UZASADNIENIE

Powód A. R. wniósł przeciwko pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłatę kwoty 22 932,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 października 2021 r. do dnia zapłat oraz o zasądzenie kosztów, tytułem odszkodowania związanego z uszkodzeniem wibromłota i koniecznością najmu zastępczego urządzenia.

Nakazem zapłaty z dnia 12 listopada 2021 r. sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwana wniosła sprzeciw zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów, wskazując na brak winy w wywróceniu wibromłota, co wiązało się z najmem zastępczego urządzenia oraz zakwestionowała koszt związany ze szkoleniem BHP operatora, jako niepozostający w związku z działaniem pozwanej.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W ramach prowadzonych przez strony działalności gospodarczych, na zlecenie powoda A. R., pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, świadczył na jego rzecz usługi dźwigowe, dostarczając na budowę w Elektrowni (...), żuraw wraz z operatorem, który wykonywał zlecone prace. Z tego tytułu dnia 15 lipca 2021 r. pozwana wystawiła na rzecz powoda fakturę VAT na kwotę – 2361,60 zł tytułem wykonanych prac i dojazdu po skorygowaniu ilości naliczonych godzin.

Bezsporne, a nadto dowód:

- faktura VAT korekta k. 7;

- zeznania świadka M. G. (1) k. 121.

Operator żurawia G. L., na terenie budowy Elektrowni (...), miał zadanie za pomocą podwieszonego do haka (...) wbić we wskazane miejsca ścianki L. o długości 14 m. Dnia 20 lipca 2021 r. operator kontynuował prace rozpoczęte kilka dni wcześniej. Celem wbicia kolejnych elementów przestawił żuraw we wskazane miejsce na budowie. Podłożem dla rozstawienia żurawia był nieutwardzony piasek. Z lewej strony żuraw stał u podnóża skarpy. Pracownicy powoda jako podstawę pod podpory (łapy) żurawia ułożyli cztery betonowe płyty drogowe. Operator postawił na nich podpory żurawie, wypoziomował go, podniósł wysięgnik i rozpoczął pracę. Podczas podnoszenia z tej pozycji czwartego L., nastąpiło obsunięcie się gruntu, podłoża piaskowego z lewej tylnej strony żurawia, pęknięcie tylnej lewej płyty, na której stała podpora żurawia. W efekcie dźwig zaczął przechylać się w lewą stronę, w kierunku skarpy. Operator zdążył wyskoczyć z kabiny, a następnie żuraw wraz z zaczepionym na nim wibromłotem upadł na ziemię.

Dowód:

- raport z dnia 20 października 2021 r. k. 47-79;

- dokumentacja fotograficzna k. 118-119;

- zeznania świadka G. L. k. 120.

W wyniku uderzenia wibromłot uległ uszkodzeniu, a powód oddał go do serwisu specjalistycznego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Z uwagi na konieczność kontynuowania prac, powód najął od D. wibromłot zastępczy, najem trał 21 dni, a koszt najmu wyniósł 56700 zł.

Serwis (...) sporządził kosztorys, a następnie dokonał naprawy we wrześniu 2021 r. Powód zgłosił roszczenie ubezpieczycielowi InterRisk T.U. celem pokrycia naprawy uszkodzonego wibromłota. Koszt naprawy wyniósł 166260,52 zł netto, w związku z czym D. wystawił powodowi fakturę. Dnia 27 września 2021 r. D. wystawiła na rzecz powoda fakturę VAT nr (...) na kwotę 69 741 zł brutto (56 700 zł netto) tytułem wynajmu (...) z osprzętem.

Częściowo bezsporne, a nadto dowód:

- raport z dnia 20 października 2021 r. k. 47-79;

- faktura, k. 72v.

- faktura k. 14.

Dnia 7 września 2021 r. pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wystawiła na rzecz powoda A. R. fakturę VAT nr (...) na kwotę 26 912,40 zł tytułem usługi dźwigowej (...) w ilości 59 godzin, przy stawce 320 zł netto oraz opłacie za dojazd w wysokości 3000 zł, z terminem płatności do dnia 14 września 2021 r.

Tego samego dnia pozwana wystawiła na rzecz powoda również fakturę VAT nr (...) na kwotę 9717 zł tytułem usługi dźwigowej (...) w ilości 20 godz. oraz dojazdu w wysokości 1500 zł.

Dowód:

- faktury VAT k. 5-6.

Dnia 15 września 2021 r. kontrahent powoda, (...) Budownictwo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. obciążyła go kwotą 500 zł tytułem kary umownej z tytułu powtórnego szkolenia BHP, zgodnie z umową związaną z budową bloków w elektrowni (...).

Dowód:

- nota obciążeniowa k. 11;

- lista obecności na szkoleniu k. 12.

Dnia 29 września 2021 r. powód wystawił na rzecz pozwanej notę księgową nr (...) na kwotę 500 zł tytułem kary za powtórne szkolenia BHP operatora dźwigu G. L..

Dowód:

- nota księgowa k. 10.

Dnia 15 października 2021 r. powód wystawił na rzecz pozwanej notę ksiegową nr 1/10/2021 na kwotę 56 700 zł tytułem kosztów wynajmu zastępczego urządzenia na czas naprawy uszkodzonego (...).023 uszkodzonego w dniu 20 lipca 2021r. w wyniku wywrócenia się żurawia typ (...)-L użytkowanego przez pozwana.

Dowód:

- nota księgowa k. 13.

Pismem z dnia 20 października 2021 r. powód oświadczył o kompensacie wzajemnych wierzytelności tj. wierzytelności powoda wynikającymi z not księgowych nr (...) w kwocie 500 zł oraz 1/10/2021 w kwocie 56700 zł, z wierzytelnością pozwanej wynikającą z faktur FAT tj. faktury VAT nr (...) w kwocie 26 912,40 zł, faktury VAT nr (...) w kwocie 9717 zł oraz faktury VAT korygującej w kwocie -2361,60 zł. Finalnie po kompensacie do zapłaty na rzecz powoda pozostała kwota 22 932,20 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 20 października 2021 r. k. 8;

- dowód nadania k. 9.

Również dnia 20 października 2021 r. na zlecenie ubezpieczyciela InterRisk rzeczoznawca sporządził raport z oględzin dla potrzeb likwidacji szkody w celu ustalenia wysokości szkody i możliwości naprawy maszyny, analizując przebieg zdarzenia z dnia 20 lipca 2021 r. Rzeczoznawca wskazał, że jedną z przyczyn przewrócenia się żurawia było niezachowanie przez obsługującego żuraw postanowień instrukcji eksploatacji żurawia.

Dowód:

- raport z dnia 20 października 2021 r. k. 47-79.

Zgodnie z pkt 13.2 instrukcji eksploatacji żurawia „należy starannie wybrać miejsce ustawienia żurawia samojezdnego. Należy przestrzegać następujących zaleceń: sprawdzić czy podłoże ma wystarczającą nośność. W razie konieczności zwiększyć powierzchnię podparcia podbudowując łapy”. Ubezpieczyciel uznał w całości roszczenie odszkodowawcze powoda i wypłacił całą należność z tytułu naprawy wibromłota.

Bezsporne, a nadto dowód:

- sprawozdanie k. 65v.

Pismem z dnia 22 października 2021 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty w terminie do dnia 25 października 2021 r. kwoty 22 932,20 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 22 października 2021 r. k. 15;

- dowód nadania k. 16.

Pismem z dnia 15 lutego 2022 r. powód odmówił spełnienia roszczenia, wskazując, że nie był inwestorem ani generalnym wykonawcą na budowie elektrowni (...). Nadto powód zakwestionował swoją odpowiedzialność wskazując, że do zdarzenia doszło z winy operatora żurawia.

Dowód:

- pismo z dnia 15 lutego 2022 r. k. 91-92;

- dowód nadania k. 93.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód wywodził swoje roszczenie jako odszkodowanie w związku ze szkodą wyrządzoną podczas wykonywania umowy. Zgodnie z treścią art. 435 § 1 kc prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

W sprawie nie było sporne istnienie między stronami umowy na świadczenie usług dźwigowych przez pozwaną, przewrócenie się żurawia, jak i postawienie żurawia na niestabilnym podłożu.

Sporne była ustalenie osób odpowiedzialnych za posadowienie żurawia na takim podłożu.

Ustalając istnienie przesłanek odszkodowawczych w pierwszej kolejności należało zbadać charakter przedsiębiorstwa pozwanej. Nie budziło wątpliwości, że było ono wprowadzane w ruch za pomocą sił przyrody. Trzeba podkreślić, że jak właściwie wskazuje się w doktrynie, w tym m.in. w komentarzu do art. 435 kc pod red. M. G.: „przy ustalaniu zakresu stosowania art. 435 § 1 kc należy brać pod uwagę trzy elementy: stopień zagrożenia ze strony stosowanych urządzeń, stopień komplikacji przy przetwarzaniu energii elementarnej na pracę oraz ogólny poziom techniki (zob. wyr. SN z 12.7.1977 r., IV CR 216/77, OSNCP 1978, Nr 4, poz. 73; wyr. SN z 21.9.2017 r., I PK 272/16, L.; wyr. SA w Lublinie z 8.6.2017 r., I ACa 874/16, L.). Odpowiedzialność przewidziana przez komentowany przepis dotyczy jedynie takich podmiotów, których funkcjonowanie opiera się na wykorzystaniu sił przyrody, a zatem jest uzależnione od wykorzystania tych sił przyrody (zob. A. Śmieja, w: System PrPryw, t. 6, 2014, s. 579; M. Safjan, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2015, s. 1457; W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2014, s. 864; R. Morek, w: Osajda, Komentarz KC, t. II, 2013, art. 435, Nt 6; A. Olejniczak, w: Kidyba, Komentarz KC, t. III, cz. 1, 2014, art. 437, Nb 9). Dla możliwości zastosowania art. 435 KC konieczne jest wyjaśnienie, czy globalny cel pracy przedsiębiorstwa uzależniony jest od użycia sił przyrody oraz czy korzystanie z tych sił stanowi conditio sine qua non istnienia przedsiębiorstwa w tym sensie, że cała jego struktura, system organizacji pracy dostosowany jest do sił przyrody, jakimi się ono posługuje (wyr. SN z 31.5.2017 r., V CSK 511/16, L.). Wykorzystanie sił przyrody jest zatem "siłą napędową" przedsiębiorstwa lub zakładu umożliwiającą osiągnięcie celu ich funkcjonowania (zob. wyr. SN z 18.9.2002 r., III CKN 1334/00, L.; wyr. SN z 6.2.2004 r., II CK 397/02, L.). Trzeba tu także zauważyć, iż chodzi o wykorzystanie elementarnej energii obecnej w przyrodzie po jej przetworzeniu na inne postacie energii lub pracę przez stosowne urządzenia.”.

Należy więc przyjąć bez żadnych wątpliwości, że działalność przedsiębiorstwa pozwanej w całości polega na używaniu urządzeń, maszyn i pojazdów wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody, tj. paliw płynnych, elektryczności.

Stosownie do treść art. 6 kc powód winien był również wykazać istnienie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy. Pozwana ani w sprzeciwienie, ani w toku procesu nie zaprzeczyła uszkodzeniu wibromłota, konieczności najmu urządzenia zastępczego, ani cenie takiego najmu. Bezsporne było również uderzenie wibromłota o ziemię na skutek przewrócenia się żurawia. Co więcej powód na tą okoliczność przedłożył dokumenty, w postaci faktury za najem wibromłota przez 21 dni i fakturę za jego naprawę, co jednoznacznie potwierdza zarówno konieczność najmu, jak i cenę.

Niewątpliwy był również związek między upadkiem żurawia, a szkodą w postaci uszkodzenia wibromłota, a następnie koniecznością najęcia innego, sprawnego urządzenia.

Pozwana swoją obronę skupiał na przesłance egzoneracyjnej w postaci wyłącznej winy poszkodowanego, tj. powoda. Okoliczność ta winna być wykazana przez stronę pozwana. Tymczasem pozwany zaoferował wyłącznie dowód z zeznań świadka G. L.- operatora żurawia. Świadek potwierdził fakty wskazywane przez powoda, jak i wynikające z przedłożonych przez niego dokumentów. Istotnie betonowe płyty, na których stały podpory (łapy) żurawia zostały posadowione na gruncie stanowiącym piasek, w miejscu wskazanym przez pracowników powoda i zaakceptowanym przez operatora dźwigu. Wbrew jednak sugestiom świadka, jak i twierdzeniom przedstawiciela pozwanej M. G. (1), całkowita odpowiedzialność za takie posadowienie żurawia spoczywa na operatorze, a nie na powodzie.

Jak wynikało z załączonego i niekwestionowanego przez pozwaną sprawozdania Urzędu Dozoru Technicznego, ekspertyzy rzeczoznawców wydających opinię na zlecenie ubezpieczyciela oraz załączonych części instrukcji eksploatacji żurawia, wyłączna odpowiedzialność w zakresie prawidłowego rozstawienia żurawia spoczywa na jego operatorze. Zgodnie z treścią § 8 rozporządzeniem Ministra (...) i (...) z dnia 30.10.2018r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego, do obsługującego (...) należy przestrzeganie instrukcji eksploatacji (...) . Rozporządzenie zalicza zaś do (...) tj. urządzeń transportu bliskiego - m.in. żurawie. Tym samym obowiązek przestrzegania instrukcji nie wynikał wyłącznie ze zwyczaju czy zasad, norm i obowiązków zawodowych i stanowiskowych, lecz został wprost uregulowany aktem normatywnym. Zdaniem sądu w takiej sytuacji nie było nawet konieczności wypowiadania się w tym zakresie biegłego. Skoro rozporządzenie stanowi wprost o nakazie przestrzegania instrukcji eksploatacji przez operatora żurawia, a zgodnie z instrukcją to on miał sprawdzić podłoże, w zakresie jego nośności (k. 65v.), nie mogła budzić jakichkolwiek wątpliwości odpowiedzialność pracownika pozwanej za właściwe posadowienie dźwigu. Takie normatywne ustalenia, jak i wnioski wynikające z przedłożonych dokumentów, są równie całkowicie logiczne i wynikają z zasad doświadczenia życiowego. Nie bez powodu do pracy na stanowisku operatora żurawia niezbędne jest specjalistyczne przeszkolenie, posiadanie wymaganych badań lekarskich, a często odpowiedniej kategorii prawa jazdy, o czym również stanowią przepisy prawa m.in. Rozporządzenie Ministra (...) i (...), z dnia 22 października 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących. Oczywistym jest, że inne osoby nie posiadające takich uprawnień, wiedzy i kwalifikacji, nie są w stanie we właściwy sposób zdecydować o miejscu i sposobie posadowienia żurawia. Całkowicie więc niezrozumiałe było twierdzenie przedstawiciela pozwanej i świadka, że to pracownicy powoda wskazali miejsce, w którym dźwig miał być rozłożony i to na nich spoczywała odpowiedzialność za wypadek. Niewątpliwie osoby pracujące na budowie, odpowiedzialne za wbicie ścianek L., mogły wskazać, z którego miejsce najlepiej byłoby dokonać takiego montażu, a nawet wskazać takie miejsce. Tym niemniej to operator żurawia był zobowiązany do akceptacji lub odmowy rozłożenia łap żurawia na wskazanym podłożu. To bowiem on posiada wiedze co do wymaganych parametrów stabilnego i bezpiecznego ustawienia. Co więcej z pisemnego oświadczenia G. L. (k. 50) wynikało wprost, że widział on, iż podłożem był „luźny piasek”. Podobnie zeznał przed sądem wskazując, że płyty betonowe zostały ułożone na piasku. Co więcej wprost ze zdjęć (k. 62v., 67, 67v., 84) wynikało, że podłożem pod płyty i łapy żurawia był właśnie luźny piasek, a po lewej stronie podłoże znajdowało się u podnóża piaskowej skarby. Dodatkowo nawet z opinii W. S., na którą powoływała się pozwana wynikało, że „ukształtowanie skarpy wykopu usytuowanej w bezpośredniej bliskości tylnej lewej podpory wskazuje jednoznacznie, że przyczyną wywrócenia się żurawia było obsunięcie się (zapadnięcie się) gruntu pod tylną lewą podporą żurawia” (k. 84). Ponownie więc należy podkreślić, że skoro zgodnie z instrukcją, to wyłącznie operator jest odpowiedzialny za wybór miejsca ustawienia żurawia i sprawdzenie czy podłoże ma wystarczająca nośność, rozstawienie podpór w takim miejscu było zawinione wyłącznie przez pracownika pozwanej. Pozwany powoływał się zaś na konkluzje z opinii gdzie rzeczoznawca wskazał, że to inwestor był odpowiedzialny za sprawdzenie gruntu. Rzeczoznawca powołał się w ekspertyzie na obowiązek ustawowy inwestora do sporządzenia m.in. projektu obejmującego opinię geologiczną, geotechniczne warunki posadowienia obiektu budowlanego. Wywodził z tego obowiązek inwestora posiadania wiedzy czy żuraw może być posadowiony na istniejącym gruncie. Zdaniem sądu takie wnioski nie były w żaden sposób uprawnione. Obowiązki inwestora związane z projektami budowlanymi, czy geologicznymi nie przekładają się na obowiązki w zakresie decydowania o sposobie i miejscu rozstawienia urządzeń budowlanych. W tym właśnie celu inwestor, a następnie powód posłużyli się wyspecjalizowanym przedsiębiorcą powiadającym odpowiednie kwalifikacje zawodowe, aby wykonał powierzony zakres prac w sposób prawidłowy. To ewentualnie na pozwanym ciążył obowiązek uzyskania od inwestora informacji o rodzaju podłoża, jego nośności, czego jednak ani nie wymagał. Co więcej nawet wiedza inwestora odnoście warunków geologicznych gruntu, nie zobowiązywała go do posiadania wiedzy odnoście stateczności i nośności gruntu w kontekście pracy żurawia. Taką wiedzę zobowiązany był posiadać operator żurawia zgodnie z wiążącą go instrukcją eksploatacyjną.

Mając na uwadze, że pozwany nie zdołał wykazać wyłącznej odpowiedzialności powoda, czy też osoby trzeciej za powstanie szkody, roszczenie uwzględniono w całości.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 kc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc. Na koszty powoda składało się wynagrodzenie pełnomocnika – 3600 zł, opłata od pozwu 1147 zł, opłata skarbowa 17 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)