UZASADNIENIE

wyroku z dnia 1 kwietnia 2014 roku

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2013 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N., w oparciu o art. 103-105, art. 127 oraz art. 138 -140, art. 141 ust.1 - 3 oraz art. 142-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 ze zm.), przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 roku w sprawie szczegółowych zasad zawieszenia lub z zmniejszenia emerytury i renty (Dz. U. nr 58, poz. 290 ze zm.) i ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009 roku, nr 205, poz. 1585 ze zm.), dokonał rozliczenia emerytury R. R. w związku z osiągniętym przychodem w 2012 roku. Organ rentowy wskazał, iż łączny przychód osiągnięty przez R. R. w 2012 roku wyniósł 37253,44 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku tj. 29772,30 zł, łącznie o kwotę 7 481,14 zł. Osiągnięty przez R. R. przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za w/w rok o kwotę maksymalnego zmniejszenia tj. o 4806,36 zł, w tym od 1 stycznia 2012 roku do dnia 29 lutego 2012 roku o 770, 26 zł ; od 1 marca 2012 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku o 4036, 10 zł. ZUS zaznaczył, iż świadczenie w w/w roku rozliczeniowym było wypłacone w pełnej wysokości. Po dokonaniu rozliczenia za 2012 r. organ rentowy ustalił, że R. R. pobrał nienależne świadczenie w kwocie 4 806,36 zł i zobowiązał go do zwrotu tej kwoty w terminie 1 miesiąca od daty doręczenia decyzji.

Powyższą decyzję zaskarżył R. R., zarzucając ZUS rozliczenie emerytury za 2012 rok w sposób dla niego niekorzystny. Wniósł o umożliwienie mu dokonania wpłaty na FUS zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 roku. W uzasadnieniu odwołania R. R. wskazał, że postępując zgodnie z informacją zawartą w zawiadomieniu o miesięcznym rozliczeniu emerytury z dnia 29 maja 2013 r. dostarczył oświadczenie wymienione w pkt III, po czym otrzymał sprzeczne informacje, że nadpłata została ujęta w rozliczeniu (pismo z dnia 17 lipca 2013 r.), a następnie, że jego rozliczenie nie przewiduje żadnej nadpłaty (pismo z dnia 12 sierpnia 2013 r.). W tej sytuacji ZUS powinien wyznaczyć termin wpłaty wyliczonej kwoty i wstrzymać się z wydaniem rażąco niekorzystnej decyzji. Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy ZUS do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że rozliczenie świadczenia było konsekwencją braku reakcji ze strony R. R. na doręczone mu w dniu 12 czerwca 2013 r. zawiadomienie organu rentowego z 29 maja 2013 r. o miesięcznym rozliczeniu emerytury w związku z przychodem uzyskanym w 2012 r. W zawiadomieniu tym wskazano, że w wypadku wpłaty na FUS kwoty 496,72 zł do dnia 8 lipca 2013 r. ZUS wyda decyzję rozliczającą emeryturę, w której ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 3191,92 zł. Natomiast w wypadku braku wpłaty na FUS w zakreślonym terminie zostanie wydana decyzja rozliczająca emeryturę, w której dokona rozliczenia rocznego i ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 4806,36 zł.

Bezspornym w sprawie było, że łączny przychód osiągnięty przez R. R. w 2012 roku wyniósł 37253,44 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku tj. 29772,30 zł, łącznie o kwotę 7 481,14 zł. Świadczenie w 2012 roku rozliczeniowym było wypłacone w pełnej wysokości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W piśmie z dnia 29 maja 2013 roku skierowanym do R. R. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. dokonał miesięcznego rozliczenia emerytury R. R. w związku z przychodem uzyskanym w poszczególnych miesiącach 2012 roku. Sporządzono zestawienie przedstawiające skutki osiągnięcia przychodu i nie dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS (różnica między uzyskanym przychodem a wyższą kwotą graniczną przychodu po pomniejszeniu o zaliczkę pobraną na podatek dochodowy i składkę na ubezpieczenie zdrowotne podlegającą odliczeniu od kwoty zaliczki). W pkt IV i V zawiadomienia pouczono R. R., że jeżeli dokona wpłaty kwoty 496,72 zł na FUS, Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 3191,92 zł, natomiast w przypadku nie dokonania wpłaty na FUS w terminie do 8 lipca 2013 roku Oddział ZUS wydał decyzję rozliczającą świadczenie, w której dokona rozliczenia rocznego i ustali nienależne pobrane świadczenia w kwocie 4806,36 zł. W powyższym zawiadomieniu umieszczono również pouczenia zatytułowane „informacje”. W pkt III ppkt 2 wskazano, że jeżeli w terminie ustalonym w zawiadomieniu nie zostanie dokonana dobrowolna wpłata na FUS albo nie wpłynie oświadczenie w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie potrącenia tej wpłaty z przysługującego wyrównania, Zakład przyjmie faktyczny przychód uzyskany w poszczególnych miesiącach roku kalendarzowego oraz wyda decyzję w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń.

( dowód: miesięczne rozliczenie emerytury z dnia 29.05. 2013 r. k. 6 akt ZUS)

W piśmie z dnia 7 lipca 2013 roku, które wpłynęło do ZUS w dniu 9 lipca 2013 roku, R. R. złożył oświadczenie, iż wyraża zgodę na potrącenie kwoty 496,72 zł tytułem wpłaty na FUS z przysługującego wyrównania. W odpowiedzi organ rentowy w piśmie z dnia 17 lipca 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. poinformował odwołującego, że nie może pozytywnie rozpatrzyć jego oświadczenia, ponieważ w zawiadomieniu o miesięcznym rozliczeniu emerytury z dnia 29 maja 2013 roku naliczona została nadpłata z tytułu rozliczenia zawieszalności za 2012 rok w kwocie 3191,92 zł w przypadku wpłaty na FUS kwoty 496,72 zł. Natomiast, jeżeli odwołujący nie dokona wpłaty, która wynosi 496,72 zł do 1 sierpnia 2013 roku, zostanie wydana decyzję na kwotę 4 806,36 zł z tytułu nienależnie pobranego świadczenia za 2012 rok. ZUS poinformował, iż oczekuje 14 dni na dokonanie wpłaty na FUS kwoty 496,72 zł. Powyższe pismo zostało doręczone R. R. w dniu 22 lipca 2013 r.

W piśmie z dnia 1 sierpnia 2013 roku (nadanym w urzędzie pocztowym w dniu 2 sierpnia 2013 r.), które wpłynęło do ZUS 6 sierpnia 2013 r., R. R. zarzucił, iż błędne jest twierdzenie, że nadpłata została naliczona w zawiadomieniu o miesięcznym rozliczeniu emerytury z dnia 29 maja 2013 roku. Stwierdził, iż kwoty maksymalnego zmniejszenia zostały pomniejszone nie o należną nadpłatę, lecz zostały sproratyzowane z powodu pobierania emerytury proporcjonalnej. Wskazał, iż należna nadpłata nie została naliczona, dlatego ponowił prośbę zawartą w oświadczeniu z dnia 7 lipca 2013 r. W dniu 7 sierpnia 2013 r. ZUS wydał decyzję zobowiązującą R. R. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 4806,36 zł. Następnie w piśmie z dnia 12 sierpnia 2013 roku skierowanym do odwołującego wyjaśnił, iż termin dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS upłynął w dniu 8 lipca 2013 roku oraz że rozliczenie świadczenia za 2012 r. nie przewiduje żadnego zwrotu świadczenia na jego rzecz, z którego ZUS mógłby dokonać potrącenia, o którym odwołujący pisze w piśmie z dnia 7 lipca 2013 roku.

( dowód: pismo R. R. z dnia 7.07.2013 r. k. 8 akt ZUS, pismo ZUS z dnia 17.07.2013 r., k. 11 akt ZUS, dowód doręczenia pisma k. 21 akt ZUS, pismo R. R. z dnia 1.08.2013 r. k. 18 akt ZUS, pismo ZUS z dnia 12.08.2013 r. k. 20 akt ZUS).

W toku postępowania sądowego odwołujący wpłacił na FUS kwotę 496,72 zł.

( dowód: dowód wpłaty 496,72 zł k. 32)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zalegających w aktach organu rentowego, której autentyczności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała w toku postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie R. R., wnoszącego o zastosowanie korzystniejszego wariantu rozliczenia emerytury za 2012 r., zasługuje na uwzględnienie,

Zgodnie art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440), prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106. W myśl art. 104 ust. 1 cyt. ustawy, prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6.

Odwołujący, co do zasady nie kwestionował obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, a tylko wnosił o umożliwienie mu dobrowolnej wpłaty na FUS wskazanej przez ZUS kwoty i ustalenie niższej kwoty świadczenia do zwrotu. Możliwość taką przewidują bowiem przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 roku w sprawie szczegółowych zasad zawieszenia lub z zmniejszenia emerytury i renty (Dz. U. nr 58, poz. 290 ze zm.), a konkretnie § 9 ust 1, stanowiący, iż organ rentowy po ustaleniu, że łączna kwota dochodu emeryta lub rencisty przewyższyła w danym roku kalendarzowym kwotę graniczną dochodu o kwotę niższą niż kwota nienależnie pobranych świadczeń, informuje emeryta (rencistę) o możliwości uniknięcia zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń w razie przekazania na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego kwoty równej kwocie tego przekroczenia, pomniejszonej o kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy i wyznacza termin jej zwrotu. Jeżeli emeryt (rencista) nie dokonał wpłaty, o której mowa w ust.1, w określonym terminie, organ rentowy dochodzi zwrotu świadczeń na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin albo w przepisach odrębnych (ust. 2).

W ocenie Sądu decyzja z dnia 7 sierpnia 2013 r. została wydana przedwcześnie, bez jasnego i w pełni zrozumiałego dla odwołującego się pouczenia dot. dobrowolnej wpłaty na FUS kwoty 496,72 zł, pomimo, że odwołujący od początku deklarował chęć skorzystania z korzystniejszego wariantu rozliczenia emerytury (co zresztą przyznał ZUS w odpowiedzi na odwołanie). Treść pism wymienianych w toku postępowania administracyjnego, a także pisma składane przez odwołującego się w toku postępowania sądowego wskazują jednoznacznie, iż odwołujący mylnie zinterpretował kierowane do niego pouczenia i wyjaśnienia. Właśnie to było powodem nie dokonania wpłaty w pierwotnie wyznaczonym terminie do dnia 8 lipca 2013 r., a później w terminie do 14 dni od otrzymania pisma z dnia 17 lipca 2013 r. Należy wskazać, że pouczenie zawarte w zawiadomieniu z dnia 29 maja 2013 r. (pkt III ppkt 2 informacji) zasugerowało odwołującemu, iż może on alternatywnie: albo dokonać dobrowolnej wpłaty na FUS, albo złożyć oświadczenia o wyrażeniu zgody na dokonanie potrącenia z kwoty przysługującego wyrównania. Stąd też odwołujący wyraził w piśmie z dnia 7 lipca 2013 r. zgodę na potrącenie kwoty 496,72 zł tytułem wpłaty na FUS z przysługującego wyrównania, uznając, że takie wyrównanie mu przysługuje. Pismo ZUS z dnia 17 lipca 2013 r., w ocenie Sądu, nie wyjaśniło odwołującemu jednoznacznie kwestii rozliczenia świadczenia; w piśmie tym zaznaczono, iż „naliczona została nadpłata z tytułu rozliczenia zawieszalności za 2012 r.”. Kolejne pismo odwołującego się skierowane do ZUS wskazuje, iż nadal miał on wątpliwości co do sposobu rozliczenia świadczenia – ponowił bowiem swą prośbę z dnia 7 lipca 2013 r. Mimo to organ rentowy wydał decyzję niekorzystną dla odwołującego się w dniu 7 sierpnia 2013 r., a dopiero w piśmie z dnia 12 sierpnia 2013 r. wskazał jednoznacznie, iż rozliczenie świadczenia za 2012 r. nie przewiduje na rzecz odwołującego żadnego zwrotu świadczenia, z którego ZUS mógłby dokonać potrącenia, o którym odwołujący pisze w piśmie z dnia 7 lipca 2013 roku. W ocenie Sądu pismo z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sposób czytelny i wyjaśniło odwołującemu się sporną kwestię i winno ono być przesłane R. R. z ostatecznym terminem do dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS przed wydaniem decyzji ustalającej wyższą kwotę świadczenia do zwrotu. Organ rentowy postąpił jednak odwrotnie: najpierw wydał niekorzystną decyzję, a dopiero później udzielił czytelnego już pouczenia. W tej sytuacji Sąd uznał, iż nie dokonanie przez odwołującego się wpłaty na FUS w zakreślonych przez ZUS terminach było spowodowane błędną interpretacją wysyłanych do odwołującego przez organ rentowy pouczeń, które dla laika mogły być niezrozumiałe oraz brakiem czytelnych i jasnych wyjaśnień ze strony organu rentowego. Zaznaczyć należy, iż odwołujący nie był bierny ( co świadczyłoby o braku chęci wpłaty na FUS), wręcz przeciwnie korespondował z ZUS-em w celu wyjaśnienia wątpliwości. Organ rentowy zaś miał obowiązek – przed wydaniem decyzji - dokładnie wyjaśnić odwołującemu kwestię rozliczenia świadczenia i udzielić mu wszelkich informacji, w związku z jego wątpliwościami. Takie ostateczne wyjaśnienie zawarto w piśmie z dnia 12 sierpnia 2013 r., co jednak miało miejsce już po wydaniu zaskarżonej decyzji. W tej sytuacji Sąd – uznając odwołanie za uzasadnione – zakreślił odwołującemu się w toku postępowania termin do dokonania dobrowolnej wpłaty kwoty 496,72 zł na FUS do 28 lutego 2014 r. Ponieważ w wyżej wymienionym terminie wpłata ta została dokonana, Sąd uznał, iż zachodzą podstawy do ustalenia, iż kwota nienależnie pobranych przez R. R. świadczeń w 2012 roku wynosi 3191,92 zł.

Biorąc podniesione okoliczności pod uwagę Sąd - na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE