UZASADNIENIE

Powódka M. R. (1) wniosła o nakazanie stronie pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. przyjęcie jej w poczet członków Spółdzielni i zobowiązanie do zawarcia z powódką umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...). (...), a także o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Powódka powołując się na przepis art. 15 ust.2 Ustawy o Spółdzielniach mieszkaniowych podniosła, że przysługuje jej spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego zajmowanego przez jej zmarłej siostrze E. K. (1). Powódka podała, że uchwała nr(...) z dnia 14 listopada 2002 o wykreśleniu E. K. (1) i jej męża J. K. z powodu zaległości zobowiązań kredytowych i czynszowych jest sprzeczna z przepisami Prawa Spółdzielczego, w szczególności art. 24 § 1 i 5 oraz art. 45 § 1, gdyż powinna zostać podjęta przez Radę Nadzorczą a nad uchwałą winni głosować wszyscy członkowie Rady jako organu kolegialnego. Ponadto rozwiązanie członkostwa E. K. (1) winno być podjęte w trybie wykluczenia członka a nie wykreślenia z rejestru członków. Powódka powołała się na uchwałę Sądu Najwyższego I PK 336/02, I PK 287/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie I ACa 45/16 oraz wyrok Sądu Najwyższego II CSK 71/06 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu I ACa 368/11.

Powódka podważyła uchwałę nr(...) podnosząc, że nie została podjęta przez organ do tego umocowany, a także, że zachodziły podstawy wykreślenia E. K. (1) z rejestru członków. Powódka podniosła nadto, że E. K. (1) nie została zawiadomiona o treści uchwały, a nawet gdyby nawet przyjąć, że uchwała Nr (...) jest podjęta prawidłowo to pozbawienie członkowstwa nie oznacza automatycznie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, albowiem w myśl art. 3 ust.6 w brzmieniu obowiązującym w dacie podjęcia uchwały ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych członkowstwo w spółdzielnią ustaje z chwilą:

1. Wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego,

2. Zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w tym prawie,

3. Zbycia prawa odrębnej własności lokalu lub udziału w tym prawie,

4. Zbycia ekspektatywy własności lub udziału w tym prawie,

5. Wygaśnięcia roszczenia o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego,

6. Rozwiązania umowy o budowę lokalu.

Zdaniem powódki żadna z tych przesłanek nie zachodzi w niniejszej sprawie. Zatem powódce przysługuje prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego po zmarłej w dniu (...) r. E. K. (1) na podstawie art. 15 ust. 2 ¹ i 15 ust. 4 w zw. z art. 11 ust. 1 i w zw. z art. 3 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu (k.91 i n. ) zarzucając, że sporna uchwała nr (...) z 14 listopada 2002 jest ważna, gdyż została podjęta na posiedzeniu Rady Nadzorczej we właściwym trybie, a głosowali za nią wszyscy członkowie Rady obecni na posiedzeniu z podaniem uzasadnienia podjęcia uchwały. Podstawą uchwały było niewykonywanie obowiązków statutowych przez E. K. (1) z przyczyn przez nią niezawinionych. Ustanie zaś członkowstwa E. K. (1) spowodowało wygaśnięcie jej członkowstwa, co wynika wprost z art. 11 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zdaniem strony powodowej brak jest podstawy do przyjęcia, że wygaśnięcie członkowstwa ustało dopiero z datą śmierci E. K. (1), gdyż do wygaśnięcia tegoż prawa doszło już w roku 2002. Dlatego roszczenie powódki jest spóźnione, gdyż zawity termin do złożenia wniosku o zawarcie umowy ustanowienia lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego winien być złożony w terminie jednego roku, któremu powódka uchybiła.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2020 r. Sąd Okręgowy w (...) oddalił powództwo M. R. (2) jako niezasadne. Natomiast wyrokiem z dnia 8 grudnia 2020 r. Sąd Apelacyjny we (...) w sprawie II ACa 760/20 uchylił wyrok Sądu Okręgowego w (...) i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny we (...) zalecił przy ponownym rozpoznaniu sprawy odniesienie się do twierdzeń i zarzutów powódki zmierzających do wykazania, że uchwała Rady Nadzorczej pozwanej z dnia 14 listopada 2002 r. jest nieważna, a w konsekwencji, czy ewentualna jej nieważność rzutuje na ocenę zachowania przez powódkę terminu dla zgłoszenia żądania ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Sąd Okręgowy winien przy tym rozważyć i odnieść się do wszystkich wniosków dowodowych zgłoszonych przez strony sporu, oceniając które z nich są istotne dla rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest siostrą zmarłej dnia (...) r. E. K. (1).

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu E. K. k.24.

E. K. (1) wraz z mężem J. K. nabyli w dniu 4 grudnia 1989 r. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...). (...) w Ś.. Jednak uchwałą nr (...) podjętą na posiedzeniu w 14 listopada 2002 r. przez Radę Nadzorczą małżonkowie E. i J. K. zostali wykreśleni z członkostwa pozwanej Spółdzielni z powodu zaległości związanych z zajmowanym lokalem mieszkalnym w łącznej kwocie 7 552, 36 zł, w szczególności zadłużenia czynszowego w kwocie 1 660, 76 zł, windykacji czynszowych w kwocie 1638 zł, przeterminowanego kredytu w kwocie 2 464, 77 zł, odsetek karnych w kwocie 1673, 52 zł. Uchwała została podjęta ilością 12 głosów – za i 0-przeciw. W uzasadnieniu uchwały stwierdzono, że podstawą wykreślenia członków Spółdzielni jest uchybienie postanowieniom § 49 ust.1 Statutu Spółdzielni, zgodnie z którym członkowie Spółdzielni którym przysługuje spółdzielcze lokatorskie oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego wnoszą opłaty na pokrycie kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości w częściach przypadających na ich lokal, eksploatacji i utrzymania nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni oraz zobowiązań Spółdzielni z innych tytułów, a także na pokrycie kosztów działalności społecznej oświatowej i kulturalnej. W tym zobowiązań z tytułu spłat kredytów inwestycyjnych wraz z odsetkami zaciągniętych na budowę lokalu mieszkalnego członka (§ 49 ust.6 pkt.2 Statutu). Ponieważ E. i J. K. nie wykonywali powyższych statutowych obowiązków, zostali wykreśleni z listy członków Spółdzielni. Uchwała została na podstawie § 57 Statutu.

Dowód:

- uchwała nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. k-95,96;

- protokół nr (...) z posiedzenia z dnia 14.11.2002 r. Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. wraz z lista obecności Rady Nadzorczej k-94 do 97.

Uchwała nr (...) nie została zaskarżona przez E. i J. K., którzy zostali powiadomieni o jej treści pismem z dnia 18 listopada 2002 r. wraz z pouczeniem o sposobie i terminie zaskarżenia. Następnie pismem z dnia 16 grudnia 2002 r. zostali wezwani do opróżnienia zajmowanego lokalu mieszkalnego w terminie 3 miesięcy. Pomimo wezwania małżonkowie nadal zajmowali mieszkanie przy ul. (...). (...) w Ś..

W dniu (...) r. zmarł J. K..

Dowód: pisma strony pozwanej do J. i E. K. (1) z dnia 18.11.2002 r. i 16.12.2002 r. k- 11, 12 oraz odpis skrócony akt zgonu J. kalety k-13 w aktach sprawy I C 1803/18 Sądu Rejonowego w (...).

Dochód E. K. (1) w 2001 r. wynosił 24 406, 96 zł, w 2002 r. – 22 015, 78 zł, zaś J. K. nie złożył żadnych deklaracji podatkowych za lata 2001-2002 i brak jest informacji o jego dochodach za wyżej wymienione lata.

Dowód: zaświadczenie Urzędu Skarbowego w Ś. z dnia 24.01.2022 r. k-273, zaświadczenie Urzędu Skarbowego w Ś. z dnia 15.06.2021 r. r. k-257.

Zgodnie z uchwałą nr(...) z dnia 9 grudnia 1994 r. Rady Miasta Ś. w sprawie zasad gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy oraz określania wyboru osób, z którymi umowy najmu powinny być zawierane w pierwszej kolejności, osoby ubiegające się o zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego winny spełnić następujące kryterium dochodowe: dochód miesięczny na członka gospodarstwa domowego nie przekraczający 150 % najniższej emerytury w gospodarstwach jednoosobowych lub 100% w gospodarstwach wieloosobowych.

Natomiast w myśl uchwały nr (...) z dnia 25 czerwca 2002 r. Rady Miasta Ś. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. Ś. obowiązującej od 13 sierpnia 2002 r. osoby ubiegające się o zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego winny spełnić następujące kryterium dochodowe: dochód miesięczny na członka gospodarstwa domowego nie przekraczający 100 % najniższej emerytury w gospodarstwach jednoosobowych lub 50% w gospodarstwach wieloosobowych.

Progi dochodowe kształtowały się następujące w okresie 2001 r. -2002 r.

•: od 01.01.2001 r. do 31.05.2001 r. - 100% kwoty najniższej
emerytury - 470.51 zł, 150% ww. kwoty - 705,77 zł,
•: od 01.06.2001 r. do 31.05.2002 r. - 100% kwoty najniższej
emerytury - 530.36 zł. 150% ww. kwoty - 795,54 zł,
•: od 01.06.2002 r. do 12.08.2002 r. - 100% kwoty najniższej
emerytury - 532,91 zł. 150% ww. kwoty - 799,37 zł,
•: od 01.06.2002 r. do 12.08.2002 r.
•: od 13.08.2002 r. do 28.02.2003 r. - 100% kwoty najniższej
emerytury - 532.91 zł. 50% ww. kwoty- 266,46 zł,

Dowód:

- uchwała nr (...) z dnia 9 grudnia 1994 r. Rady Miasta Ś. k- ;

- uchwała nr (...) z dnia 25 czerwca 2002 r. Rady Miasta Ś.

Powódka M. R. (2) wraz z małoletnimi dziećmi wprowadziła się za zgodą E. K. (1) do mieszkania przy ul. (...). (...) w Ś. w 2012 r. Pomagała siostrze w prowadzeniu domu, czyniąc nakłady na mieszkanie. Jednak z powodu nadużywania alkoholu przez E. K. (1) powódka wyprowadziła się z dziećmi w 2015 r. Nadal jednak odwiedzała siostrę, pomagała w spłacie zadłużenia związanego z zajmowanym mieszkaniem. Reprezentowała jej interesy u strony pozwanej.

Dowód: przesłuchanie powódki k-145 odwrót oraz 170,171 w aktach sprawy I C 1803/18 Sądu Rejonowego w (...).

Po śmierci E. K. (1) ( (...)r.) powódka nie zwróciła pozwanej Spółdzielni kluczy od spornego mieszkania, a następnie pismem z dnia 15 maja 2018 r. powódka zwróciła się do strony pozwanej o wpisanie jej w poczet członków Spółdzielni po zmarłej siostrze. W odpowiedzi strona pozwana odmówiła przyjęcia powódki w poczet członków powodu z upływu terminu określonego w art. 15 ust.2 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Jednocześnie wezwała powódkę do opróżnienia mieszkania przy ul. (...).(...) w Ś..

Następnie w dniu 21 marca 2019 r. powódka złożyła deklarację przystąpienia do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. i zaliczenia jej w poczet członków Spółdzielni, zaś pismem z dnia 25 marca 2018 r. wezwała stronę pozwaną do zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Strona pozwana w odpowiedzi odmówiła powódce zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do spornego lokalu mieszkalnego.

Dowód:

-pisma powódki do strony pozwanej z dnia 15.05.2018 r., 25.03.2019 r. k-91, 161 i n.

- pisma strony pozwanej do powódki z dnia 05.06.2018 r. 02.04.2019 r. k- 15, 93, 166

- deklaracja powódki z dnia 21.03.2019 r. k-164 w aktach sprawy I C 1803/18 Sądu Rejonowego w (...).

Sąd zważył co następuje:

Żądanie objęte pozwem powódka M. R. (1) wywodzi z art. 15 ust. 2 i 4 ustawy o Spółdzielniach Mieszkaniowych ( Dz. U. z 2018 r. poz.845) stanowiącego, iż w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w następstwie śmierci uprawnionego lub w przypadkach, o których mowa w art. 11, roszczenie o zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługują jego osobom bliskim, w tym m.in. rodzeństwu byłego członka. Do zachowania roszczeń konieczne jest złożenie w terminie jednego roku pisemnego zapewnienia gotowości zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Powódka oparła swoje roszczenie na zakwestionowaniu ważności uchwały nr (...) z dnia 14 listopada 2002 r. Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w przedmiocie wykreślenia E. i J. małżonków K. z członkostwa Spółdzielni, w szczególności w zakresie trybu i sposobu jej podjęcia.

Niewątpliwym jest, że siostra powódki E. K. (1) i jej mąż jako osoby fizyczne uprawnione z tytułu spółdzielczego prawa do lokalu byli lokatorami w rozumieniu art. 2 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733 ze zm.). Zgodnie zaś z treścią art. 12 tejże ustawy obwiązującego w dacie podjęcia kwestionowanej przez powódkę uchwały nr (...) jeżeli wypowiedzenie stosunku prawnego ma nastąpić z przyczyn i w trybie, o których mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2 (pozostawanie przez lokatora w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności), a gospodarstwo domowe lokatora wykazuje, że osiąga dochody na poziomie umożliwiającym ubieganie się w danej gminie o wynajęcie lokalu socjalnego, wypowiedzenie, z zastrzeżeniem ust. 5, nie może nastąpić, jeżeli właściciel nie zaproponuje lokatorowi zawarcia ugody w sprawie zapłaty zaległych i bieżących należności. Ugoda wymagała formy pisemnej pod rygorem nieważności i powinna być zawarta w ciągu miesiąca od przedłożenia lokatorowi na piśmie propozycji warunków ugody. Po zawarciu ugody wypowiedzenie stosunku prawnego może nastąpić, jeżeli lokator nie wywiązuje się z jej postanowień przez dwa kolejne okresy płatności.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że wypowiedzenie bądź uchwała spółdzielni (rady nadzorczej, walnego zgromadzenia, zebrania przedstawicieli) podjęte z naruszeniem art. 12 ust. 1-4 ustawy o OchrLokU z naruszeniem ust. 1-4 tego przepisu są bezwzględnie nieważna na podstawie art. 12 ust. 10 tej ustawy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 9.2.2005 r., III CZP 81 /04).

Z informacji Urzędu Skarbowego w Ś. dochody E. i J. K. kształtowały się następująco: w 2001 r. wynosił 24 406, 96 zł, w 2002 r. – 22 015, 78 zł, przy czym J. K. nie uzyskał w tym okresie żadnego dochodu podlegającego opodatkowaniu. Daje to miesięczny dochód w dwuosobowej rodzinie lokatorów w wysokości 1016 zł w 2001 r. oraz 917 zł w 2002 r., a więc kwoty w wyższej wysokości niż wymagane w tym okresie do uzyskania prawa do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego na terenie Miasta Ś..

Zatem zarzut powódki o nieważności uchwały nr (...) z powodu spełnienia przez E. K. (1) przesłanek do uzyskania prawa do lokalu socjalnego należy uznać za nietrafny.

Sąd uznał natomiast uchwałę nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ś. za nieważną z powodu jej niezgodności z przepisem art. 11 ust. 2 pkt. ustawy OchrLokU. Warunkiem bowiem koniecznym do skutecznego wypowiedzenia umowy najmu, a w konsekwencji per analogiam przez art. 2 tejże ustawy - podjęcia ważnej uchwały o pozbawieniu członkowstwa spółdzielczego prawa do lokalu było wezwanie do zapłaty zaległości i uprzedzenie lokatora na piśmie o zamiarze wypowiedzenia/podjęcia uchwały o wykluczeniu. Przepis bowiem art. 11 ust. 1 i 2 pkt. 2 ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego i niektórych ustaw ( Dz. U. Nr 31 poz. 236 z póź. zm. ) stanowi, że jeżeli lokator jest uprawniony do odpłatnego używania lokalu, wypowiedzenie przez właściciela stosunku prawnego może nastąpić nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego gdy najemca pozostaje w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności. Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz określać przyczynę wypowiedzenia.

Stąd strona pozwana winna była wykazać, że w świetle wyżej cytowanego przepisu art. 11 ust. 1 i 2 pkt. 2 ustawy OchrLokU wezwała lokatorów, tj. E. i J. K. w formie pisemnej do zapłaty zaległości z tytułu zajmowanego spółdzielczego lokalu z informacją o zamiarze wykluczenia z listy członków z wyznaczeniem dodatkowego, ustawowego miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności.

W wyniku analizy materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie oraz w sprawie o eksmisję powódki ( akta Sądu Rejonowego w (...)I C 1803/18) brak jest jakichkolwiek dowodów na potwierdzenie koniecznych faktów w tym zakresie. Dlatego też Sąd uznał, iż pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) wykazała, aby przed podjęciem uchwały nr (...) wezwała E. i J. K. do zapłaty zaległych i bieżących należności z tytułu zajmowanego mieszkania z wyznaczeniem dodatkowego miesięcznego terminu z informacją o zamiarze pozbawienia ich członkowstwa Spółdzielni. Strona pozwana nie wykazała także żadnymi dowodami jakie należności składają się na zaległość lokatorów i za jaki okres. Stąd Sąd uznał, że uchwała nr(...) jest nieważna z powodu jej przedwczesności i niezachowania wymaganego ustawowo pisemnego wezwania do zapłaty oraz braku wykazania wysokości zadłużenia lokatorów przed podjęciem uchwały. W konsekwencji więc należy przyjąć, że członkowstwo po E. K. (1) wygasło z chwilą jej śmierci, a nie w wyniku nieważnej uchwały nr (...).

Stąd Sąd uznał na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Spółdzielniach Mieszkaniowych ( Dz.U.z 2001 r. Nr 4 poz.27 z póź.zm), powództwo za zasadne w zakresie roszczenia o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej do zawarcia z powódką umowy o ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Ś. przy ul. (...).(...) po zmarłej (...) r. siostrze powódki E. K. (1), albowiem powódka złożyła wniosek o zawarcie umowy i przyjęcie w poczet członków Spółdzielni z zachowaniem ustawowego rocznego terminu od śmierci siostry.

Sąd natomiast oddalił powództwo o przyjęcie powódki w poczet członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...), gdyż literalne brzmienie przepisu art. 15 ust. 2 i 4 ustawy o Spółdzielniach Mieszkaniowych nie przewiduje roszczenia w tym zakresie. Dlatego Sąd uznał powództwo w tej części za niezasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 8 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. poz.68 z póź.zm) oraz art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U.z 2020 r. poz.755 z póź.zm).

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w sprawie, a także na podstawie przesłuchania powódki, którym dał wiarę albowiem znajdują potwierdzenie w pozostałych dowodach w sprawie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE