UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. S. , wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 08.09.2020r., znak (...) odmawiającej przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku z dnia 27.11.2015r. Domagał się przyznania ww. świadczenia.

W uzasadnieniu wskazał, że nie posiada żadnych zadłużeń finansowych względem organu rentowego, natomiast składki opłaca terminowo. Wskazał też, iż należności w ramach układu ratalnego spłacił przedterminowo.

Organ rentowy -Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Na uzasadnienie wskazał, że z akt sprawy wynika, iż na dzień zdarzenia, tj. 27.11.2015r. J. S. posiadał zadłużenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł. Nadto, organ rentowy argumentował, że J. S. spłacał zadłużenie w układzie ratalnym, które ostatecznie zostało uregulowane w dniu 09.03.2020r., a w związku z powyższym brak jest podstaw prawnych do zmiany decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. S. od 1998r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą Instalatorstwo E. J. S. z siedzibą w m. D..

W dniu 27.11.2015r. uległ wypadkowi przy prowadzonej działalności, kiedy to wpadł do komory turbinowej w budynku siłowni wodnej młyńskiej.

Bezsporne.

W dniu ww. wypadku, tj. 27.11.2015r. J. S. podlegał ubezpieczeniu społecznemu (w tym obowiązkowe wypadkowe) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Dowód: akta organu rentowego – pismo z dnia 27.01.2016r. – k. 15.

Ww. zdarzenie zostało uznane przez ZUS za wypadek przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Dowód: akta organu rentowego – Opinia w sprawie prawnej kwalifikacji wypadku – k. 17; karta wypadku nr 11/06/2016r. – k. 18-19.

Na mocy orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 24.08.2017r. ustalono wobec J. S. 5% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy działalności gospodarczej z dnia 27.11.2015r.

Bezsporne, a nadto: akta organu rentowego – Orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 24.08.2017r., nr akt 037063567; opinia lekarska z dnia 24.08.2017r.

Decyzją ZUS z dnia 13.10.2017r. odmówiono J. S. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy prowadzonej działalności z dnia 27.11.2015r. z uwagi na ustalone zadłużenie w dniu złożenia wniosku – z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł i nieuregulowanie tego zadłużenia.

Na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 19.07.2018r. w sprawie sygn. akt V U 327/17 z odwołania J. S. od ww. decyzji ZUS, odwołanie zostało oddalone.

Dowód: akta organu rentowego Decyzja ZUS z dnia 13.10.2017r. – k. 5; akta sprawy sygn. akt V U 327/17 – wyrok z dnia 19.07.2018r. – k. 34.

Na dzień ww. wypadku, tj. 27.11.2015r. J. S. posiadał zadłużenie wobec ZUS z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przekraczające kwotę 6,60 zł.

Bezsporne, a nadto: akta organu rentowego.

W dniu 08.07.2013r. J. S. zawarł z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych umowę o rozłożeniu spłaty na raty – w związku z posiadanym zadłużeniem z tytułu uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne. Według ustalonego przez strony harmonogramu spłat, J. S. miał spłacać ww. zadłużenie ratalnie do dnia 15.06.2023r.

Ostatecznie zadłużenie zostało ostatecznie spłacone w dniu 09.03.2020r.

Bezsporne, a nadto: akta organu rentowego – Aneks nr (...) do Umowy nr (...) z dnia 08.07.2013r. o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek – k. 26-27; harmonogram spłaty rat – k. 27v.-28 oraz pismo ZUS z dnia 04.11.2020r. – k. 12 akt sprawy.

J. S. złożył w dniu 16.06.2016r. do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 27.11.2015r. wskazując, że w dniu 07.06.2016r. zakończył się okres zasiłkowy., tj. po 182 dniach.

Na mocy decyzji ZUS z dnia 25.07.2016r. przyznano J. S. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 08.06.2016r. do 06.08.2016r. w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Na mocy decyzji ZUS z dnia 19.09.2016r. przyznano J. S. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 07.08.2016r. do 04.12.2016r. w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Na mocy decyzji ZUS z dnia 04.01.2017r. przyznano mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 05.12.2016r. do 04.03.2017r. w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Decyzją ZUS z dnia 16.05.2017r. odmówiono J. S. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w związku z wypadkiem przy pracy.

Dowód: akta organu rentowego - oświadczenie do celów rehabilitacyjnych – k. 1-1v.; Decyzja ZUS z dnia 25.07.2016r. – k. 3; decyzja ZUS z dnia 19.09.2016r.; decyzja ZUS z dnia 04.01.2017r. – k. 9; decyzja ZUS z dnia 16.05.2017r. – k. 13.

Pismem wniesionym w dniu 24.08.2020r. J. S. złożył do (...) Oddziału w S. wniosek o przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy prowadzonej działalności pozarolniczej.

Dowód: akta organu rentowego – pismo z dnia 21.08.2020r. – k. 38-38v.

Na mocy decyzji (...) Oddziału w S. z dnia 08.09.2020r. odmówiono J. S. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku z dnia 27.11.2015r.

Uzasadniając powyższe organ rentowy wskazał, że prawo do ww. świadczenia przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku.

Dowód: akta organu rentowego – Decyzja (...) Oddziału w S. z dnia 08.09.2020r., nr (...).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. było zasadnym, a zatem zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spornym między stronami było samo uprawnienie ubezpieczonego do prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu odniesionego wypadku przy prowadzonej działalności pozarolniczej, w świetle ustalenia, że w dacie wypadku, tj. 27.11.2015r. J. S. posiadał zadłużenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł.

Zaskarżoną decyzję odmowną z dnia 08.09.2020r. organ rentowy uzasadniał faktem, iż prawo do ww. świadczenia przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku. Nadto, organ rentowy argumentował, że J. S. spłacał zadłużenie w układzie ratalnym, które ostatecznie zostało uregulowane w dniu 09.03.2020r., a w związku z powyższym brak jest podstaw prawnych do zmiany decyzji.

Zauważyć potrzeba, że poza sporem były wszelkie okoliczności przedmiotowego zdarzenia z dnia 27.11.2015r., które zostało uznane przez ZUS za wypadek przy prowadzonej działalności gospodarczej pozarolniczej. Nadto, bezsporną pozostaje okoliczność, że w wyniku ww. zdarzenia ubezpieczony J. S. odniósł 5% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, co wprost wynika z dokumentacji organu rentowego, w szczególności z treści orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 24.08.2017r.

Jak stanowi przepis art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2019, poz. 1205), za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2019, poz. 1205) – zwanej dalej „ Ustawą wypadkową” – ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie (ust. 3). Natomiast w myśl art. 12 ust. 1 ustawy wypadkowej jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Jak stanowi przepis art. 6 ust. 3 ww. ustawy, prawo do świadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5 i 11, przedawnia się, jeżeli zadłużenie, o którym mowa w ust. 2, nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Jak wynika z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, na dzień ww. wypadku, tj. 27.11.2015r. J. S. w istocie posiadał zadłużenie wobec ZUS z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przekraczające kwotę 6,60 zł. Stąd, na mocy decyzji ZUS z dnia 13.10.2017r. pierwotnie już odmówiono J. S. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy prowadzonej działalności z dnia 27.11.2015r. z uwagi na ustalone zadłużenie w dniu złożenia wniosku – z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł i nieuregulowanie tego zadłużenia. Od ww. decyzji ZUS ubezpieczony złożył wówczas odwołanie do Sądu. Z analizy akt sprawy V U 327/17 wynika, że na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 19.07.2018r. w sprawie sygn. akt V U 327/17 z odwołania J. S. od ww. decyzji ZUS, odwołanie zostało oddalone (vide: akta organu rentowego Decyzja ZUS z dnia 13.10.2017r. – k. 5; akta sprawy sygn. akt V U 327/17 – wyrok z dnia 19.07.2018r.).

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie pozwolił nadto na ustalenie, że w dniu 08.07.2013r. J. S. zawarł z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych umowę o rozłożeniu spłaty na raty – w związku z posiadanym zadłużeniem z tytułu uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne. I tak, według ustalonego przez strony harmonogramu spłat, J. S. miał spłacać ww. zadłużenie ratalnie do dnia 15.06.2023r. Zauważyć należy przy tym (co konsekwentnie podkreślał ubezpieczony), zadłużenie to zostało ostatecznie spłacone w dniu 09.03.2020r. (vide: harmonogram spłaty rat – k. 27v.-28 akt organu rentowego oraz pismo ZUS z dnia 04.11.2020r. – k. 12 akt sprawy).

Z uwagi na uregulowanie ww. zobowiązania względem organu rentowego jeszcze przed wyznaczonym czasem określonym przez ZUS w harmonogramie spłat, J. S., ponownie - pismem wniesionym w dniu 24.08.2020r. - złożył do (...) Oddziału w S. wniosek o przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy prowadzonej działalności pozarolniczej ( k. 38-38v. akt organu rentowego).

Zasadą jest bowiem, że świadczenia z tytułu wypadków przy pracy przysługują osobom prowadzącym działalność gospodarczą, które opłacają składki na ubezpieczenie społeczne i nie mają zaległości. Bezsporną w sprawie okolicznością jest faktu uregulowania przez ubezpieczonego wszelkich zobowiązań względem organu rentowego – związanych z uprzednim zadłużeniem oraz zawartą umowa spłaty ratalnej.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę zgadza się w tej mierze z utrwalonym stanowiskiem judykatury, że zawarcie przez strony umowy o rozłożenie na raty należności z tytułu składek skutkuje zawieszeniem biegu przedawnienia prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Mając na względzie pogląd Sądu Najwyższego wspomnieć należy, że termin przedawnienia biegnie na nowo od dnia uregulowania przez wnioskodawcę należności składkowych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.01.009r., który zapadł w sprawie sygn. akt II UK 118/08). Otóż, Sąd Najwyższy wskazał, że termin przedawnienia przewidziany w art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. Dz.U. z 2009, Nr 167, poz. 1322 ze zm.) ulega zawieszeniu w związku z zawartą przez strony na podstawie art. 29 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) umową o rozłożenie na raty należności z tytułu składek i biegnie na nowo od dnia uregulowania przez wnioskodawcę zaległości składkowych.

Sąd Najwyższy podkreślił w uzasadnieniu wyroku w ww. sprawie, że co prawda art. 6 ust. 3 ustawy odczytywany literalnie i w oderwaniu od przepisów systemu prawa, a w szczególności podsystemu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, nie przewiduje instytucji zawieszenia lub przerwania biegu przedawnienia prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, jednak - w ocenie Sądu Najwyższego - nieuregulowanie w ustawie zawieszenia lub przerwania biegu przedawnienia (art. 6 ust. 3 ustawy), nie oznacza, że zawarcie umowy o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek nie przerywa (nie zawiesza) biegu tego terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 1 pkt 4 ustawy systemowej, ubezpieczenia społeczne obejmują między innymi ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a ustawa określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru.

Wskazane przepisy, dają podstawę do przyjęcia, że również do tzw. ubezpieczenia wypadkowego stosuje się art. 29 ustawy systemowej, który pozwala na zawarcie umowy między zobowiązanym a organem rentowym w przedmiocie odroczenia lub rozłożenia należności składkowych na raty "ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie (...) uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych". Jak wskazał Sąd Najwyższy odwołując się do rozpoznawanej wówczas sprawy, należy mieć przy tym na uwadze szczególne okoliczności rozpoznawanej sprawy, w której wnioskodawca spłacił całe zadłużenie do dnia 18.3.2005 r., a w dniu 1.6.2005 r. złożył wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy przyprowadzeniu działalności pozarolniczej, który miał miejsce w dniu 8.6.2004 r. W związku z tym nie można akceptować sytuacji, w której organ rentowy mógłby wywodzić korzystne skutki prawne w postaci przedstawienia skutecznego zarzutu przedawnienia wobec wnioskodawcy, któremu nie można zarzucić niewywiązania się z zawartej pomiędzy nim a organem rentowym umowy. Tym samym (podzielając stanowisko jakie w sprawie wyraziły Sądy orzekające), trzeba przyjąć, że bieg 6-miesięcznego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 6 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ulega zawieszeniu w związku z zawartą przez strony umową i biegnie od dnia uregulowania przez wnioskodawcę zaległości składkowych, bowiem nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą wyrażoną przez art. 2 Konstytucji, według której Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, byłoby przyjęcie, że opłacenie przez odwołującego się składek w okresie objętym umową zawartą na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie ma de facto znaczenia dla dochodzenia ewentualnych roszczeń odszkodowawczych i takich uprawnień by nie dawało.

Wskazana reguła, z akcentem na przywrócenie ochrony ubezpieczeniowej po spłacie zadłużenia, do której w istocie odwołał się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 118/08 (OSNP 2010 nr 13-14, poz. 168), nie pozwala na zatrzymanie się wyłącznie na wykładni językowej art. 6 ust. 3 ustawy wypadkowej. Uwzględnienie tej reguły przy dekodowaniu pojęcia „uregulowanie zadłużenia” prowadzi do niepojmowania go wąsko jako wyłącznie spłaty zadłużenia (wygaśnięcia zobowiązania), ale także jako czynności przewidzianej w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych zmierzającej bezpośrednio do spłaty zadłużenia. Uregulowaniem zadłużenia będzie zatem również ustalenie w układzie ratalnym harmonogramu spłat zaległości składkowych (art. 29 ust. 1 ustawy systemowej). Oznacza to, że roszczenie o wypłatę świadczenia nie wygasa (z powodu przedawnienia), gdy dłużnik w dniu wypadku jest związany układem ratalnym albo gdy zawrze taki układ w terminie 6 miesięcy od dnia wypadku.

Wobec tego przesłankę „stanu zadłużenia w dniu wypadku” z art. 6 ust. 2 ustawy wypadkowej, pozbawiającą prawa do świadczenia, należy oceniać ex post – z perspektywy wywiązania się dłużnika z decyzji warunkowej (art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej) lub postanowień układu ratalnego, co stanowi ostatnią okoliczność niezbędną do ustalenia prawa do tych świadczeń (art. 6 ust. 4 ustawy wypadkowej). Oznacza to prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego po wydaniu pozytywnej decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 13 pkt 1 ustawy abolicyjnej lub po wywiązaniu się z układu ratalnego, choćby minęło więcej niż 6 miesięcy od dnia wypadku. Tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.01.2019r., który zapadł w sprawie sygn. akt III UK 204/17, publ. OSNP 2019, poz. 144, str. 71.

Nawiązując do powyższych, wspomnieć potrzeba, że również w przedmiotowej sprawie nastąpiły szczególne okoliczności, o jakich wywodził Sąd Najwyższy, bowiem zadłużenie zostało ostatecznie spłacone przez ubezpieczonego w dniu 09.03.2020r. Uwzględniając powyżej przywołany pogląd judykatury wskazać należy, że od tej daty rozpoczyna biec sześciomiesięczny termin przedawnienia. Wniosek z dnia 21.08.2020r. o przyznanie ww. prawa do jednorazowego odszkodowania ubezpieczony złożył w (...) Oddział w S. Inspektoracie w C. w dniu 24.08.2020r.

Z uwagi zatem na powyżej przywołane ustalenia oraz uczynione rozważania, w szczególności biorąc pod wzgląd okoliczność, że w dacie złożenia ostatniego wniosku ubezpieczony nie pozostawał w zwłoce w spłacie należności względem organu rentowego, przy czym jeszcze przed wyznaczonym przez ZUS w harmonogramie okresem czasu, dokonał całkowitej spłaty swych zobowiązań uprzednio rozłożonych na raty, Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił w całości zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu J. S. prawo do jednorazowego odszkodowania w kwocie 4.920,00 zł z tytułu wypadku przy prowadzonej działalności z dnia 27.11.2015r., za 5% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym zgodnie z treścią art. 148 ¹ k.p.c. Sąd uznał, że dowody zgromadzone w sprawie są wystarczające do jej rozstrzygnięcia, stronom zapewniono możliwość wypowiedzenia się na temat wartości procesowej zgromadzonych dowodów, w sprawie nie pozostały żadne czynności, które miałyby zostać przeprowadzone na rozprawie, wszelkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności, zostały ustalone.