Sygn. akt IV U 113/21
Dnia 19 marca 2021 roku
Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak
Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 marca 2021 roku w Sieradzu
odwołania T. M.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.
z dnia 12 stycznia 2021 r. Nr (...)
w sprawie T. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.
o wysokość emerytury
oddala odwołanie.
Sygn.akt IV U 113/21
Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na ustawę z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1222) z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury T. M. przyznanej na podstawie 24 ustawy emerytalnej od dnia 15.04.2014 r., tj. od dnia, od którego podjęta byłaby wypłata tej emerytury. W decyzji wskazano, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur, przez co wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Podstawa obliczenia emerytury wyniosła 503.880,14 zł (381.196,99 + 122.683,15 zł). Wysokość emerytury od 15.04.2014 r. wyniosła 1.987,69 zł. Przy ustalaniu emerytury Zakład uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia przyznania do dnia 31.12.2020 r., w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków. Wysokość emerytury od dnia 01.01.2021 r. wyniosła 2.256,63 zł. Ponieważ emerytura ustalona w tej decyzji nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 17.12.2008 r., Zakład postanowił kontynuować wypłatę tej emerytury.
Odwołanie od decyzji organu rentowego złożyła T. M., wnosząc o przeliczenie przysługującego jej świadczenia emerytalnego zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 06.03.2019 r. w sprawie P 20/16. W odwołaniu zawarto wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność wysokości emerytury przysługującej po osiągnieciu powszechnego wieku emerytalnego oraz wysokości należnego wyrównania. W ocenie odwołującej, ustalona w zaskarżonej decyzji emerytura z powszechnego wieku emerytalnego powinna być wyższa niż emerytura wcześniejsza, przez co wyliczenie wysokości świadczenia w zaskarżonej decyzji nie jest prawidłowe.
Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Decyzją z 17.12.2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał T. M., ur. (...), emeryturę w wieku obniżonym od 15.12.2008 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.
W dniu 03.04.2014 r. T. M. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym.
Decyzją z 18.04.2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skutkiem czego podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura została ustalona jako równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 122.683,15 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 381.196,99 zł, suma kwot pobranych emerytur wyniosła 108.178,64 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 253,50 miesiąca. Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła: [(122.683,15+381.196,99)-108.178,64]/253,50 =1.560,95 zł. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesił emeryturę ustaloną tą decyzją, ponieważ był ona świadczeniem mniej korzystnym, kontynuując wypłacanie dotychczasowej emerytury.
Wysokość tej emerytury na dzień 15.04.2014 r. bez pomniejszenia o kwoty pobranych emerytur wynosiła 1.987,69 zł ( 503.880,14/253,50)=1.987,69 zł. Po uwzględnieniu waloryzacji kwota emerytury powszechnej wynosiła: 01.03.2015 r. – 2023,69 zł, 01.03.2016 r. – 2.028,55 zł, 01.03.2017 r. – 2.038,55 zł. Po uwzględnieniu wniosku o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia z 18.01.2018 r. kwotę emerytury ustalono w następujący sposób: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego – 382.196,99 zł, kwota zwaloryzowanych składek – 122.683,15 zł, średnie dalsze trwania życia – 252,30. Podstawa obliczenia emerytury wyniosła 503.880,14 zł ( 381.196,99 zł + 122.683,15 zł). Wyliczona wysokość emerytury po uwzględnieniu waloryzacji na dzień 01.03.2018 r. wyniosła 2.048,03 zł. Po uwzględnieniu waloryzacji kwota emerytury powszechnej wynosiła: 01.03.2018 r. – 2.109,06 zł, 01.03.2019 r. – 2.179,06 zł, 01.03.2020 r. – 2.256,63 zł.
Wyrokiem z 6.03.2019r. w sprawie P 20/16, opublikowanym 21.03.2019r., Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W dniu 16.04.2019 r. do ZUS wpłynęła skarga ubezpieczonej o wznowienie postępowania w sprawie.
Postanowieniem wydanym w dnu 10.05.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 149 § 1 k.p.a. wznowił postępowanie administracyjne w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z 18.04.2014 r. Organ zaznaczył, że stosownie do art. 145a k.p.a. można żądać wznowienia postepowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W przedmiotowej sprawie podstawę wznowienia postępowania stanowił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16 w którym orzeczono, że art.25 ust.1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz.39) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Decyzja, wydaną w dniu 10.05.2019 r. w wyniku wznowienia postępowania w sprawie emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. uchylił decyzję z dnia 18.04.2014 r. oraz przyznał T. M. emeryturę od dnia 15.04.2014 r. i obliczył jej wysokość od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranej wcześniejszej emerytury przysługującej na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Wysokość emerytury od dnia 01.04.2019 r. wyniosła 2.179,06 zł. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji oraz zwaloryzowany kapitał początkowy. Podstawa obliczenia emerytury wyniosła 503.880,14 zł ( 381.196,99 zł + 122.683,15 zł). Przy ustalaniu emerytury od dnia 1 kwietnia 2019 r. Zakład uwzględnił wszystkie zmiany świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31 marca 2019 r. oraz zmiany wynikające ze zgłoszonych przez ubezpieczoną wniosków. Emerytura ustalona w tej decyzji okazała się nadal świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, przyznanej decyzją z dnia 17.12.2008 r., wobec czego Zakład postanowił kontynuować wypłatę wcześniejszej emerytury.
Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury T. M., przyznanej na podstawie 24 ustawy emerytalnej od dnia 15.04.2014 r.
(wnioski, decyzje, postanowienie w aktach ZUS, informacja ZUS k. 10 akt sprawy).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ( 9) i art. 477 ( 14) k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji. Od momentu wniesienia do sądu odwołania od decyzji organu rentowego rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z dnia 25 maja 1999 r. II UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591). Podstawę prawną ponownego ustalenia emerytury ubezpieczonej stanowiły przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu, nadanym ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1222). Zgodnie z art. 194i. do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r. W myśl art. 194j.: 1. Kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w 1953 r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.
2. Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury.
3. Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia.
4. Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata.
5. Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie. Wniesione przez odwołującą odwołanie zostało oparte na założeniu, że wysokość emerytury w powszechnym wieku emerytalny musi być świadczeniem kwotowo wyższym od emerytury wcześniejszej a dla wykazania swoich racji ubezpieczona wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem zweryfikowania poprawności wyliczenia świadczenia przez organ rentowy. Jednocześnie odwołująca nie podniosła żadnych zarzutów do przedstawionego przez organ rentowy sposoby wyliczenia świadczenia. Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd może dopuścić dowód z opinii biegłego z odpowiedniego zakresu. Dowód z opinii biegłego tym różni się od innych dowodów, że jego celem nie jest w zasadzie ustalanie faktów mających znaczenie w sprawie, lecz udzielenie sądowi wyjaśnień w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych. Innymi słowy, sąd może i powinien korzystać z pomocy biegłego w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych. Zauważyć należy, iż konieczność powołania biegłego wynika z charakteru sprawy, do której rozstrzygnięcia potrzebne są wiadomości specjalne. Zgodnie z treścią art. 227 k.p.c., przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, co uprawnia sąd do selekcji zgłoszonych dowodów w wyniku przeprowadzonej oceny istotności okoliczności faktycznych, których wykazaniu dowody te mają służyć (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 3 lutego 2014 r., sygn. I PK 236/13). Oznacza to, że samo złożenie wniosku dowodowego nie obliguje sądu rozpoznającego sprawę do przyjęcia tego wniosku. Istotna jest w tej kwestii analiza wszelkich okoliczności faktycznych, które mają być tym dowodem wykazane. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 3 października 2019 r. III AUa 1029/18 potrzeba powołania biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego przekonania strony, że wiedza fachowa biegłego danej specjalności jest konieczna dla wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy. Wobec przedłożenia przez organ rentowy dokumentu, obrazującego sposób wyliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej, a przez to wyjaśniającego jedyną sporną okoliczność w sprawie, Sąd Okręgowy postanowił nie uwzględniać wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. W konsekwencji należało przyjąć, że wnioskodawczyni zarówno we wniesionym odwołaniu jak i w toku postępowania nie podniosła żadnych merytorycznie uzasadnionych zarzutów mogących podważyć zaskarżoną decyzję, która w ocenie Sądu odpowiada prawu. Mając powyższe na względzie, Sąd, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami, orzekł jak wyroku.