Sygn. akt III Ca 1083/13
Wyrokiem z dnia 10 maja 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Widzewa w Łodzi zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę 960, 79 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 630 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nadto, Sąd Rejonowy obciążył i nakazał pobrać od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi- Widzewa w Łodzi kwotę 307,02 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.
U podstaw rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego legło ustalenie, iż powód M. D. zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia AC samochodu marki B. (...) o numerze rejestracyjnym (...). W okresie objętym ubezpieczeniem w wyniku wzbicia kamienia spod kół samochodu ciężarowego uszkodzeniu uległa przednia szyba w samochodzie powoda. Zgłoszenie szkody nastąpiło pozwanemu w dniu 24 maja 2011 roku. W wyniku postępowania likwidacyjnego wypłacono powodowi kwotę 649,14 zł.
Wartość przedniej szyby z logo B. wraz z materiałami koniecznymi do jej zamocowania w samochodzie powoda to kwota 1302,43 zł, przy czym wartość samej szyby z logo B. opiewa na kwotę 936,34 zł netto, to jest 1 151,70 zł brutto. Czas potrzebny na wymianę uszkodzonej szyby to około 2,5 godziny, zaś średni koszt jednej roboczogodziny na terenie Ł. na wykonanie wskazanych prac to kwota 123 zł.
Jak ustalił Sąd Rejonowy, wśród postanowień ogólnych warunków umowy zawartej przez strony procesu było i takie, że w wypadku wyceny dokonywanej przez pozwanego wysokości szkody, ustala się ją w oparciu o ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywanej jakości, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2003 roku w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. nr 38, poz. 329), w oparciu o system kosztorysowania A. dla wymiaru robocizny, w oparciu o średnie stawki robocizny na terenie miejsca zamieszkania posiadacza pojazdu.
Sąd Rejonowy zważył, że powództwo jest zasadne i znajduje oparcie w art. 805 § 1 k.c. Jednocześnie Sąd Rejonowy uznał za bezskuteczne postanowienie ogólnych warunków umowy zawartej przez strony procesu, stanowiące, że w wypadku wyceny dokonanej przez pozwanego wysokości szkody, ustala się ją w oparciu o ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywanej jakości, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2003 roku w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. nr 38, poz. 329), albowiem powołany akt prawny utracił moc przed datą zawarcia przez strony procesu umowy ubezpieczenia AC.
Co się natomiast tyczy odsetek, Sąd zasądził je na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. Skoro zgłoszenie szkody nastąpiło w dniu 24 maja 2011 roku, zaś stosownie do treści art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel zobowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie, zdaniem Sądu Rejonowego należało przyjąć, iż pozwane Towarzystwo (...) S.A. pozostawało w zwłoce od pierwszego dnia po upływie owego miesięcznego terminu, a zatem od dnia 25 czerwca 2011 roku.
Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w części tj. w zakresie punktu 1 co do kwoty 474,87 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty oraz co do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych od rozszerzonej części powództwa w wysokości 179,93 zł liczonych za okres od dnia 25 czerwca 2011 roku do dnia 27 listopada 2011 roku oraz w zakresie punktów 2 i 3 - stosownie do zakresu zaskarżenia.
Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi obrazę prawa procesowego w postaci:
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny
dowodów i uczynienie jej dowolną, a w konsekwencji tego uznanie, że postanowienie ogólnych warunków ubezpieczenia mających zastosowanie w
sprawie stanowiące, iż w wypadku dokonywanej wyceny wartość szkody ustala się w oparciu o ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywanej jakości nie może wywoływać skutków prawnych, gdyż odwołuje się do nieobowiązującego aktu prawnego, podczas gdy do tego aktu odnosi się wyłącznie definicja części zamiennych, a postanowienie ma charakter autonomiczny i nie zostało oparte na nieobowiązującym akcie prawnym;
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważania
materiału dowodowego, a w konsekwencji tego nieuwzględnienie przy wyrokowaniu istotnych ustaleń opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej oraz ruchu drogowego, tj. ustalonych cen nieoryginalnych części zamiennych o porównywalnej jakości, podczas gdy postanowienia zawartej przez strony umowy autocasco przy ustalaniu należnego odszkodowania w przypadku sporządzania wyceny kosztów naprawy nakazywały uwzględniać ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywalnej jakości.
Nadto pozwany zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego w postaci:
- art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 9 ust. 10 pkt 1 Ogólnych warunków ubezpieczenia Autocasco zatwierdzonych uchwałą Zarządu (...) S.A. nr (...) z dnia 18.05.2009 r. poprzez ich błędną wykładnię, a w konsekwencji uznanie, iż postanowienie Ogólnych warunków ubezpieczenia mających zastosowanie w sprawie, stanowiące, że w wypadku dokonywanej wyceny wysokość szkody ustala się w oparciu o ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywanej jakości nie może wywoływać skutków prawnych, gdyż odwołuje się do nieobowiązującego aktu prawnego, podczas gdy do aktu odnosi się wyłącznie definicja części zamiennych, a postanowienie ma charakter autonomiczny i nie zostało oparte na nieobowiązującym akcie prawnym.
- art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda M. D. ustawowych odsetek od rozszerzonej kwoty powództwa w wysokości 179,93 zł liczonych od dnia 15 czerwca 2011 roku w sytuacji, gdy pozwany pozostawał w opóźnieniu z zapłatą tej kwoty od dnia 27 listopada 2012 roku, to jest od dnia doręczenia pozwanemu pisma rozszerzającego powództwo do kwoty 960, 79 zł.
W konkluzji apelacji pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenia powództwa w zaskarżonej części, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu apelacji pozwany dodatkowo podniósł, że definicja nieoryginalnych części zamiennych, z której korzysta ubezpieczyciel, wciąż obowiązuje w niezmienionym kształcie, albowiem cytowane rozporządzenie, które utraciło moc, zostało zastąpione rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 października 2010 roku w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję.
W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest zasadna w części, w jakiej pozwany zarzucił wyrokowi Sądu Rejonowego naruszenie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c.
Antycypując jednak rozważania dotyczące daty, w której odsetki za opóźnienie stały się wymagalne, wskazać należy, że Sąd Rejonowy w realiach rozpoznawanej sprawy prawidłowo ustalił stan faktyczny, zaś sąd odwoławczy ustalenia te podziela i przyjmuje za własne.
Analiza pozostałych zarzutów stawianych wyrokowi Sądu Rejonowego, choć wskazują one zarówno na naruszenie norm prawa procesowego jak i materialnego, wskazuje, że koncentrują się one wokół – niezasadnego zdaniem skarżącego – przyjęcia przez sąd pierwszej instancji, że wobec utraty mocy przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2003 roku w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz.U. nr 38, poz. 329) nie może mieć zastosowania § 9 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco. Jedynie gwoli przypomnienia należy w tym miejscu zauważyć, że zgodnie z powołaną regulacją w przypadku wyceny, wysokość szkody ustala się w cenach netto w oparciu o ceny materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywalnej jakości, o których mowa we wskazanym rozporządzeniu.
Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przez Sąd Rejonowy, iż utrata mocy wiążącej przez wskazywane rozporządzenie powoduje niemożność zastosowania § 9 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco. Choć w uzasadnieniu sądu pierwszej instancji brak jest przytoczenia argumentacji wspierającej przyjętą koncepcję i w tym zakresie wymaga ono uzupełnienia, zauważyć należy, że ogólne warunki ubezpieczenia autocasco zostały sporządzone przez towarzystwo ubezpieczeniowe, działające od ponad 10 lat jako profesjonalny podmiot na rynku ubezpieczeń. Nie ulega przy tym najmniejszym wątpliwościom, iż podmiot taki podczas tworzenia ogólnych warunków ubezpieczenia mógł korzystać z fachowej pomocy prawnej. Już ta okoliczność przemawia przeciwko „ratowaniu” klauzul odwołujących się w swej treści do nieobowiązujących aktów prawnych.
Konstrukcja § 9 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco jednoznacznie wskazuje na wolę uzależnienia definicji materiałów i nieoryginalnych części zamiennych o porównywanej jakości od każdorazowej treści rozporządzenia. Gdyby było inaczej, ubezpieczyciel ująłby tę definicję w § 1 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco, noszącym tytuł „postanowienia ogólne, definicje”. Wobec powyższego, wbrew stanowisku skarżącego brak jest także podstaw, aby uznać, że zawarte w § 9 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco odwołanie do rozporządzenia dotyczyło tylko definicji materiałów i nieoryginalnych części zamiennych, zaś regulacja § 9 pkt 10 miała charakter autonomiczny.
Podnosząc w apelacji zarzut naruszenia art. 65 § 2 k.c., skarżący zdaje się nie zauważać, iż wykładnia ogólnych warunków umów powinna być dokonywana wyłącznie według metody obiektywnej i zmierzać do ustalenia sensu postanowień wzorca z punktu widzenia wiedzy i możliwości poznawczych typowego adresata (por. wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2007 roku, I CSK 27/07, LEX 315565). Wymaga tego ich funkcja standaryzacyjna oraz okoliczność, że ogólne warunki umów nie były uzgadniane z drugą stroną, a jedynie przez nią akceptowane. Stąd bezprzedmiotowym jest postulat skarżącego, aby badać zgody zamiar stron i cel łączącej je umowy. Jedynie na marginesie należy w tym miejscu wspomnieć, że art. 385 § 2 k.c. zawiera odrębną regułę wykładni ogólnych warunków umów i nakazuje tłumaczenie postanowień niejednoznacznych na korzyść konsumenta.
Kończąc rozważania w kwestii bezskuteczności klauzuli zawartej w § 9 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco, należy jeszcze pokrótce odnieść się do zawartej w uzasadnieniu apelacji argumentacji, jakoby definicja zawarta w nieobowiązującym rozporządzeniu została przejęta do nowego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 października 2010 roku o tożsamym tytule. Okoliczność ta miałaby w przekonaniu skarżącego niejako konwalidować zawarte w ogólnych warunkach ubezpieczenia autocasco odwołanie do nieobowiązującego rozporządzenia. Stanowiska takiego nie sposób jednak podzielić choćby z tego względu, że umowa ubezpieczenia pomiędzy pozwanym a M. D. została zawarta w dniu 21 października 2010 roku, zaś nowe rozporządzenie weszło w życie dopiero z dniem 10 listopada 2011 roku.
Natomiast wyrok Sądu Rejonowego nie mógł się ostać w części dotyczącej rozstrzygnięcia o odsetkach. Jak wynika z uzasadnienia, Sąd ten przyjął wymagalność całego roszczenia od dnia 25 czerwca 2011 roku. Jednocześnie uwadze sądu pierwszej instancji uszło, że pierwotnie powód dochodził jedynie kwoty 780,86 zł, zaś rozszerzenie powództwa do kwoty 960,79 zł nastąpiło w piśmie procesowym z dnia 11 listopada 2011 roku, które zostało doręczone pozwanemu w dniu 27 listopada 2011 roku, co uzasadnia naliczanie odsetek co do rozszerzonej części powództwa od dnia następnego, to jest od dnia 28 listopada 2011 roku.
Mając na uwadze powyższe i uznając zarzut naruszenia prawa materialnego w postaci art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. za uzasadniony, Sąd Okręgowy stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w części dotyczącej odsetek. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, uznawszy podniesione w niej zarzuty za bezzasadne.
O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przyjmując, że za nieobciążaniem powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu przemawia okoliczność, iż powód w postępowaniu apelacyjnym uległ jedynie w nieznacznej części, która nie była objęta wartością przedmiotu zaskarżenia (odsetki).