UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z powództwa B. N. przeciwko K. W. o przywrócenie stanu zgodnego z prawem
i zaniechanie naruszeń oraz zapłatę, nakazał pozwanej przywrócenie stanu zgodnego
z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności poprzez zobowiązanie pozwanej
do usunięcia przyłącza elektroenergetycznego oraz przewodów elektrycznych należących
do pozwanej ze ściany budynku położonego na działce nr (...), położonej w (...), gmina S., dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) (pkt 1), oddalił powództwo
w pozostałym zakresie (pkt 2) i zasądził od pozwanej na rzecz powódki 2317 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 3).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Powódka jest właścicielką nieruchomości położonej w (...), gmina S. składającej się z działki nr (...) (Kw. (...)).

Właścicielką sąsiedniej nieruchomości oznaczonej numerem 55/5 jest pozwana siostra powódki K. W..

Działki oraz znajdujący się na nich budynek mieszkalny typu „bliźniak", zostały podarowane stronom postępowania przez ich rodziców J. S. i L. S. umową darowizny 11 sierpnia 1994 roku nr rep. A (...)

Budynek mieszkalny nie posiadał wyodrębnionych oddzielnych instalacji elektrycznych i ma jedną instalację elektryczną.

W związku z dokonywaną przez pozwaną przebudową domu, w 2006 roku pozwana zwróciła się do powódki z wnioskiem o wyrażenie zgody na rozdział istniejącej instalacji elektrycznej z (...) powódki celem doprowadzenia odrębnej instalacji do nieruchomości stanowiącej własność pozwanej.

26 marca 2006 r. powódka złożyła pisemne oświadczenie o treści: „Wyrażam zgodę na rozdział instalacji z mojego (...)tu dla W. K.".

15 maja 2006 r. powódka napisała oświadczenie o treści: „Oświadczam, że wyrażam zgodę na rozdzielenie strychu i postawienie ściany p/pożarowej oraz wykonywanie robót budowlanych na terenie wspólnej ściany".

5 kwietnia 2006 roku pozwana zawarła z Zakładem (...) SA umowę sprzedaży energii elektrycznej oraz świadczenia usług przesyłowych.

Z tego też tytułu pozwana regulowała wszelkie należności związane z eksploatacją instalacji.

Pismem z 6 kwietnia 2014 r. w związku z planowanym remontem powódka wystosowała pismo do pozwanej o treści „wypowiedzenie umowy użyczenia" dotyczące
15 m²powierzchni poddasza budynku mieszkalnego położonego w miejscowości (...) oraz fragmentu zewnętrznej ściany budynku, na którym znajduje się przyłącze energetyczne (kabel elektryczny).

Powódka zwróciła się do pozwanej o przywrócenie stanu pierwotnego poddasza, tj. doprowadzenie do podziału poddasza oraz usunięcie przyłącza energetycznego (kabla elektrycznego) w terminie miesiąca od otrzymania pisma.

6 lutego 2017 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty 2310 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z fragmentu ściany, na którym umieszczone jest przyłącze energetyczne pozwanej za okres od kwietnia 2014 roku do stycznia 2017 roku z terminem zapłaty do 15 lutego 2017 roku.

Pismem z 10 grudnia 2014 r. kierowanym do powódki (...) SA poinformowała, że instalacja elektryczna zlokalizowana wewnątrz budynku wykonana przez sąsiadkę dla zasilania swojej części nieruchomości nie stanowi własności (...) SA. Można wykonać osobne przyłącze bezpośrednio dla zasilania drugiej części budynku. Warunkiem realizacji tej inwestycji jest wystąpienie właściciela z wnioskiem o wydanie nowych warunków przyłączenia. Ponadto poinformowano, że w przypadku kolizji przyłącza
z planowanymi zmianami budynku, przebudowa przyłącza może nastąpić wyłącznie na podstawie wydanych przez (...) SA odpowiednich warunków na usunięcie kolizji.

Ustaleń faktycznych sąd dokonał na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów, zeznań świadków oraz zeznań stron.

W ocenie sądu powództwo było częściowo uzasadnione.

Sąd wywiódł, iż powódka skorzystała z roszczenia negatoryjnego przewidzianego
w art. 222 § 2 k.c., żądając usunięcia przez pozwaną przyłącza elektrycznego oraz przewodów elektrycznych należących do pozwanej.

Powódka nie została pozbawiona władztwa nad nieruchomością, ale niewątpliwie została ograniczona w korzystaniu z niej zgodnie z jej społeczno - gospodarczym przeznaczeniem. Z uwagi na posadowioną infrastrukturą elektroenergetyczną powódka nie może przeprowadzić inwestycji w postaci remontu domu.

Sąd zauważył, że powódka nie może dokonać samodzielnego usunięcia instalacji elektroenergetycznej, z uwagi na okoliczność, iż jej właścicielką jest pozwana. Również taka instalacja nie może być usunięta przez zakład energetyczny.

W ocenie sądu po usunięciu instalacji przez specjalistów na zlecenie pozwanej będzie możliwe umiejscowienie instalacji w innym miejscu w taki sposób aby nie przeszkadzała ona w realizacji zamierzeń remontowych czy budowlanych, którejkolwiek ze stron.

Sąd wskazał, że podstawę prawną wystąpienia z roszczeniem o wynagrodzenie
za bezumowne korzystanie z rzeczy stanowi art. 224 k.c., zgodnie z którym od chwili kiedy samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Obowiązek zapłaty takiego wynagrodzenia dotyczy natomiast każdego posiadacza samoistnego w złej wierze.

. Powyższe zasady dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W przedmiotowej sprawie Sąd uznał, iż wyrażenie zgody na umiejscowienie przyłącza przez powódkę, a także na przeprowadzenie stosownych prac przy braku określenia jakichkolwiek innych warunków (np. rodzaju przyłącza, dokładnego miejsca posadowienia przyłącza, okresu na jak przyłącze jest umiejscowione oraz ewentualnej zapłaty za korzystanie z fragmentu ściany) wyłącza możliwość żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy.

W pozostałej części powództwo oddalono jako niezasadne, a o kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelacje od ww. wyroku złożyły obie strony procesu.

Powódka zaskarżyła orzeczenie w zakresie punktu 2 zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 710 k.c. w zw. z art. 225 k.c. poprzez oddalenie powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości powódki w sytuacji, gdy pozwana po wypowiedzeniu umowy użyczenia stała się posiadaczem w złej wierze, bowiem utraciła tytuł prawny do korzystania ze ściany budynku powódki oraz jej instalacji (...);

2/ naruszenie prawa procesowego tj. art. 227 i 232 k.p.c. poprzez nierozpoznanie wniosku dowodowego w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego
z zakresu wyceny czynszów za korzystanie z budynków mieszkalnych, zgłoszonego
w pozwie;

3/ naruszenie prawa procesowego tj. art. 217 § 1 i 2 w zw. z art. 227 k.p.c. przez niedopuszczenie i nieprzeprowadzenie zgłoszonego prawidłowo dowodu z opinii biegłego
z zakresu wyceny czynszów za korzystanie z budynków mieszkalnych, podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności, które mają istotne znaczenie dla sprawy, a sporne okoliczności
nie zostały dostatecznie wyjaśnione;

4/ naruszenie prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie wskazania przez sąd w sporządzonym uzasadnieniu faktów, które zostały uznane za udowodnione, przyczyn dla których inne zgromadzone w sprawie dowody nie zostały uwzględnione, a także zaniechania wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem prawa, co uniemożliwia dokonanie kontroli prawidłowości wydanego w sprawie wyroku;

5/ naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w z w. z art. 6 k.c. oraz w zw. art. 232 k.p.c., art. 316 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c., polegające na przekroczeniu zasad swobodnej oceny dowodów i nienależytą ocenę i rozważenie materiału dowodowego
i uznaniu, iż powódce nie przysługuje roszczenie w dochodzonej przez nią wysokości, pomimo tego, iż w toku przedmiotowego postępowania zostały przez powódkę przedstawione dowody na okoliczność wysokości roszczenia oraz faktu jego powstania, jak również polegające na braku wskazania w uzasadnieniu wyroku przesłanek, jakimi kierował się sąd dokonując powyższych ustaleń;

6 /błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji polegających
na uznaniu, iż powódka wyraziła zgodę na umiejscowienie przyłącza na swoimi budynku,
w sytuacji gdy powódka wyraziła zgodę na rozdzielenie instalacji z (...) tu, a nie przyłącza energetycznego;

7/ błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji polegających
na uznaniu, iż wyrażenie zgody na rozdział instalacji przez powódkę oraz umiejscowienie przyłącza na ścianie budynku powódki wyłącza możliwość żądania wynagrodzenia
za bezumowne korzystanie z rzeczy.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie 6090 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5320 zł za okres
od 16 lutego 2017 r. do dnia zapłaty i 770 zł za okres od 3 sierpnia do dnia zapłaty,
bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, obciążenie strony pozwanej kosztami postępowania odwoławczego, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a w przypadku kwestionowania przez stronę pozwaną wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze ściany budynku powódka podtrzymała wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny czynszów za korzystanie z budynków mieszkalnych
na okoliczność wysokości należnego powódce wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
ze ściany budynku położonego na działce (...) w (...) gmina S..

Pozwana zaskarżyła orzeczenie w zakresie punktu 1 i 3 w całości, zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik rozstrzygnięcia, tj.:

1/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 327¹ k.p.c. wyrażające się
w braku wszechstronnej oceny dowodów w sprawie, w szczególności braku dokonania oceny dowodu z zeznań świadka J. D., z zeznań którego wynika, że instalacja została przez (...) w sposób zgodny z prawem i techniką budowlaną, a strony wiedziały,
że okablowanie ma przechodzić po ścianie domu powódki, czemu powódka się nie sprzeciwiała, co jednoznacznie prowadzi do wniosku, że pozwana nie dopuściła się bezprawnego wkroczenia w sferę uprawnień właścicielskich powódki, a to w konsekwencji winno skutkować oddaleniem żądania o zaniechanie naruszeń i przywrócenie stanu zgodnego z prawem, zaś w uzasadnieniu wyroku sąd nie wskazał, dlaczego nie oparł podstawy faktycznej rozstrzygnięcia na dowodzie z zeznań świadka J. D.,
co wręcz uniemożliwia stronie skarżącej wypowiedzenie się co do oceny tego dowodu przez sąd orzekający,

2/ art. 233 § 1 w zw. z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 327¹ k.p.c. wyrażające się w braku wszechstronnej oceny dowodów w sprawie poprzez brak oparcia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia o dowód z przesłuchania stron, przy jednoczesnym całkowitym braku uzasadnienia, które fakty wynikające z tego dowodu sąd uznał za udowodnione, tudzież
czy odmówił temu dowodowi waloru wiarygodności w całości lub w części, co w istocie uniemożliwia stronie skarżącej wypowiedzenie się co do oceny tych dowodów przez sąd orzekający,

- art. 100 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, wyrażające się w zasądzeniu od pozwanej na rzecz powódki kwoty 2317 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
w sytuacji, gdy to pozwana wygrała proces w większej części, bowiem powództwo
o zasądzenie kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostało przez sąd oddalone w całości, które to naruszenie doprowadziło w konsekwencji do sprzecznego
z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy orzeczenia o kosztach postępowania
i w konsekwencji obciążenie kosztami postępowania strony pozwanej;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

1/ art. 222 § 2 k.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie w sprawie i nakazanie
pozwanej przywrócenie stanu zgodnego prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności poprzez zobowiązanie pozwanej do usunięcia przyłącza elektroenergetycznego oraz przewodów elektrycznych w sytuacji, gdy rozdział przyłącza elektroenergetycznego oraz umieszczenie przewodów elektrycznych były przeprowadzone zgodnie z prawem,
z procedurą administracyjną i przez podmiot do tego uprawniony, a nie samowolnie
przez pozwaną i pozwana posiada prawo do korzystania z rozdzielonego przyłącza
na podstawie zgody powódki, a późniejsze cofnięcie zgody po poniesieniu przez pozwaną całości znacznych kosztów dokonania rozdzielenia instalacji jest sprzeczne z art. 5 k.c.

2/ art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie wyrażające się w braku dokonania analizy roszczenia pozwanej w świetle zasad współżycia społecznego
i faktycznych oraz ekonomicznych skutków orzeczenia o zobowiązaniu do usunięcia przyłącza oraz przewodów, w sytuacji, gdy ich przeprowadzenie zostało dokonane za wiedzą i zgodą powódki, a koszty dokonania rozdzielenia zostały poniesione w całości przez pozwaną.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia w punkcie 1 poprzez oddalenie powództwa, zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie
w I i II instancji.

W odpowiedzi na apelację powódki, pozwana wniosła o jej oddalenie w całości
oraz o pominięcie wniosku dowodowego zgłoszonego w apelacji jako nieprzydatnego dla rozstrzygnięcia oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powódka wniosła o jej oddalenie w całości
jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej zasługuje na częściowe uwzględnienie, natomiast apelacja powódki jako całkowicie bezzasadna podlega oddaleniu w całości.

Porządkując argumentację Sąd Okręgowy wskazuje, iż kontrola zaskarżonego orzeczenia w pierwszej kolejności ukierunkowana jest na wyeliminowanie wadliwości, które wynikają z błędów związanych z podstawą faktyczną rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji.
Te mogą pojawiać się w dwóch sytuacjach.

Pierwsza, materiał - tak faktyczny, jak i dowodowy - w chwili zamknięcia rozprawy przez sąd pierwszej instancji był pełny, jednakże został nieprawidłowo oceniony
w następstwie czego poczynione ustalenia faktyczne nie odpowiadają zebranemu materiałowi. Może to wynikać w szczególności z nietrafnej oceny wiarygodności osobowych środków dowodowych lub z naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów.

Omawiany błąd może także polegać na pominięciu przez sąd pierwszej instancji faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a zatem przejawiać się w niekompletności ustaleń faktycznych.

Druga sytuacja, materiał ten był niezupełny, a zatem wykazywał luki bądź to w zakresie faktów lub dowodów, bądź też w zakresie obu tych elementów przy czym niezupełność materiału może być np. rezultatem błędu stron lub sądu.

Ponadto w doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, że z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być więc uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Swobodna ocena dowodów jest bowiem jednym z podstawowych atrybutów kompetencji jurysdykcyjnej Sądu rozstrzygającego sprawę. Dlatego w sytuacji, gdy na podstawie zgromadzonych dowodów możliwe jest wyprowadzenie konkurencyjnych wniosków co do przebiegu badanych zdarzeń, dla podważenia stanowiska orzekającego sądu nie wystarcza twierdzenie skarżącego o wadliwości poczynionych ustaleń odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie jakich to konkretnie uchybień w ocenie dowodów dopuścił się orzekający sąd naruszając w ten sposób opisane wyżej kryteria, wiążące w ramach swobodnej oceny dowodów (tak np. K. F. - G. w: Kodeks postępowania cywilnego , pod red. A. Z., W. 2006, tom I, s. 794, 795, por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008r., I ACa 205/08, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005r., III CK 314/05).
Co więcej zarzut ten nie jest usprawiedliwiony nawet wówczas gdy wnioski w zakresie ustaleń sformułowane przez autora tego zarzutu - oparte na dowodach zgromadzonych
w postępowaniu rozpoznawczym były równie usprawiedliwione jak te, które, chociaż odmienne, sformułował Sąd na potrzeby orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej. Zważywszy na to, że swobodna ocena dowodów jest jednym z podstawowych uprawnień Sądu, w ramach jego jurysdykcyjnej kompetencji, zarzut ten nie jest uzasadniony nawet wówczas, gdy na podstawie dowodów równie uprawnioną jest taka wersja wydarzeń do, której odwołuje się skarżący, jeżeli tylko ocena Sądu nie wykracza poza kryteria oceny swobodnej, wskazane w tej normie procesowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2005r , sygn.. III CK 3/05 , powołany za zbiorem Lex nr 180925).

Skuteczne postawienie tego zarzutu wymaga więc od strony wykazania, że Sąd dopuścił się nieprawidłowości w zakresie oceny zgromadzonych dowodów, a co za tym idzie także ustaleń na nich opartych przez to, że ocena ta nie da się pogodzić czy to z zasadami doświadczenia życiowego, czy regułami logicznego rozumowania.

Nie jest przy tym wystarczającym dla uznania tego zarzutu za zasadny, by negacja oceny i ustaleń opierała się na polemice z nimi, wyczerpującej się w przeciwstawieniu przez autora zarzutu faktom skonstatowanym przez Sąd ich wersji własnej, odmiennej, zdaniem strony prawdziwej, opartej na innej ocenie.

W odniesieniu do powyższego Sąd Okręgowy analizując zarzuty obu apelacji oparte na uchybieniu przepisowi art. 233 § 1 kpc obowiązany był dokonać kontroli instancyjnej
w zakresie wynikającym wyłącznie z tak rozumianych wadliwości.

Zatem: w odniesieniu do zarzutu uchybienia art. 233 § 1 kpc z apelacji powódki Sąd Okręgowy nie uznaje go za zasadny, gdyż argumenty podane przez powódkę nie odnoszą się do wadliwości dokonanych przez sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych, które uczyniono podstawą rozstrzygnięcia. lecz do ich oceny materialnoprawnej, skutkującej oddaleniem żądania zapłaty wynagrodzenia.

Powódka zwalcza raczej skutki dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń w postaci wniosków prowadzących do braku możliwości zastosowania przepisu prawa materialnego – wskazywanego przez nią art. 710 kc w związku z art. 225 kc w związku z art. 224 § 2 kc, gdyż powódka kwestionuje ich poprawność, wskazując iż w jej ocenie przedstawiła wystarczające dowody dla wykazania zasady i wysokości powództwa o zapłatę. Badanie zaś prawidłowości zastosowanych norm prawa materialnego nie jest dokonywane w trybie art. 233 k.p.c.

Należy natomiast uznać zasadność zarzutu uchybienia art. 233 § 1 kpc zawartego
w apelacji pozwanej.

Rzeczywiście Sąd Rejonowy nie poczynił ustaleń w oparciu o zeznania świadka J. D. - przez co doszło do niekompletności ustaleń faktycznych, jednakże ich istotność nie przekłada się na skutek materialnoprawny w postaci ziszczenia się przesłanek pozwalających na oddalenie żądania o zaniechanie naruszeń i przywrócenie stanu zgodnego z prawem.

Z kolei w odniesieniu do zarzutu niekompletności ustaleń faktycznych, które miałyby mieć oparcie w dowodzie z przesłuchania stron prawidłowa konstrukcja zarzutu wymagała wskazania jakie wynikające z przeprowadzenia tego dowodu fakty, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, zostały przez Sąd pominięte. Brak takiego wskazania uniemożliwia bardziej szczegółowe odniesienie się do tak wyartykułowanej argumentacji.

Sąd Okręgowy wskazuje natomiast, że nawet uzupełnienie podstawy faktycznej powództwa wytoczonego przeciwko pozwanej w sposób wskazany przez nią w uzasadnieniu zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie mogło unicestwić skutków wynikających ze złożonego przez powódkę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy użyczenia, gdyż dla jego doniosłości zeznania świadka J. D. były prawnie obojętne, co zostanie wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia.

Reasumując: Sąd Rejonowy w sposób poprawny, choć może nierozbudowany, ustalił fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i dokonał ich niewadliwej oceny prawnej. Sąd odwoławczy ustalenia Sądu Rejonowego czyni więc częścią uzasadnienia własnego wyroku, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania, podzielając także dokonaną przez tenże sąd ocenę prawną zgłoszonego roszczenia.

W odniesieniu do pozostałych zarzutów procesowych Sąd Okręgowy wskazuje, iż za niezasadny uznał zarzut pozwanej uchybienia art. 327 ¹k.p.c. oraz zarzut powódki określony jako naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. (brzmienie tego przepisu po nowelizacji k.p.c. określa art. 327 ¹k.p.c.).

Nie każda wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić podstawę do formułowania zarzutu naruszenia tego przepisu, ale tylko szczególnie istotna, czyli powodująca,
że na podstawie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia sąd odwoławczy nie byłby w stanie stwierdzić, jaki stan faktyczny sąd pierwszej instancji ustalił i jakie przepisy prawa materialnego do jego oceny zastosował, a tego typu wadliwości uzasadnienie nie zawiera (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I UK 129/09, Lex nr 558286, z dnia 30 września 2008 r., II UK 385/07, Lex nr 741082 oraz z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 460/98, OSNC 2000/5/100).

W kontekście tego zarzutu należy przypomnieć, że sąd drugiej instancji orzeka
w sprawie w systemie apelacji pełnej, co oznacza, że rozpoznaje sprawę ponownie, kontynuując rozprawę rozpoczętą przed sądem pierwszej instancji, co wynika art. 378 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę, a nie środek odwoławczy. Nakłada to na sąd odwoławczy obowiązek dokonania własnych ustaleń oraz na ich podstawie oceny w sferze prawnomaterialnej dochodzonego roszczenia.

Odwołując się do pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie można przyjąć, by nie ujęto w nim któregoś z elementów wymaganych ustawą, objętych dyspozycją ww. przepisu. Wszak Sąd Rejonowy przedstawił ustalony w toku postępowania stan faktyczny
i wskazał dowody, na których się oparł, a poczynione ustalenia były wystarczające dla oceny zasadności powództwa. Prawidłowo też zidentyfikowano w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia podstawę materialnoprawną żądania i w jej kontekście wyjaśniono przyczyny, dla których uznano, iż ustalone okoliczności faktyczne poddają się subsumcji pod przyjętą podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania zapłaty od pozwanego.
W tych okolicznościach zarzut naruszenia art. 327¹ § 1 k.p.c. jawi się więc jako chybiony.

Wbrew ocenie powódki Sąd Rejonowy nie naruszył także przepisu art. 227 k.p.c., gdyż prowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości szkody było bezprzedmiotowe w sytuacji niewykazania zasady zgłoszonego powództwa o zapłatę.

W odniesieniu do oceny prawidłowości zastosowanych przepisów prawa materialnego Sąd Okręgowy wskazuje, iż pod rozwagę sądu pierwszej instancji poddane zostały przede wszystkim zagadnienia związane z posiadaniem przez pozwaną tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości powódki, ważności złożonego przez powódkę oświadczenia
o odwołaniu zgody oraz określenia charakteru prawnego takiej „zgody”. Okolicznością bezsporną dla obu apelujących było bowiem to, że pozwana korzystała nieodpłatnie za zgodą powódki z jej nieruchomości i że powódka pismem z 6 kwietnia 2014 roku złożyła pozwanej oświadczenie o treści ustalonej przez sąd pierwszej instancji.

W kontekście tego bez znaczenia prawnego w sprawie pozostawało czy rozdział przyłącza elektroenergetycznego oraz umieszczenie przewodów elektrycznych były przeprowadzone zgodnie z prawem, z procedurą administracyjną i przez podmiot do tego uprawniony, ponieważ były to jedynie czynności wykonawcze, przedsięwzięte w celu realizacji uprawnienia pozwanej, a nie czynności prawnokształtujące jej sytuację prawną, gdyż ta powiązana była wyłącznie z istnieniem zgody powódki na ingerencję w jej prawo własności.

Udzielając odpowiedzi na wyżej postawione pytania należy posiłkować się wyrokiem Sądu Najwyższego z 26 lipca 2007 roku, sygn. akt V CSK 120/07 (LEX nr 465612), który wprawdzie dotyczy relacji przedsiębiorca energetyczny – właściciel nieruchomości, jednak zawarta w nim argumentacja ma w ocenie Sądu Okręgowego w tej sprawie odpowiednie zastosowanie.

Z treści uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego wynika bowiem m.in. że wcześniej wyrażana zgoda na ułożenie linii przesyłowej może być co do zasady odwołana, ponieważ
w takiej sytuacji strony pozostają związane umową nienazwaną, zbliżoną do użyczenia.
Zatem nawiązanie stosunku obligacyjnego zamiast prawnorzeczowego zabezpieczenia interesów pozwanej - w postaci uzyskania zgody od powódki jako właściciela nieruchomości władnącej na rozdział instalacji elektrycznej - było oczywiście wystarczające dla zakładu energetycznego do podjęcia określonych czynności, gdyż dawało mu prawo do prowadzenia tego rodzaju prac na terenie nieruchomości powódki, ale nie niwelowało ryzyka pozwanej związanego z odwoływalnością takiej zgody, gdyż każda umowa w określonych warunkach może zostać rozwiązana.

Trzeba też zauważyć, że przepisy oraz orzecznictwo sądów ukazują użyczenie jako motywowane chęcią pomocy, dobroczynnością lub inną bezinteresowną pobudką, przysporzenie przez użyczającego korzyści. Umowę tę można określić jako bezinteresowne pozbawienie się użytku ze strony użyczającego dla wygody biorącego.

Dlatego też zwykle umowa ta jest zawierana między osobami bliskimi, przy istnieniu osobistej więzi, wzajemnego zaufania, w stosunkach opartych na istnieniu dobrej wiary.

Jeśli więc powódka skorzystała z uprawnienia do rozwiązania umowy, to co do zasady jej zachowanie nie powinno być rozważane w kategoriach nadużycia prawa podmiotowego, które nie zasługiwałoby na ochronę. Wskazać bowiem należy, iż w toku procesu pozwana takiej argumentacji nie podnosiła, a Sąd Okręgowy nie dopatrzył się istnienia okoliczności, które w ten sposób mogłyby być kwalifikowane, ponieważ zmiana położenia instalacji jest możliwa do przeprowadzenia i nie jest nadmiernie utrudniona.

Zatem należało przyjąć, iż na skutek cofnięcia przez powódkę zgody na posadowienie urządzeń przesyłowych pozwana utraciła tytuł prawny do nieruchomości powódki.

Z tej przyczyny zarzut apelacji pozwanej skierowany przeciwko rozstrzygnięciu zawartemu w punkcie 1 wyroku nie zasługiwał na podzielenie.

Żądanie apelacji pozwanej zmiany wyroku i oddalenia powództwa w całości przy wykorzystaniu art. 5 kc nie zasługiwało na uwzględnienie w tak szerokim zakresie, jakiego pozwana oczekiwała.

Sąd Okręgowy wskazuje, iż powołany przepis jest najważniejszym z przepisów zawierających klauzule generalne. Stanowi on, że treść (granice) wszystkich uprawnień materialnego prawa cywilnego określają nie tylko normy prawne tworzące poszczególne uprawnienia, ale także zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa. Sens zawartego w przepisie sformułowania sprowadza się do twierdzenia, iż działanie lub zaniechanie formalnie zgodne z treścią prawa podmiotowego, lecz sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa, nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie podlega ochronie.

Pozwana w toku procesu była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, który dopiero na etapie apelacji uznał potrzebę analizy roszczenia w świetle zasad współżycia społecznego oraz faktycznych i ekonomicznych skutków orzeczenia o zobowiązaniu do usunięcia przyłącza oraz przewodów, w sytuacji, gdy ich przeprowadzenie zostało dokonane za wiedzą i zgodą powódki, a koszty dokonania rozdzielenia zostały poniesione w całości przez pozwaną.

Sąd Okręgowy rozważając taki zarzut uznał, że sytuacja prawna pozwanej i powódki jest tożsama – obie zostały obdarowane prawem do nieruchomości pochodzącym z majątku ich rodziców. Sposób obdarowania wskazuje, że przynajmniej rodzice zakładali, że siostry będą żyć w przyjaźni. Jeśli więc obecnie poziom skonfliktowania uniemożliwia porozumienie się to Sąd powinien tak uregulować stosunki własnościowe związane z posiadaniem sąsiadujących nieruchomości by nie generować następnych problemów. Oczywiste jest również, że odmowa udzielenia prawu podmiotowemu ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. powinna być ograniczona do sytuacji wyjątkowych, skoro niewątpliwe jest, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych.

Jeśli więc powódka motywuje wypowiedzenie zgody brakiem możliwości porozumienia z pozwaną, istnienie przyłącza w obecnym miejscu uniemożliwia jej rozbudowę budynku i złożyła oświadczenie skutkujące rozwiązaniem zawartej umowy zbliżonej do użyczenia a pozwana nie argumentowała niemożliwością uzyskania warunków pozwalających na wybudowanie odrębnego przyłącza energetycznego to powódka ma prawo do ochrony swojego mieszkania.

Natomiast pozwana, która stoi na niepoprawnym jurydycznie stanowisku, że udzielenie zgody na wybudowanie instalacji przy wykorzystaniu już istniejącej instalacji energetycznej należącej do powódki jest nieodwoływalne w czasie i jako takie wyklucza bezprawność naruszenia prawa własności powódki również ma prawo do ochrony swego mieszkania., jednakże jej pozycja prawnoprocesowa nie może być dominująca skoro w sporze swe prawa wywodzi wyłącznie z dobrej woli przeciwnika procesowego, a nie zadbała o odpowiednim czasie o ustanowienie służebności.

Konieczność rozwiązania kolizji interesów wymagała zrównoważenia sytuacji obu stron procesu przy wykorzystaniu przez Sąd Okręgowy instytucji z art. 5 kc poprzez udzielenie pozwanej czasu na załatwienie formalności związanych z wybudowaniem odrębnej linii energetycznej i przygotowania na ten cel środków pieniężnych.. Stąd dodanie w punkcie 1 rozstrzygnięcia odroczenia w czasie obowiązku pozwanej usunięcia przyłącza elektroenergetycznego.

Z tych samych względów przy wykorzystaniu art. 5 kc Sąd Okręgowy za prawidłowe uznał oddalenie powództwa o zapłatę wynagrodzenia. Nakazanie pozwanej zapłaty
w sytuacji, której można byłoby uniknąć jeśli powódka podczas realizacji budowy przyłącza przez zakład energetyczny mogła wykazać się większą starannością i dbałością o własny interes uchybia proporcjonalności dolegliwości nałożonych już na pozwaną w punkcie 1 wyroku.

Jeśli żądanie powódki zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nie jest uzasadnione co od zasady to zbędnym było w sprawie dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny czynszów za korzystanie z budynków mieszkalnych celem ustalenia jego wysokości,. Nie naruszono zatem w sprawie art. 217 § 1 i 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy pominął zatem także zgłoszony w apelacji wniosek dowodowy
na podstawie art. 235² § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. uznając, że kwestia przeprowadzenia dowodu
z opinii biegłego z zakresu wyceny czynszów nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zasadny okazał się w sprawie zarzut pozwanej dotyczący naruszenia art. 100 k.p.c.. Wskazać należy, iż powódka w sprawie dochodziła dwóch roszczeń, które w zakresie roszczenia z art. 222 § 2 k.c. okazało się zasadne, natomiast w zakresie art. 225 k.c.
w zw. z art. 224 § 2 k.c. podlegało oddaleniu.

Dokonując rozliczenia kosztów procesu trzeba było zatem uczynić to w wyodrębnieniu dla oddzielnych roszczeń.

I tak – w zakresie żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazania naruszeń powódka poniosła koszty odpowiadające wynagrodzeniu pełnomocnika. Także pozwany poniósł koszty swego pełnomocnika. Wobec wygrania tej sprawy powódce przysługiwał zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 320 zł powiększony o 17 zł kosztów pełnomocnictwa.

W zakresie żądania zapłaty koszty procesu zamykały się kwotą 4 134 zł (w tym po stronie powódki 500 zł opłaty od pozwu oraz 1817 zł wynagrodzenia pełnomocnika oraz 1817 zł wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej). Powódka w zakresie żądania zapłaty przegrała proces, więc obowiązana była zwrócić pozwanej koszty przez nią poniesione.

Po kompensacie (1817 zł - 320 zł ) powódka winna zwrócić pozwanej 1497 zł, ale we wnioskach apelacji żądała zwrotu 795,08 zł.

Dlatego, Sąd Okręgowy z apelacji pozwanej, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że po słowach „prowadzi księgę wieczystą numer (...)” dodał „odraczając obowiązek pozwanej usunięcia przyłącza elektroenergetycznego oraz przewodów elektrycznych na okres 1 roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia”, o czym orzekł jak w punkcie 1a sentencji.

Z uwagi na podzielenie przez Sąd Okręgowy zarzutu naruszenia art. 100 k.p.c. dokonano korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu, w ten sposób, że zasądzono
od powódki na rzecz pozwanej 795,08 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty, o czym orzeczono jak w punkcie 1b sentencji.

Dalej idąca apelacja strony pozwanej oraz powódki w całości, jako bezzasadne, podlegały oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w punkcie 2 i 3 sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 4 wyroku, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. znosząc je wzajemnie między stronami.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE