UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.) przeliczył A. R. świadczenie emerytalne od dnia 1 kwietnia 2021 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury, stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek, zewidencjonowanych na koncie, z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 31936,45 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - 440000,39 zł, średnie dalsze trwanie życia - 226,00 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła 2088,22 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...).45 + (...),39) / 226,00 = 2088,22 zł.

Do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia, wynikające z tablicy trwania życia, obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla ubezpieczonej korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Emerytura z FUS po waloryzacji przysługiwała w kwocie od 01.03.2021 r.- 2585,60 zł.

Należność za okres od 01.04.2021 r. do 31.05.2021 r. w kwocie 147,78 zł wraz ze świadczeniem za czerwiec - 2585,60 zł po odliczeniu zaliczki na podatek, składki na ubezpieczenie zdrowotne, Zakład przekazał na rachunek w banku w kwocie 2278,38 zł.

(decyzja k. 153 - 155 akt ZUS, postanowienie k. 157 akt ZUS)

Od powyższej decyzji, A. R. odwołała się w dniu 6 lipca 2021 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o jej zmianę i wyrównanie świadczenia za lata wsteczne oraz jego wypłatę wraz z odsetkami. (odwołanie k. 3 – 3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. ZUS wskazał dodatkowo, że wniosek o przeliczenie świadczenia został złożony w kwietniu 2021 r. to przeliczenie zgodne z tym wnioskiem przysługuje od 01.04.2021r. Wyrównanie może zostać bowiem wypłacone dopiero od miesiąca złożenia wniosku.

(odpowiedź na odwołanie k. 14 – 14 verte)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

A. R. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 8 lipca 2005 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury z obniżonego wieku emerytalnego od dnia 20 czerwca 2005 r., to jest od osiągniecia wieku. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. lat 1970 – 1971, 1978 – 1981, 1983 – 1990, 1997 - 2002. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 73,95 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy 30 lat i 6 miesięcy okresów składkowych oraz 2 lata i 6 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 1075,94 zł miesięcznie brutto.

(decyzja k. 17 akt ZUS)

Decyzją z dnia 3 stycznia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ustalił wartość kapitału początkowego A. R.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 130.240,44 zł. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1980 r. do 31.12.1989 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 72,87 %.

(decyzja k. 11 - 12 akt kapitałowych ZUS)

W dniu 27.12.2012 r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego.

(wniosek k. 1 – 4 akt ZUS)

Decyzją z dnia 9 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił wartość kapitału początkowego A. R.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 139.018,44 zł.

(decyzja k. 37 – 38 akt kapitałowych ZUS)

Decyzją z dnia 01.02.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego od dnia 1.12.2012 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 31936,45 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - (...),94,39 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 233,00 miesięcy, wyliczona kwota emerytury - 2088,22 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:( (...).45 + (...),94,39) / 233,00 = 1928,70 zł.

Do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

(decyzja k. 25 – 26)

Decyzją z dnia 3 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił wartość kapitału początkowego A. R.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 146.527,81 zł.

(decyzja k. 137 – 138 akt ZUS)

W dniu 30 kwietnia 2021 r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia.

(wniosek k. 1 – 2 verte, akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.) przeliczył A. R. świadczenie emerytalne od dnia 1 kwietnia 2021 r., to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 31936,45 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - 440000,39 zł, średnie dalsze trwanie życia - 226,00 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wyniosła 2088,22 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...).45 + (...),39) / 226,00 = 2088,22 zł.

Do obliczenia emerytury, przyjęto średnie dalsze trwanie życia, wynikające z tablicy trwania życia, obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla ubezpieczonej korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia, ustalone na podstawie tablicy trwania życia, obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Emerytura z FUS po waloryzacji przysługiwała w kwocie od 01.03.2021 r.- 2585,60 zł.

(decyzja k. 153 - 155 akt ZUS, postanowienie k. 157 akt ZUS )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego, zebranego w sprawie, w szczególności, o załączone do akt sprawy akta emerytalno - rentowe dotyczące A. R.. Zebrane dokumenty nie nasuwają wątpliwości i pozwalają, tym samym, na wydanie rozstrzygnięcia.

Należy, w tym miejscu, podkreślić z całą stanowczością, iż powyższy stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w całości bezsporny, natomiast strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej, zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, odwołanie A. R. nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148¹k.p.c., zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie, strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione. ( tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17). Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości. ( por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17)

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy podkreślić trzeba, że spór sprowadzał się do ustalenia, czy w sytuacji wnioskodawczyni przysługuje prawo do wyrównania wysokości świadczenia emerytalnego za okres wsteczny i tylko to zagadnienie było przedmiotem oceny Sądu.

Stosownie do treści art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.) postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń, powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. (ust. 5)

Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak, niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wykładnia gramatyczna art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jest podstawowym stosowanym w pierwszej kolejności rodzajem wykładni. Sąd Najwyższy podkreślił, iż badając cel, jaki przyświecał ustawodawcy przy formułowaniu zasady, że świadczenia wypłaca się od miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o świadczenie (art. 129 ust. 1 in fine oraz ust. 2 ustawy), należy stwierdzić, że decydującą rolę przypisano woli uprawnionego, który - mimo spełnienia przesłanek do otrzymania prawa do świadczenia - nie musi z tego prawa korzystać od chwili spełnienia przesłanek do otrzymania świadczenia. Konsekwencją autonomii woli uprawnionego jest to, że chwila wyrażenia przez niego na zewnątrz (w stosunku do organu rentowego) zamiaru pobierania świadczenia determinuje powstanie obowiązku jego wypłaty. (por. uchwała SN z dnia 5 października 2006 roku sygn. akt I UK 117/06, opubl. L.)

Wskazany przepis art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyraża zasadę, zgodnie z którą początkowa data wypłaty świadczenia uzależniona jest od daty złożenia wniosku o to świadczenie (wyrok SN z 10 lutego 2012 r., sygn. akt II UK 146/11, OSNP rok 2012, nr 1-2, poz. 17). W tym kontekście nie ma znaczenia fakt, że prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego powstaje z mocy prawa, zaś decyzja organu rentowego ma charakter jedynie deklaratoryjny - zaistnienie przesłanek uzasadniających przyznanie prawa do świadczenia nie stanowi jeszcze podstawy do wypłaty świadczenia. Konsekwencją jest to, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek ustalenia prawa do świadczenia, a następnie jego wypłaty. O ile prawo do świadczenia z ubezpieczeń społecznych nie ulega przedawnieniu (w tym znaczeniu, że można o nie wystąpić w dowolnym terminie i zostaną wypłacone po ustaleniu prawa do nich), o tyle nie można skutecznie żądać wypłaty świadczenia za okres po nabyciu do niego prawa a przed wystąpieniem z wnioskiem (M. Bartnicki, w: K. Antonów (red.), Bartnicki, Suchacki, ustawa, s. 552).

Ustawodawca nie przewidział możliwości domagania się wypłaty świadczenia od daty jego nabycia do chwili złożenia wniosku. Świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Nie wypłaca się świadczeń z wyrównaniem za czas od nabycia do nich prawa in abstracto, bez względu na to, czy niezłożenie wniosku spowodowane było brakiem staranności w prowadzeniu własnych spraw, czy też innymi okolicznościami, w tym brakiem wiedzy. ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 października 2017 r. III AUa 1642/16 LEX nr 2409339)

W tym stanie rzeczy, mając na względzie powyższe uregulowania, brak było jakichkolwiek podstaw prawnych do wyrównania wysokości świadczenia emerytalnego A. R. z zastosowaniem średniego trwania życia - ustalonego na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, za okres wsteczny, tj. przed dniem 1 kwietnia 2021 r.

Jak bezsprzecznie ustalono decyzją z dnia 01.02.2013r. A. R. zostało przyznane prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, na podstawie w szczególności obowiązującego wówczas art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę - 233 miesiące, ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Podkreślić, w tym miejscu, należy, że w myśl art. 26 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 38), która weszła w życie 1.10.2017 r.: jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Dopiero w dniu 30 kwietnia 2021 r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego w oparciu o art. 26 ust. 6 w brzmieniu nadanym na mocy ustawy z dnia 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, tj. z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia.

W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że brak dołożenia należytej staranności w zakresie złożenia wniosku o przeliczenia świadczenia we wcześniejszej dacie, obciąża samą ubezpieczoną A. R.. Wnioskodawczyni pomimo bowiem obowiązywania już od dnia 1.10.2017 r. zmienionego stanu prawnego, aż do 30 kwietnia 2021 r. nie złożyła stosownego wniosku. W tej sytuacji nie ma podstaw do uznania, że organ rentowy wprowadził wnioskodawczynię w błąd i podjęcia wypłaty świadczenia w nowej wysokości od daty wcześniejszej, niż wynikająca z regulacji art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Nadto nie jest możliwe w realiach niniejszej sprawy uwzględnienie roszczenia A. R. na innej podstawie, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest prawnie dopuszczalne stosowanie klauzul generalnych, którymi są w szczególności zasady współżycia społecznego. Zgodnie z poglądem judykatury „Do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.” „W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych, w odróżnieniu od przepisów prawa pracy (art. 300 k.p.), nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu cywilnego. ” (por. wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r. sygn. akt III UK 214/10 opubl. LEX 1095955, wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2010 r., sygn. akt III AUa 3616/09, opubl. LEX nr 785483 wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, opubl. LEX nr 585709, wyrok NSA w W. z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt I OSK 124/11, opubl. LEX 990161, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. akt III AUa 330/08, opubl. L.)

W związku z powyższym, brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącej. Organ rentowy prawidłowo odmówił A. R. prawa do wyrównania wysokości świadczenia emerytalnego, za okres wsteczny, tj. przed 1 kwietnia 2021 r.

Mając , zatem, na względzie wymienione wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy w Łodzi, na mocy art. 477¹⁴ § 1 kpc, oddalił odwołanie wnioskodawczyni, uznając je za niezasadne.

K.B

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE