linii kolejowych i masy pociągu oraz sprawdzenia warunku „(...)”;

2. w załączniku do pisma Zarządcy z 19 grudnia 2016 r. nr (...) stanowiącym „Raport końcowy z badań rynku zrealizowanych na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej" zwanym dalej „Raportem z badań rynku".

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł (...) zarzucając Prezesowi UTK naruszenie:

1. art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm., dalej też jako Konstytucja) w związku z art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 735, dalej też jako k.p.a.), art. 10 k.p.a., 73 § 1 k.p.a. i art. 74 § 1 i § 2 k.p.a. poprzez odmowę udostępnienia (...) akt postępowania mimo tego, że

i. akta nie zawierały informacji o klauzuli „tajne" lub „ściśle tajne” oraz

ii. w sprawie nie zachodziły przesłanki do wyłączania akt z uwagi na ważny interes państwowy, w szczególności, ponieważ przepisy art. 11 ust. 1, 18 ust. 1 oraz 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (uznk) nie mogą stanowić podstawy do stwierdzenia istnienia ważnego interesu państwowego przemawiającego za wyłączeniem akt postępowania w okolicznościach sprawy, jak też z uwagi na to, że zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa (...) nie leży w ważnym interesie państwowym;

2. art. 61 Konstytucji oraz art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przez ich błędną interpretację, zmierzającą do kreowania nieprzewidzianej przepisami kompetencji Prezesa UTK do ograniczenia (...) prawa wglądu do akt postępowania administracyjnego, co w konsekwencji stanowiło naruszenie art. 7 Konstytucji i art. 6 k.p.a.;

3. przepisów prawa materialnego, to jest art. 11 ust. 1 i ust. 4, art., 18 ust. 1 i art. 23 ust. 1 uznk, przez ich błędną interpretację, wyrażającą się w uznaniu, że:

i. udostępnienie akt (...) stanowiłoby naruszenie przepisów uznk;

ii. odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa na podstawie powołanych przepisów ponoszą organy administracji publicznej, udostępniające akta uczestnikom postępowania, w związku z czym Prezes UTK doszedł do błędnego przekonania, że odmowa udostępnienia akt postępowania (...) wbrew dyspozycji art. 73 § 1 k.p.a., była zgodna z prawem z uwagi na ważny interes państwowy;

4. art. 32 ust. 5 Dyrektywy 2012/34/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 listopada 2012 r. przez jego błędną interpretację;

5. art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 11 ust. 4 uznk przez utajnienie Załącznika nr 4 – „Dane do ustalenia współczynników różnicujących w zależności od kategoryzacji linii kolejowych i masy pociągu oraz sprawdzenia warunku „(...)", mającego kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to jest przez uniemożliwienie dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy;

6. art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 11 ust. 4 uznk przez utajnienie pozostałych załączników, mających kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to jest poprzez uniemożliwienie dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy;

7. art. 11 ust. 4 uznk przez uznanie, że dokumenty (...) złożone w toku postępowania, do których (...) odmówiono dostępu, zawierają informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, podczas gdy przesłanki tajemnicy przedsiębiorstwa sformułowane we wskazanym przepisie nie zostały spełnione.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy uznał, że pomimo braku odpowiedniej regulacji w ustawie o transporcie kolejowym, normę prawną pozwalającą na skorzystanie przez przedsiębiorcę kolejowego z dobrodziejstwa ochrony jego tajemnicy da się skonstruować w oparciu o

treść przepisów art. 61 Konstytucji RP, art., 11 ust. 4 uznk i art. 74 § 1 k.p.a. w związku z art. 13a ust. 1 Ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1043 z późn. zm., dalej też jako utk. Sąd I instancji wskazał, że art. 61 Konstytucji w ustępie 1 stanowi zasadę, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że zasada ta doznaje ograniczenia ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa - co wynika z art. 61 ust. 3 Konstytucji. Zaznaczył również, że do zakresu ww. ograniczeń wynikających z określonych ustawowo praw podmiotów gospodarczych zalicza się instytucję tajemnicy przedsiębiorstwa i wraz z nią ochronę przedsiębiorcy unormowane w art. 11 uznk. Sąd Okręgowy dodał, że jak wynika z art. 11 ust. 4 tej ustawy przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne i organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej zostało uznane w art. 11 ust. 1 uznk za czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że naruszenie przez pozwany organ regulacyjny tajemnicy przedsiębiorstwa, spełniające przesłanki czynu niedozwolonego określonego w ww. przepisie, może być uznane za naruszenie ważnego interesu gospodarczego państwa z dwóch powodów. Po pierwsze czyn tego rodzaju godziłby niewątpliwie w reputację państwa praworządnego, a po drugie narażałby Skarb Państwa na odpowiedzialność odszkodowawczą przewidzianą w art. 18 uznk.

Sąd pierwszej instancji zważył, że przedstawione wywody mają pełne zastosowanie do wykładni art. 73 § 1 i art. 74 § 1 k.p.a., które to przepisy na podstawie art. 14 ust. 4 utk mają zastosowanie w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez Prezesa UTK. W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że przewidziane w art.

73 § 1 k.p.a. prawo strony postępowania administracyjnego wglądu w akta sprawy zostało w art. 74 ust. 1 k.p.a. wyłączone w stosunku do akt sprawy zawierających informacje niejawne o klauzuli tajności „tajne" lub „ściśle tajne" a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że skoro jak już wywiedziono, dochowanie tajemnicy przedsiębiorstwa przez organ regulacyjny uznaje się za ważny interes państwowy, organ ten ma prawo odmówić stronie postępowania administracyjnego wglądu do materiału dowodowego objętego tajemnicą przedsiębiorstwa innej strony postępowania, a także tajemnicą przedsiębiorstwa nie biorącego udziału w postępowaniu.

Odnosząc się do kwestii oceny prawidłowości kwalifikacji przez pozwanego Prezesa UTK dokumentów zgłoszonych przez (...) jako zawierających nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których (...) podjęły niezbędne działania w celu zachowania ich poufności, Sąd Okręgowy uznał, że lektura objętych zaskarżonym postanowieniem dokumentów daje podstawy do przyjęcia, że zawarte w nich informacje mają charakter techniczny i organizacyjny oraz prezentują dla (...) realną wartość gospodarczą.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że:

Załącznik nr 1 - Plan kosztów i przychodów na 2019 r. oraz rachunek zysków i strat za 2017 r. zawiera szczegółowy plan kosztów na 2019 r. według kategoryzacji istotnej dla ustalenia stawek opłat (koszty niezwiązane z zapewnieniem usług minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej; koszty związane z zapewnieniem usług minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej, w tym koszty bezpośrednio ponoszone jako rezultat przejazdu pociągów, koszty udostępniania urządzeń dostarczających energię trakcyjną oraz koszty niekwalifikowane do kalkulacji stawek za dostęp do infrastruktury kolejowej), w tym rozbicia według celu ich poniesienia lub podziału na branże i wybrane elementy składowe danych branż. W ramach tego Załącznika zawarto też szczegółowy plan przychodów na 2019 r. prezentujący rodzaje działalności (...) i źródła ich pochodzenia rn.in. z podstawowej działalności operacyjnej z wyszczególnieniem przychodów z poszczególnych opłat pobieranych przez (...), środków publicznych oraz pozostałej działalności operacyjnej i działalności finansowej. Rachunek zysków i strat za

2017 r. został natomiast sporządzony według niestandardowego układu w podziale na koszty niezwiązane z zapewnieniem usług minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej oraz koszty związane z zapewnieniem usług minimalnego dostępu, w tym koszty bezpośrednio ponoszone jako rezultat przejazdu pociągów, koszty udostępniania urządzeń dostarczających energię trakcyjną oraz koszty niekwalifikowane do kalkulacji stawek za dostęp do infrastruktury kolejowej. Wszystkie dane zaprezentowane w arkuszach zostały zawarte wraz z informacją o kontach księgowych, na których informacje te były lub będą zarejestrowane.

Załącznik nr 2 - Wyciąg z zakładowego planu kont i polityki rachunkowości w części dotyczącej kosztów i przychodów spółki - Załącznik ten zawiera m.in., informacje o miejscu prowadzenia ksiąg, o sporządzaniu sprawozdań z działalności jednostki, sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, o technikach prowadzenia ksiąg rachunkowych, zasadach dokumentacji zdarzeń gospodarczych, opisie rodzajów ksiąg rachunkowych, zasadach dokumentacji zdarzeń gospodarczych, miejscu i sposobie przechowywania danych i dokumentów. Dodatkowo w tym Załączniku został ujawniony wykaz kont zespołu czwartego i siódmego wraz z komentarzem i typowymi księgowaniami jakie na tych kontach mogą być zarejestrowane.

Załącznik nr 3 - Opinia dotycząca interpretacji przepisów dotyczących obliczania kosztu bezpośredniego zdefiniowanego w art. 2 pkt 1 rozporządzenia wykonawczego KE 2015/909 - opinia ta dotyczy obliczania kosztu bezpośredniego zdefiniowanego w art. 2 pkt 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej 2015/909 w kontekście poszczególnych pozycji kosztownych zarządcy infrastruktury kolejowej oraz przyjętej przez (...) metody identyfikacji kosztu bezpośredniego i obliczenia jego wysokości jako różnicy między kosztami zapewnienia usług minimalnego pakietu dostępu i dostępu do infrastruktury łączącej obiekty Infrastruktury usługowej z jednej strony, a z drugiej strony kosztami niekwalifikowanymi. Opinia ta odnosi się więc do oceny szczegółowego, wypracowanego przez (...) sposobu (know - how) kwalifikacji kosztów i kalkulacji stawek z przepisami

rozporządzenia 2015/909, wobec czego zawiera informacje chronione tego przedsiębiorcy.

Załącznik nr 4 - Dane do ustalenia współczynników różnicujących w zależności od kategoryzacji linii kolejowych i masy pociągu oraz sprawdzenia warunku „(...)". Załącznik ten stanowi w istocie model kalkulacji stawek jednostkowych opracowany w arkuszu kalkulacyjnym Microsoft Excel, a model ten stanowi narzędzie informatyczne do kształtowania oferty (...) Zawiera on takie elementy jak: dane przyjęte do kalkulacji stawek jednostkowych, wyniki kalkulacji czy też sposób kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej oraz opłaty manewrowej, w tym sposób wykorzystania formuł obliczeniowych, współczynniki różnicujące, strukturę pracy eksploatacyjnej czy algorytmy obliczeń.

Załącznik - Raport końcowy z badań rynku zrealizowanych na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej. Ten Raport prezentuje przebieg, założenia, metodykę oraz wyniki badań rynku zleconych przez (...) Szkole (...) w W., które dotyczyły oceny wpływu wartości składnika opłaty podstawowej zależnej od rodzaju przewozu na przejęcie przewozów przez transport samochodowy. Na podstawie tego Raportu podjęto decyzje biznesowe i handlowe, mające wpływ na kształt oferty (...).

Zdaniem Sądu pierwszej instancji wszystkie przedstawione Załączniki stanowią know - how zainteresowanego lub jego kontrahentów, a zatem są wartością stanowiącą całokształt doświadczeń, wiedzy i doświadczenia własnych ekspertów i badań zlecanych firmom zewnętrznym. Sąd dodał, że z Załączników tych wynika projekt ostatecznej oferty (...) przedkładanej do zatwierdzenia Prezesowi UTK.

Z tego powodu Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że przedmiotowe informacje są szczególnie wrażliwe z punktu widzenia działalności zainteresowanego (...). gdyż odnoszą się do sposobu kształtowania polityki cenowej tego przedsiębiorcy i formułowania jego oferty handlowej. Sąd wskazał, iż informacje te świadczą o prowadzonej przez zainteresowanego polityce finansowej mającej wpływ na

osiągane przychody. Mają więc jako know - how rzeczywistą i wymierną wartość gospodarczą i handlową.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy zważył, że zainteresowany podjął niezbędne działania w celu zachowania poufności przedmiotowych informacji. Zwrócił przy tym uwagę, że pozostałe strony postępowania nie kwestionowały, że poufność ta jest chroniona w ramach polityki bezpieczeństwa (...), której elementami są: fizyczne środki ochrony danych (dozór fizyczny i elektroniczny sformalizowany obieg dokumentów) oraz środki prawne (odpowiednie przepisy wewnętrzne procedury dostępowe, oświadczenia o zachowaniu poufności). Sąd Okręgowy wskazał, że szczegółowe rozwiązania obowiązujące w (...), dotyczące realizacji tej polityki znalazły się w opracowanym w tym przedsiębiorstwie dokumencie „Polityka Bezpieczeństwa Tajemnicy Przedsiębiorcy w (...) S.A. (...)". O podjęciu działań w celu zachowania poufności informacji, zdaniem Sądu pierwszej instancji, świadczy również złożenie Prezesowi UTK odpowiedniego wniosku o ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa i wysoki poziom elektronicznej ochrony danych zapisanych na nośniku elektronicznym znajdującym się w aktach administracyjnych.

O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł stosownie do jego wyniku na podstawie art. 98 § 1 i § 3, art. 99 k.p.c. oraz § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Zażalenie na powyższe rozstrzygnięcie wniosła Fundacja (...), zaskarżając je w całości zarzuciła mu naruszenie:

1. art. 107 w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. poprzez obciążenie Fundacji kosztami procesu w wysokości 720 zł w sytuacji, gdy Fundacja jest zainteresowanym w sprawie, a więc należało stosować do niej przepisy odpowiednie dla interwenienta ubocznego i nie należało obciążać jej kosztami procesu oraz Prezes UTK nie wnioskował o zwrot kosztów procesu od Fundacji;

2. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania oraz wyjaśnienia podstawy obciążenia Fundacji kosztami postępowania w uzasadnieniu postanowienia, w sytuacji, gdy podstawę taką nie tylko należało wskazać, ale również wyjaśnić przyczyny jej zastosowania;

3. art. 73 § 1 w zw. z 74 § 1 i § 2 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie zażalenia (...) mimo tego, że:

i. akta nie zawierały informacji o klauzuli tajności „tajne" lub „ściśle tajne" oraz

ii. w sprawie nie zachodziły przesłanki do wyłączenia akt z uwagi na ważny interes państwowy, w szczególności ponieważ przepisy art. 11 ust. 1,18 ust. 1 oraz 23 ust. 1 uznk nie mogą stanowić podstawy do stwierdzenia istnienia ważnego interesu państwowego przemawiającego za wyłączeniem akt postępowania w okolicznościach sprawy, jak też z uwagi na to, że zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa (...) nie leży w ważnym interesie państwowym;

4. art. 11 ust. 4 uznk poprzez uznanie, że dokumenty (...) złożone w toku postępowania, do których (...) odmówiono dostępu, zawierają informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, podczas gdy przesłanki tajemnicy przedsiębiorstwa sformułowane we wskazanym przepisie nie zostały spełnione;

5. art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów zgłaszanych w toku postępowania przez (...) mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę postanowienia w całości, tj. poprzez uwzględnienie zażalenia (...) oraz ponowne orzeczenie o kosztach postępowania w sprawie; ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji i zasądzenie na rzecz Fundacji kosztów postępowania zażaleniowego.

W odpowiedzi na zażalenie (...) wniosły o jego odrzucenie, ewentualnie o jego oddalenie, jak również o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Tożsame żądanie sformułował Prezes UTK. Z kolei (...) poparł zarzuty i argumentację wskazaną w zażaleniu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie w zakresie w jakim doprowadziło do uchylenia pkt IV zaskarżonego postanowienia, w pozostałej części podlegało ono oddaleniu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii zasadności odrzucenia niniejszego zażalenia z powodu niedopuszczalności zaskarżenia postanowienia nie kończącego postępowania w sprawie, a przy tym nie wymienionego w art. 394 § 1 k.p.c., wskazać należało, że Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie przychyla się do poglądu wyrażonego w postanowieniu wydanym przez tutejszy Sąd w sprawie VII AGz 667/18,

powtórzonym w sprawie VII AGz 207/19, zgodnie z którym każdorazowo od postanowień Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydanych w przedmiocie rozpoznania zażalenia na postanowienie Prezesa UOKiK. w których Sąd ten rozstrzygnął merytorycznie o zasadności zażalenia, a więc oddalił zażalenie na postanowienie Prezesa UOKiK albo w uwzględnieniu zażalenia - uchylił postanowienie Prezesa UOKiK lub dokonał odpowiedniej zmiany rozstrzygnięcia Prezesa UOKiK (w części lub całości) - a co za tym idzie również w sprawie ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego - przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 r., sygn. akt III SZP 3/15).

Rzeczone stanowisko wyrażone w sprawie VII AGz 667/18 zostało uzasadnione wyczerpującym wywodem prawnym, który Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela w całości. Warto jednak wskazać, że Sąd drugiej instancji w szczególności podziela te argumenty, zgodnie z którymi celem, jakiemu powinno służyć wniesienie do sądu powszechnego zażalenia na postanowienie Prezesa UOKiK, jest przeprowadzenie pełnej sądowej kontroli rozstrzygnięcia wydanego przez organ regulacyjny. Zgodzić należy się, że kontrola ta - podobnie jak w przypadku innych spraw cywilnych w znaczeniu formalnym - przybiera szerszy wymiar niż ma to miejsce w odniesieniu do sprawowanej przez sądy administracyjne kontroli legalności działań administracji publicznej. Słusznie wskazuje się, że konsekwencją takiego stanu rzeczy jest konieczność zapewnienia stronom postępowania sądowego pełnych gwarancji procesowych. Jedną z takich gwarancji (art. 78 Konstytucji) jest uprawnienie do zaskarżenia orzeczenia sądu wydanego w pierwszej instancji. W istocie, skoro postępowanie „zażaleniowe” przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyniku wniesienia zażalenia (jako swoistego rodzaju pisma wszczynającego postępowanie sądowe) na (zaskarżalne) postanowienie Prezesa UOKiK jest postępowaniem pierwszoinstancyjnym, to niewątpliwie kończące je orzeczenie sądu pierwszej instancji, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozstrzygnął o jego zasadności, powinno - co do zasady - podlegać zaskarżeniu do sądu wyższej instancji, bowiem wymagają tego normy ustrojowe (w szczególności art. 78 Konstytucji RP). Zgodzić się również trzeba, że postanowienie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (jako sądu pierwszej instancji) rozpoznające zażalenie merytorycznie jest rozstrzygnięciem co do istoty sprawy.

Wskazać przy tym należy, że chociaż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z postanowieniem wydanym przez Prezesa UTK, a nie Prezesa UOKiK, w ocenie Sądu Apelacyjnego, przytoczony pogląd pozostaje aktualny.

Przechodząc do oceny zażalenia w zakresie w jakim Fundacja zarzuciła Sądowi Okręgowemu nieprawidłowe zasądzenie od niej kosztów procesu na rzecz Prezesa UTK (pkt IV postanowienia), czym zdaniem skarżącej Sąd pierwszej instancji naruszył art. 107 w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., jak również art. 328 § 2 k.p.c., w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko Fundacji w tej mierze jest trafne.

W istocie, w niniejszym postępowaniu Prezes UTK nie złożył wniosku o zasądzenie od Fundacji na jego rzecz kosztów postępowania. Mając na względzie treść art. 98 § 1 k.p.c. a konkretnie przesłankę wystąpienia „żądania" strony wygrywającej, brak rzeczonego żądania uniemożliwia zasądzenie kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Lakoniczność zarówno fragmentu uzasadnienia orzeczenia dotyczącego motywów rozstrzygnięcia o kosztach procesu, co w istocie zakwalifikować należałoby jako naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., jak również odpowiedzi na zażalenie, nie pozwala na przyjęcie, że słuszność argumentacji Fundacji została skutecznie podważona.

Zwrócić przy tym należy uwagę, że Prezes UTK nie kwestionuje nie złożenia przez niego wniosku o zasądzenie od Fundacji na jego rzecz kosztów postępowania, a zasadność zaskarżonego rozstrzygnięcia upatruje w okoliczności przyłączenia się przez Fundację do stanowiska (...), aktywnego uczestnictwa w sprawie oraz ustanowienia pełnomocnika.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, argumenty prezentowane przez Prezesa UTK nie są trafne. W tym kontekście istotne jest bowiem ustalenie statusu Fundacji w niniejszym postępowaniu. Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 479⁷² § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego stronami są także Prezes Urzędu i zainteresowany. W myśl zaś § 2 przedmiotowego przepisu, zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia procesu. Jeżeli zainteresowany nie został wezwany do udziału w sprawie, sąd ochrony konkurencji i konsumentów wezwie go na wniosek strony albo z urzędu.

Zaznaczyć przy tym trzeba, że w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji Fundacja została wskazana w zażaleniu (...) (k. 16) jako podmiot zainteresowany, wysyłane do niej były odpisy pism składanych w sprawie, jak również zawiadamiana ona była o odbywających się rozprawach.

Podkreślić przy tym trzeba, że nawet przy posiadaniu przez Fundację statusu zainteresowanego, obciążanie ją kosztami procesu nie jest zasadne nie tylko z uwagi na brak wniosku w tym zakresie, o czym była mowa powyżej, ale również z uwagi na

niestosowanie do zainteresowanego przepisów o współuczestnictwie jednolitym. Zwrócić w tym miejscu należy uwagę, że chociaż w doktrynie i orzecznictwie występują duże rozbieżności co do statusu procesowego zainteresowanego, dominuje pogląd, zgodnie z którym zainteresowanego należy traktować jako interwenienta ubocznego, postuluje się przy tym odpowiednie zastosowanie mogą mieć przepisy o interwencji ubocznej samoistnej ( por. Art. 47950 KPC T. III red. Marciniak 2020, wyd. 1/Cudak, Legalis/el). Sąd Apelacyjny podziela przytoczone stanowisko, co implikuje konieczność przyjęcia, iż w niniejszej sprawie w drodze wnioskowania per analogiom zastosować należałoby art. 107 k.p.c., zgodnie z którym interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta. Sąd może także przyznać interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów. W orzecznictwie wskazuje się, że art. 107 k.p.c. nie obliguje sądu do zasądzenia kosztów interwenienta w każdym przypadku, w którym istnieją podstawy do obciążenia kosztami przeciwnika procesowego. Ponadto przyznanie interwenientowi kosztów interwencji uzależnione jest od oceny, czy jego przystąpienie do procesu połączone było z rzeczywistą potrzebą obrony jego interesów (Wyrok SA w Poznaniu z 19.04.2018 r., I ACa 1160/17, LEX nr 2553170).

Zaznaczyć w tym miejscu również wypada, że w kontekście powyższych wywodów nie ma podstaw, aby przyjąć, że w niniejszej sprawie z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że postanowienie w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między Fundacją a Prezesem (...) (por. art. 81 k.p.c.). Warto przy zauważyć, że Fundacja w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie dokonała żadnych czynności, które spowodowałyby powstanie kosztów u Prezesa UTK. Na marginesie dodać trzeba, że teza o jej aktywnym uczestnictwie jest nie do końca trafna, gdyż Fundacja nie złożyła odpowiedzi na zażalenie (...), ani nie uczestniczyła w przeważającej części rozpraw. Czynnościami przez nią dokonanymi było złożenie pełnomocnictwa na rozprawie w dniu 16 października 2020 r. i przychylenie się do stanowiska strony powodowej.

Wobec powyższego niezbędne stało się uchylenie pkt IV zaskarżonego postanowienia.

Przechodząc do merytorycznej oceny pozostałej części zażalenia wskazać należy, że w wyniku dokonanej kontroli instancyjnej, Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że zarzuty podnoszone przez Fundację nie były trafne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zagadnienia posiadania przez Prezesa UTK kompetencji do ograniczenia prawa wglądu, Sąd Apelacyjny podziela w tej mierze stanowisko zaprezentowane przez Sąd Okręgowy. Doprecyzować jedynie należy, że w aktualnym stanie prawnym, przepisem umożliwiającym stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego jest art. 13 ust. 1 u.t.k. Oznacza to, że w niniejszej sprawie zasadne było zastosowanie art. 74 § 1 k.p.a., na mocy którego ograniczenie dostępu do akt sprawy zawierających informacje niejawne o klauzuli tajności „tajne'" lub „ściśle tajne'", a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy.

Warto w tym miejscu podkreślić, że ratio legis przedmiotowego przepisu sprowadza się do ograniczenia jawności postępowania administracyjnego w sytuacjach, w których ustawodawca uznał to za zasadne. W doktrynie wskazuje się. że powyższa regulacja ma charakter wyjątkowy i musi być poddana interpretacji zawężającej, jej ewentualne zastosowanie może następować tylko w sytuacjach wyjątkowych (J. Malanowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz., pod red. Wierzbowski 2020, komentarz do art. 73 k.p.a., wyd. 29, Legalis/el). Przy rozpatrywaniu spraw na gruncie rzeczonego przepisu niewątpliwie zasadnym jest dokonanie analizy relacji między zasadą prawa do obrony a zasadą ochrony informacji poufnych.

W niniejszej sprawie skarżący kwestionował przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, do których ograniczone zostało prawo wglądu, mają status tajemnicy przedsiębiorstwa (...), jak również kwalifikację ich ujawnienia jako potencjalne naruszenie ważnego interesu państwowego.

W tym kontekście w pierwszym rzędzie ustosunkować trzeba się do kwestii możliwości uznania naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 uznk, w kategoriach naruszenia ważnego interesu państwowego, do których nawiązuje art. 74 § 1 k.p.a.

W tej mierze Sąd Apelacyjny podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Zwrócić przy tym należy uwagę, że w orzecznictwie wskazuje się, że dostęp do informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, a posiadających wartość gospodarczą w toku postępowania administracyjnego, gdy nie są one należycie chronione, niewątpliwie narusza standardy

uczciwej konkurencji. Zaznacza się, że ochrona uczciwych warunków konkurowania na wolnym rynku leży w interesie państwa (tak np. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt II GSK 967/16 , Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2019 r., IV SA/Wa 1471/19).

Podkreślić w tym miejscu należy, że Sąd Okręgowy skonkretyzował ważny interes państwowy, o którym mowa w 74 § 1 k.p.a. wskazując, że po pierwsze czyn tego rodzaju godziłby niewątpliwie w reputację państwa praworządnego, a po drugie narażałby Skarb Państwa na odpowiedzialność odszkodowawczą przewidzianą w art. 18 uznk. Warto również zaznaczyć, że w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie ograniczenia prawa wglądu wskazał, że ujawnienie danych zawartych w rzeczonych dokumentach mogłoby naruszyć zasady swobodnej konkurencji, gdyż informacje w nich zawarte mają wartość handlową i ekonomiczną, co w ocenie Sądu Apelacyjnego uprawnia do postawienia tezy, zgodnie z którą ważny interes państwowy wyrażający się w ochronie podstawowych reguł funkcjonowania rynku konkurencyjnego może stanowić podstawę ograniczenia jawności postępowania administracyjnego. Podkreślić w tym miejscu nalży, że w przedmiotowych dokumentach znajduje się nie tylko know-how (...), ale również jego kontrahentów.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie konsekwencje wynikające z ujawnienia dokumentów będących przedmiotem niniejszego postępowania nie pozwalają na nadanie prymatu interesowi społecznemu, do którego nawiązywał skarżący w zażaleniu.

W konsekwencji Sąd drugiej instancji uznał zarzut naruszenia art. 73 § 1 w zw. z art. 74 §1 i § 2 k.p.a. za chybiony. W tym kontekście za nietrafny Sąd Apelacyjny uznał również zarzut naruszenia art. 235^{(
2)} § 1 pkt 2 k.p.c. Zwrócić przy tym należało uwagę, że jak wskazał skarżący, przedmiotowe wnioski dowodowe przesądzały o fakcie, iż (...) i Prezes UTK utajniają dokumenty kluczowe dla wykazania, że stawki opłaty podstawowej za dostęp do infrastruktury są kalkulowane sprzecznie z obowiązującymi przepisami. Zważywszy, że Sąd przyjął, iż nieudostępnianie dokumentów wynika z posiadania przez nie waloru tajemnicy przedsiębiorstwa, przedmiotowe wnioski dowodowe należało uznać za bezprzedmiotowe.

Sąd Apelacyjny nie podzielił również argumentów prezentowanych przez skarżącego, uzasadniających zarzut naruszenia art. 11 ust. 4 uznk. W pierwszym rzędzie zwrócić należało uwagę, że zgodnie z przedmiotowym przepisem, wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji. Lektura uzasadnienia rzeczonego zarzutu prowadzi jednak do wniosku, że skarżący w istocie kwestionował kwalifikację dokumentów, do których ograniczono prawo wglądu jako tajemnicy przedsiębiorstwa. Podkreślić w tym miejscu trzeba, że zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy poddał szczegółowej analizie wszystkie przesłanki warunkujące uznanie przedmiotowych dokumentów jako tajemnicy przedsiębiorstwa, którą to ocenę Sąd drugiej instancji podziela.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, nawet przy założeniu, że ujawnienie informacji nie osłabiłoby pozycji rynkowej (...) (z czym można polemizować), okoliczność ta nie oznacza, że przedmiotowe dokumenty nie posiadają wartości gospodarczej. Warto w tym miejscu przytoczyć wyrażony w doktrynie pogląd, zgodnie z którym informacja podlegająca ochronie na gruncie art. 11 uznk musi mieć przynajmniej minimalną wartość gospodarczą. W literaturze podnosi się, że wszystkie informacje składające się na zbiorcze pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa muszą posiadać pewną wartość ekonomiczną, tzn. ich wykorzystanie przez innego przedsiębiorcę zaoszczędzi mu wydatków lub zwiększy zyski. Wskazuje się równocześnie, że chodzi o minimalną aktualną lub potencjalną wartość gospodarczą informacji (A. Michalak [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. II, red. M. Sieradzka. M. Zdyb, Warszawa 2016, art. 11).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, dokumenty, których dotyczy niniejsze postępowanie takową wartość posiadają. Na podstawie informacji dotyczącej planu kosztów i przychodów możliwe jest odtworzenie strategii działania (...). Wiedza o poszczególnych elementach rzeczonej strategii niewątpliwie może być wykorzystana przez pozostałych uczestników obrotu gospodarczego, w sposób, który doprowadzi do zaoszczędzenia wydatków, czy też zwiększenia zysków. Uwaga ta jest aktualna w odniesieniu do wyciągu z zakładowego planu kont i polityki rachunkowości w części dotyczącej kosztów i przychodów spółki. Zważywszy, że rzeczony dokument zawiera informacje o miejscu prowadzenia ksiąg, miejscu i sposobie przechowywania dokumentacji, ujawnienie tych informacji mogłoby potencjalnie generować ryzyko

nieuprawnionego dostępu do nich przez osoby trzecie, w efekcie bowiem doszłoby do ,,osłabienia” ich ochrony. Nie ulega przy tym wątpliwości, że są do dokumenty kluczowe z perspektywy działalności spółki.

Dodać przy tym trzeba, że nawet, jeżeli w tym momencie (...) uznać należałoby za monopolistę, teoretycznie nie można a priori wykluczyć, że ta sytuacja w przyszłości (nawet bardzo odległej), ulegnie zmianie. Mając również na względzie, że jak zauważył Sąd Okręgowy, w przedmiotowych dokumentach znajdują się informacje o podmiotach współpracujących z (...), uprawniona jest teza, że ich ujawnienie może rzutować na przyszłą chęć współpracy, jak również w efekcie doprowadzić do naruszenia konkurencji na innych rynkach.

Również okoliczność posiadania przez dokumenty charakteru opinii, czy też raportu, nie wyklucza znajdowania się w ich treści informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Jak wskazał Sąd Okręgowy, opinia znajdująca się w aktach sprawy odnosi się do oceny szczegółowego, wypracowanego przez (...) sposobu kwalifikacji kosztów i kalkulacji stawek z przepisami rozporządzenia wykonawczego KE 2015/909. Zdaniem Sądu Apelacyjnego informacje te posiadają wartość gospodarczą. W wyniku ich ujawnienia pozostałe podmioty mogłyby je wykorzystać, chociażby poprzez zastosowanie rzeczonego sposobu do kwalifikacji i kalkulacji innych kosztów (np. w sposób analogiczny), co ograniczyłoby ich wydatki. Jeśli chodzi zaś o raport końcowy, zważywszy, że na jego podstawie wypracowano kształt oferty (...) również przyjąć należało, że jako swego rodzaju dokument źródłowy, posiada on wartość gospodarczą.

Nie sposób przy tym zgodzić się ze skarżącym, że o nieprawidłowości stanowiska Sądu Okręgowego świadczy okoliczność, iż stawki opłaty podstawowej mają ustawowo określony górny pułap. Zauważyć bowiem trzeba, że istnienie górnego pułapu nie jest równoznaczne z występowaniem stawek sztywnych.

W konsekwencji, zdaniem Sądu Apelacyjnego argumentację skarżącego uznać należało za bezzasadną.

W związku z powyższym, w zakresie dotyczącym pkt 4 zaskarżonego postanowienia, zażalenie uznano za uzasadnione, co skutkowało zmianą postanowienia poprzez jego uchylenie, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. W

pozostałym zakresie, wobec bezzasadności zażalenia, podlegało ono oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c.

Odnosząc się do kosztów postępowania zażaleniowego zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W niniejszej sprawie żądanie Fundacji (...) zostało uwzględnione częściowo, stąd też Sąd Apelacyjny uznał za zasadne wzajemne zniesienie kosztów postępowania zażaleniowego. Rozstrzygnięcie oparto na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

Dorota Wybraniec Tomasz Wojciechowski Małgorzata Mączkowska

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE