UZASADNIENIE

Decyzją z 31 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił ubezpieczonemu W. P. prawa do ponownego przeliczenia świadczenia na podstawie art. 110 i 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nowo wyliczone wskaźniki wysokości podstawy wymiaru zgodnie z ww. przepisami okazały się niższe od poprzednio obliczonego – wynoszącego 239,11%.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od ww. decyzji, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i orzeczenia co do istoty sprawy. Nadto domagał się dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu emerytur i rent celem odtworzenia jego wynagrodzeń za lata 1960-1979. W uzasadnieniu podniósł, że nie może on ponosić ujemnych konsekwencji obowiązujących w latach minionych przepisów pozwalających na nie przechowywanie dokumentów dotyczących uzyskiwanych zarobków i wynikających z tego składek na ubezpieczenia społeczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony W. P. urodził się (...) Od 2 kwietnia 2008 r. ubezpieczony ma przyznaną emeryturę, a wcześniej – od 19 stycznia 1980 r. – pobierał górniczą rentę inwalidzką. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto dotychczasową podstawę renty ze wskaźnikiem 239,11% – obliczonym z 12 miesięcy, tj. od lipca 1978 r. do czerwca 1979 r.

Ubezpieczony po nabyciu prawa do emerytury nie kontynuował zatrudnienia.

W dniu 25 lipca 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie świadczenia na podstawie art. 110 i 111 ustawy emerytalno-rentowej. Do wniosku załączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp-7 za rok 1980 z okresu pracy w KWK (...) oraz pismo (...) Sp. z o. o. Oddział KWK (...) informujące, że nie posiada żadnej dokumentacji płacowej za lata poprzedzające rok 1980.

Zaskarżoną decyzją z 31 sierpnia 2017 r. ZUS Oddział w O. odmówił ubezpieczonemu prawa do ponownego przeliczenia świadczenia na podstawie art. 110 i 111 ustawy emerytalno-rentowej, ponieważ nowo wyliczone wskaźniki wysokości podstawy wymiaru zgodnie z ww. przepisami okazały się niższe od poprzednio obliczonego – wynoszącego 239,11%. Obliczone przez organ rentowy wskaźniki wysokości podstawy wymiaru świadczenia kształtowały się następująco:

-: z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie świadczenia wyniósł 96,84%;
-: z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie świadczenia wyniósł 22,74%;
-: z 20 lat kalendarzowych z całego okresu ubezpieczenia, z uwzględnieniem wynagrodzeń minimalnych za okresy, za które nie zostały udokumentowane wynagrodzenia, wyniósł 47,54%.

Ubezpieczony w okresie od 1 września 1960 r. do 7 lutego 1980 r. był zatrudniony w KWK (...) w G. na następujących stanowiskach:

-: pracownika fizycznego na powierzchni (od 1 września 1960 r. do 12 kwietnia 1961 r.);
-: górnika pod ziemią (od 13 kwietnia 1961 r. do 14 listopada 1966 r.);
-: pomiarowego pod ziemią (od 15 listopada 1966 r. do 31 lipca 1968 r.);
-: młodszego górnika pod ziemią (od 1 sierpnia 1968 r. do 31 sierpnia 1968 r.);
-: dysponenta pod ziemią (od 1 września 1968 r. do 30 września 1970 r.);
-: nadgórnika oddziału wydobywczego pod ziemią (od 1 października 1970 r. do 31 maja 1973 r.);
-: sztygara zmianowego oddziału wydobywczego pod ziemią (od 1 czerwca 1973 r. do 7 lutego 1980 r.).

Nie zachowała się dokumentacja płacowa sprzed 1980 r.

W latach 1960-1979 ubezpieczony pracował w oddziale wydobywczym na 3 zmiany oraz 2 niedziele w miesiącu.

Na podstawie opinii biegłego z zakresu rent i emerytur K. S. z 6 maja 2019 r. (k.90-99) Sąd ustalił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu jest niższy od dotychczasowego – wynoszącego 239,11%.

Biegły K. S. odtworzył miesięczne i roczne kwoty wynagrodzeń ubezpieczonego stanowiące podstawę wymiaru świadczenia za lata 1960 – 1979. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął jedynie pewne składniki wynagrodzenia, czyli takie, które bezwzględnie przysługiwały ubezpieczonemu, biorąc pod uwagę akta osobowe, akta rentowe oraz przepisy branżowe w górnictwie, tj. Kartę Górnika, deputat węglowy i dodatek funkcyjny przyznawany w dozorze (otrzymywany przez ubezpieczonego od lutego 1974 r.), a także – zgodnie z zaleceniem Sądu – dodatki za pracę w systemie trzyzmianowym (dodatek za II i III zmianę) i za pracę w 2 niedziele w miesiącu.

Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia zgodnie z art. 110 i 111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w najkorzystniejszej wersji biegły ujął 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym, tj. 1960-1979. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony przez biegłego wyniósł 165,08%, a więc okazał się niższy od poprzednio obliczonego – wynoszącego 239,11%.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego z KWK (...), opinię biegłego ds. emerytur i rent K. S. z 6 maja 2019 r. (k.90-99), zeznania świadków: J. W. (nagranie z rozprawy z 11 września 2018 r. min. 4.55 i n. k.70), E. K. (nagranie z rozprawy z 11 września 2018 r. min. 13.42 i n. k.70), H. S. (nagranie z rozprawy z 6 listopada 2018 r. min. 3.29 i n. k.80) i K. J. (nagranie z rozprawy z 6 listopada 2018 r. min. 21.13 i n. k.80).

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Organ rentowy nie kwestionował opinii biegłego.

Pełnomocnik odwołującego w piśmie z 27 czerwca 2019 r., odnosząc się do opinii biegłego, zakwestionował wyliczenia zawarte w tej opinii, podnosząc, że niemożliwym jest, aby pracownik dozoru zatrudniony na oddziale wydobywczym otrzymywał wynagrodzenie na poziomie nieznacznie przekraczającym dwukrotność średniej krajowej lub niższe, a zatem odwołujący musiał otrzymywać jeszcze inne dodatki, których nie uwzględnił biegły, np. premie. Wobec powyższego pełnomocnik odwołującego wnosił o sporządzenie opinii uzupełniającej porównawczego odtworzenia wynagrodzenia ubezpieczonego w spornym okresie po uprzednim zwróceniu się do Spółki (...) S.A. w B., jako następcy prawnego zakładu pracy ubezpieczonego, o przesłanie akt osobowych świadka H. S. oraz zobowiązanie organu rentowego do przesłania akt ubezpieczeniowych ww. świadka.

Sąd oddalił ww. wnioski strony odwołującej, albowiem przy ustalaniu wysokości zarobków będących podstawą naliczania składek należy uwzględniać jedynie pewne składniki wynagrodzenia, które niewątpliwie uzyskiwał ubezpieczony. Nie można takich ustaleń czynić porównując wynagrodzenia jego współpracowników. Ponadto wydana w sprawie opinia została sporządzone zgodnie z zaleceniem Sądu, była wyczerpująca, miarodajna i rzetelna, zaś biegły do odtworzenia wynagrodzeń ubezpieczonego w spornym okresie prawidłowo przyjął te składniki wynagrodzenia, które przysługiwały ubezpieczonemu, biorąc pod uwagę przedłożoną dokumentację i przepisy branżowe w górnictwie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy ubezpieczony spełnia warunki do przeliczenia świadczenia emerytury na podstawie art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1270 ze zm.).

Bezsporne było, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek do przeliczenia świadczenia z art. 110 i 110a ustawy emerytalnej, albowiem po nabyciu prawa do emerytury nie kontynuował zatrudnienia.

Zgodnie z art. 110 ustawy emerytalnej wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Z kolei zgodnie z treścią art. 110a ust. 1 ustawy o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%.

Jak wynika zaś z treści art. 111 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Jak stanowi ust. 2 powołanego przepisu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Po myśli art. 111 ust. 3 ustawy podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że art. 111 ustawy również nie znajdzie zastosowania do ubezpieczonego, gdyż nie spełnił on wszystkich wymaganych tym przepisem przesłanek. Ostatecznie bowiem, obliczony przez biegłego K. S. w toku postępowania sądowego – w tym na podstawie dokumentacji osobowej ubezpieczonego – wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom, tj. 1960-1979, okazał się niższy od poprzednio obliczonego.

Sąd w podzielił wnioski biegłego, albowiem sporządzona przez niego opinia jest precyzyjna, szczegółowo umotywowana, zaś biegły do odtworzenia wynagrodzenia ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w KWK (...) z lat 1960 – 1979 przyjął składniki wynagrodzenia wynikające z akt osobowych, akt emerytalnych ubezpieczonego oraz przepisów branżowych w górnictwie. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął jedynie pewne składniki wynagrodzenia, czyli takie, które bezwzględnie przysługiwały ubezpieczonemu, tj. Kartę Górnika, deputat węglowy i dodatek funkcyjny przyznawany w dozorze (otrzymywany przez ubezpieczonego od lutego 1974 r.), a także – zgodnie z zaleceniem Sądu – dodatki za pracę w systemie trzyzmianowym (dodatek za II i III zmianę) i za pracę w 2 niedziele w miesiącu. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony przez biegłego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym, tj. 1960-1979, wyniósł 165,08%, a więc okazał się niższy od poprzednio obliczonego – wynoszącego 239,11%

Należy podkreślić, że przepis art. 111 wymaga, by przy ponownym obliczeniu wysokości emerytury przyjąć taką podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, by wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był wyższy od poprzednio obliczonego, co nie oznacza, iż wyliczenia te można odnieść do jakiegokolwiek przeliczenia ale do wyliczenia świadczenia przy przyznaniu prawa. Odmienna interpretacja mogłaby doprowadzić do absurdalnej sytuacji przeliczania świadczenia wiele razy – w oderwaniu od rzeczywistej intencji ustawodawcy, na co zwracał uwagę m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach (por. wyrok SA w Katowicach z 18 grudnia 2018 r., sygn. III AUa 75/18).

Mając na uwadze powyższe, Sąd – na mocy 477¹⁴ § 1 k.p.c. – w pkt 1 wyroku oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

(-)sędzia Jolanta Łanowy - Klimek

Przewodniczący	sędzia Jolanta Łanowy - Klimek
Protokolant	Małgorzata Skirło

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE