Sygn. akt II AKa 314/21
Dnia 15 grudnia 2021 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący Sędzia SA - Ewa Jethon (spr.)
Sędziowie SA - Dorota Tyrała
SO (del.) - Paweł Dobosz
Protokolant sekr. sąd. Marta Kamińska
przy udziale Prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego
po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2021 r.
sprawy
1. A. P., urodz. w dniu (...) w S., córki E. i B. z domu K.,
2. M. J., urodz. w dniu (...) w W., córki M. i B. z domu Ł.
o zadośćuczynienie
na skutek apelacji wniesionej przez Komendanta Rejonowego Policji W. III
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 14 maja 2021 r. sygn. akt VIII Ko 50/20
1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I wobec A. P. i w punkcie II wobec M. J., ten sposób, że zasądzone na ich rzecz kwoty obniża do 3.000 (trzech tysięcy) zł,;
2. w pozostałej części utrzymuje wyrok w mocy;
3. koszty sądowe za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 314/21 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 maja 2021 r. w sprawie o sygn. akt VIII Ko 50/20 |
Podmiot wnoszący apelację |
☒ oskarżyciel publiczny |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu. |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu. |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
- obraza przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 552 par. 4 k.p.k. i 558 k.p.k. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że wnioskodawczynie wykazały, że w wyniku zatrzymania doznały krzywdy w rozmiarze uzasadniającym przyznanie im kwoty w wysokości 5000 PLN podczas gdy zebrany materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania im zadośćuczynienia. |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
||
Nie sposób podzielić zarzutu skarżącego w całości, że materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania wnioskodawczyniom M. J. i A. P. zadośćuczynienia, lecz pozwalał uznać, że określono je w kwocie zawyżonej. Trafnie natomiast wywiódł Sąd Okręgowy uprawnienia wnioskodawczyń do dochodzenia zadośćuczynienia w oparciu o rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy zawarte w postanowieniu z dnia 1 października 2019 r. w sprawie V Kp 891/19. Wynika z niego, że zatrzymanie M. J. i A. P. dokonane przez funkcjonariuszy Policji w dniu 14 maja 2019 r. było nielegalne i niezasadne. Przesłanka ustawowej niewątpliwej niesłuszności zatrzymania wynika nie tylko z samej semantyki tych określeń, ale w jednoznaczny sposób wyjaśnił je w uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy i w pełni zaakceptował przedstawioną argumentację Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny. Wynika z niej, że nie zaistniała przesłanka do zatrzymania w postaci uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa w stosunku do żadnej z wnioskodawczyń. W konsekwencji nie przypisano im, ani nawet nie zarzucono przestępstwa (k.74-78). Kontynuowano ich zatrzymanie mimo ustalenia ich personaliów. Sąd Rejonowy uznał też, że nie zachodziła obawa zacierania śladów lub ucieczki. Twierdzenia skarżącego nie podważyły powyższych ustaleń i zasadności roszczeń. Jakkolwiek więc nietrafnie zarzucał, że materiał dowodowy nie uzasadniał przyznania wnioskodawczyniom M. J. i A. P. zadośćuczynienia, należało uznać, że zawyżono jego wartość. Sąd meriti określając kryteria kompensacji szkody prawidłowo przytoczył szereg judykatów, jak i stanowisk doktryny ugruntowanych w analizowanej materii, nawet co do obszaru kompensacji nie objętej wnioskiem. Odnosząc się do realiów przedmiotowego zatrzymania i okoliczności, które określiły rozmiar doznanych przez wnioskodawczynie krzywd wskazał na względy związane z ich uregulowanym życiem zawodowym i nauką i ich młody wiek. Stwierdził też, że zatrzymania dokonano w miejscu publicznym, bo przecież w takim przebywały w związku z udziałem w proteście klimatycznym. Nadto uwzględniono, że wobec obu wnioskodawczyń zastosowano środki przymusu bezpośredniego w postaci założenia kajdanek, które jedynie czasowo były zdjęte. Z treści ustaleń Sądu Okręgowego wynikało też, że w trakcie zatrzymania dokonano też przeszukania i oględzin. W ocenie Sądu Apelacyjnego krzywda, na którą złożyły się doznania uwarunkowane okolicznościami przedmiotowego, trwającego ponad 5 godzin zatrzymania, winna zostać zrekompensowana w sposób adekwatny. Dostrzec należy fakt wielokrotnie podnoszony w orzecznictwie, że zwykle to pierwsze godziny zatrzymania wiążą się z największym stresem. Fakt ten należało uwzględnić i w tym przypadku. Sąd Okręgowy, wnioskodawczynie, ani materiał dowodowy nie wskazuje jednak, by przedmiotowe zatrzymanie nosiło cechy odbiegające od podobnych działań Policji a tym samym nakazujących w sposób szczególny zadośćuczynić poniesionym krzywdom. Przyznawane zadośćuczynienia nie mogą być ustalane w całkowitym oderwaniu od orzecznictwa w zakresie kompensacji szkód za pozbawienie wolności. Przyznanie więc kwoty odpowiadającej zwykle połowie miesiąca pozbawienia wolności musi być uznane za znacząco wygórowane, zważywszy na brak ustaleń nadającym zatrzymaniu i wynikłej z niego krzywdzie cech szczególnych, jak związanych ze stanem zdrowia, czy szczególnymi przeżyciami psychicznymi wynikającymi z zaistnienia wyjątkowo drastycznego przebiegu czynności. W ocenie Sądu Apelacyjnego kwoty po 3000 zł przyznane dla każdej z wnioskodawczyń odzwierciedlają zadośćuczynienie uwzględniające skalę doznanych i wykazanych krzywd. |
||
Wniosek |
||
- o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie II i orzeczenie co do istoty sprawy tj. oddalenie wniosku w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia. |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny. |
||
Nie sposób było podzielić wniosku skarżącego w całości o oddalanie wniosków M. J. i A. P. o zadośćuczynienie, uznając, że słusznie uznano zatrzymanie ich za niewątpliwie niesłuszne. Pozwalał on uznać, że określono je w kwocie rażąco wysokiej a w konsekwencji obniżono zasądzoną kwotę do 3000 zł. Okoliczności sprawy nie pozwalały bowiem na zasądzenie kwoty wyższej. |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności. |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1 |
Przedmiot utrzymania w mocy |
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
obniżono zasądzone na rzecz M. J. i A. P. w kwocie 5 000 zadośćuczynienie do 3 000 zł. |
|
Zwięźle o powodach zmiany. |
|
Przyznanie kwoty 5 000 zł odpowiadającej zwykle połowie rekompensaty za miesiąc pozbawienia wolności musiało być uznane za znacząco wygórowane. W ocenia Sądu Apelacyjnego kwoty po 3000 zł przyznane dla każdej z wnioskodawczyń odzwierciedlają zadośćuczynienie uwzględniające skalę doznanych krzywd. |
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
Konieczność umorzenia postępowania |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia. |
||||
4. |
Konieczność warunkowego umorzenia postępowania |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania. |
||||
5. |
||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
||||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||
5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku |
||||
Lp. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
||
6. Koszty Procesu |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
3 |
Koszty postępowania na podstawie art.554 § 4 ponosi Skarb Państwa. |
7. PODPIS |
Dorota Tyrała Ewa Jethon Paweł Dobosz |
1.3 Granice zaskarżenia |
|||||||
Wpisać kolejny numer załącznika 1 |
|||||||
Podmiot wnoszący apelację |
Skarb Państwa |
||||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
|||||||
1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
|||||
☐ |
co do kary |
||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||||
1.3.2 Podniesione zarzuty |
|||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
|||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||||
☐ |
|||||||
☐ |
brak zarzutów |
||||||
1.4. Wnioski |
|||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |