UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. Sąd Rejonowy w Legnicy zasądził od strony pozwanej Ś. (...) Samopomocy w L. na rzecz powoda M. J. kwoty:

- 5.421,42 zł brutto (pięć tysięcy czterysta dwadzieścia jeden złotych czterdzieści dwa grosze) tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika z naruszeniem przepisów,

- 122,74 zł brutto (sto dwadzieścia dwa złote siedemdziesiąt cztery grosze) tytułem premii z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2011 roku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo oddalił.

W uzasadnieniu stwierdził m.in., iż w rozpoznanej sprawie spór budziło zarówno istnienie i zasadność przyczyny rozwiązującej umowę o pracę z powodem jak i zachowanie przez pracodawcę miesięcznego okresu przewidzianego do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę (art. 52 § 2 kp).

W ocenie Sądu okres ten został przez stronę pozwaną zachowany. Dowiedziała się ona bowiem o przyczynie mogącej uzasadnić zastosowanie trybu przewidzianego w art. 52 § 1 kp w dniu 24 sierpnia 2011 roku z pisma Komisji Rewizyjnej przy Stowarzyszeniu (...), a decyzję o zwolnieniu powoda podjęła 25 sierpnia 2011 roku.

Wskazana natomiast przyczyna rozwiązania umowy o pracę nie dotyczyła pracowniczych obowiązków powoda. Strona pozwana jako przyczynę zwolnienia dyscyplinarnego powoda wskazała fakt nie rozliczenia i nie wpłacenia do kasy Stowarzyszenia (...) w okresie 2009 – 2010 kwoty 5.444,30 zł pochodzącej od rodziców oraz ze zbiórek przeprowadzanych przez jej pracowników. Natomiast z zakresów czynności powoda z okresu 2009 – 2010 kiedy pełnił funkcję kierownika administracyjnego a następnie p.o. dyrektora strony pozwanej nie wynika, aby był zobowiązany do rozliczania i wpłacania do kasy Stowarzyszenia (...) środków pieniężnych pochodzących od rodziców za transport jak i środków pochodzących ze zbiórek. Powód był członkiem (...) ale pracę na rzecz tego Stowarzyszenia świadczył dobrowolnie nieodpłatnie. Obowiązek dokonywania w/w rozliczeń, co do których nieprawidłowości zarzuca mu pozwany, nie był jego obowiązkiem pracowniczym. Brak jest w takiej sytuacji podstaw do uznania, iż powód swoim zachowaniem nie tylko naruszył podstawowe obowiązki pracownicze, ale i że naruszył je w sposób rażący. Sąd uznał, iż dokonane powodowi przez stronę pozwaną rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika było nieuzasadnione, w związku z czym przyznał powodowi tytułem odszkodowania kwotę 5.421,42 zł brutto stanowiącą 1,5 miesięczne zarobki. Przyznane powodowi odszkodowanie miarkował na podstawie przepisu art. 8 kp. Przyznanie powodowi odszkodowania w pełnej wysokości tj. w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia za pracę ocenił jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z uwagi na fakt, że powód w rzeczywistości dopuścił się pewnych uchybień w księgowaniu wpływów na rzecz Stowarzyszenia (...). Zarówno Komisja Rewizyjna, jak i świadkowie słuchani w niniejszym postępowaniu, przyznali, że powód nie ewidencjonował wpłat za usługi transportowe za lata 2009 i 2010. Tym samym – zdaniem Sądu – można było uznać, że powód mimo że działał na rzecz Stowarzyszenia dobrowolnie nie dochował należytej staranności i dopuścił się pewnych uchybień w zakresie finansowo-księgowym. Nie bez znaczenia jest też fakt, że strona pozwana jest instytucją o ograniczonym budżecie, w związku z czym zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia znacząco nadszarpnęłaby jej i tak niewielkie finanse.

W ocenie Sądu Rejonowego w Legnicy na uwzględnienie, w świetle zgromadzonego w niniejszym postępowaniu materiału dowodowego, nie zasługiwało roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz kwoty 8.124,90 zł tytułem części zaległego wynagrodzenia w postaci dodatku funkcyjnego za okres od dnia 1 stycznia 2009 roku do dnia 30 czerwca 2010 roku wraz z odsetkami ustawowymi. Z akt osobowych powoda wynika, że w/w dodatek wchodził w skład jego wynagrodzenia. Jednak w rzeczywistości wysokość dodatku funkcyjnego nie była konkretnie ustalona, a w 2009 i 2010 roku dodatek ten nie był u strony pozwanej wypłacany. Powód ustalił, że dodatek będzie wynosił 35% najniższego wynagrodzenia i dodatek ten przyznał i wypłacał sobie oraz dwóm pracownicom od lipca 2010 roku. W związku z nieokreśloną wysokością dodatku funkcyjnego przed miesiącem lipcem 2010 roku, brak było podstaw do żądania przez powoda takiego dodatku w wysokości właśnie 35% za okres wsteczny, tj. od dnia 1 stycznia 2009 roku do dnia 30 czerwca 2010 roku.

Za niezasadne Sąd uznał również roszczenie powoda o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku stosowania przez pozwanego pracodawcę mobbingu względem jego osoby. Powód powyższe roszczenie wywodził z treści przepisu art. 94³ § 3 kp, zgodnie z którym pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zeznań świadków oraz przesłuchania powoda, działania pozwanego pracodawcy w stosunku do powoda nie mogły być uznane za mobbing. Jak wynika z powyższych dowodów, mobbing względem powoda miał się rozpocząć z chwilą objęcia stanowiska dyrektora Ś. (...) Samopomocy przez L. L. w dniu 1 września 2010 roku. Jednakże, aby mówić o działaniach mobbingowych pracodawcy względem pracownika, działania te muszą polegać na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołując u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodując lub mając na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. W okolicznościach sprawy brak było podstaw do uznania, iż dyrektor L. L. uporczywie i długotrwale nękał powoda. Brak przesłanki długotrwałości nękania czy zastraszania bądź innego poniżającego traktowania wynika w szczególności z niekwestionowanego faktu, że powód już dwa miesiące po objęciu stanowiska przez L. L. udał się na zwolnienie lekarskie, a mianowicie w dniu 2 listopada 2010 roku. Na zwolnieniu lekarskim powód przebywał nieprzerwanie do dnia 4 maja 2011 roku, po czym w dniu 5 maja 2011 roku udał się na urlop wypoczynkowy, z którego korzystał do dnia 2 czerwca 2011 roku. Następnie zaś na kolejny urlop wypoczynkowy udał się w okresie od dnia 4 lipca 2011 roku do dnia 22 lipca 2011 roku. Mając na uwadze obecność (a w zasadzie nieobecność) w pracy powoda, uznał Sąd, iż brak było przesłanki długotrwałości w działaniu pracodawcy. A w ocenie Sądu, brak również przesłanki uporczywości w nękaniu czy innym poniżającym działaniu pozwanego pracodawcy. Zdaniem Sądu, zlecenie powodowi koszenia trawnika czy strzyżenia żywopłotu, przy uwzględnieniu niewielkiej ilości osób zatrudnionych u strony pozwanej, jak i typowo społecznego nastawienia i pomocy na rzecz wychowanków ośrodka, nie stanowiło działania, które miałoby na celu ośmieszenie bądź poniżenie powoda.

Wyrok powyższy zaskarżył apelacją powód. Zarzucił naruszenie prawa materialnego w postaci:

1) art. 58 i art. 8 kp poprzez przyznanie odszkodowania z tytułu naruszającego przepisy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w wysokości 1,5-miesięcznego wynagrodzenia,

2) art. 78 § 1 i 2 kp w zw. z art. 77² § 1 kp poprzez jego niezastosowanie i oddalenie w rezultacie żądania powoda o zasądzenie dodatku funkcyjnego w kwocie 8.124,90 zł za okres od 1.01.2009 r. do 30.06.2010 r.,

3) art. 94³ § 2 i 3 kp poprzez jego niezastosowanie polegające na wadliwym przyjęciu, że powód nie był nękany dostatecznie uporczywie i długotrwale, działania pracodawcy nie zmierzały do poniżenia go lub ośmieszenia i w rezultacie uznanie, że żądanie odszkodowania za stosowanie mobbingu jest niezasadne,

4) art. 97 § 2¹ kp poprzez oddalenie żądania powoda sprostowania świadectwa pracy bez podania uzasadnionych przyczyn.

Zarzucił także naruszenie prawa procesowego w postaci:

1) art. 233 § 1 kp w rezultacie czego doszło do wadliwej oceny dowodów i błędnego ustalenia, że:

- powód dopuścił się uchyleń w księgowaniu wpływów na rzecz Stowarzyszenia,

- powodowi nie należy się dodatek funkcyjny,

- powód nie podlegał mobbingowi,

2) art. 322 kpc poprzez jego niezastosowanie i oddalenie w całości żądania powoda zasądzenia kwoty 8.124,90 zł tytułem dodatku funkcyjnego,

3) art. 100 kpc poprzez jego zastosowanie przy orzekaniu o kosztach postępowania, kiedy podstawę orzekania w tym przedmiocie stanowić winien art. 98 kpc.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o:

1/ zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I, poprzez orzeczenie, ze pozwany powinien zapłacić powodowi kwotę 10.842,84 zł tytułem odszkodowania w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika,

2/ zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt II poprzez:

a/ zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 8.124,90 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi tytułem wynagrodzenia w postaci dodatku funkcyjnego za okres od 01.01.2009 r. do 31.12.2009 r. (po 446,60 zł miesięcznie) oraz od 01.01.2010 r. do 30.06.2010 r. (po 460,95 zł miesięcznie)

b/ zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę wywołaną mobbingiem pozwanego wobec powoda,

c/ sprostowanie świadectwa pracy poprzez:

- zmianę zawartych w pkt 1 tego świadectwa informacji dotyczących okresu zatrudnienia, poprzez usunięcie daty 21.04.2006 r. i w ich miejsce wpisanie 01.02.2002 r.,

- uzupełnienie świadectwa w pkt 2 informacji poprzez podanie informacji o wykonywanej pracy: 1. 01.02.2002 do 31.01.2003 – technik fizjoterapii

2. 01.02.2003 do 31.01.2004 – opiekun – terapeuta,

- zmianę zawartych w pkt 2 informacji poprzez usunięcie daty 21.04.2006 r. i w to miejsce wpisać datę 01.02.2004 r.,

- zmianę sposobu rozwiązania umowy o pracę na rozwiązanie w wyniku wypowiedzenia przez pracodawcę,

- zmianę zawartych w pkt 4 informacji poprzez usunięcie tekstu - „nie korzystał” i podanie liczby godzin wykorzystanego urlopu na podstawie art. 167²,

- zmianę zawartych informacji w pkt 4.4, poprzez usunięcie informacji:

3. 18.06.2007 - 18.08.2007,

4. 02.11.2010 - 04.12.2010,

3/ zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt III poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

4/ zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego w tym postępowaniu w kwocie 1.200 zł.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Spośród podniesionych w apelacji zarzutów w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlegał zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc zmierzający do wykazania wadliwości dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów zgromadzonych w sprawie.

W zakresie kwestionowanych ustaleń, iż powód rzeczywiście dopuścił się uchybień w księgowaniu wpływów na rzecz Stowarzyszenia przyjął Sąd Okręgowy:

Z powodem rozwiązano umowę o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 kp. Warunkiem zasadności takiego trybu rozwiązania umowy o pracę jest ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Na ocenę czy postępowanie (zachowanie) powoda stanowiło ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych nie miały więc wpływu okoliczności jakie zaszły poza stosunkiem pracy. Obowiązek księgowania wpływów na rzecz Stowarzyszenia nie należał do obowiązków pracowniczych powoda. To ustalenie Sądu Rejonowego nie zostało w sprawie zakwestionowane i legło ono u podstaw decyzji o zasądzeniu na rzecz powoda odszkodowania. Wyrok zasądzający to odszkodowanie nie został przez stronę pozwaną zaskarżony.

Ocena Sądu Rejonowego jest w tym zakresie trafna. Skoro jednak okoliczności te pozostawały poza treścią stosunku pracy powoda to w konsekwencji nie powinny wpływać w jakikolwiek sposób na jego uprawnienia przysługujące z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 §1 pkt 1 kp. Zatem ocena, czy powód prawidłowo realizował oczekiwania Stowarzyszenia w zakresie księgowania jego przychodów jako dotycząca czynności wykonywanych przez powoda – ale nie wchodzących w zakres jego obowiązków pracowniczych – była dla rozstrzygnięcia sprawy zbędna, a wobec jej dokonania rezultat tej oceny winien być uznany za prawnie obojętny dla jej rozstrzygnięcia. W przekonaniu Sądu Okręgowego, niezależnie bowiem od wyniku oceny sposobu wykonywania tych obowiązków, roszczenie powoda winno zostać ocenione poprzez kryterium zgodności dokonanego rozwiązania umowy o pracę z przepisami o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia (art. 56 § 1 kp). W realiach rozpoznanej sprawy, gdy sam formalny tryb rozwiązania nie był kwestionowany, ocenie podlegała wyłącznie okoliczność, czy powód naruszył w sposób zawiniony i ciężki swoje obowiązki pracownicze.

Konkludując przyjąć należało nieistotność dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 kpc) kwestionowanego przez skarżącego ustalenia, iż powód dopuścił się pewnych uchybień w księgowaniu wpływów na rzecz Stowarzyszenia. Tym samym brak jest potrzeby zajęcia w apelacji stanowiska co do jego dokonania z naruszeniem art. 233 § 1 kpc.

Sąd Okręgowy ocenił, iż w sposób nieuzasadniony i niekonsekwentnie (wobec wcześniejszego uznania, iż księgowanie wpływów na rzecz Stowarzyszenia nie wchodziło w zakres obowiązków powoda) przyjął Sąd I instancji, iż okoliczności dotyczące jakości tego księgowania mogą mieć wpływ na wysokość należnego powodowi odszkodowania poprzez jego obniżenie.

Brak jest w przekonaniu Sądu II instancji nadto podstaw do przyjęcia, aby powód żądając odszkodowania w wysokości przewidzianej w kodeksie pracy pozostawał w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Podniesione przez Sąd Rejonowy okoliczności pozostały poza stosunkiem pracy. Kwestionowany sposób księgowania nie dotyczył bezpośrednio pracodawcy. Również jego trudna sytuacja finansowa w zestawieniu nawet z funkcją społeczną realizowaną przez stronę pozwaną nie usprawiedliwiają obniżenia odszkodowania do 50%. Odszkodowanie to pełni funkcję rekompensaty za niezgodne z prawem pozbawienie zatrudnienia i uzyskiwanych w związku z nim środków utrzymania. Ma zapewnić tracącemu zatrudnienie pracownikowi możliwość życia w okresie przejściowym do czasu znalezienia kolejnego zatrudnienia. Jego pozbawienie (nawet częściowe) godzić może nawet z podstawa egzystencji. Oceniając możliwość stosowania art. 8 kpc rozważyć należy interesy obu stron sporu. W rozpoznanej sprawie w wyniku takich rozważań, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż brak było uzasadnionych powodów pozbawienia powoda w oparciu o ten przepis 50% odszkodowania.

Tym samym uznał, iż apelacja trafnie zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 58 kp i 8 kp.

Zgodnie z treścią art. 58 kp powodowi przysługiwało roszczenie o zasądzenie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia tj., w przypadku, powoda za okres 3 miesięcy. Żądanie swoje powód, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, określił na kwotę 9.705 zł i taką też kwotę Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda zmieniając zaskarżone rozstrzygnięcie w części dotyczącej odszkodowania. Zgłoszone dopiero w apelacji żądanie zasądzenia z tego tytułu kwoty 10.842,84 zł ocenione zostało jako niedopuszczalne rozszerzenie żądania pozwu (art. 383 kpc).

W zakresie zarzutów apelacji odnoszących się do rozstrzygnięcia o dodatku funkcyjnym Sąd Okręgowy przyjął:

Trafnie zauważył Sąd I instancji, iż już z akt osobowych powoda wynika, że dodatek ten wchodził w skład wynagrodzenia powoda. Zasady przyznawania w/w dodatku określone zostały w Regulaminie wynagrodzeń obowiązującym u strony pozwanej od 2004 roku. Jego wysokość zaś wynikała z załącznika nr 2 do regulaminu i w I stawce wynosić miała do 35% najniższego wynagrodzenia.

Prawo do dodatku funkcyjnego wynikało zatem już z samych przepisów płacowych obowiązujących u strony pozwanej. Przeszkodą do skutecznej jego realizacji, wbrew twierdzeniom uzasadnienia zaskarżonego wyroku, nie mógł być brak decyzji upoważnionych w tym zakresie osób co do konkretnej wysokości tego dodatku. Do momentu ustalenia konkretnej wysokości dodatku otwarta pozostawała oczywiście kwestia w jakim zakresie prawo do dodatku może być realizowane skoro przepisy Załącznika nr 2 nawet w I jego stawce nie określały minimalnej wysokości tego dodatku, wskazując jedynie, iż przysługuje on w wysokości do 35% najniższego wynagrodzenia.

Sposobem rozwiązania, wynikającego z bierności osób reprezentujących stronę pozwaną w zakresie ustalenia wysokości dodatku, problemu może być w stanie faktycznym sprawy, ustalenie jego wysokości w odniesieniu do wysokości tego dodatku przysługującego innym osobom. W okresie pełnienia obowiązków dyrektora powód przyznał taki dodatek od dnia 1 lipca 2010 roku L. K. i U. R. w wysokości 35% najniższego wynagrodzenia. Wprawdzie decyzja w tym zakresie dotyczyła okresu od 1 lipca 2010, to jednak może stanowić punkt odniesienia również do ustalenia wysokości dodatku za okres wcześniejszy. Związanie jego procentowej wysokości z wysokością zmiennego wskaźnika, jakim jest najniższe wynagrodzenie powoduje, iż w okresie wcześniejszym kwota stawki dodatku jest niższa. Jest to zgodne z długookresową tendencją wzrostu płac.

Przyjęcie takiego rozwiązania pozwala powodowi zrealizować zagwarantowane mu w umowie o pracę a nadto w regulaminie wynagradzania prawo do dodatku w wysokości odpowiadającej wysokości takiego dodatku przyznanego osobom zajmującym podobne w strukturze strony pozwanej stanowiska. W przeciwnym razie powód, mimo przysługującego prawa do dodatku, żadnych środków z tego tytułu nie mógłby uzyskać, a strona pozwana – przy przyjęciu stanowiska reprezentowanego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – poprzez brak decyzji w zakresie konkretyzacji jego wysokości - chroniona byłaby skutecznie przed ewentualnym powództwem.

Mając powyższe uwagi na względzie, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo i zasądził na rzecz powoda kwotę dodatku funkcyjnego w wysokości odpowiadającej 35% najniższego wynagrodzenia za dochodzony okres wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności tego dodatku za poszczególne miesiące. Uznał tym samym zarzuty apelacji w tym przedmiocie za uzasadnione. Podstawą dokonanej zmiany był art. 80 kp w zw. z §3 Regulaminu wynagradzania strony pozwanej oraz art. 386 §1 kpc.

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia brak jest sformułowań odnoszących się do żądania powoda sprostowania świadectwa pracy. Mimo powyższego przyjął Sąd Okręgowy, iż wobec treści orzeczenia zawartego w punkcie II żądanie powoda zostało w tej części oddalone. Braki uzasadnienia w tym zakresie, jakkolwiek umożliwiają, to jednak nie obligują Sądu II instancji do uchylenia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o żądaniu sprostowania świadectwa pracy.

W zakresie apelacji dotyczącej tego żądania stwierdzić należało: świadectwo pracy powoda z dnia 19 września 2011 roku podlegało sprostowaniu w punkcie 1 poprzez wskazanie, iż powód zatrudniony był u strony pozwanej w okresie od 01 lutego 2002 roku, oraz w punkcie 2 poprzez wskazanie, iż powód wykonywał pracę w okresie:

od 01 lutego 2002 roku do 31 stycznia 2003 roku jako technik fizjoterapeuta,

od 02 lutego 2003 roku do 31 stycznia 2004 roku jako opiekun terapeuta,

a pracę jako administrator d/s informatycznych wykonywał od 1 lutego 2004 roku.

W tym bowiem zakresie świadectwo wystawione powodowi w dniu 19 września 2011 roku nie odpowiadało treści dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych powoda dotyczących okresu pracy i zajmowanych stanowisk. Przyjął przy tym Sąd Okręgowy, iż okres zatrudnienia powoda od 1 lutego 2002 roku stwierdzony winien być jednym świadectwem. Świadectwo wystawione przez stronę pozwaną w dniu 3 października 2011 roku zawiera ewidentne błędy i winno być wyeliminowane z obrotu prawnego. W punkcie 1 stwierdza bowiem, iż powód był zatrudniony w okresie od 1.01.2002 roku do 31.01.2003 roku, a w punkcie 2 stwierdza, iż do 31.01.2004 roku pracował jako opiekun terapeuta. Uzasadnione, znajdujące oparcie w aktach osobowych powoda wnioski apelacji w tym zakresie uwzględniono dokonując zmiany zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 §1 kpc.

Świadectwo z dnia 19 września 2011 roku nie podlegało natomiast sprostowaniu w zakresie punktu 4 ust. 1, gdyż wbrew twierdzeniom apelacji zawiera wskazanie ilości wykorzystanych dni urlopu na żądanie, oraz w zakresie punktu 4 ust. 4 ze względu na brak materiału dowodowego uzasadniającego wnioski apelacji.

Nadto świadectwo nie podlegało sprostowaniu w zakresie sprostowania wskazanego sposobu rozwiązania umowy o pracę. W tej części strona pozwana na podstawie art. 97 §3 kpc w zw. z §5 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy i trybie jego wydawania i prostowania wyda powodowi nowe świadectwo pracy.

W powyższym zakresie zatem żądanie apelacji zmiany zaskarżonego wyroku podlegało oddaleniu (art. 385 kpc).

W zakresie zarzutów skierowanych przeciwko rozstrzygnięciu o roszczeniu z tytułu mobbingu zważył Sąd Okręgowy:

Zgodnie z art. 94 § 2 i 3 kp mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Opisane w powyższym przepisie przesłanki mobbingu w postaci;

1) działań lub zachowań dotyczących lub skierowanych przeciwko pracownikowi,

2) polegających na uporczywym i długotrwałym jego nękaniu lub zastraszaniu,

3) wywołujących u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,

4) powodujących lub mających na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, jego izolowanie lub wyeliminowanie z zespołu pracowników,

dla uznania, iż mobbing wystąpił muszą zaistnieć łącznie i powinny być wykazane przez pracownika (art. 6 k.c.).

W razie domagania się przez pracownika tak jak to miało miejsce w sprawie przewidzianego w art. 94³ § 3 zadośćuczynienia za doznaną krzywdę musi on dodatkowo wykazać rozstrój zdrowia. Wykazanie tej dodatkowej przesłanki - koniecznej dla uzasadnienia roszczenia o zadośćuczynienie - celowe i zasadne jest jedynie wtedy gdy spełnione (i wykazane przez pracownika) zostaną przesłanki warunkujące uznanie, że mobbing miał miejsce. Rozstrój zdrowia upoważniający do otrzymania zadośćuczynienia musi być bowiem wywołany mobbingiem.

Rozstrój ten musi być kwalifikowany w kategoriach medycznych. Nie jest w tym przypadku wystarczające wykazanie następstw w sferze psychicznej poszkodowanego (por. wyrok SN z 7 maja 2009 roku, (...) 2/09).

W rozpoznawanej sprawie prawa do dochodzonego zadośćuczynienia pozbawić mogło powoda zarówno niewykazania przez niego, iż podlegał on działaniom spełniającym przesłanki mobbingu jak i niewykazanie, iż w rezultacie działań mobbingowych doznał kwalifikowanego w kategoriach medycznych uszczerbku na zdrowiu.

Sąd I instancji przyjął, kwestionowany w apelacji pogląd, iż działania pozwanego pracodawcy nie mogły być uznane jako mobbing z uwagi przede wszystkim na ich krótkotrwały charakter, tj. brak przesłanki długotrwałości w działaniach pracodawcy. W ocenie tego sądu nie została spełniona również przesłanka uporczywości w nękaniu i innym poniżającym powoda działaniu pozwanego pracodawcy. Zdaniem Sądu I instancji zlecenie powodowi koszenia trawnika czy strzyżenia żywopłotu, przy niewielkiej ilości zatrudnionych u strony pozwanej osób, jak i typowo społecznego nastawienia i pomocy na rzecz wychowanków ośrodka nie stanowiło działania, które miałoby na celu ośmieszenie lub poniżenie powoda.

Niezależnie od możliwej również innej oceny zachowań pracodawcy w kontekście ich uznania za spełniające przesłanki mobbingu Sąd Okręgowy uznał, iż powód nie wykazał występującego u niego spowodowanego mobbingiem rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych. Twierdzenia powoda zawarte w pismach procesowych i prezentowane w czasie przesłuchania w charakterze strony stanowią wyłącznie osobistą kwalifikację stanu psychicznego. Przedłożone zaś do akt sprawy zaświadczenia lekarskie (jedno w znacznej mierze nieczytelne) nie mogą być uznane za wystarczające do przyjęcia wystąpienia u powoda rozstroju zdrowia. Jego stwierdzenie wymaga wiadomości specjalnych. Powód reprezentowany w sprawie przez zawodowego pełnomocnika i obciążony ciężarem dowodu nie zaoferował w toku postępowania dowodu w postaci opinii biegłego. Nie wykazał tym samym występującego u niego rozstroju zdrowia. Powyższe czyniło niezasadnym żądanie zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia na podstawie art. 94³ §3 i to nawet bez przesądzenia czy zachowania, które miały miejsce względem jego osoby miały charakter mobbingujący. Tym samym apelacja w zakresie roszczenia zadośćuczynienia podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

W konsekwencji powyższych rozważań i dokonanej w ich rezultacie zmiany zaskarżonego wyroku na rzecz powoda zasądzono pełne odszkodowanie przewidziane w art. 58 kp oraz kwotę 8 247, 64 zł (z dochodzonej kwoty 13 247, 64 zł) oraz sprostowano świadectwo pracy, uwzględniając w tym zakresie w znacznej części żądanie powoda.

Powyższe miało wpływ na rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa prawnego należnych powodowi za I instancję. Ostateczny wynik postępowania uzasadniał przyznanie powodowi z tego tytułu kwoty 60 zł z tytułu uzyskania odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę (art. 98 kpc w zw. z art. 11 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, kwoty 60 zł z tytułu sprostowania świadectwa pracy (art. 98 kpc w zw. z §11 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia jw.) oraz kwoty 1 116 zł tytułem wygrania w około 62% sprawy w zakresie pozostałych roszczeń pieniężnych (art. 100 kpc w zw. z §6 ust. 5, §11 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia jw.). Znalazło to odzwierciedlenie w dokonanej zmianie punktu III zaskarżonego wyroku.

Apelację wygrał powód w części dotyczącej odszkodowania, sprostowania świadectwa pracy oraz w 62% w części dotyczącej pozostałych roszczeń pieniężnych. Na zasądzoną na jego rzecz tytułem kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 708 zł składają się 60 zł za odszkodowanie, 60 zł za sprostowanie świadectwa pracy oraz 558 zł za przyznanie mu prawa do dodatku funkcyjnego w kwocie 8 124, 90 z, a nadto kwota 30 zł tytułem zwrotu opłaty od apelacji. Podstawą rozstrzygnięcia w tym zakresie obok wskazanych wyżej przepisów był dodatkowo przepis §12 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE