Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 275/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 10 września 2020 r. sygn. akt III K 111/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca zaskarżył wyrok w całości.

Zarzucił mu rażącą obrazę prawa procesowego, a mianowicie:

I. art. 7 kpk polegającą na naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie za wiarygodne jedynie wyjaśnienia oskarżonej złożone dnia 25 i 26 września 2019 roku, a każdych późniejszych za niewiarygodne, podczas gdy jej wyjaśnienia powinny być analizowane w całościowo z uwzględnieniem tego, że dopiero z upływem czasu oskarżona była w stanie wskazać więcej szczegółów zdarzenia, gdy nie była już w szoku, ani pod wpływem alkoholu, co było wysoce prawdopodobne przy pierwszych dwóch

przesłuchaniach;

II. naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie, iż z opinii specjalistów medycyny sądowej jednoznacznie wynika, że obrażenia ciała jakich doznał pokrzywdzony są wynikiem zadania ciosu nożem z co najmniej średnią siłą, podczas gdy z ostatniej opinii uzupełniającej wynika, że fakt doznania przez pokrzywdzonego głębokiej rany należy wiązać co najmniej z czynnym oporem trzymającej nóż kończyny górnej oskarżonej, której ręka nie cofnęła się pod naporem ciała pokrzywdzonego, co więc nie wyklucza wersji przedstawionej przez oskarżoną w późniejszych jej wyjaśnieniach, a mianowicie, iż nie zadała ona ciosu celowo, a obrażenia powstały na skutek nadziania się pokrzywdzonego na nóż, który, co należy podkreślić stojąc w odległości około 1 metra, w chwili zdarzenia miał prawie 4 promile alkoholu we krwi, a co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych, że oskarżona działała z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia pokrzywdzonego;

III. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnej interpretacji zachowania i zamiaru, którym kierowała się oskarżona, poprzez błędne przyjęcie, że brak przygotowania, brak planowania, brak przemyślenia swojego zachowania, a następnie chęć udzielenia pomocy, tamowanie rany oraz wezwanie pogotowia, świadczy o tym, że oskarżona działała z zamiarem bezpośrednim, a nie jak na to wskazuje zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia;

IV. rażącą obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 5 §2 k.p.k., poprzez nierozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonej, podczas gdy materiał dowodowy pozwala w sposób jednoznaczny stwierdzić, iż oskarżona niecelowo ugodziła nożem pokrzywdzonego, że był to nieszczęśliwy wypadek spowodowany awanturą, bez wcześniejszego planowania;

Ponadto, z dalece posuniętej ostrożności procesowej, na wypadek, gdyby Sąd II instancji nie podzielił powyższych zarzutów, dodatkowo zarzucił rażącą niewspółmierność kary w wymiarze 15 lat pozbawienia wolności za czyn z art. 148§1 kk, podczas gdy analiza okoliczności popełnienia przestępstwa, prowokacyjne zachowanie pokrzywdzonego, jego stan upojenia alkoholowego, a także zachowanie się oskarżonej po popełnieniu zarzucanego jej czynu próbowanie udzielenia jemu pomocy, przemawia za orzeczeniem kary łagodniejszej.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Pierwszy zarzut obrońcy nie zasługuje na uwzględnienie już chociażby z tego powodu, iż nie do przyjęcia jest założenie poczynione przy jego podnoszeniu przez obrońcę, iż podczas przesłuchań przeprowadzonych w dniach 25 i 26.09.2019r. oskarżona był a w szoku czy jeszcze pod wpływem alkoholu. Wskazać należy, iż do zdarzenia doszło 24.09.2019r. przed 13.35, o której to godzinie oskarżona została zatrzymana. Przesłuchanie przez policjanta nastąpiło po upływie doby, natomiast przez prokuratora kolejnego dnia po godz. 9, zaś przed sądem po upływie 2 dób od zdarzenia. O ile jeszcze można by zastanawiać się czy niebawem po 24 godzinach przy ponad 3 promilach alkoholu we krwi, a więc podczas przesłuchania przez policjanta, oskarżona mogła jeszcze być pod nieznacznym wpływem alkoholu, to już taki stan należy wykluczyć podczas przesłuchania przed prokuratorem i przed sądem, a przecież oskarżona na drugim i trzecim przesłuchaniu przyznawała się do winy i potwierdzała, iż zadała cios G. M., a więc wyjaśniała tak, jak przed policjantem. Zatem wykluczyć należy, iż wtedy, a więc w drugiej dobie od zdarzenia była w szoku i jeszcze pod działaniem alkoholu i to miało wpływ na treść jej wyjaśnień. Zresztą, gdyby osoby przesłuchujące, a więc sędzia, prokurator, a i policjant takie spostrzeżenia mieli, wówczas nie przeprowadzaliby z nią czynności procesowych, nie przesłuchiwaliby podejrzanej.

Analiza treści uzasadnienia Sądu pierwszej instancji podważa stwierdzenia skarżącego o tym, iż organ orzekający nie dokonał całościowej oceny wyjaśnień oskarżonej. Do każdych z nich się odniósł wskazując, którym daje wiarę, dlaczego tak je ocenia i z jakich powodów pozostałe wypowiedzi odrzucił z powodu ich nieprawdziwości. Poczyniona przez Sąd Okręgowy weryfikacja wyjaśnień oskarżonej spełnia wszystkie wymogi swobodnej oceny dowodów, o jakiej stanowi art. 7 kpk, gdyż w szczególności, zgodnie z wymogami wypracowanymi przez orzecznictwo, przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, pozostaje zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (zob. pod. ostatnio SA w Warszawie w wyroku z 2020.06.22 II AKa 62/2020 LEX nr 3036529). Ponadto, jak podkreśla się też w judykaturze, odrzucenie przez sąd jednych dowodów, przy jednoczesnym uwzględnieniu innych dowodów, stanowi uprawnienie sądu dokonującego ustaleń faktycznych z pełnym uwzględnieniem zasady swobodnej oceny dowodów i nie może być uznane za przejaw złamania zasady obiektywizmu czy art. 5§2 kpk, a więc tłumaczenia wątpliwości na niekorzyść oskarżonej. Również odmówienie wiary zeznaniom określonych świadków, czy też wyjaśnieniom oskarżonego, podobnie jak podzielenie stanowiska określonych biegłych, nie może być utożsamiane z pominięciem okoliczności, których te dowody dotyczą i nie jest wyrazem złamania zasady bezstronności sądu (tak SN w postanow. Z 2020.03.04 IV KK 7/2020 LEX nr 3122710).

Nie sposób też podzielić stanowisko skarżącego, iż z biegiem czasu oskarżona była w stanie wskazać więcej szczegółów, bo przecież z upływem czasu i w wyniku procesów pamięciowych szczegóły ulatują z pamięci. Zatem takie tłumaczenie oskarżonej i powoływanie się na szok czy wpływ alkoholu podczas pierwszych wyjaśnień, to realizacja linii obrony zmierzająca do uniknięcia bądź złagodzenia odpowiedzialności karnej, a wysłowiona argumentacja skarżącego jako twierdzenia nie do przyjęcia. Ostatnie wyjaśnienia oskarżonej ze śledztwa i depozycje z rozprawy nie są ani szczegółowe, ani bardziej precyzyjne od tych pierwszych i na dodatek są sprzeczne z opinią biegłych.

Nie do przyjęcia są też wywody obrońcy o tym, iż wersja oskarżonej o nadzianiu się na nóż przez G. M. znajduje potwierdzenie w opinii biegłych. Biegli teoretycznie nie wykluczają wersji, iż oskarżony mógł się nadziać na nóż trzymany przez oskarżoną, ale dodają też, iż ze strony oskarżonej musiałby wystąpić czynny opór trzymającej nóż oskarżonej. A takie zachowanie oskarżonej, co skarżący przemilcza, a więc trzymanie sztywno ręki, bądź jej oparcie np. o ścianę, podłogę, gdy napierało na nią ciało pokrzywdzonego, to przecież działanie uzależnione od woli oskarżonej, a więc świadome, a nie nieświadome. Zatem nie sposób mówić przy zachowaniu oskarżonej o nieszczęśliwym wypadku. Zresztą biegli w ostatniej opinii dokładnie przeanalizowali wszystkie wyjaśnienia oskarżonej i wyraźnie stwierdzili, iż podtrzymują swoje wcześniejsze wypowiedzi, a w tych zaś konstatowali, iż to pierwsze wyjaśnienia oskarżonej odpowiadają patomechanizmowi urazu doznanego przez G. M.. Zatem w tym zakresie nie sposób przyjąć za skarżącym, iż występują nieusuwalne wątpliwości przemawiające za zastosowaniem art. 5§2 kpk i ostatecznym ustaleniem, iż doszło jedynie do nieszczęśliwego wypadku wskazującego na brak podstaw do pociągnięcia oskarżonej do odpowiedzialności karnej.

Podzielić należało częściowo uwagi obrońcy dotyczące ustaleń odnoszących się do zamiaru przestępnego. Nie sposób przyjąć, bo okoliczności tak przedmiotowe, jak i podmiotowe za tym nie przemawiają, iżby oskarżona chciała pozbawić życia swojego partnera. Wprawdzie wcześniej pomiędzy nimi dochodziło do konfliktów, ale nie miały one takiego poważnego charakteru, który uzasadniałby przyjęcie „chęci” pozbawienia życia G. M.. Tylko raz oskarżona miała użyć bagnetu, ale i niegroźnie zranić partnera, który nie zgłaszał zdarzenia na policję. Po kłótniach, w których nie było gróźb czy intensywniejszej przemocy, szybko się godzili i byli za sobą. Tak więc tło konfliktu, stosunki między partnerami uzasadniają stwierdzenie, że zamiar przestępny oskarżonej to zamiar nagły i raczej skierowany na wyładowanie złości i dokuczenie za zarzuty o za gorącą zupę niż zamysł pozbawienia życia, bo ku takiemu nie ma racjonalnych podstaw. Nie ma też przesłanek, aby wykazać zamiar bezpośredni odwołując się do nieuchronności skutku w postaci śmierci, który oskarżona musiałaby sobie uświadamiać. O uświadamianej przez oskarżoną nieuchronności skutku przy realizacji akcji przestępczej nie może być mowy i z tego powodu, że trudno założyć, iż P. D. (1) mierzyła ciosem prosto w serce i ostrze trafiło tam, gdzie chciała. Doświadczenie orzecznicze jednoznacznie przemawia za tym, iż to, gdzie dokładnie i ostatecznie trafi nóż jest „nieprzewidywalne” i wielokrotnie wynikiem „przypadku”. Niewątpliwym jest, i na co zwraca się uwagę w orzecznictwie i piśmiennictwie (zob. np. Andrzej Zoll, Tytuł: Komentarz do art. 9 Kodeksu karnego Stan prawny: 2016.08.01 LEX Omega), iż sprawca działając w taki sposób, jak oskarżona uświadamia sobie wysoki stopień prawdopodobieństwa nastąpienia takiego skutku, a więc zamiar wynikowy występuje w sąsiedztwie sytuacji zaliczanej do zamiaru bezpośredniego, w której sprawca ma pewność popełnienia czynu zabronionego i podejmuje decyzję zachowania się. Ale przecież, odwołując się do doświadczenia orzeczniczego i życiowego, nie można niewątpliwie przyjąć pewności nastąpienia skutku śmiertelnego, w każdym podobnym zdarzeniu, bo tak przecież nie jest. Natomiast, jako w pełni uzasadnione, należy przyjąć założenie, biorąc pod uwagę rozwój intelektualny oskarżonej, doświadczenie życiowe, ect., iż P. D. (1) przewidywała i godziła się na taki skutek, jaki nastąpił, kiedy uderzała nożem w klatkę piersiową G. M..

Zauważyć należy, iż dla przyjęcia umyślności przy pewnych typach czynów zabronionych nie wymaga się dokładnego wyobrażenia sobie skutków, do których sprawca, podejmując decyzję określonego zachowania się, zmierza. Sąd Apelacyjny w Katowicach np. w wyroku z dnia 8 lutego 2001 r., II AKa 36/01, Prok. i Pr.-wkł. 2002, nr 3, poz. 15 stwierdza, iż: "Przy umyślnych uszkodzeniach ciała przyjmuje się tak zwany zamiar ogólny, który obejmuje faktycznie powstałe następstwa zadanych umyślnie obrażeń, zakłada się bowiem, że sprawca nie mógł mieć świadomości dokładnego obrazu wszystkich następstw swego działania, ale działał ze świadomością możliwości powstania daleko sięgającej krzywdy, biorąc pod uwagę rodzaj użytego narzędzia, liczbę i siłę uderzeń, odporność ofiary itp." Taki sam pogląd wyraził SA w Katowicach w wyroku z dnia 23 stycznia 1997 r., II AKa 283/96, Prok. i Pr.-wkł. 1998, nr 5, poz. 19 (zob. też G. Rejman (w:) E. Bieńkowska, B. Kunicka-Michalska, G. Rejman (red.), J. Wojciechowska, Kodeks karny komentarz, s. 438). Gdy zaś chodzi o świadomość konieczności realizacji znamion czynu, to trafnie ujął tę kwestię SA we Wrocławiu w wyroku z dnia 25 maja 1995 r., II AKr 145/95, OSA 1995, z. 6, poz. 31, stwierdzając: "Ustalenie, że sprawca czynu ma świadomość konieczności (a nie tylko możliwości) urzeczywistnienia znamion czynu zabronionego, przesądza wolę realizacji tych znamion i tym samym zamiar bezpośredni. Ale, aby stwierdzić, że tak jest, nie wystarczy odwołać się tylko do samej obiektywnej konieczności skutku, lecz nieodzowne jest ocenić także samego sprawcę, jego intelekt i właściwe jemu psychofizyczne zdolności do oceny sytuacji oraz kojarzenia i przewidywania określonych skutków ludzkiego zachowania się". Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, w tym zwłaszcza stosunki panujące pomiędzy oskarżoną i jej partnerem, jednokrotność ciosu, zachowanie po zadanym urazie nie uzasadniają, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przyjęcia „chęci” pozbawienia życia G. M., jak również i konieczności nastąpienia takiego skutku. Zauważyć też należy, iż przyjęcie zamiaru musi opierać się na pewnym ustaleniu, że określony skutek był rzeczywiście wyobrażony przez konkretnego sprawcę i akceptowany, a nie jedynie możliwy do wyobrażenia" (zob. tak wyrok SA w Katowicach z dnia 13 stycznia 2011 r., II AKa 451/10, LEX nr 785464). Świadomość możliwości zrealizowania znamion czynu zabronionego, a nie możliwość świadomości takiej realizacji, jest warunkiem przyjęcia zamiaru wynikowego. Trafnie znaczenie strony intelektualnej dla ustalenia zamiaru ujął SN w wyroku z dnia 6 marca 2008 r., III KK 456/07, Prok. i Pr.-wkł. 2008, nr 7-8, poz. 1: "Rozważanie kwestii psychicznego stosunku sprawcy do możliwości wystąpienia skutku (...) ma sens jedynie wówczas, gdy sprawca uświadamia sobie możliwość zaistnienia tego skutku. Niewątpliwym jest, iż oskarżona nie konieczność, ale możliwość nastąpienia skutku, przewidywała. Podkreślić należy, w opozycji do twierdzeń obrońcy, iż kwestia ewentualnego godzenia się sprawcy na określony skutek jest, z przyczyn oczywistych, zagadnieniem wtórnym w stosunku do poprzedzającego je przewidywania skutku. Nie można przesądzać, że sprawca godził się na określone konsekwencje swojego działania, skoro mógł go nie przewidywać". W stosunku do oskarżonej przewidywanie nastąpienia skutku w postaci pozbawienia życia G. M. po podjętym sposobie działania (strona przedmiotowa: użyte narzędzie, siła ciosu, okolice urazu, zagrożenie dla życia) jest oczywiste, dlatego zgłoszoną przez obrońcę propozycję innej oceny prawnej czynu, jako przestępstwa z art. 156§1 kk należy odrzucić.

Odrzucić należało również tę cześć argumentacji omawianego zarzutu, która odwoływała się do wersji z nadzianiem się na nóż przez G. M. i do tego, że stopień nietrzeźwości oskarżonej zaburzył jej zdolność do postrzegania rzeczywistości i stabilność fizyczną. Zachowanie oskarżonej po zadaniu ciosu nie wskazuje, aby do takich zjawisk u oskarżonej doszło. Zmiana postaci zamiaru przestępnego na „łagodniejszy”, do tego jego nagłość, brak przemyślenia, niemal natychmiastowe przystąpienie do ratowania pokrzywdzonego, sprowokowanie przez G. M. takiego zachowania oskarżonej, przemawiają za uznaniem, iż kara wymierzona oskarżonej jest za surowa. Gdy uwzględnimy jeszcze przyznanie się na pierwszym etapie postępowania przygotowawczego do czynu i złożenie wyjaśnień, które pomogły sądowi w czynieniu ustaleń faktycznych, to dochodzimy do wniosku, iż wymierzona oskarżonej kara 15 lat pozbawienia wolności jest za surowa. Właściwości i warunki osobiste oskarżonej nie charakteryzują jej pozytywnie, aczkolwiek z pola widzenia nie można tracić przeproszenia i skruchy wyrażonej wobec matki G. M., podjętej próby ratowania G. M.. Wskazane okoliczności przemawiają za tym, aby wymierzyć oskarżonej karę 12 lat pozbawienia wolności, która, łącznie z pozostałymi orzeczonymi środkami karnymi spełnia wszystkie cele i dyrektywy kary, i taką też orzekł Sąd Apelacyjny.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę kwalifikacji prawnej czynu poprzez wyeliminowanie z podstawy prawnej skazania art. 148§1 kk i ocenę zachowania oskarżonej pod kątem znamion przestępstwa z art. 156§1 kk i wymierzenie na tej podstawie prawnej adekwatnej kary pozbawienia wolności w dolnej granicy zagrożenia, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek obrońcy nie zasługiwał na uwzględnienie. Rozważania poczynione wyżej, a w szczególności zmiana ustaleń co do postaci zamiaru, prowadzą bowiem do konstatacji, iż nie ma podstaw prawnych do zmiany kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonej. Czyn ten pozostaje nadal zabójstwem z art. 148§1 kk, tylko z innym zamiarem, bo ewentualnym. Są wystarczające podstawy do uznania, iż oskarżona godziła się na śmierć G. M.. Podkreślić bowiem trzeba, iż o owym godzeniu należy wnioskować nie tylko z zachowania po czynie, jak stara się to wykazać obrońca, ale także i przede wszystkim z przesłanek zaistniałych przed i w czasie realizacji działania przestępnego. Okoliczności przedmiotowe czynu, a w szczególności użyte narzędzie, miejsce zadania ciosu, siła uderzenia i wywołane skutki jednoznacznie przemawiają za tym, iż oskarżona przewidywała, jak „każdy przeciętny obywatel”, że uderzając nożem w klatkę piersiową istnieje wysokie prawdopodobieństwo spowodowania śmierci u ofiary, uzasadniające właśnie przyjęcie zamiaru ewentualnego pozbawienia życia. Czynności udzielania pomocy ofierze podjęte zostały przez oskarżoną przecież dopiero po zadaniu ciosu, po realizacji akcji przestępczej i należy je potraktować jako wynik refleksji nad tym co zrobiła. Jednakże nie sposób uznać podjętych czynności jako czynnego żalu, skoro oskarżona zaraz po czynie rozmawiając z matką G. M. - R. M. wyparła się sprawstwa i twierdziła, a nawet przysięgała, że to nie ona (zeznania świadka R. M. k. 12). Tak samo miała powiedzieć do policjantów dodając, że on sam sobie to zrobił. Zatem nie ma podstaw do przyjęcia, iż oskarżona swoim zamiarem obejmowała tylko spowodowanie ciężkich obrażeń ciała, o jakich stanowi art. 156§1 kk. Zmiana ustaleń co do zamiaru przestępnego oraz ponowne rozważenie wszystkich okoliczności istotnych dla wymiaru kary doprowadziło Sąd Apelacyjny do konstatacji, iż sankcją uwzględniającą wszystkie zasady i dyrektywy będzie kara 12 lat pozbawienia wolności łącznie z pozostałymi rozstrzygnięciami z wyroku Sądu Okręgowego.

Możliwość reformacji zaskarżonego wyroku, przy braku podstaw z art. 437§2 kpk do jego uchylenia żądanie obrońcy dotyczące wydania orzeczenia kasatoryjnego należało uznać za oczywiście bezzasadne.

3.2.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej kary.

Zarzucił mu rażącą niewspółmierność kary pozbawienia wolności, wynikającą z przyznania zbyt dużej wagi okolicznościom łagodzącym, w tym uznaniu za takie okoliczności kwestii o charakterze drugorzędnym, przy niedostatecznym uwzględnieniu okoliczności obciążających, zwłaszcza wyjątkowo wysokiej społecznej szkodliwości, czynu, celów zapobiegawczych i wychowawczych kary wymierzonej względem oskarżonej, celów w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, co skutkowało wymierzeniem oskarżonej niewspółmiernie łagodnej kary 15 lat pozbawienia wolności za zbrodnię zabójstwa, podczas gdy karą adekwatną do stopnia społecznej szkodliwości czynu i winy byłaby kara 25 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut nadmiernej łagodności kary nie zasługuje na uwzględnienie. Argumentacja prokuratora dotycząca niedocenienia okoliczności obciążających, a zwłaszcza społecznej szkodliwości czynu stała się jeszcze mniej wyrazista zważywszy na zmianę ustaleń faktycznych Sądu Apelacyjnego co do zamiaru, na „łagodniejszy”. Nie sposób w okolicznościach niniejszej sprawy twierdzić o wyjątkowo wysokiej społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonej, tak w aspekcie znamion strony podmiotowej jak i przedmiotowej. O stronie podmiotowej Sąd odwoławczy szeroko wypowiedział się przy omawianiu apelacji obrońcy. Oczywiście nie zawsze zamiar ewentualny, z punktu widzenia winy i społecznej szkodliwości czynu, powinien być oceniony jako mniej „groźny”. Ale, jak wykazano to wyżej, skoro oskarżona swojego czynu nie planowała, działała nagle, pod wpływem krytycznych uwag, prowokacji G. M., zadała jeden cios i na tym jej agresja się zakończyła, po czym przystąpiła do udzielania mu pomocy, to nie ma podstaw do podzielenia stanowiska o bardzo wysokim stopniu winy i społecznej szkodliwości czynu uzasadniających wymierzenie kary 25 lat pozbawiania wolności. Jeśli nawet uwzględnimy ponoszony stan nietrzeźwości i nadużywanie alkoholu przez oskarżoną, to przecież są to okoliczności typowe dla czynów tego rodzaju.

Sąd Apelacyjny nie podziela argumentu prokuratora, iż Sąd Okręgowy zbytnio wyeksponował okoliczności łagodzące, a nie docenił okoliczności obciążających. Rzeczywiście opinia środowiskowa o oskarżonej jest ujemna, była karana. Oprócz uzależnienia od alkoholu, niepodejmowania pracy, pomimo braku ku temu przeszkód, oskarżona zaniedbywała także obowiązki rodzicielskie. Rzeczywiście wobec swojego partnera wielokrotnie była agresywna. Ale też i jej partner odwzajemniał się agresją przynajmniej słowną. Oczywiście przywołane informacje nie charakteryzują pozytywnie oskarżonej, a negatywnie, ale też nie sposób pominąć i tego, że przecież, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą jeszcze pod rządami poprzednich kodeksów karnych (zob. ostatnio tak SA w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 26.11.2020r. w sprawie II AKa 89/20 i przywołane tam orzecznictwo) z powyższych stwierdzeń nie można wyciągać dalej idących wniosków, np. co do bardzo dużego zagrożenia z jej strony dla innych, społeczeństwa, jako że przecież to jej agresywne i tak daleko idące zachowanie objęte osądem miało charakter incydentalny, bo wcześniej nie była karana za tego typu czyny, a i stopień wcześniejszej agresji nie był wysoki. Wywiad środowiskowy, aczkolwiek negatywny, nie potwierdza takich zagrożeń dla innych z jej strony. Te stwierdzenia prowadzą do innego wniosku, niż konkluduje prokurator, a mianowicie do stwierdzenia, iż brak jest podstaw, ze względu na właściwości i warunki osobiste oskarżonej, do sięgania po karę 25 lat pozbawienia wolności. Właściwe rozumienie funkcji eliminacyjnej kary sprowadza się przecież do zabezpieczenia społeczeństwa przed najgroźniejszymi przestępcami, których nie da się zresocjalizować. Do takich negatywnych wniosków powinna prowadzić w szczególności wielokrotna karalność i nieskuteczność wcześniejszej resocjalizacji w warunkach penitencjarnych, a przecież oskarżona w takiej sytuacji nie jest. Zdemoralizowanie w kontekście potrzeby orzeczenia kary 25 lat pozbawienia wolności należy odnosić przede wszystkim do sprawców wielokrotnie karanych, popełniających najgroźniejsze przestępstwa, a nie osób naruszających normy moralne, nadużywających alkoholu, nie pracujących, popełniających drobne przestępstwa. Osoby prowadzące taki tryb życia jak oskarżona niewątpliwie są uciążliwe dla innych i społeczeństwa, ale przecież nie stanowią dla niego takiego zagrożenia, jakie stwarzają sprawcy popełniający najcięższe przestępstwa, w stosunku do których powinny być orzekane kary eliminacyjne (zabezpieczające społeczeństwo), jaką jest też kara 25 lat pozbawienia wolności. Jeśli weźmiemy pod uwagę okoliczności przedmiotowe i podmiotowe czynu omówione wyżej, dotychczasową linię życiową oskarżonej i jej cechy osobowości, oraz to, iż jedynym zdarzeniem, w którym ujawniła się jej intensywniejsza agresja, i z którego można by wnioskować ewentualne o zagrożeniu dla społeczeństwa, był właśnie osądzony czyn, to nie sposób uznać, że tak względy na prewencję ogólną, jak i szczególną wymagają orzeczenia wobec oskarżonej kary 25 lat pozbawienia wolności. Wymierzanie kar zbyt surowych nie kształtuje w sposób właściwy świadomości prawnej społeczeństwa, natomiast sankcji wyważonych i sprawiedliwych - tak. Jak już wcześniej to zauważono czyn oskarżonej nie charakteryzuje się tak bardzo wysokim ujemnym ładunkiem społecznej szkodliwości, jak i winy, dalej sposób działania oskarżonej nie był przemyślany, premedytowany, planowany, okrutny, itd., a więc nie zwierał takich szczególnych cech, ustalenie których dawałoby podstawę do przyjęcia, iż oskarżona jest wysoce zdemoralizowana i stwarza tak duże zagrożenie dla społeczeństwa, że konieczne jest orzeczenie wobec niej kary 25 lat pozbawienia wolności. Ponadto, ważąc okoliczności obciążające i łagodzące w tej sprawie nie sposób uznać, iż te obciążające, tak zdecydowanie przeważają nad łagodzącymi i mają tak wysoce ujemny wydźwięk, że przemawiają za tym, iż kara 12 lat pozbawienia wolności jest do nich niewspółmierna. Podobnie stwierdził SA we Wrocławiu w wyroku z dnia 13 lutego 2019 r. II AKa 10/19 LEX nr 2637251, KZS 2019/6/56 zauważając, iż: „Kara 25 lat pozbawienia wolności ma w przeważającej mierze eliminacyjny charakter, dlatego powinna być stosowana jedynie za najcięższe przestępstwa o ogromnym ładunku społecznej szkodliwości, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad łagodzącymi, a stopień winy głęboko zdemoralizowanego sprawcy jest tak wysoki, że kara terminowego pozbawienia wolności nie spełniłaby stawianych przed nią celów indywidualno- i generalno-prewencyjnych. Dodać trzeba, iż zdemoralizowanie tenże sąd odnosi do osoby uprzednio wielokrotnie karalnej, powracającej do przestępstwa i po nieskutecznej resocjalizacji w warunkach izolacji penitencjarnej. Zatem względy na prewencję ogólną i szczególną, które przywołuje prokurator również nie przemawiają za orzeczeniem kary 25 lat pozbawienia wolności.

Zauważyć należy, iż zmiana ustaleń faktycznych dotyczących zamiaru częściowo zdezaktualizowała także argumentację Sądu pierwszej instancji w zakresie wymiaru kary. Ale nie sposób uznać, iż przy stanie faktycznym ustalonym przez Sąd Okręgowy tenże przy orzekaniu kary preferował bezpodstawnie okoliczności strony podmiotowej, które jeszcze uległy zmianie w postępowaniu odwoławczym na korzyść P. D. (1). Dalej, wbrew twierdzeniom skarżącego, z negowania sprawstwa przez oskarżoną nie można wyciągać niekorzystnych wniosków co do kary. Przeciwnie, w pierwszych wyjaśnieniach oskarżona dostarczyła istotnych okoliczności pozwalających na ustalenie przebiegu zdarzenia i przypisanie jej sprawstwa, a więc te wyjaśnienia działają przecież na jej korzyść. Prokurator przywołując liczne orzeczenia Sądu Najwyższego zarzuca Sądowi pierwszej instancji brak pogłębionej analizy wszystkich okoliczności strony przedmiotowej. Gdy tymczasem aktualne reguły sporządzania pisemnych motywów wyroków takich wymagań nie stawiają (zwięzłość uzasadnienia), a i przecież, jak wykazano to wyżej, okoliczności tej sprawy nie wymagały szerokiego rozpatrywania przesłanek przemawiających za wymierzeniem kary 25 lat pozbawienia wolności, bo takich podstaw nie było, nawet przy przyjęciu, iż oskarżona działała z zamiarem bezpośrednim pozbawienia wolności.

Wniosek

Oskarżyciel domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie orzeczonej względem oskarżonej w pkt I wyroku kary do 25 lat pozbawienia wolności, a w pozostałym zakresie o utrzymanie orzeczenia w mocy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek prokuratora jest bezzasadny co do zaostrzenia kary, bowiem, jak wykazano to wyżej, nie występują przesłanki wymagane przez orzecznictwo, uzasadniające wymierzenie tak surowej kary. W pozostałym zakresie, co utrzymania w mocy wyroku w pozostałej części słuszny, aczkolwiek oczywisty.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie było takich powodów.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Pozostałe ustalenia faktyczne, poza postacią zamiaru i karą, i inne rozstrzygnięcia zawarte w kontrolowanym wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Ustalenia faktyczne poza postacią zamiaru, były prawidłowe. Kwalifikacja prawna, pomimo zmiany ustaleń, jest prawidłowa. Należało złagodzić karę, jako, że zmiana rodzaju zamiaru na „łagodniejszy” spowodowała takąż ocenę stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu. Pozostałe rozstrzygnięcia prawidłowe.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zamiar przestępny i kara.

Zwięźle o powodach zmiany

Ustalenia faktyczne dotyczące zamiaru nie odpowiadały wynikom postępowania dowodowego, a ocena prawna strony podmiotowej nie uwzględniała ukształtowanych poglądów na tę kwestię w piśmiennictwie i orzecznictwie. Karę należało złagodzić ze względu na to, iż zamiar ewentualny i przesłanki tej sprawy przemawiające za jego przyjęciem, wskazują na niższy stopień winy i społecznej szkodliwości czynu niż przyjął to Sąd pierwszej instancji.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy.

5.3.1.4.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie było.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Ze względu na treść art. 636§1 k.p.k. w zw. z art. 627 kpk, jak również z uwagi na nieuwzględnienie apelacji prokuratora, Sąd Apelacyjny obciążył oskarżoną połową wydatków za postępowanie odwoławcze. Chociaż P. D. (1) wymierzono wieloletnią karę pozbawienia wolności, to przecież w zakładzie karnym może i powinna starać się o pracę celem spłacenia długów, a mianowicie środka karnego oraz kosztów sądowych. Jest osobą zdrową, zdolną do pracy, zatem powinna wykorzystać te możliwości do uregulowania należności będących następstwem popełnienia przestępstwa i orzeczonej za niego kary i innych obciążeń. Te same względy przemawiały za obciążeniem oskarżoną opłatą za obie instancje od kary, stosownie do treści art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (j.t. Dz.U. z 1983r. NR 49 poz. 223 ze zm.).

7.  PODPIS

del. SO Iwona Gdula SSA Stanisław Kucharczyk SSA Andrzej Olszewski

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina, kara.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie o karze

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana