UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 marca 2014 r.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 stycznia 2014 r., sygn. akt V GC 291/13, w sprawie z powództwa M. B. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) .H.U. (...) przeciwko (...) Towarzystwo (...) SA z siedzibą w Ł. o zapłatę, Sąd Rejonowy
w P. V Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.970,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 marca 2013 r., do dnia zapłaty (pkt. I wyrok) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 711 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II wyroku).

Sąd Rejonowy rozpoznając niniejszą sprawę ustalił, iż w okresie od 17 grudnia 2012 r., do 12 stycznia 2013 r., powód wynajmował pojazdy zastępcze poszkodowanemu w kolizji drogowej A. J.. Wierzytelność z tytułu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego przysługującą poszkodowanemu wobec ubezpieczyciela, została przelana na powoda umową cesji. Pojazd służył poszkodowanemu celem dowożenia i odbierania dziecka z przedszkola. W soboty i niedziele poszkodowany dojeżdżał samochodem z miejsca zamieszkania (N.) do P., gdzie podejmował dorywczą pracę w pubie (...) Poszkodowany najęte samochody wykorzystywał do przeprowadzki do nowego miejsca zamieszkania oraz związanym z tym faktem remontem.

Sąd I instancji wskazał, że wydatki poniesione przez poszkodowanego na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego samochodu w następstwie zdarzenia szkodzącego – które by nie powstały bez tego zdarzenia –prowadzą do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty. Sąd Rejonowy uznał, iż takimi wydatkami są koszty wynajmu pojazdu zastępczego w celu sprawnego wykonywania czynności dnia codziennego oraz dojazdu do pracy, ponieważ zapobiegają utracie określonych dochodów lub poniesieniu wydatków, które by nie zaistniały, gdyby szkody nie wyrządzono. W ocenie Sądu Rejonowego potrzeba najmu samochodu zasługiwała na miano wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalając na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z jednoczesnym zachowaniem rozsądnej proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela, a obciążaniem dłużnika.

Odnosząc się do kwestii wynagrodzenia przyjętego za jedną dobę wynajmu pojazdu, Sąd Rejonowy stwierdził, iż są one stawkami obowiązującymi u powódki, a strona pozwana nie podjęła realnych czynności, które zmierzałyby do wykazania, że kwoty w tej wysokości są nieuzasadnione.

W podsumowaniu Sąd Rejonowy stwierdził, że poniesienie przez poszkodowanego kosztów wynajęcia samochodu zastępczego pozostawała w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i stanowiła stratę określoną w art. 361 § 2 k.c. –stanowiąc koszty celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W kwestii odsetek ustawowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. oraz art. 455 k.c.

Natomiast koszty procesu Sąd zasądził w oparciu o art. 98 k.p.c. oraz § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radcy prawnego oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Od powyższego wyroku strona pozwana wniosła apelację zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

Powyższemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

1. obrazę prawa materialnego, a to art. 822 § 1 k.c. i art. 361 § 1 k.c. poprzez przyjęcie przez Sąd, iż w niniejszej sprawie z odpowiedzialności gwarancyjnej pozwanego wynika obowiązek refundacji kosztów pojazdu zastępczego, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, iż najem ten był konieczny i uzasadniony,

2. obrazę prawa materialnego, a to ar. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. oraz art. 354 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, iż strona powodowa udowodniła konieczność najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy zebrany materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie za prawdziwie takiego twierdzenia,

3. obrazę prawa procesowego, a to art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie przedmiotowego wyroku na dokumentach prywatnych, podczas gdy tego typu dowód nie może temu służyć,

4. obrazę prawa materialnego, a to art. 361 § 1 k.c. w zw. z 481 k.c. poprzez brak uzasadnienia dla przyjęcia wskazanej w wyroku daty naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie.

W ocenie skarżącego postępowanie dowodowe nie wykazało ani konieczności najmu pojazdu zastępczego, ani adekwatności przedstawionych przez stronę powodową kosztów. W sposób dowolny Sąd ocenił jako prawidłową podaną stawkę za najem pojazdu zastępczego , nie wyjaśnił dlaczego poszkodowany zmieniał pojazd zastępczy i czy miało to wpływ na łączny koszt najmu. Ponadto Sąd I instancji nie uzasadnił przyjęcia wskazanej w wyroku początkowej daty naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pismem z dnia 18 marca 2014 r., powód wniósł odpowiedź na apelację pozwanej domagając się jej oddalenia w całości oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych. Zdaniem strony powodowej zarzut apelacji co do naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 822 § 1 k.c. i art. 361 § 1 k.c. był całkowicie bezzasadny. W ocenie powoda utrata możliwości korzystania z pojazdu stanowiła szkodę majątkową oraz pozostawała w normalnym następstwie kolizji. Pozwany powinien zatem pokryć koszty wynajmu samochodu zastępczego. Również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego to jest ar. 361 § k.c., w zw. z art. 6 k.c. oraz 354 § 2 k.c., nie znajdował uzasadnienia, gdyż powód wyraźnie wykazał celowość najmu pojazdu zastępczego. Ponadto zdaniem powoda Sąd I instancji, wbrew zarzutom strony pozwanej, nie naruszył zasady wynikającej z treści art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo zasadna.

Istotę sprawy stanowiło rozstrzygnięcie co do zakresu odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu przy ubezpieczaniu OC konieczne jest sięgnięcie do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania w szczególności do przepisu art. 361§ 1 i 2 k.c. Reguły te, nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Oceny czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy.

Apelujący zarzucił Sądowi I instancji obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 822 § 1 k.c. i art. 361 § 1 k.c., w zw. z art. 6 kc oraz art. 354§2 kc, a także prawa procesowego 232 kpc w zw. z art.233 §1 kpc wskazując, iż ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, iż najem był konieczny i uzasadniony, a tym samym nie uaktualnił się obowiązek refundacji kosztów pojazdu zastępczego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej pozwanego, ponadto Sąd oparł wyrok na dokumentach prywatnych , podczas gdy tego typu dowód nie może temu służyć.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w świetle poczynionych w apelacji zarzutów, Sąd Okręgowy podzielił ustalenie Sądu Rejonowego, iż w dniu 16.12.2012r. nastąpiła kolizja drogowa w wyniku której uległ uszkodzeniu należący do A. J. pojazd marki B. (...) nr rej. (...). W dniu 17.12.2012r. zawarł on z M. B. umowę najmu pojazdu na okres do 26.12.2012r., następnie w dniu 26.12.2012r. zawarł kolejną umowę najmu na okres od 26.12.2012r. do dnia 3.01.2013r. i kolejną w dniu 3.01.2013r. na okres od 3.01.2013r. do 12.01.2013r. Ostatnia umowa zakończyła się jednak w dniu 8.01.2013r. w tej to dacie najęty pojazd został zwrócony. Ustalony pomiędzy stronami czynsz za najem wynosił 105 zł za jedna dobę najmu, niezależnie od marki wynajmowanego samochodu (przy pierwszej i drugiej umowie było to R. (...), przy trzeciej O. (...)), a w sprawie nie przedstawiono żadnego przeciwdowodu na okoliczność zawyżenia tej stawki. Zważywszy na tożsamą stawkę przy każdym z w/w pojazdów brak było również podstaw dla podzielenia zarzutu apelacji, iż Sąd nie zbadał jaki miała wpływ zmiana samochodu na wysokość stawki czynszu.

Fakt jednak wynajmu pojazdu przez poszkodowanego nawet w czasokresie zbieżnym z czasokresem odpowiadającym likwidacji szkody w ocenie Sądu Okręgowego nie powodował automatycznej odpowiedzialności ubezpieczyciela w zakresie pokrycia czynszu tego najmu.

Sąd Okręgowy podziela w tej mierze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 17.11.2011r. III CZP 5/11, iż obowiązek zwrotu wydatków dotyczy wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, nie dających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnych proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela, a obciążeniem dłużnika.

Zważywszy na powyższe rzeczą powoda było (stosownie do rozkładu ciężaru dowodu wynikającego z art. 6 kc) nie tylko wykazanie faktu i czasokresu wynajmu samochodu w okresie zbieżnym z likwidowaną szkodą, ale również wykazanie, iż wydatek poniesiony w związku z tym wynajmem nosi charakter celowego i ekonomicznie uzasadnionego.

Dla uzasadnienia obciążenia pozwanego kosztami najmu , że wskazaniem , iż najem ten był konieczny powód powołał okoliczność :

1. wykonywania dojazdów do pracy, w piątki i soboty, gdzie A. J. pracował w Klubie (...),

2. dowożenia dziecka do przedszkola,

3. dojeżdżania do PUP w P., gdzie jako osoba bezrobotna w/w regularnie się stawiał.

Sąd Okręgowy podzielił co do pierwszej ze wskazanych powyżej okoliczności stanowisko Sądu Rejonowego uznając, iż istotnie wydatek na najem samochodu celem dojazdu do pracy w piątki i soboty był celowy i ekonomicznie uzasadniony. Dla wykazania tej okoliczności powód przedłożył oświadczenie właściciela Klubu (...), iż A. J. w klubie tym w piątki i soboty prowadzi karaoke, co w świetle zeznań świadka A. J., potwierdzających tą okoliczność było wystarczające dla uznania faktu tej pracy za wiarygodny. Istotnie oświadczenie z dnia 18.12.2012r. stanowiło dokument prywatny, dokument prywatny jak każdy inny dowód podlega ocenia pod względem wiarygodności, a w połączeniu z zeznaniami świadka A. J. stanowił on spójną i logiczną całość. Tym samym więc Sąd Okręgowy uznał za zasadny wydatek na wynajem samochodu za 21 - 22 grudnia 2012r., 28-29 grudnia 2012r., 4-5 stycznia 2013r. to jest sześć dni razy 105 zł + 23% vat to jest 774,90 zł.

Odnosząc się do pozostałego zakresu (pkt 2 i 3 ) , to w świetle dowodów przedłożonych Sądowi brak było podstaw dla uznania, iż istotnie najem samochodu był celowy i ekonomicznie uzasadniony i w tym zakresie Sąd Okręgowy podzielił zarzuty apelacji. Powód dla uzasadnienia okoliczności dowożenia dziecka do przedszkola nie wykazał bowiem, aby faktycznie dziecko w tym okresie do przedszkola dowoził. Niewystarczającym w tej mierze było zaświadczenie przedszkola nr (...) z którego wynikało jedynie, iż P. J. uczęszcza do przedszkola nr (...) i realizuje obowiązek rocznego przygotowania rocznego. Z zaświadczenia tego nie wynikało, aby istotnie w dniach 17.12.2012r.do 8.01.2013r. dziecko było obecne w przedszkolu, co pozwalałoby na domniemanie, iż istotnie ojciec go odwiózł. Niniejsze zresztą również stanowiłoby przedmiot pewnej hipotezy podlegałoby rozważeniu, zważywszy na fakt, iż z zeznań świadka J. nie wynikało, aby przed kolizją to również wyłącznie na nim spoczywał obowiązek odwożenia dziecka do przedszkola i on obowiązek ten wyłącznie go realizował. Oceniając powyższą okoliczność należało mieć również na uwadze iż rozpatrywany okres był w znacznej części okresem świątecznym i noworocznym.

W świetle przedłożonych Sądowi dowodów brak było również podstaw dla uznania, iż rozpatrywany najem był konieczny zważywszy na potrzebę rejestracji A. J. w urzędzie dla bezrobotnych ponieważ do akt sprawy nie przedłożono żadnego dokumentu z którego wynikałoby, iż istotnie w badanym okresie A. J. był w urzędzie dla bezrobotnych. W tym zakresie jego zeznania jako gołosłowne okazały się niewystarczające.

Brak było również podstaw dla uznania, iż najem ten był konieczny zważywszy na okoliczność już podniesioną w toku postępowania sądowego, która wyniknęła z zeznań świadka J., iż pojazd był przez niego wykorzystywany do remontu w nowym miejscu zamieszkania. Po pierwsze czasokres podanego remontu był znacznie krótszy niż wskazany czasokres najmu, po drugie nie był wskazany precyzyjnie co uniemożliwiało rzetelną weryfikację, po trzecie powód nie wykazał, aby A. J. w ogóle uzyskał nowe miejsce zamieszkania i tam przeprowadzał remont, zeznania świadka w tym zakresie były ogólne i lakoniczne. Nie wskazał on adresu nowego miejsca zamieszkania, nie przedłożył umowy najmu, aktu własności itd., nie przedłożył również żadnych dowodów na okoliczność przeprowadzanego remontu np. faktur i rachunków za materiał wykorzystywany do tego remontu.

Tym samym więc Sąd Okręgowy po ponownej analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego podzielił w powyższym zakresie zarzuty apelacji, orzekając jak w pkt 1na zasadzie art. 386 § 1 kpc. Co do zakresu oddalonej apelacji Sąd orzekł na zasadzie art. 385 kpc.

Co do odsetek Sąd uznał, iż data początkowego biegu terminu dla roszczenia co do kwoty 774,90 zł była zasadną zważywszy na datę wskazaną w wezwaniu do zapłaty, a to 7 dni od daty otrzymania wezwania od pozwanego (18.03.2013r.). Niniejsze nastąpiło już po decyzji odmownej co do decyzji odmowy zapłaty odszkodowania (30.01.2013r.)

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego Sąd orzekł na zasadzie art. 100 kpc przyjmując, iż powód uzyskał 26% żądanej kwoty. Koszty powoda wyniosły 717 zł, koszty pozwanego 600 zł to jest łącznie 1317 zł. Powód winien ponieść 74% tej sumy tj. 974,58 %, pozwany 26% tj. 342,42 zł różnica w kosztach faktycznie poniesionych wyniosła 257, 58 zł, którą to Sąd zasądził do powoda na rzecz pozwanego.

W przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art. 100 kpc, jak w pkt 3 wyroku, przyjmując tożsamą proporcję, koszty powoda wyniosły 300 zł, koszty pozwanego 400 zł to jest łącznie 700 zł. Powód winien ponieść 74% tej sumy tj. 518 zł, pozwany 26% tj. 182 zł różnica w kosztach faktycznie poniesionych wyniosła 218zł, którą to Sąd zasądził do powoda na rzecz pozwanego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE