UZASADNIENIE

Skazana M. K. ubiega się o udzielenie zezwolenia na odbywanie poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego zastępczej kary 4 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie II K 484/20 Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim. Karę tę wykonuje od 11 stycznia 2022 r. do w Areszcie Śledczym w K..

Postanowieniem z 14 lutego 2022 r., sygn. akt IV Kow 2797/21, Sąd Okręgowy w Kielcach odmówił - na podstawie art. 43la § 1 i § 3 k.k.w. w zw. z art. 43lb k.k.w. udzielenia skazanej M. K. zezwolenia na wykonywanie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary 4 miesięcy zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie II K 484/20 Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim. Poprzednio jej wniosek w tym przedmiocie rozpoznany został negatywnie przez Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z dnia 25 lutego 2021 r.

Na to postanowienie zażalenie wniósł obrońca skazanego adw. M. S., zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na ustaleniu, że skazana nie zasługuje na dobrodziejstwo odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, podczas gdy całokształt okoliczności faktycznych i prawnych, przemawia za udzieleniem skazanej takiej zgody.

W konkluzji zażalenia obrońca M. K. wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia i zezwolenie skazanej na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego.

Z postanowieniem Sądu Okręgowego w Kielcach nie zgodziła się też skazana M. K., która w pisemnym zażaleniu kwestionowała stanowisko zaprezentowane w zaskarżonym postanowieniu, co do przesłanek udzielenia jej zezwolenia na wykonywanie pozostałej części kary 4 miesięcy zastępczej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, zwłaszcza w kontekście nieuwzględnienia sytuacji rodzinnej, polegającej na konieczności opieki nad małoletnimi dziećmi i chorą terminalnie matką jej narzeczonego (argumentum z art. 118 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.). Jednocześnie M. K. wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia i zezwolenie jej na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego.

Sąd Apelacyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zażalenia skazanej i jej obrońcy nie są zasadne.

Nie kwestionując okoliczności podniesionych w części motywacyjnej zażaleń w pierwszej kolejności przypomnieć trzeba, że przy ocenie stopnia demoralizacji nie można pomijać okoliczności, jakie podnosi Sąd Okręgowy, a dotyczących sposobu życia skazanej, w tym i po popełnieniu przestępstwa, które w realiach rozpoznawanej sprawy wynikają przede wszystkim z wywiadu środowiskowego kuratora sądowego, a odnoszą się także do karalności za przestępstwa. Zwłaszcza, że zażalenia pomijają, iż samo poprawne zachowanie czy włączenie się w proces resocjalizacji nie stanowi wystarczającej podstawy do udzielenia zezwolenia na odbycie kary poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (zob. postanowienie SA w Krakowie z 10.12.2018., II AKzw (...), LEX 2692651).

Dlatego nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego ocena wywiadu środowiskowego i dotychczasowej karalności M. K., dokonana przez Sąd Okręgowy o braku zaangażowaniu skazanej w procesy resocjalizacyjne, która pozostaje w zgodzie z treścią art. 7 k.p.k., bowiem ich wymowę Sąd Okręgowy racjonalizuje poprzez odwoływanie się do zachowania skazanej przed i po popełnieniu przestępstw, wskazując, iż „Wykazuje lekkomyślność i brak samodyscypliny o czym świadczy brak reakcji na wielokrotne przestrogi kuratora dotyczące ewentualnych konsekwencji uchylania się od wykonania kary ograniczenia wolności. Nie stawiła się dobrowolnie do jednostki penitencjarnej lecz została doprowadzona. Wykonuje karę w systemie programowanego oddziaływania, ale w sposób całkowicie bierny, nie była karana ani nagradzana.” (s. 2 postanowienia).

W powyższym kontekście podkreślić należy także, iż przesłanki udzielenia skazanej zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego mają charakter ocenny, a sąd nie może skupiać się tylko na okolicznościach dotyczących czynu i czynić je decydującymi, bowiem w tym postępowaniu sąd penitencjarny ma ustalić czy cechy sprawcy, a więc postawa, właściwości i warunki osobiste, w różnych ich aspektach, pozwolą w sposób niezakłócony osiągnąć cele szczególno-prewencyjne kary odbywanej w tym systemie. W przeciwieństwie do zażaleń skazanej i jej obrońcy, takiej wszechstronnej analizy w orzeczeniu Sądu Okręgowego nie zabrakło. Dalej Sąd Okręgowy ustalając czy do osiągnięcia celów kary pozbawienia wolności wystarczające będzie odbycie jej w formie dozoru elektronicznego (art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w.), miał na uwadze cele tej kary określone w art. 67 k.k.w., który przewiduje znacznie węższy zakres celów wykonywania kary pozbawienia wolności niż dyrektywy wymiaru kary wymienione w art. 53 § 1 k.k., a więc celów, którym ma służyć wymiar kary (zob. postanowienie SA w Szczecinie z 10.05.2017., II AKzw 544/17, OSASz 2017/3/19-27).

W doktrynie podkreśla się, iż podstawowym celem wykonywania kary pozbawienia wolności - co ma kapitalne znaczenie przy ocenie realizacji przesłanki z art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w., w kontekście zasadności wniosku skazanej, zwłaszcza wobec spełnienia przez skazaną wszystkich pozostałych przesłanek z art. 43la § 1 k.k.w. - jest cel zapobiegawczy i wychowawczy, a więc to, co jest nazywane prewencją szczególną. Został on jednoznacznie wyartykułowany w art. 67 k.k.w. jako wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego, a zatem powstrzymania się od powrotu do przestępstwa. Jest to cel niejako perspektywiczny, dalekosiężny, mający szansę realizacji w przyszłości, po odbyciu kary (zob. K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy, LEX el., komentarz do art. 43la).

Nie uwzględniając zarzutów zażaleń dodatkowo trzeba skarżącym wskazać, iż „dotychczasowa postawa i zachowanie skazanej” powinny być oceniane przez sąd penitencjarny według kryteriów zbliżonych do tych, które obowiązują w sprawach o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Wyniki tej oceny powinny dać odpowiedź na pytanie odnośnie prognozy przestrzegania przez M. K. porządku prawnego w przypadku uzyskania zezwolenia na odbywanie kary w formie dozoru elektronicznego (zob. postanowienie SA w Szczecinie z 10.05.2017., II AKzw 544/17, OSASz 2017/3/19-27). Formułując zarzuty w zażaleniach skarżący zapominają ponadto, że z odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie powinny korzystać osoby, które lekceważą porządek prawny (zob. postanowienie SA w Krakowie z 8.01.2018., II AKzw (...), LEX 2566965). Skoro zaś M. K. była karana, a „Przebywając na wolności skazana prowadziła pasożytniczy tryb życia. Mimo, że ma dwoje dzieci nie zajmuje się ich wychowywaniem, co skutkowało wszczęciem postępowania w przedmiocie ograniczenia jej praw rodzicielskich.” (s. 2 postanowienia), to słusznie przyjmuje Sąd Okręgowy, że świadczy to o nieskuteczności stosowanych wobec niej środków probacyjnych i kar wolnościowych. Wskazane okoliczności nie pozwalają uwierzyć w deklarowane przez skazaną przewartościowanie postawy i uznania zasadności stanowiska zażaleń, iż M. K. z pewnością respektuje porządek prawny, a ponadto „sama daje gwarancję należytego wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.” (s. 2 apelacji obrońcy).

Przypomnieć na zakończenie trzeba, odnosząc się przede wszystkim do opisywanej w zażaleniach sytuacji rodzinnej M. K. i uznając niezasadność formułowanych na tym tle zarzutów i wniosków, że Sąd Apelacyjny w Krakowie stale stwierdza w swych orzeczeniach, iż system dozoru elektronicznego nie służy łagodzeniu negatywnych skutków dla zdrowia czy sytuacji rodzinnej osoby skazanej, związanych z osadzeniem w zakładzie karnym. Te sytuacje rozwiązuje się odroczeniem wykonania kary, a po jej rozpoczęciu przerwy w karze, gdyż z odbywania kary pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego nie powinny korzystać osoby, które swoim zachowaniem wykazują lekceważenie dla podstawowych reguł porządku prawnego (zob. postanowienie SA w Krakowie z 8.01.2018., II AKzw (...), LEX 2566597). Co prawda nie budzi wątpliwości, że skazana ma dwoje dzieci, ale i nie budzi wątpliwości, że dotychczas nie zajmowała się ich wychowywaniem, co skutkowało wszczęciem postępowania w przedmiocie ograniczenia jej praw rodzicielskich. Wbrew więc zarzutom zażaleń - odłączenie od rodziny, od partnera i dzieci nie jest i nie będzie sporą dolegliwością dla skazanej.

Ponieważ M. K. nie pracuje zarobkowo, co uniemożliwia jej uzyskiwanie dochodów i nie ma żadnego majątku, to Sąd Apelacyjny uznał, iż uiszczenie przez nią wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym byłoby zbyt uciążliwe. Dlatego też, na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. zwolnił skazaną od ich zapłaty.

W tych warunkach Sąd Apelacyjny orzekł jak w dyspozytywnej części postanowienia.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE