UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lutego 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpoznaniu wniosku A. M. z dnia 7 stycznia 2013r. – odmówił wnioskodawcy (ubezpieczonemu) prawa do emerytury. Powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm. oznaczanej dalej jako „ustawa emerytalna”) oraz na §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm. – dalej jako „ rozporządzenie z 7 lutego 1983r’’.) organ rentowy wskazał, iż ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r. emerytura przysługuje, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego;

- w dniu wejścia przepisów ustawy emerytalnej, t.j. 1 stycznia 1999r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury ponieważ do dnia 1 stycznia 1999r. nie udokumentował on okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszącego co najmniej 15 lat.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku emerytalnego i uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy:

- nieskładkowe: 4 miesiące i 11 dni,

- składkowe: 25 lat 7 miesięcy i 3 dni,

- stażu sumarycznego: 25 lat 11 miesięcy i 14 dni.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresu pracy od 20 sierpnia 1979r. do 22 lutego 1987r. (t.j. 7 lat 6 miesięcy i 4 dni) na podstawie świadectwa pracy z dnia 22 sierpnia 1994r., ponieważ nie podano charakteru pracy ściśle według nazwy działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.- w brzmieniu aktualnie obowiązującym – wykaz C został wykreślony.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony A. M. domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu emerytury, argumentując iż w okresie od 9 lipca 1973r. do 30 czerwca 1992r. pracował w szczególnych warunkach, wykonując prace zbrojarskie i betoniarskie w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. na stanowisku zbrojarza - betoniarza ( załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wykaz A, dział V (w budownictwie, poz. 4). Na rozprawie ubezpieczony domagał się także zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu swojego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. od 5 października 1972r. do 2 lutego 1973r. oraz w (...) Zakładach (...) w K. od 24 marca 1971r. do 26 września 1972r. gdzie również wykonywał prace betoniarskie na stanowisku betoniarza (protokół rozprawy k. 26).

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując się na argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczony A. M. (urodzony (...)) ukończył 60 lat w dniu (...). i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Posiada on ogólny staż emerytalny na dzień 1 stycznia 1999r. w wymiarze 25 lat 11 miesięcy i 14 dni.

(okoliczności niesporne, potwierdzone dowodami z dokumentów zebranymi w aktach emerytalnych).

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu. Na podstawie art. 32 ust 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, czyli w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisy rozporządzenia z 1983r. mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, przepisy art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z w/wym. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Podobnie należy oceniać możliwość dowodzenia charakteru wykonywanej pracy w przypadku, gdy jak w niniejszej sprawie, organ rentowy kwestionuje formalną poprawność wystawionego przez zakład pracy dokumentu mającego zaświadczać wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył tego, czy ubezpieczony spełnia konieczny warunek nabycia prawa do emerytury w postaci posiadania co najmniej piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W tej kwestii Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczony wykonywał tego rodzaju pracownicze zatrudnienie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy:

1) w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. od 5 października 1972r. do 2 lutego 1973r. (3 miesiące i 29 dni) oraz od 9 lipca 1972r. do 22 lutego 1987r. (13 lat 7 miesięcy i 15 dni);

2) w (...) Zakładach (...) w K. od 24 marca 1971r. do 27 sierpnia1971r.(5 miesięcy i 5 dni) oraz od 13 września 1971r. do 26 września 1972r. (1 rok i 14 dni).

W tych dwóch przedsiębiorstwach wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace betoniarskie, będąc zatrudnionym na stanowisku betoniarza (załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. – wykaz A, dział V poz. 4 oraz załączniki nr 1 do:

a) zarządzenia nr 9, Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach – wykaz A dział V poz. 4 pkt 3 (betoniarz);

b) zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze - wykaz A dział V poz. 4 pkt 3 – betoniarz (pomocnik).

Powyższe okoliczności ustalone zostały przez Sąd na podstawie dowodów z zeznań świadków S. S. i L. K. oraz dowodów z dokumentów zebranych w aktach osobowych ubezpieczonego (nadesłanych przez (...) Urząd Wojewódzki w B. oraz Zakłady (...) SA w K.). Dowody te w sposób spójny i jednoznaczny potwierdziły wykonywanie przez ubezpieczonego prac betoniarskich – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w wyżej wskazanych okresach. Wszystkie dokumenty zebrane w aktach osobowych ubezpieczonego dotyczących jego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w I. oraz (...) Zakładach (...) w K. potwierdziły prace na stanowisku betoniarza w wyżej wskazanych okresach zatrudnienia. Z dniem 23 lutego 1987r. ubezpieczony w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym przeszedł do pracy na stanowisku robotnika magazynowego (na swój wniosek motywowany ciężkim stanem zdrowia) – dowody: pismo z 13.02.1987r. ubezpieczonego o zmianę stanowiska oraz odręczne adnotacje przełożonych dotyczące zmiany stanowiska.

Jednak do dnia 22 lutego 1987r. ubezpieczony przepracował w szczególnych warunkach 15 lat 5 miesięcy i 3 dni (suma okresów zatrudnienia u obu wskazanych wcześniej pracodawców).

W kontekście powyższych ustaleń zaskarżona decyzja podlegała zmianie na podstawie art. 477¹⁴ §2 K.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa materialnego ( w szczególności art. 184 i 32 ustawy emerytalnej i przepisów rozporządzenia z 7.02.1983r.), gdyż ubezpieczony spełnił wszystkie konieczne warunki nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Świadczenie to przyznane zostało ubezpieczonemu w pkt I wyroku od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył on w organie rentowym wniosek o jego przyznanie ( art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej).

W punkcie II wyroku Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (art. 118 ust.1a ustawy emerytalnej), gdyż ubezpieczony w postępowaniu administracyjnym nie wykazał swoich praw emerytalnych właściwymi dokumentami (świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach), a istotne ustalenia w tej kwestii dokonane zostały w postępowaniu sądowym na podstawie tych dokumentów, którymi nie dysponował organ rentowy bądź których organ ten nie mógł uwzględnić na etapie postępowania przedsądowego.

SSO Janusz Madej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE