UZASADNIENIE

W dniu 17 grudnia 2018 r. J. J. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 listopada 2018 r. znak: (...) odmawiającej mu emerytury. Odwołujący wskazał, że nie zgadza się z powyższą i wnosi o jej uchylenie, gdyż w jego ocenie zgromadził dokumenty poświadczające wymagany okres zatrudnienia (odwołanie k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 11 stycznia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie
art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. Zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego odwołujący nie udokumentował okresów 25-letniego ani 20-letniego zatrudnienia, tym samym nie spełnia warunków do przyznania mu emerytury określonych odpowiednio
w art. 27 i 28 ustawy o emeryturach i rentach z FUZ. Organ rentowy ustalił,
że okres zatrudnienia odwołującego wynosi łącznie 15 lat, 6 miesięcy i 15 dni,
a do stażu pracy zaliczono m. in. okres zatrudnienia w Zakładzie (...) w W.. Jednocześnie organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym oraz opłacania składek na ubezpieczenie rolne od czerwca 1979 r. do września 1999 r., gdyż okres ten został już uwzględniony przy ustaleniu prawa odwołującego do emerytury rolniczej (odpowiedź na odwołanie k. 15 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 23 maja 2019 r. J. J. podtrzymał swoje stanowisko, wskazując, że w jego ocenie organ rentowy nie zwrócił uwagi na wykonywanie przez niego pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w W., który to okres przekroczył 15 lat. Powyższe stanowisko zostało podtrzymane w piśmie procesowym z 27 maja 2019 r. przez pełnomocnik odwołującego ustanowioną
z urzędu (pisma procesowe strony odwołującej k. 32 a.s., k. 61 a.s.).

Organ rentowy podtrzymał pierwotne stanowisko w sprawie (pismo procesowe ZUS k. 66 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący J. J. urodził się w dniu (...) (bezsporne).

W 1963 roku odwołujący ukończył szkołę zawodową przy Hucie (...) w W., gdzie następnie był zatrudniony w okresie
od 3 września 1963 r. do 12 grudnia 1966 r. na stanowisku kowala. W okresie
od 8 lutego 1967 r. do 27 października 1967 r. J. J. pracował Zakładzie (...) w W. na stanowisku szlifiera. Następnie odwołujący powrócił do pracy w Hucie (...) na stanowisku kowala, gdzie kontynuował zatrudnienie w okresie od 13 listopada 1967 r.
do 31 maja 1979 r. W trakcie zatrudnienia w Hucie (...) w okresie
od 28 lipca 1966 r. do 12 grudnia 1966 r. oraz od 13 listopada 1967 r. do 31 maja 1979 r. J. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace
w warunkach szczególnych przy obsłudze pieców, młotów, pras oraz regeneracji oprzyrządowania kuźniczego (świadectwo pracy z (...) z 06.11.1967 r. k. 23/24 a.r., dokumentacja kadrowo-płacowa z okresu zatrudnienia w Hucie (...) k. 25/26-49/50 a.r.).

W okresie od 1 czerwca 1979 r. do 30 września 1999 r. J. J. wykonywał pracę na własnym gospodarstwie rolnym i z tego tytuł podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników (zaświadczenie o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników k. 3-5 a.r. KRUS).

Na mocy decyzji Prezesa KRUS z 4 lutego 2014 r. znak: (...) J. J. przyznano prawo do emerytury rolniczej. Do ustalenia prawa
i wysokości emerytury KRUS uwzględnił okresy pracy od 3 września 1963 r.
do 12 grudnia 1966 r. i od 13 listopada 1967 r. do 31 maja 1979 r. w Hucie (...) oraz okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników
od 1 czerwca 1979 r. do 30 czerwca 1999 r. (decyzja Prezesa KRUS
z 04.02.2014 r., pismo KRUS z 31.08.2015 r. – akta rentowe KRUS, karty nieoznaczone).

W dniu 14 czerwca 2017 r. J. J. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznym (...) Oddziale w W. wniosek o emeryturę. Sprawa została skierowana do Oddziału ZUS w B., który decyzją z 12 lipca 2017 r. znak: (...) odmówił mu prawa do emerytury, wskazując, że w oparciu o złożone dokumenty i akta przesłane przez KRUS ustalono staż pracy odwołującego w wymiarze 14 lat, 9 miesięcy i 28 dni, w związku z czym nie spełnia wymogu 25-letniego okresu zatrudnienia i 20-letniego okresu zatrudnienia zgodnie z art. 27 i 28 ustawy emerytalnej (wniosek o emeryturę
z 14.06.2017 r. k. 1-17 a.r., decyzja ZUS z 12.07.2017 r. k. 34 a.r.).

W dniu 13 listopada 2018 r. J. J. ponownie złożył w (...) Oddziale ZUS w W. wniosek o emeryturę, do którego dołączył oryginał świadectwa pracy z okresu zatrudnienia w Zakładzie (...)
w W. oraz pisemne oświadczenia świadków. Po rozpoznaniu wniosku ZUS (...) Oddział w W. wydał w dniu 26 listopada 2018 r. decyzję
znak: (...), na podstawie której ponownie odmówił przyznania odwołującemu prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w oparciu o dostępną dokumentację ustalił staż pracy odwołującego w wymiarze 15 lat, 6 miesięcy i 15 dni, wobec czego stwierdzono, że nadal nie spełnia wymogu 25-letniego okresu zatrudnienia i 20-letniego okresu zatrudnienia zgodnie z art. 27 i 28 ustawy emerytalnej. Ponadto organ rentowy wyjaśnił, że okres pracy w gospodarstwie rolnym i opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze od 1 czerwca 1979 r. do 30 września 1999 r. nie został uwzględniony do obliczenia emerytury, gdyż został uwzględniony do ustalenia prawa do renty przysługującej z ubezpieczenia rolniczego (wniosek o emeryturę z 13.11.2018 r. z załącznikami k. 1/2-51/52 a.r., decyzja ZUS z 26.11.2018 r.
k. 57/58 a.r.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dostępne w aktach rentowych dowody z dokumentów. Dokumentacja załączona przez odwołującego – w zakresie w jakim dotyczyła postępowania przed ZUS oraz kwestii spornych w niniejszej sprawie – została uwzględniona jako stanowiąca kopię oryginałów znajdujących się w posiadaniu organu rentowego. Tak zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za wiarygodny. Treść poszczególnych dowodów nie budziła bowiem wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa odwołującego się J. J. do emerytury w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Do ustalenia prawa odwołującego do emerytury – z uwagi na fakt,
że jest osobą urodzoną w dniu (...) – zastosowanie miały zasady określone w art. 27 i art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53). Zgodnie z art. 27 pkt 1 i 2 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Zgodnie natomiast z art. 28 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego
i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura,
jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet
i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.

Odmawiając odwołującemu prawa do emerytury organ rentowy powołał się na cytowane wyżej przepisy, wskazując, że odwołujący nie wykazał 25-letniego ani 20-letniego okresu zatrudnienia (okresów składkowych), a w konsekwencji nie spełnia kumulatywnie wymogów określonych w art. 27 i art. 28 ustawy emerytalnej. W niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy zweryfikował stanowisko organu rentowego w powyższym zakresie, stwierdzając ostatecznie, że było ono prawidłowe.

Kwestionując skarżoną decyzję z 26 listopada 2018 r. odwołujący wskazywał, że w jego ocenie przedłożone przez niego dokumenty potwierdzają wymagany przepisami okres zatrudnienia, a ponadto organ rentowy nie uwzględnił posiadania przez niego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do pierwszej z wymienionych kwestii Sąd Okręgowy poddał analizie zgromadzoną w aktach rentowych dokumentację z okresów zatrudnienia odwołującego. Z dokumentów tych wynika, że J. J. na przełomie lat 1963-1979 pracował łącznie w dwóch zakładach pracy, tj. w Hucie (...) w W. od 3 września 1963 r. do 12 grudnia 1966 r. oraz od 13 listopada 1967 r. do 31 maja 1979 r. oraz w Zakładach (...) w W. od 8 lutego 1967 r. do 27 października 1967 r. Łączny okres zatrudnienia w powyższych zakładach pracy wynosi 15 lat, 6 miesięcy i 15 dni, co znalazło odzwierciedlenie w ustaleniach dokonanych przez organ rentowy na tle skarżonej decyzji. Wymaga przy tym zaznaczenia, że powyższe okresy zatrudnienia odwołującego były jedynymi udowodnionymi okresami składkowymi, jakie dało się uwzględnić przy ustaleniu prawa odwołującego
do emerytury. Sąd miał przy tym na uwadze treść załączników do wniosku o emeryturę, w którym odwołujący dokonując samodzielnego obliczenia stażu pracy uwzględnia dodatkowo okres wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym i podlegania ubezpieczeniom rolniczym od 1 czerwca 1979 r. do 30 września 1999 r. Okres ten nie mógł jednak zostać uwzględniony. W tym zakresie organ rentowy prawidłowo powołał się na treść art. 10 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej. Zgodnie z treścią tego przepisu, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również m. in. okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe; okresów tych nie uwzględnia się, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Taka też sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem jak wynika z decyzji Prezesa KRUS z 4 lutego 2014 r. znak: (...) oraz pisma KRUS z 31 sierpnia 2015 r., okres podlegania przez odwołującego ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1 czerwca 1979 r. do 30 czerwca 1999 r. został uwzględniony przy ustaleniu prawa odwołującego do emerytury rolniczej. W konsekwencji powyższego wspomniany wyżej okres nie mógł zostać uwzględniony przy ustalaniu emerytury z systemu powszechnego.

W odniesieniu natomiast do powoływanej przez odwołującego kwestii nieuwzględnienia przez organ rentowy jego stażu pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że okoliczność ta nie miała znaczenia z perspektywy ustalenia jego prawa do emerytury na zasadach określonych w art. 27 i 28 ustawy emerytalnej. Na gruncie tych przepisów mowa bowiem jedynie o okresie składkowym. Wprawdzie z przedłożonych przez odwołującego dokumentów wynika, że zakład pracy potwierdził wykonywanie przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych podczas zatrudnienia w Hucie (...), jednakże okres ten mógł mieć potencjalne znaczenie jedynie z perspektywy świadczeń, których nabycie jest uzależnione od spełnienia wymogu legitymowania się stażem pracy w warunkach szczególnych. Do takich świadczeń niewątpliwie należy zaliczyć tzw. wcześniejszą emeryturę, której zasady przyznawania zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r.
nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien kumulatywnie:

1) posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2) wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3) osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4) być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach
(§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

Wymaga przy tym również zaznaczenia, że art. 184 ustawy emerytalnej przewiduje możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury jedynie
w stosunku do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. Wobec treści powyższych przepisów nawet gdyby przyjąć, że odwołujący jako osoba urodzona przed 31 grudnia 1948 r. mógł ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz że legitymował się odpowiednim stażem (co najmniej 15 lat) tego rodzaju pracy, to w obliczu wcześniej poczynionych rozważań należałoby stwierdzić, że nie spełniałby przesłanki posiadania 25-letniego okresu zatrudnienia., bowiem ani w toku postępowania przed organem rentowym, ani w toku postępowania odwoławczego odwołujący nie wykazał, że jego okres zatrudnienia – podlegający uwzględnieniu przy ustalaniu emerytury z zastrzeżeniem cytowanego wyżej art. 10 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej – przewyższa ustalony przez organ rentowy staż pracy w wymiarze 15 lat, 6 miesięcy i 15 dni.

Z racji powyższego Sąd pominął wniosek pełnomocnik odwołującego
o przeprowadzenie dowodu ze świadków W. W.
i W. S. na okoliczność charakteru wykonywanej pracy odwołującego w trakcie jego zatrudnienia w (...) w W.. Przeprowadzenie tych dowodów na wspomnianą wyżej okoliczność nie prowadziłoby bowiem
do wykazania faktów mających istotne znaczenie dla sprawy.

Mając zatem na względzie powołane wyżej okoliczności należało stwierdzić, że skarżona decyzja Zakład Ubezpieczeń Społecznych była zasadna. W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy prawidłowo zastosował przepisy ustawy emerytalnej, wobec czego brak było podstaw do zmiany skarżonej decyzji. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, o czym orzekł na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. zgodnie z pkt 1 wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu
z urzędu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

SSO Renata Gąsior

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE