UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił A. O. przyznania emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. A. O. odmówiono przyznania emerytury także decyzją z dnia 13 października 2010 r., którą uzasadniono w ten sam sposób.

Odwołanie od powyższych decyzji złożył A. O., który opisał swoją pracę w Rejonowej (...) w W. oraz w Spółdzielni (...) w R. i wniósł o uznanie tych prac jako wykonywanych w warunkach szkodliwych oraz o przyznanie emerytury od kwietnia 2010 r. oraz o wypłatę odsetek.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 6 marca 2012 r. odrzucił odwołanie od decyzji z dnia 13 października 2010 r. (punkt 1) i oddalił odwołanie od decyzji z dnia 31 sierpnia 2011 r. (punkt 2).

Z uzasadnienia orzeczenia wynika, że zostało ono wydane na podstawie następujących ustaleń:

A. O., urodzony (...), złożył wniosek o emeryturę 27 kwietnia 2010 r. Decyzją z dnia 13 października 2010 r. organ emerytalny odmówił przyznania prawa do tego świadczenia. Ubezpieczony nie odwołał się od tej decyzji. W dniu 25 lipca 2011 r. złożył ponownie wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Organ emerytalny ustalił, że A. O. udokumentował ogólny staż w wymiarze 29 lat, 5 miesięcy i 27 dni oraz okres 10 lat, 6 miesięcy i 9 dni pracy w szczególnych warunkach. Do tej kategorii pracy nie uwzględniono zatrudnienia w Spółdzielni (...) w W. (od 1 II 1977 r. do 20 IX 1982 r.) oraz w Wojewódzkiej (...) w W. (od 21 IX 1982 r. do 24 V 1988 r.). Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołujący się nie przedstawił odpowiednich dokumentów, które mogą posłużyć do ustalenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę A. O. pozostawał w zatrudnieniu. W dniu 13 czerwca 2011 r. nawiązał stosunek pracy i do dnia wydania decyzji nie rozwiązał go.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy wyraźnie zaznaczył, że nie ustalał czy rzeczywiście odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresach od 1 VII (powinno być: II) 1977 r. do 20 IX 1982 r. i od 21 IX 1982 r. do 24 V 1988 r. Zdaniem Sądu I instancji prowadzenie postępowania dowodowego w tym zakresie nie było możliwe skoro odwołujący się nie spełnił jednego z podstawowych wymogów ustawowych aby uzyskać prawo do emerytury tj. nie rozwiązał stosunku pracy.

Następnie Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie podlega oddaleniu i przytoczył treść art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także art. 32 tej ustawy oraz §§ 4 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze.

Sąd I instancji powtórzył swoje ustalenie, że A. O. nie spełnił jednego z podstawowych warunków do uzyskania wcześniejszej emerytury; składając wniosek o to świadczenie nie rozwiązał stosunku pracy. Wobec tego, w świetle cytowanych wyżej przepisów, nie jest możliwe przyznanie mu takiego świadczenia.

W tej sytuacji - zdaniem Sądu – Sąd nie jest zobowiązany do badania pozostałych przesłanek do uzyskania prawa do świadczenia. W szczególności Sąd I instancji nie prowadził ustaleń co do tego, czy odwołujący się faktycznie wykonywał pracę w warunkach szczególnych w tych okresach, które nie zostały uznane przez organ rentowy. Dokonywanie takich ustaleń nie doprowadziłoby do zmiany zaskarżonej decyzji. Okoliczność, że rozwiązanie stosunku pracy może być niekorzystne dla ubezpieczonego w przypadku wydania kolejnej niekorzystnej decyzji, nie została uwzględniona przez ustawodawcę.

W ocenie Sądu dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy przez odwołującego się i po wydaniu odmownej decyzji przez organ rentowy, Sąd na skutek odwołania ubezpieczonego mógłby prowadzić postępowanie dowodowe celem ustalenia czy odwołujący się spełnia pozostałe warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie złożył A. O.. Skarżący wniósł o przywrócenie terminu odwołania od decyzji z dnia 13-10-2010 r. oraz 31-08-2011 r. oraz o ponowne rozpatrzenie sprawy i przyznanie emerytury od kwietnia 2010 r. W dalszej części opisał przyczyny złożenia odwołania od pierwszej decyzji po terminie oraz wniósł o pozytywne załatwienie jego sprawy na podstawie zeznań świadków, z którymi przez wiele lat pracował w szkodliwych warunkach.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna o tyle, o ile okoliczności sprawy, ustalone na dzień wyrokowania już w pierwszej instancji, przemawiały za koniecznością kompleksowego i merytorycznego rozpoznania sporu, a od czego Sąd Okręgowy uchylił się, powołując się na fakt, iż odwołujący się składając wniosek o emeryturę nie rozwiązał stosunku pracy.

Tymczasem A. O. na rozprawie w dniu 10 stycznia 2012 r. złożył do akt sprawy kopię świadectwa pracy dokumentującego, że jego zatrudnienie ustało z dniem 31 grudnia 2011 r. (k-29 akt sądowych). Tym samym nastąpiła istotna zmiana w stosunku do daty wydania drugiej z zaskarżonych decyzji tj. decyzji z dnia 31 sierpnia 2011 r. Wówczas odwołujący się był pracownikiem. Natomiast w dacie wydania pierwszej decyzji z dnia 13 października 2010 r. A. O. był zarejestrowany jako bezrobotny i pobierał stosowny zasiłek. Znamienne jest przy tym, że żadna z zaskarżonych decyzji nie wymienia pozostawania w zatrudnieniu jako przyczyny odmowy przyznania emerytury, a tylko brak udokumentowania 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Pomijając fakt, że z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie nowelizacja art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.), polegająca na skasowaniu wymogu rozwiązania stosunku pracy, to w niniejszej sprawie ewidentna zmiana okoliczności, dotycząca ustania zatrudnienia, przemawiała za koniecznością sądowej oceny spełnienia warunku dotyczącego pracy w warunkach szczególnych. Sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawą cywilną, a skoro tak, to obowiązuje zasada określona w art. 316 § 1 k.p.c., stanowiąca, że po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.

Wskazane powyżej uchybienie Sądu Okręgowego stało się przyczyną uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania. Obowiązkiem Sądu I instancji będzie przy tym także ocena możliwości rozpoznania odwołania od decyzji z dnia 13 października 2010 r. Nie budzi wątpliwości fakt, że decyzję tę A. O. zakwestionował składając odwołanie od decyzji z dnia 31 sierpnia 2011 r. Sąd I instancji odrzucił odwołanie od decyzji z dnia 13 października 2010 r., ale swojego rozstrzygnięcia w tym zakresie nie uzasadnił nawet jednym słowem. Takie orzeczenie nie poddaje się więc instancyjnej kontroli.

Z powyższych względów i na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędziowie PRZEWODNICZĄCY

G. M. K. - W.

W. O. (2)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE