UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 19 grudnia 2018 r. powódka T. P. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. kwoty 150.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z urazem jakiego doznała w dniu 22 września 2015 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, kwoty 511,89 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, kwoty 28.800,00 zł tytułem zwrotu kosztów opieki osób trzecich z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz renty na zwiększone potrzeby w kwocie 600,00 zł miesięcznie płatnej do 10 – go dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 1 października 2017 r. oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5.400,00 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł ewentualnie według spisu kosztów, jaki zostanie złożony na rozprawie.

(pozew- k.3-10)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

(odpowiedź na pozew- k.164-165)

Na rozprawach w dniach 1 lutego 2019 r., 15 marca 2019 r. i 17 maja 2019 r. powódka popierała powództwo a pozwany wnosił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:34 – 00:06:58- koperta k.514, protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:01:58 – 00:02:57- koperta k.514, protokół rozprawy z dnia 17 maja 2019 r. na płycie CD 00:01:45 – 00:02:02- koperta k.514)

W piśmie procesowym z dnia 17 września 2020 r. powódka rozszerzyła powództwo w ten sposób, że wnosiła o zasądzenie na jej rzecz w miejsce renty w kwocie 600,00 zł miesięcznie płatnej do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 1 października 2017 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie renty za okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. w kwocie 780,00 zł miesięcznie, za okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. w kwocie 840,00 zł miesięcznie i za okres od 1 stycznia 2020 r. w kwocie 960,00 zł miesięcznie płatnej do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności.

(pismo procesowe powódki- k.404-405)

Na rozprawie w dniu 2 października 2020 r. powódka popierała powództwo a pozwany wnosił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 2 października 2020 r. na płycie CD 00:01:59 – 00:06:38- koperta k.514)

W piśmie procesowym z dnia 26 października 2020 r. pozwany wnosił o oddalenie powództwa w rozszerzonym kształcie.

(pismo procesowe pozwanego- k.416-417)

Na rozprawie w dniu 17 grudnia 2021 r. powódka popierała powództwo i precyzowała je w ten sposób odnośnie żądania zasądzenia renty, że wnosiła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz renty w kwocie 600,00 zł miesięcznie za okres od dnia 1 października 2017 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., w kwocie 780,00 zł za okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., w kwocie 840,00 zł za okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. i od 1 stycznia 2020 r. w kwocie 960,00 zł miesięcznie a pozwany wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów według norm przepisanych.

(protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:02:33 – 00:37:29- koperta k.514)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódka T. P. (1) mieszka przy ul. (...) w S., która to droga jest drogą gminną i pozostaje w zarządzie Gminy Miasta S..

(bezsporne, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514)

Droga nosząca nazwę ul. (...) w S. jest drogą długą. W części jest ona pokryta asfaltem a w części jest drogą gruntową. Mieszkańcy ul. (...) drogą tą dojeżdżają do ul. (...) a stamtąd do ul. (...).

W dniu 16 lutego 2015 r. Gmina M. S. zawarła z Z. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. umowę nr (...) (...), na mocy której powierzyła tej firmie wykonanie remontów dróg gminnych nieutwardzonych w S. w zakresie szczegółowo określonym w dokumentacji przetargowej i ofercie wykonawcy. Na podstawie tej umowy wykonawca miał wykonać następujące roboty budowlane: remont nawierzchni dróg polegający na mechanicznym profilowaniu i zagęszczaniu nawierzchni, wykonywanie nawierzchni z mieszanki tłucznia kamiennego, wykonywanie nawierzchni z destruktu, wykonywanie remontów cząstkowych z mieszanki tłucznia kamiennego oraz destruktu, wykonywanie regulacji pionowej studni kanalizacyjnych. Zgodnie z załącznikiem nr(...) do umowy na ul. (...) miały być wykonane prace w postaci profilowania i zagęszczania – wałowania oraz remont drogi tłuczniem.

(zeznania świadka Z. W.- protokół rozprawy z dnia 17 maja 2019 r. na płycie CD 00:03:21 – 00:17:37 - koperta k.514, kserokopia umowy- k.25-29, kserokopia załącznika nr 4- k.24, kserokopia specyfikacji istotnych warunków zamówienia- k.38-42)

Zgodnie z § 7 umowy wykonawca miał ponosić pełną odpowiedzialność za techniczną poprawność realizowanych robót oraz za prawidłowe ich oznakowanie i za zdarzenia spowodowane nieprawidłowościami w tym zakresie do czasu odbioru robót.

(kserokopia umowy- k.25-29)

Z. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. zawarła z pozwanym (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z działalnością wskazaną w umowie ubezpieczenia w tym w zakresie budowy dróg i autostrad, użytkowaniem mienia z włączeniem szkód wyrządzonych przez produkt włączony do obrotu na okres od 20 kwietnia 2015 r. do 19 kwietnia 2016 r.

(kserokopia polisy- k.166-168, aneks nr (...) do polisy- k.169, kserokopia ogólnych warunków ubezpieczenia- k.171-176)

We wrześniu 2015 r. firma (...) zaczęła wykonywać remont ul. (...) w S..

(bezsporne)

W dniu 22 września 2015 r. powódka T. P. (1) i jej mąż P. P. jechali rowerami na zakupy. W tym czasie na tej części ul. (...), na której znajdowało się duże obniżenie terenu, które rowerzyści pokonywali schodząc z roweru i przeprowadzając go przez to obniżenie, położony był przez firmę (...) tłuczeń składający się z ostrych kamieni różnego rodzaju i kształtu, który był rozgarnięty i wypełnił to obniżenie. Tłuczeń ten był położony na tej części drogi kilka dni wcześniej i nie był ubity. Przy drodze nie było żadnych znaków ostrzegawczych wskazujących, że na drodze wykonywane są prace remontowe. Nie było też wówczas żadnych robotników wykonujących remont tej drogi.

(zeznania świadków: P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, Z. G.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 01:08:26 – 01:20:10 - koperta k.514, T. P. (2)- protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, T. P. (2)- protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514)

Po wysypaniu tłucznia na drogę, odcinka z obniżeniem terenu, na którym został on położony, nadal nie dało się pokonać jadąc na rowerze a przejść przez to miejsce można było tylko w płaskim obuwiu. Rowerzyści, którzy jeździli ul. (...), nadal przez ten odcinek drogi przeprowadzali rowery i pokonywali go idąc pieszo.

(zeznania świadków: Z. G.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 01:08:26 – 01:20:10 - koperta k.514, T. P. (2)- protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, Z. W.- protokół rozprawy z dnia 17 maja 2019 r. na płycie CD 00:03:21 – 00:17:37 - koperta k.514)

Mąż powódki jechał jako pierwszy i wjechał na część drogi pokrytą tłuczniem. Drogę pokonywał jadąc jej środkiem. Powódka, jadąca za mężem, także wjechała na część drogi pokrytą tłuczniem i pokonywała ją jej lewą stroną patrząc od ul. (...). Wcześniej, gdy na drodze nie było nawiezionego tłucznia, powódka miejsce z obniżeniem terenu pokonywała schodząc z roweru i prowadząc rower przez to obniżenie, w którym było błoto. Gdy powódka jechała po tłuczniu, jej rower przewrócił się a powódka upadła na drogę doznając urazu lewego kolana. Po upadku powódki jej mąż przemieścił ją pod płot znajdującej się przy drodze posesji. Ratownicy medyczni z pogotowia, które zostało wezwane na miejsca zdarzenia, po tłuczniu nie mogli przejechać wózkiem, którym chcieli przetransportować powódkę do karetki.

(zeznania świadków: P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, Z. G.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 01:08:26 – 01:20:10 - koperta k.514, T. P. (2)- protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r.na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514, kserokopia dokumentacji fotograficznej- k.58-62)

Z miejsca zdarzenia powódka została przetransportowana do Szpitala w S., gdzie trafiła na Szpitalny Oddział Ratunkowy, z którego po diagnostyce przekazana została na Oddział Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej. U powódki rozpoznano złamanie rzepki lewej. W tym samym dniu powódka został poddana zabiegowi repozycji otwartego złamania rzepki lewej i zespolenia popręgiem Webera i nogę włożono jej w szynę gipsową tutorową. Powódce były podawane zastrzyki przeciwzakrzepowe oraz leki przeciwbólowe.

(zeznania świadka P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514, kserokopia karty czynności ratunkowych- k.67, kserokopie kart informacyjnych leczenia szpitalnego- k.68-69)

W czasie pobytu w szpitalu powódka odczuwała dolegliwości bólowe ze strony kolana. Ze szpitala wypisana została w dniu 25 września 2015 r. z zaleceniem przyjmowania zastrzyków przeciwzakrzepowych oraz ułożenia przeciwobrzękowego kończyny i chodzenia o kulach. Powódka miała zgłosić się na kontrolę do (...) za 3 tygodnie.

(kserokopia karty informacyjnej leczenia szpitalnego- k.69)

Gdy powódka wróciła do domu, miała nadal założoną szynę gipsową na lewą nogę. Mogła ona poruszać się o kulach. Powódka wymagała pomocy przy czynnościach życia codziennego. Jej mąż i syn pomagali jej w czynnościach higienicznych, przygotowywali jej i podawali posiłki. Powódka nadal odczuwała dolegliwości bólowe kolana i przyjmowała leki przeciwbólowe. W czasie, gdy miała unieruchomiona nogę w szynie gipsowej, przyjmowała też zastrzyki przeciwzakrzepowe.

(częściowo zeznania świadka P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514, kserokopia dokumentacji fotograficznej- k.63-65)

Powódka zgłosiła się do (...) w Przychodni (...) w S. w dniu 7 października 2015 r. Na kolejną wizytę powódka zgłosiła się do tej poradni w dniu 16 października 2015 r.

(zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514, kserokopia historii choroby- k.70-73)

W okresie od 4 kwietnia 2016 r. do 6 kwietnia 2016 r. powódka ponownie przebywała na Oddziale Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej Szpitala w S.. Podczas tego pobytu w szpitalu usunięto jej w znieczuleniu całkowitym dożylnym pętlę metalową i 2 druty K. z rzepki lewej. Miała zaleconą kontrolę w poradni ortopedycznej za 7 dni, miała też przyjmować leki przeciwzakrzepowe.

Powódka w maju 2016 r. była badana przez biegłego sądowego, który stwierdził u niej złamanie rzepki lewej z ciężkimi powikłaniami w postaci zespołu (...) i praktyczną utratą czynności kolana lewego oraz stawu skokowo – goleniowego lewego i uznał, że powódka jest całkowicie niezdolna do pracy od 22 września 2015 r. do maja 2018 r.

(kserokopia opinii biegłego- k.135-137)

W okresie od dnia 7 czerwca 2016 r. do dnia 15 lipca 2016 r. powódka przebywała na Oddziale Rehabilitacyjnym Szpitala w S. w celu usprawnienia kolana lewego. Stwierdzono wówczas u niej stan po złamaniu rzepki lewej, pourazowy przykurcz kolana lewego, stawu skokowo – goleniowego lewego, stan po leczeniu operacyjnym rzepki, usunięcie popręgu Webera, nadciśnienie tętnicze i (...).

W okresie od 28 września 2016 r. do 27 września 2017 r. powódka po urazie kolana lewego leczyła się w Poradni Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej Szpitala w S.. Podczas leczenia w tej poradni powódka zgłaszała dolegliwości ze strony kolana lewego.

Powódka po urazie z dnia 22 września 2015 r. korzystała z zabiegów rehabilitacyjnych. Z zabiegów tych korzystała ona w okresie od 25 lipca 2016 r. do 5 sierpnia 2016 r., od 12 września 2016 r. do 23 września 2016 r., od 21 listopada 2016 r. do 2 grudnia 2016 r., od 13 marca 2017 r. do 24 marca 2017 r., od 21 sierpnia 2017 r. do 1 września 2017 r., od 13 listopada 2017 r. do 24 listopada 2017 r., od 26 marca 2018 r. do 6 kwietnia 2018 r. i od 11 czerwca 2018 r. do 22 czerwca 2018 r. Od tego czasu powódka nie rehabilituje się.

W dniu 16 października 2015 r. powódka kupiła szynę nieprzemakalną za 65,00 zł. W dniu 1 czerwca 2017 r. powódka zapłaciła za lek O. 35,95 zł. W dniu 9 września 2016 r. powódka zapłaciła za lek niejałowy 9,30 zł. W 2016 r. powódka kupiła leki C. i A. za 51,82 zł. W 2016 r. powódka kupiła L. żel za 30,90 zł. Obecnie powódka nie kupuje żadnych leków, których zakup związany byłby z doznanym przez nią urazem.

(zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 - koperta k.514, kserokopie faktur- k.140, k.145, k.149, k.154, k.155)

Po wypadku powódka zrealizowała refundowane recepty na lek recepturowy, A., A., C., F. i P. C..

(dane dotyczące recept- k.218)

W czasie, gdy doszło do wypadku, powódka miała 55 lat. Pracowała ona wówczas bez zarejestrowania chałupniczo jako szwaczka. Stałej pracy nie miała ona od 1983 r. Teraz powódka nie pracuje, pozostaje na utrzymaniu męża i pobiera zasiłek z opieki społecznej. Po wypadku powódka stała się nerwowa. Nie może ona jeździć na rowerze a wcześniej cały czas nim jeździła. Porusza się ona używając jednej kuli łokciowej, która wcześniej nie była jej potrzebna. Po wypadku powódka nie może myć okien, wieszać firanek i sprzątać, bo boli ją kręgosłup. Nie przyjmuje już ona żadnych leków.

Powódka przed wypadkiem leczyła się już z powodu schorzeń lewej kończyny dolnej. W dniu 24 maja 2012 r. miała ona obrzęk goleni lewej i stopy choć nie doznała wówczas urazu. Z obrzękiem tym trafiła ona na Szpitalny Oddział Ratunkowy Szpitala w S.. W dniu 6 stycznia 2013 r. powódka trafiła ponownie na Szpitalny Oddział Ratunkowy Szpitala w S.. Podała wówczas, że upadła w domu na posadzce skręcając lewe kolano i nie może wyprostować stawu kolanowego. Stwierdzono wówczas u niej skręcenie i naderwanie innych nie określonych części kolana. W tym dniu wykonano jej punkcję stawu kolanowego a nogę włożono jej w szynę tutorową na okres 2 tygodni. W okresie od 31 marca 2014 r. do 11 kwietnia 2014 r. powódka korzystała z zabiegów rehabilitacyjnych na lewe kolano.

(informacja NFZ- k.209-210, zestawienie udzielonych świadczeń- k.211-216, kserokopie kart wypisowych- k.243-344, kserokopia skierowania- k.342m kserokopia karty informacyjnej leczenia szpitalnego- k.344, kserokopia historii zdrowia i choroby- k.345-348)

Po skręceniu kolana lewego w 2013 r. powódka wystąpiła do (...) Spółka Akcyjna, gdzie miała wykupioną polisę ubezpieczeniową, o odszkodowanie. Lekarz orzecznik badający wówczas powódkę stwierdził u niej 2 % trwałego uszczerbku na zdrowiu to jest 3 % po pomniejszeniu o 1 % ze względu na zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego lewego.

(kserokopia dokumentacji z likwidacji szkody- k.365-374)

Kilka dni po wypadku powódki miejsce, w którym doszło do wypadku zmieniło się. Położony na drodze tłuczeń został zwalcowany i posypany piachem i żwirem. Po tych pracach miejsce to można było pokonać przejeżdżając przez nie rowerem.

(zeznania świadków: P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, Z. G.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 01:08:26 – 01:20:10 - koperta k.514, T. P. (2)- protokół rozprawy z dnia 15 marca 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514, zeznania powódki T. P. (1)- protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2021 r. na płycie CD 00:11:08 – 00:26:56 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:06:58 – 00:42:07 - koperta k.514)

W dniu 19 listopada 2015 r. Gmina M. S. dokonała odbioru robót zleconych Z. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. na podstawie umowy z dnia 16 lutego 2015 r. W sporządzonym wówczas protokole odbiorczym stwierdzono, że remont dróg nieutwardzonych przeprowadzony był w dniach 11 września 2015 r. – 16 listopada 2011 r. Komisja odbiorcza stwierdziła, że zadanie zostało wykonane należycie i bez usterek zgodnie z umową. Gmina M. S. nie zgłaszała wówczas zastrzeżeń co do jakości robót.

(zeznania świadka Z. W.- protokół rozprawy z dnia 17 maja 2019 r. na płycie CD 00:03:21 – 00:17:37 - koperta k.514,kserokopia protokołu technicznego odbioru robót- k.30)

Remont drogi ul. (...) do czasu wypadku powódki nie został wykonany zgodnie z postanowieniami umowy zawartej pomiędzy Gminą M. S. a Z. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S.. Nawierzchnia drogi wykonana została z kruszywa frakcji 0/63 mm bez jej zagęszczenia walcem lub zagęszczarką. Warstwa położonego kruszywa powinna zostać zagęszczona mechanicznie i dopiero na niej powinna był ułożona warstwa kruszywa drobnego frakcji 0/31,5 mm o grubości 5 do 7 cm po zagęszczeniu. Położone przez wykonawcę remontu drogi kruszywo zostało jedynie luźno rozłożone, jego uziarnienie było frakcji grubej, nie zostało zaklinowane i zagęszczone. Pod wypływem ruchu pojazdów ziarna luźnego i nie zagęszczonego kruszywa o dużym uziarnieniu uderzają nie tylko w podwozie samochodu ale również poza teren pasa drogowego. Dodatkowo najechanie kołem na tak wykonaną nawierzchnię może unieruchomić pojazd. Najechanie rowerem na nawierzchnię o grubej frakcji kruszywa luźnego może skutkować upadkiem. Po wykonanym remoncie w dniu 22 września 2015 r. droga nie zapewniała bezpieczeństwa jej użytkownikom.

(opinia biegłego z zakresu budownictwa (...)- k.233-244, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu budownictwa (...)- k.266-274)

Wykonawca robót remontowych był obowiązany utrzymać ruch publiczny na terenie budowy i powinien wykonać projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w czasie trwania budowy. Powinien on zainstalować urządzenia zabezpieczające zapewniając bezpieczeństwo pojazdów i pieszych. Powinien też umieścić przed rozpoczęciem wykonywania remontu tablice informacyjne o remoncie. W przypadku pozostawienia nie zakończonych prac na danym odcinku drogi, powinien on zabezpieczyć teren remontu przez jego oznakowanie.

(opinia biegłego z zakresu budownictwa (...)- k.233-244, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu budownictwa (...)- k.266-274)

Na skutek udziału w wypadku powódka doznała złamania rzepki kolana lewego powikłanego zespołem (...). Powikłanie zespołem (...), obejmującym staw kolanowy i podudzie ze stawem skokowym, po raz pierwszy zostało stwierdzone u powódki po 11 miesiącach od urazu z 2015 r. i trwało do 31 maja 2017 r. Jest ono skutkiem doznanego urazu, gdyż wystąpienie zespołu (...) nie było stwierdzone u powódki, gdy leczyła się ortopedycznie w 2012 r. i po urazie z 2013 r. Przed wypadkiem sprawność lewej kończyny dolnej powódki nie była pełna. Powódka cierpiała już wcześniej na schorzenia lewego stawu kolanowego, które były leczone w poradni ortopedycznej w S. w 2012 r. i po urazie kolana w 2013 r. Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wynikający jedynie z urazu doznanego w 2015 r., po odjęciu uszczerbku wynikającego ze zmian zwyrodnieniowych, jakie powódka miała już wcześniej i uszczerbku doznanego na skutek urazu kolana, jakiego doznała w 2013 r., wynosi 10 %. Doznane przez powódkę w wypadku z 2015 r. obrażenia mają wpływ na dalsze funkcjonowanie jej organizmu, na co niekorzystnie wpływa nadwaga z cukrzycą. Powódka ma trudności w chodzeniu po schodach, nie może wchodzić na drabinę i jeździć na rowerze. Obecnie ruchomość w stawie kolanowym lewym i stawie skokowo – piszczelowym lewym jest u powódki zadowalająca. Struktura anatomiczna dotkniętego urazem narządu została u powódki naruszona, złamanie spowodowało nieodwracalne naruszenie chrząstki stawowej co z czasem prowadzi do rozwoju zmian zwyrodnieniowo – wytwórczych. Późniejszy zespół (...) nie naruszył trwale struktur kolana, podudzia i stawu skokowo – goleniowego lewej kończyny dolnej, gdyż powstałe zmiany są odwracalne. Powódka na skutek doznanych obrażeń ciała na czas unieruchomienia kończyny opatrunkiem gipsowym wymagała opieki przez pierwsze 6 tygodni po opuszczeniu szpitala w ilości 4 godzin dziennie w czynnościach samoobsługi, toalecie, przemieszczaniu się, kąpieli, ubieraniu się, prowadzeniu gospodarstwa domowego i wożeniu na leczenie. Przez następne 2 tygodnie potrzebna jej była pomoc osoby trzeciej przez 3 godziny dziennie w tych czynnościach. Przez kolejne 2 tygodnie wymagała ona pomocy osoby trzeciej przez 2 godziny dziennie w prowadzeniu gospodarstwa domowego, załatwianiu spraw poza domem i dowożeniu na leczenie. Przez następne 4 tygodnie wymagała pomocy osoby trzeciej przez 1 godzinę dziennie przy zakupach i załatwianiu spraw poza domem a przez dalszych 8 tygodni przez 3 godziny tygodniowo. Długość okresu, w którym powódka potrzebowała pomocy osoby trzeciej wynikała z ograniczeń spowodowanych pojawieniem się zespołu (...). W związku z doznanym urazem w wypadku z 2015 r. pozostawał zakup leku O., leku niejałowego, C., A., L. żel oraz szyny nieprzemakalnej. Rokowanie co do stanu zdrowia powódki ze strony stawu kolanowego lewego wygląda niezbyt korzystnie. Istnieje duże prawdopodobieństwo rozwinięcia się wieloprzedziałowych zmian zwyrodnieniowych, najbardziej stawu rzepkowo – udowego. Dynamika tego niekorzystnego procesu jest trudna do przewidzenia, gdyż jest zależna od trybu życia powódki i rozwoju nie leczonych lub źle leczonych chorób internistycznych, na które już cierpi, szczególnie takich jak cukrzyca i nadwaga. Możliwość funkcjonowania w życiu codziennym na przyszłość nie musi być aż tak zła, gdyż istnieje możliwość przeprowadzenia implantacji sztucznego stawu kolanowego, czego będzie trudno uniknąć. Poprawiłaby się wówczas też bólowa sprawność lokomocyjna powódki.

(opinia biegłego z zakresu z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D.- k.456a-474, uzupełniająca opinia pisemna biegłego z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D.- k.537-543)

Powódka zgłosiła doznaną szkodę Gminie M. S., jednak ta nie uznała swojej odpowiedzialności za nią.

(zeznania świadka P. P.- protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2019 r. na płycie CD 00:45:10 – 01:08:26 - koperta k.514)

W tej sytuacji w dniu 18 sierpnia 2016 r. Z. W. zgłosiła pozwanemu szkodę powódki powstałą na skutek wypadku z dnia 22 września 2015 r.

(bezsporne, kserokopia zgłoszenia szkody- k.82-84)

Po zgłoszeniu szkody pozwany zażądał od Z. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. informacji w związku ze zgłoszoną szkodą. Z. W. poinformowała go w piśmie z dnia 18 sierpnia 2016 r., iż prace remontowe na ul. (...) w S. trwały 2 – 3 godziny w dniu 11 września 2015 r. i zostały zakończone wobec czego nie zachodziła po tym dniu potrzeba pozostawienia tam oznakowania związanego z wykonywaniem tych prac.

(bezsporne, kserokopia pisma- k.177)

Decyzją z dnia 9 września 2016 r. pozwany odmówił powódce wypłaty odszkodowania. Od decyzji pozwanego powódka odwołała się. Po rozpoznaniu jej odwołania pozwany w decyzji z dnia 30 stycznia 2017 r. podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko.

(bezsporne, kserokopie decyzji pozwanego- k.21-22)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w tej części, w której twierdziła ona, że przez 6 tygodni po wypisaniu jej ze szpitala była osobą leżącą. Jej zeznania pozostają bowiem w sprzeczności z treścią karty wypisowej ze szpitala, z której wynika, iż powódka miała zalecone poruszanie się o kulach i mogła się przy ich pomocy przemieszczać.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom powódki i świadka P. P., do którego zeznań należało podchodzić z dużą ostrożnością jako, że jest on mężem powódki i jako taki jest zainteresowany korzystnym dla niej rozstrzygnięciem sprawy, w tej części, w jakiej podawali oni, iż po wypisaniu powódki ze szpitala musiała mieć ona podawany basen. Ich zeznania pozostają bowiem w sprzeczności z kartą wypisową powódki ze szpitala, z której wynika, iż powódka po wypisaniu ze szpitala do domu mogła się przemieszczać o kulach wobec czego miała ona możliwość dojścia na kulach do łazienki i nie było konieczności podawania jej basenu.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom powódki w tej części, w jakiej twierdziła ona, iż na skutek udziału w wypadku nie może pracować jako szwaczka, gdyż nie ma ona siły w nodze, by naciskać pedał maszyny. Powódka doznała bowiem urazu lewej nogi i stąd wypadek nie wpłynął na sprawność jej nogi prawej, którą może naciskać pedał maszyny.

Sąd nie dał także wiary zeznaniom powódki, iż po skręceniu lewego kolana nie miała ona żadnych ograniczeń w ruchomości lewego kolana. Jej zeznania pozostawały w sprzeczności z załączoną decyzję odszkodowawczą, z której wynikało, iż powódka po urazie kolana lewego w 2013 r. miała 3 % uszczerbek na zdrowiu z czego 1 % wynikał ze wcześniejszych jej zmian zwyrodnieniowych.

Ponadto Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w tej części, w której podawała ona, że ma sztywny lewy staw kolanowy. Jej zeznaniom zaprzecza bowiem opinia biegłego z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D., z której wynika, iż ruchomość stawu kolanowego u powódki jest zadowalająca.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom świadka Z. W. w tej części, w której twierdziła ona, iż w czasie trwania remontu ul. (...) przy drodze tej były oznakowania wskazujące, że droga jest w remoncie. Jej zeznaniom w tym zakresie zaprzeczały zgodne i korespondujące ze sobą zeznania powódki oraz świadków P. P. i Z. G.. Sąd nie dał też wiary informacjom podanym przez tego świadka pozwanemu w piśmie z dnia 18 sierpnia 2016 r. z których wynikało, iż w dniu wypadku powódki remont ul. (...) był już zakończony. Informacjom tym zaprzecza bowiem treść korespondujących ze sobą zeznań świadków P. P., Z. G. i T. P. (2), z których wynika, iż po wypadku na ul. (...) przeprowadzone zostały dalsze prace remontowe.

Jeśli chodzi o ustalenie uszczerbku na zdrowiu powódki na skutek udziału w wypadku, skutków doznanego przez nią urazu, zasadności poniesionych przez nią wydatków na leczenie i wymiaru czasu opieki osób trzecich niezbędnego powódce po wypadku to Sąd dysponował trzema opiniami biegłych lekarzy ortopedów, których wnioski bardzo różniły się.

Oceniając opinię biegłego chirurga ortopedy A. K. (1) Sąd uznał, iż nie można dać jej wiary. Opinia biegłego w zakresie doznanego przez powódkę uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem z 2015 r. ocenionego przez biegłego na 60 % w sposób istotny odbiega od opinii dwóch pozostałych biegłych ortopedów. Biegły Z. P. stwierdził bowiem, iż trwały uszczerbek na zdrowiu powódki po wypadku z 2015 r. wynosi 5 % a biegły J. D., że wynosi on 10 %. Jednocześnie nie można nie zauważyć, iż biegły A. K. (1) podtrzymał swoją opinię co do procentowego uszczerbku na zdrowiu powódki także po tym, gdy do akt załączone zostały dalsze dowody, z których wynikało, iż przed wypadkiem z 2015 r. u powódki po urazie lewego kolana z 2013 r. stwierdzony został 3 % trwały uszczerbek na zdrowiu w tym z powodu zmian pourazowych i zmian zwyrodnieniowych kolana. Jednocześnie biegły, zdaniem Sądu, całkowicie bezkrytycznie podszedł do podanej mu w wywiadzie informacji uzyskanej od powódki, iż przez 4 miesiące po wypadku potrzebowała ona pomocy osoby trzeciej przez 16 godzin dziennie i taki zakres opieki nad powódką, o jakim mówiła ona, uznał za niezbędny powódce. Biorąc natomiast pod uwagę fakt, iż przy wypisie ze szpitala po wypadku zalecono powódce jedynie przeciwobrzękowe ułożenie kończyny i chodzenie o kulach, nielogicznym jest wniosek, by osoba, mogąca ze wsparciem poruszać się w obrębie domu, wymagała opieki w takim rozmiarze, jak przyjął to biegły. Trudno też uznać, by czynności wymienione przez biegłego, przy jakich osoba trzecia miałaby jej pomagać, miały zajmować aż 16 godzin dziennie. W zakresie potrzebnej powódce opieki po wypadku opinia biegłego A. K. (2) w sposób diametralny różniła się też od opinii pozostałych biegłych ortopedów. Poza tym nie można nie zauważyć, że biegły stwierdził, że poniesione przez powódkę koszty leczenia były uzasadnione, podczas gdy większość złożonych przez nią faktur na poniesione przez nią wydatki była nieczytelna i nie można było na ich podstawie ustalić jakie leki powódka kupowała. Dodatkowo zauważyć też należy, iż opinia tego biegłego była wewnętrznie sprzeczna. Z jednej strony biegły bowiem twierdził, iż podczas zginania czynnego lewego kolana powódka ma ograniczoną jego ruchomość a z drugiej strony twierdził, iż podczas chodzenia przez powódkę po schodach ma ona trudności z powodu sztywności stawu kolanowego, co uzasadniać miało konieczność dalszego korzystania przez nią z pomocy osób trzecich. Z tych wszystkich powodów opinia biegłego A. K. (1) budzi wątpliwości co do jej rzetelności i jako taka nie mogła stanowić podstawy do ustaleń stanu faktycznego.

Jeśli chodzi o opinię biegłego ortopedy, traumatologii i medycyny sportowej Z. P. to Sąd nie dał jej wiary uznając w oparciu o opinię biegłego z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D., iż biegły Z. P. niezasadnie stwierdził, iż zespół (...), jaki stwierdzono u powódki, nie był skutkiem wypadku z 2015 r. Przekonująca w tym zakresie jest, zdaniem Sądu, konstatacja biegłego J. D., iż skoro wystąpienie zespołu (...) nie było stwierdzone u powódki, gdy leczyła się ortopedycznie w 2012 r. i po urazie z 2013 r. a stwierdzone zostało u niej 11 miesięcy po urazie z 2015 r., jest ono skutkiem tego urazu. W tej sytuacji ustaleń, do jakich potrzebne były wiadomości specjalne z zakresu ortopedii, Sąd dokonał w oparciu o opinię biegłego z zakresu z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D.. Pochodną bowiem ustaleń co do skutków wypadku, jakiemu uległa powódka są dalsze ustalenia w zakresie procentowego uszczerbku na zdrowiu, jakiego doznała, niezbędnej jej opieki osób trzecich i zasadności ponoszonych przez nią wydatków na leczenie. Opinia biegłego J. D. była przy tym jasna, wewnętrznie niesprzeczna oraz naukowo i logicznie uzasadniona. Treść tej opinii oparta została na badaniu powódki i na analizie jej dokumentacji medycznej, przy czym sporządzono ją z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia. Sąd nie dostrzegł przy tym żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy tego biegłego i jego bezstronności.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd pominął natomiast złożone przez powódkę faktury, które były nieczytelne i jako takie nie mogły stanowić podstaw ustaleń stanu faktycznego, gdyż nie można na ich podstawie ustalić jakie leki kupowała powódka i czy ich zakup pozostawał w związku przyczynowym z doznanym przez nią urazem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powódka dochodziła w przedmiotowej sprawie zasądzenia odszkodowania, zadośćuczynienia i renty na zwiększone potrzeby. W związku z tym, że wywodziła ona swoje roszczenia z faktu, iż na skutek złego stanu drogi, po której jechała rowerem, spadła z roweru i doznała uszczerbku na zdrowiu, należało ustalić czy upadek powódki z roweru pozostawał w związku przyczynowym ze stanem nawierzchni jezdni oraz jaki podmiot zobowiązany był do utrzymania tego terenu w należytym stanie.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż do zdarzenia wywołującego szkodę i krzywdę doszło na jezdni ulicy (...) w S.. Ponadto wykazało ono, że w czasie, gdy powódka jechała tą drogą, droga ta była w remoncie.

Art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021, poz. 1376) stanowi, iż organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg jest zarządcą drogi. Art. 19 ust. 2 tej ustawy określa natomiast, iż zarządcą dróg gminnych jest Prezydent Miasta. Jak wynika z art. 20 ust. 4 tej ustawy do zarządcy drogi należy w szczególności utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, z wyjątkiem części pasa drogowego, o których mowa w art. 20 f pkt 2 tej ustawy.

Ponieważ droga, na której doszło do wypadku powódki, była drogą gminną pozostającą w zarządzie Gminy Miasta S., to na tej gminie ciążył wynikający z ustawy obowiązek utrzymania jej w należytym stanie to jest w stanie, który zapewnia bezpieczeństwo ruchu.

W czasie, gdy doszło do wypadku powódki, trwał remont ul. (...) w S. wykonywany przez Z. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. na podstawie umowy zawartej przez nią z Gminą M. S.. W myśl art. 429 kc kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

Ponieważ Gmina M. S. powierzyła remont ul. (...) firmie, która zawodowo wykonuje remonty dróg, w czasie trwania tego remontu za bezpieczeństwo poruszania się po tej drodze i prawidłowe oznakowanie terenu, na którym remont był prowadzony, odpowiadała Z. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S.. Zgodnie z § 7 zawartej umowy to ona ponosiła odpowiedzialność za techniczną poprawność realizowanych robót oraz za prawidłowe ich oznakowanie i za zdarzenia spowodowane w tym zakresie do czasu odbioru robót.

Do wypadku powódki doszło w dniu 22 września 2015 r. a więc jeszcze przed odbiorem robót, który nastąpił w dniu 19 listopada 2015 r. a więc w czasie kiedy odpowiedzialność za bezpieczeństwo poruszania się po ul. (...) ponosiła Z. W. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S..

Podstawą prawną odpowiedzialności Z. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. jest przepis art. 415 kc, regulujący odpowiedzialność sprawcy ex delicto za zawinione działanie, bądź zaniechanie, wyrządzające szkodę. W zakresie szkody majątkowej (odszkodowania i roszczenia o zasądzenie renty), uzupełnia go dyspozycja art. 444 § 1 i 2 kc, natomiast kwestię odpowiedzialności za niemajątkową szkodę na osobie czyli „krzywdę” reguluje przepis art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc.

Art. 415 kc stanowi, iż kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej jakie wynikają z powołanego przepisu są więc: powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu – w tym wypadku czyn własny noszący znamiona winy oraz związek przyczynowy między działaniem sprawcy i szkodą. Zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z art. 6 kc, ciężar dowodu co do wszystkich wymienionych w art. 415 kc przesłanek odpowiedzialności spoczywa na poszkodowanym.

W przedmiotowej sprawie ustalono ponad wszelką wątpliwość, iż w czasie, gdy doszło do wypadku powódki trwał remont ul. (...), który nie został jeszcze zakończony a stan drogi w dniu wypadku nie zapewniał bezpieczeństwa jej użytkownikom. Jednocześnie postępowanie dowodowe wykazało, że firma wykonująca remont nie postawiła przy tej drodze żadnych oznaczeń wskazujących na to, że trwa remont drogi i znaków ostrzegawczych, że droga ta jest nieprzejezdna, choć była do tego zobowiązana umową zawartą z zarządcą drogi. Powódka wjechała rowerem na remontowaną drogę a najechanie przez nią kołem roweru na nie zagęszczone kruszywo, jakie położone zostało na całej szerokości drogi, spowodowało unieruchomienie pojazdu i jej upadek skutkujący złamaniem rzepki kolana lewego.

Oceniając staranność Z. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. w wykonywaniu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z pozwaną Gminą M. S. o wykonanie remontu dróg gminnych nieutwardzonych w S. przez pryzmat zawodowego i profesjonalnego charakteru tej działalności stosownie do treści art. 355 § 2 kc należy stwierdzić, iż nie dochowała ona należytej staranności przy wykonaniu tej umowy a w tej sytuacji należy jej przypisać winę za brak oznakowania w dniu wypadku powódki, że na ul. (...) trwa remont drogi i że droga ta jest nieprzejezdna. Tym samym ponosi ona odpowiedzialności odszkodowawczą za wypadek powódki, do jakiego doszło na tej ulicy.

Stwierdzenie odpowiedzialności za szkodę Z. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...) z siedzibą w S. jest równoznaczne z odpowiedzialnością za nią pozwanego na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia OC (art. 822 kc)

Zaistnienie u powódki obrażeń ciała spowodowało po jej stronie powstanie roszczenia o rentę, o odszkodowanie za poniesione koszty leczenia i koszty opieki osoby trzeciej i o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę na podstawie art. 444 § 1 i 2 kc i art. 445 § 1 kc.

Zgodnie z art. 445 § 1 kc w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym tj. art. 444 kc, Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości) oraz cierpienie psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia). Trzeba mieć przy tym na względzie, że zadośćuczynienie obejmuje cierpienia zarówno już doznane jak i te, które wystąpią w przyszłości. Ma więc ono charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego. Nadto prawomocne zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę wyłącza mimo pogorszenia się stanu zdrowia przyznanie dalszego zadośćuczynienia za krzywdy, które można było przewidzieć w ramach podstawy przeprowadzonego sporu (porównaj uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1967 r., III PZP 37/67 OSNCP 1968, z. 7, poz. 113)

Udział powódki w wypadku był dla niej z pewnością źródłem cierpień zarówno fizycznych jak i psychicznych. Proces leczenia powódki wiązał się z 2 jej pobytami w szpitalu, gdzie powódka miała przeprowadzone dwa zabiegi operacyjne, które wiązały się z cierpieniami fizycznymi. Po zabiegu operacyjny wykonanym podczas pierwszego pobytu w szpitalu powódka miała przez 6 tygodni unieruchomioną lewą kończynę dolną, co z pewnością było dokuczliwe, gdyż ograniczało jej możliwości poruszania się i tym samym ograniczało jej samodzielność. W tym czasie powódka przy niektórych czynnościach życia codziennego była uzależniona od pomocy osób trzecich, co z pewnością stanowiło dla niej dyskomfort. Z czasem, gdy zdjęto jej gips, stawała się ona bardziej samodzielna choć z uwagi na wystąpienie u niej powikłania w postaci zespołu (...) także jeszcze po zdjęciu gipsu musiała korzystać z pomocy innej osoby przy czynnościach życia codziennego. Powódka po wypadku ma trudności w chodzeniu po schodach, nie może jeździć na rowerze i wchodzić na drabinę. Przy chodzeniu podbiera się ona jedną kulą, która przed wypadkiem nie była jej potrzebna.

Skutki wypadku powódka odczuwa do dziś. Schorzenia lewego stawu kolanowego, jakie pozostają w związku przyczynowym z wypadkiem, jakiemu uległa powódka w 2015 r. nałożyły się na jej wcześniejsze schorzenia tego stawu kolanowego wynikające ze zmian zwyrodnieniowych i z urazu lewego kolana, jakiego doznała ona w 2013 r. Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wynikający z urazu, jakiego doznała ona w wypadku z dnia 22 września 2015 r., wynosi 10 %.

Zadośćuczynienie z art. 445 § 1 kc ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 r., IV CR 902/61, OSNCP 1963, poz. 105, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92, wyrok Sadu Najwyższego z dnia 22 marca 1978 r., IV CR 79/78, nie publ.)

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał zatem, iż zadośćuczynieniem adekwatnym do rozmiaru doznanej przez powódkę na skutek wypadku krzywdy, które zrekompensowałoby tę krzywdę a jednocześnie nie pozostawałoby w oderwaniu od stosunków majątkowych społeczeństwa byłoby zadośćuczynienie w kwocie 25.000,00 zł. Orzekając o tym zadośćuczynieniu Sąd nie mógł jednak nie wziąć pod uwagę faktu, iż powódka, która była dorosłą i w pełni świadomą osobą, jadąc za dnia rowerem i widząc, że stan nawierzchni ul. (...), na której rozsypane było grube luźne kruszywo, nie nadaje się do tego, by jechać po tej drodze rowerem, na drogę tą wjechała czym przyczyniła się do powstania szkody. Przyczynienie się powódki do powstania szkody powoduje natomiast zmniejszenie zadośćuczynienia na podstawie art. 362 kc, który stanowi, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

W ocenie Sądu stopień przyczynienia się powódki do powstania szkody ocenić należy na 50 %. Zachowanie powódki nie było racjonalne a jej decyzja o wjeździe na drogę, na którą nasypane było luźne grube kruszywo, była błędna, gdyż mogła ona przewidzieć, że niesie ona ze sobą zagrożenie dla jej zdrowia, jeśli rower najedzie na nierówność między kamieniami i zblokuje się jego przednie koło. Zadośćuczynienie należne powódce musi być zatem pomniejszone o stopień jej przyczynienia się do powstania szkody. Przy uwzględnieniu zatem stopnia przyczynienia się powódki do powstania szkody należy jej się zadośćuczynienie w kwocie 12.500,00 zł. Sąd zasądził zatem na jej rzecz od pozwanego tytułem zadośćuczynienia tę kwotę a w pozostałym zakresie jej żądanie w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia jako niezasadne oddalił.

Świadczenie z tytułu zadośćuczynienia, jak każde odszkodowawcze świadczenie pieniężne, podlega co do odsetek zasadom art. 481 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem, odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy świadczenie pieniężne stało się wymagalne a dłużnik go nie spełnił. Dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie pieniężne dopiero od chwili, gdy wskazana została jego wysokość. Dopiero bowiem od tej chwili można mówić o „świadczeniu pieniężnym” w rozumieniu art. 481 § 1 kc.

Z charakteru świadczenia w postaci zadośćuczynienia, którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami naruszenia dobra osobistego, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika. (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 r. II PR 257/70, OSNC 1971/6/103).

Powódka zażądała od pozwanego wypłaty zadośćuczynienia w kwocie 150.000,00 zł w pozwie, który został doręczony pozwanemu w dniu 7 stycznia 2019 r.

Zgodnie z § 26 ust. 1 ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia pozwany obowiązany był do wypłaty zadośćuczynienia w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku. Jednakże, stosownie do treści § 26 ust. 2 tych ogólnych warunków ubezpieczenia, jeżeli wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia w terminie wskazanym w ust. 1 było niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

Ponieważ istniała istotna rozbieżność w opiniach biegłych ortopedów co do skutków wypadku, jakiemu uległa powódka i stopnia jej trwałego uszczerbku na zdrowiu, pozwany najpóźniej powinien wypłacić powódce należne jej zadośćuczynienie w terminie 14 dni od doręczenia mu ostatniej opinii biegłego ortopedy a więc do dnia 5 listopada 2021 r. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki ustawowe odsetki za opóźnienie od przyznanego zadośćuczynienia od dnia 6 listopada 2021 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odsetek oddalił jako niezasadne.

Dalsze roszczenia powódki znajdują podstawę w art. 444 § 1 kc, z którego wynika, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe
z tego powodu koszty. Naprawienie szkody obejmuje więc w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem i rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia oraz inne dodatkowe koszty związane z doznanym uszczerbkiem (koszty przejazdów, wyżywienia itp.). Koszty objęte kompensacją muszą być uzasadnione ze względu na rodzaj i rozmiary poniesionego uszczerbku i pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym.

W zakresie odszkodowania z tytułu kosztów leczenia powódka dochodziła pozwem zasądzenia kwoty 511,89 zł.

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D. w związku z doznanym przez powódkę urazem na skutek wypadku z 2015 r. pozostawał zakup leków O., C., A., leku niejałowego, L. żel oraz szyny nieprzemakalnej. Koszty zakupu tych leków wyniosły 192,97 zł. Uwzględniając powyższe oraz ustalony stopień przyczynienia się powódki do powstania szkody określony na 50 % Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem odszkodowania za poniesione koszty leczenia kwotę 96,49 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 listopada 2021 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie odszkodowania za poniesione koszty leczenia oddalił jako niezasadne.

Powódka domagała się także zasądzenia od pozwanego na jej rzecz zwrotu poniesionych kosztów opieki nad nią w okresie od dnia 1 października 2015 r. do dnia 30 września 2017 r. w kwocie 28.800,00 zł. Jak wynika z opinii biegłego z zakresu z zakresu chirurgii ortopedycznej i traumatologii J. D. powódka wymagała opieki przez pierwsze 6 tygodni po opuszczeniu szpitala w ilości 4 godzin dziennie, przez następne 2 tygodnie potrzebna jej była pomoc osoby trzeciej przez 3 godziny dziennie, przez kolejne 2 tygodnie przez 2 godziny dziennie, przez następne 4 tygodnie przez 1 godzinę dziennie a przez dalszych 8 tygodni przez 3 godziny tygodniowo.

Opieka nad osoba chorą, co do zasady, nie ogranicza się do zwykłej obecności opiekuna, ale wymaga określonych kwalifikacji i umiejętności. W przedmiotowej sprawie obowiązki opiekuna sprowadzały się do pomocy w wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego a zatem nie wymagały szczególnych kwalifikacji, tak jak nie wymaga się ich od osoby wykonującej pracę za wynagrodzeniem w stawce minimalnej.

Sąd dokonał wyliczeń należnych powódce kosztów opieki przy uwzględnieniu miesięcznego wynagrodzenia minimalnego za 2015 r. i 2016 r. w stawce netto, mając na uwadze, że od tych należnością nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz podatek dochodowy. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2015 r. wynosiło 1.750,00 zł brutto, a zatem 1.286,00 zł netto. W skali miesiąca pracownik pracuje przeciętnie 22 dni, a zatem 176 godzin, co daje stawkę 7,30 zł netto za godzinę pracy. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2016 r. wynosiło 1.850,00 zł brutto, a zatem 1.355,69 zł netto. W skali miesiąca pracownik pracuje przeciętnie 22 dni, a zatem 176 godzin, co daje stawkę 7,70 zł netto za godzinę pracy.

Przyjmując, iż koszt jednej godziny opieki w 2015 r. wynosił 7,30 zł, powódce za okres od 15 września 2015 r. do 5 listopada 2015 r. należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 1.226,40 zł (4 h x 42 dni x 7,30 zł), za okres od 6 listopada 2015 r. do 19 listopada 2015 r. należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 306,60 zł (3 h x 14 dni x 7,30 zł), za okres od 20 listopada 2015 r. do 3 grudnia 2015 r. należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 204,40 zł (2 h x 14 dni x 7,30 zł), za okres od 4 grudnia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 204,40 zł (1 h x 28 dni x 7,30 zł) i za okres od 1 stycznia 2016 r. do 25 lutego 2016 r. należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 184,80 zł (3 h x 8 tygodni x 7,70 zł). Łącznie powódce należałby się zwrot kosztów opieki w kwocie 2.126,60 zł. Uwzględniając powyższe oraz ustalony stopień przyczynienia się powódki do powstania szkody określony na 50 % Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem odszkodowania za poniesione koszty opieki osób trzecich kwotę 1.063,30 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 listopada 2021 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie odszkodowania za poniesione koszty opieki osób trzecich oddalił jako niezasadne.

Łącznie z tytułu odszkodowania Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powódki kwotę

Jak wynika z art. 444 § 2 kc jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Renta określona w art. 444 § 2 kc ma charakter odszkodowawczy, a przesłanką jej ustalenia jest odszkodowanie za utratę zdolności do pracy oraz za zwiększenie się potrzeb poszkodowanego na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu. Zwiększenie się potrzeb uprawnionego stanowi przy tym szkodę przyszłą, wyrażająca się w stale powtarzających się wydatkach na ich zaspokojenie. O ile zatem zostanie ustalone, że z bezprawnym zdarzeniem pozostają w związku stałe wydatki wynikające ze zwiększenia się potrzeb poszkodowanego, które poszkodowany będzie zmuszony ponosić w przyszłości, to są one częścią składową ustalanej renty na przyszłość, mającej charakter świadczenia okresowego.

W przedmiotowej sprawie powódka nie udowodniła, by na skutek urazu doznanego w wypadku ponosiła stałe i powtarzające się wydatki. Te natomiast, których ponoszenie, choć nie cykliczne, udowodniła, uwzględnione zostały w ramach zasądzonego na jej rzecz odszkodowania. Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił jako nieudowodnione żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki renty na zwiększone potrzeby.

Powódka dochodziła w przedmiotowym procesie ostatecznie zasądzenia kwoty 179.311,89 zł i zasądzenia renty na przyszłość w kwocie 900,00 zł miesięcznie a więc roszczenia o wartości przedmiotu sporu 10.800,00 zł. Wartość przedmiotu sporu wynosiła zatem w przedmiotowej sprawie 190.111,89 zł.

Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 13.659,79 zł. Żądania powódki zatem uwzględnione zostały w 7 %.

Choć powódka uległa co do znakomitej większości swojego żądania i w myśl zasady odpowiedzialności za wynik postępowania powinna ponieść część jego kosztów odpowiednią do stopnia jej przegranej, Sąd nie obciążył jej tymi kosztami, na co pozwala mu przepis art. 102 kpc. Sąd uznał bowiem, iż obciążeniu kosztami postępowania powódki, który jest osobą osiągającą znikome dochody, sprzeciwiają się względy słuszności.

W sprawie pozostały nie pokryte: opłata od pozwu w kwocie 9.506,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 10.403,93 zł. Łącznie nie pokryte koszty procesu wyniosły 19.909,93 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 785 ze zm.) zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 1.393,70 zł, która stanowi 7 % tych kosztów i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwany przegrał sprawę.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE