UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 czerwca 2022 roku

(...) S.A. we W. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwot: 492,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty tytułem poniesionych kosztów prywatnej kalkulacji wysokości kosztów naprawy oraz 4 730,33 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 października 2019 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania - zwrotu kosztów naprawy pojazd. Wniosła nadto o zasądzenie kosztów postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzuciła m.in., że strona powodowa na podstawie cesji z dnia 24 października 2019 r. nie mogła nabyć od poszkodowanej wierzytelności dotyczącej usługi z dnia 19 listopada 2019 r., której koszt nie obciążał poszkodowanej. Z kolei w piśmie z dnia 13 sierpnia 2021 roku strona pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej strony po stronie (...) S. A. we W.. Argumentowała, że zgodnie z umową cesji wierzytelności z dnia 24 października 2019 r. strona powodowa nabyła wierzytelności wynikające „z tytułu poniesienia kosztów naprawy pojazdu”.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2022 roku Sąd Rejonowy zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwotę 5395,53 zł (pięć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt pięć złotych 53/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot: - 4903,53 zł od dnia 9 października 2019 r. do dnia zapłaty, - 492,00 zł od dnia 28 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania obciążył w całości stronę pozwaną, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Podstawę wyroku stanowiły następujące fakty:

Za bezsporny Sąd przyjął fakt, iż na skutek zdarzenia drogowego z dnia 5 października 2019 roku uszkodzeniu uległ samochód K. nr rej. (...), zaś poszkodowany na podstawie umowy cesji przeniósł na powoda wierzytelność z tego tytułu. Pozwany, uznając swoją odpowiedzialność, w dniu 8 października 2019 roku wypłacił poszkodowanemu kwotę 5 929, 55 zł. W celu dochodzenia roszczenia powód poniósł koszty prywatnej kalkulacji kosztów naprawy pojazdu w kwocie 492,00 zł.

Aby ustalić koszty naprawy pojazdu, sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu ruchu drogowego, techniki motoryzacyjnej oraz wyceny maszyn i urządzeń inż. R. R. (k. 119-131). Na podstawie sporządzonej opinii sąd ustalił, iż koszty naprawy pojazdu wynoszą 10 833,08 zł. Strony nie kwestionowały opinii biegłego.

Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Wyjaśnił, że zgodnie z art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zgodnie z art. 822 § 1 i 4 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawiony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Sąd Rejonowy wyjaśnił nadto, że w niniejszej sprawie bezspornym jest fakt, iż pozwany ponosi odpowiedzialności za szkody będące następstwem zdarzenia drogowego z udziałem samochodu K. nr rej (...) z dnia 5 października 2019 roku. Spór dotyczył wysokości odszkodowania.

W ocenie Sądu wysokość szkody wynosi 11 325, 08 zł na sumę tę składają się kwoty: 10 833, 08 zł tytułem kosztów naprawy pojazdu oraz 492 zł tytułem prywatnej kalkulacji szkody sporządzonej w celu dochodzenia roszczenia na drodze procesu cywilnego.

Pozwany wypłacił poszkodowanej kwotę 5 929, 55 zł a zatem zasądzeniu podlega kwota 5 395,53 zł.

Zdaniem sądu powód wykazał, iż koszty naprawy pojazdu przekraczały kwotę wypłaconą przez pozwanego i wynosiły 10 833, 08 zł. Strona pozwana nie kwestionowała tak wyliczonej kwoty przez biegłego sądowego. Dlatego zasądzono z tego tytułu na rzecz powoda kwotę 4903, 53 zł.

Sąd uznał również za uzasadnione poniesione przez powoda koszty prywatnej kalkulacji kosztów naprawy w wysokości 492 zł. Strona pozwana zobowiązana była zwrócić powodowi wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia poprzedniego stanu uszkodzonego pojazdu. Odszkodowanie obejmuje także koszty ekspertyzy, wykonanej na zlecenie powoda przez rzeczoznawcę z zakresu techniki samochodowej, w kwocie 492 zł. Skorzystanie z fachowej konsultacji pozwoliło powodowi ustalić rozmiar szkody, przekraczający pierwotną wycenę, dokonaną w postępowaniu likwidacyjnym. Okoliczność, że pozwana nietrafnie określiła rozmiar szkody, zaniżając jej wartość, znalazła potwierdzenie w opinii, sporządzonej przez biegłego sądowego. Taka konsultacja wywołała wydatki w kwocie 492 zł (k.34).

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw z art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi stronę pozwaną i na podstawie art. 108 k.p.c. pozostawił, ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Strona pozwana zaskarżyła wyrok ten w całości. Zarzuciła: naruszenie art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 65 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że stronie powodowej przysługuje objęte pozwem roszczenie tj., że jest legitymowana czynnie, podczas gdy umowa cesji była nieskuteczna, albowiem cedent nie posiadał żadnej wierzytelności w stosunku do pozwanej; naruszenie art. 361 k.c. poprzez przyjęcie, że dokonanie przez poszkodowanego przelewu prawa do odszkodowania z tytułu czynu niedozwolonego na rzecz przedsiębiorcy zajmującego się nabywaniem i windykacją tego typu wierzytelności, obejmuje także koszty tego przedsiębiorcy ponoszone w celu skutecznego dochodzenia przejętego prawa, podczas gdy koszty sporządzenia prywatnej kalkulacji naprawy pojazdu na zlecenie nabywcy wierzytelności nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z tą szkodą. Wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się na tyle zasadna, że doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Nierozpoznanie istoty sprawy jest wadą postępowania, którą sąd odwoławczy obowiązany jest badać z urzędu w ramach dokonywania kontroli orzeczenia w postępowaniu apelacyjnym. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że obecnie sąd odwoławczy pełni również funkcję sądu merytorycznego, który może rozpoznać sprawę od początku, uzupełnić materiał dowodowy lub powtórzyć już przeprowadzone dowody, a także poczynić samodzielnie ustalenia na podstawie materiału zebranego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. W doktrynie i orzecznictwie słusznie zwraca się przy tym uwagę na związane z wydaniem przez sąd drugiej instancji wyroku reformatoryjnego ryzyko pozbawienia stron jednej instancji merytorycznej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2002 r., I CKN 1149/00, LEX nr 75293). Trzeba jednak mieć na uwadze, że sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym. Obejmowała bowiem roszczenia o zapłatę, które wywodzone były z tego samego stosunku prawnego, a łączna ich wartość nie przekraczała 20 000 zł (art. 505¹ § 1 k.p.c. w zw. z art. 505³ § 2 k.p.c.).
Sąd nie wydał zaś postanowienia o rozpoznaniu sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym, pomimo iż zaakceptował niedopuszczalne w świetle art. 505⁴ k.p.c. rozszerzenie powództwa o kwotę 173,20 zł. Apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter apelacji ograniczonej i jej funkcją nie jest, tak jak w przypadku apelacji pełnej, ponowne rozpoznanie sprawy, lecz wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji (uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07 (OSNC 2008 Nr 6, poz. 55).

Pojęcie nierozpoznania istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. oznacza brak merytorycznego rozpoznania zgłoszonych w sprawie roszczeń, to znaczy zaniechanie przez sąd I instancji zbadania materialnej podstawy żądania, albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (zob. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 1998 r., sygn. akt II CKN 896/98, wyroku z dnia 23 września 1998 r., sygn. akt II CKN 897/98, OSNC 1999/1/22, w postanowieniu z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. akt II CZ 141/12, LEX nr 1288649). Takie także stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 września 2002 r. (sygn. akt IV CKN 1298/00), podnosząc, iż pojęcie istoty sprawy, o którym mowa w art. 386 § 4 k.p.c. dotyczy jej aspektu materialnego i w tej jedynie płaszczyźnie może być oceniany zarzut jej nierozpoznania. Będzie ono zachodzić wówczas, gdy sąd nie zbadał podstawy materialnej pozwu, jak też skierowanych do niego zarzutów merytorycznych i w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co jest przedmiotem sprawy.

Innymi słowy, przez "nierozpoznanie istoty sprawy" w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. należy rozumieć całkowite zaniechanie wyjaśnienia istoty stosunku prawnego, na którego tle doszło do rozstrzygnięcia (por.m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2019 r., I CZ 83/19 - niepubl.).

Wymaga przypomnienia, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana zarzuciła, że powód na podstawie cesji z dnia 24 października 2019 r. nie mógł nabyć od poszkodowanej wierzytelności dotyczącej usługi z dnia 19 listopada 2019 r., której koszt nie obciążał poszkodowanej. Z kolei w piśmie z dnia 13 sierpnia 2021 roku strona pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej. Argumentowała, że zgodnie z umową cesji wierzytelności z dnia 24 października 2019 r. strona powodowa nabyła wierzytelności wynikające „z tytułu poniesienia kosztów naprawy pojazdu”, tymczasem w niniejszej sprawie strona powodowa nie dochodzi odszkodowania wynikającego z tytułu poniesionych kosztów naprawy pojazdu, gdyż nie przedstawiła żadnych dowodów na faktyczne poniesienie kosztów naprawy, twierdząc, że dochodzi jedynie hipotetycznie ustalonych kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu. Pismo to nie zostało zwrócone przez Przewodniczącego. Przewodniczący nie zobowiązywał zresztą pełnomocników stron, aby w piśmie przygotowawczym podały wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. Po myśli zaś art. 205¹² § 2 k.p.c. jeżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego (a w postępowaniu uproszczonym co do zasady się go nie przeprowadza – art. 505² k.p.c.) strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu. Nie było więc przeszkód formalnych do zgłoszenia zarzutu braku legitymacji czynnej. Skoro zaś zarzut taki został zgłoszony, to winien zostać - co oczywiste - poddany przez Sąd ocenie.

Tymczasem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy za bezsporny pomiędzy stronami przyjął fakt, że na skutek zdarzenia drogowego z dnia 5 października 2019 r. uszkodzeniu uległ samochód K. nr rej. (...), zaś poszkodowany na podstawie cesji przeniósł na powoda wierzytelność z tego tytułu. W części obejmującej rozważania prawne Sąd Rejonowy wskazał zaś, że bezspornym jest fakt, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkody będące następstwem zdarzenia drogowego z udziałem samochodu K., a spór dotyczył wysokości odszkodowania. Sąd nie tylko nie odniósł się do zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powodowej ale w ogóle zarzutu tego nie zauważył, skoro wyszedł z założenia, że nie było pomiędzy stronami sporu co do tego, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności strona powodowa może dochodzić odszkodowania odpowiadającego kosztom naprawy pojazdu K. oraz odszkodowania odpadającego kosztom poniesionym na sporządzenie prywatnej ekspertyzy określającej koszty naprawy.

Istota sprawy nie została więc rozpoznana. Do niej należało bowiem ustalenie treści oświadczeń woli, składających się na umowy przelewów wierzytelności, a następnie ich interpretacja oraz ocena skutków prawnych, w kontekście podniesionego zarzutu braku legitymacji czynnej, a tego zabrakło.

Z naprowadzonych względów, zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c.

Sędzia Joanna Czernecka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE