UZASADNIENIE

W dniu 26 kwietnia 2021 roku powód (...) Sp. z o.o. we W., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wytoczył przeciwko pozwanej B. K. powództwo o zapłatę kwoty 858,02 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik wyjaśnił, że pozwaną i pierwotnego wierzyciela (...) S.A. łączyła umowa pożyczki ratalnej, na mocy której pozwanej zostały udostępnione środki pieniężne w kwocie 1.050 zł. Pozwana zobowiązała się do zwrotu pożyczonej sumy w 24 miesięcznych ratach, czego jednak nie uczyniła. W związku z powyższym pożyczkodawca wypowiedział umowę oraz wezwał dłużniczkę do zwrotu całej wymagalnej kwoty. Pełnomocnik wskazał ponadto, że powód nabył wierzytelność wobec pozwanej w drodze umowy cesji oraz podał, że na dochodzone roszczenie składa się: zaległy kapitał – 538,53 zł, niespłacona część prowizji i opłat – 182,79 zł, odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od niepłaconego salda pożyczki od dnia następujące po dacie jej wymagalności do dnia 2 grudnia 2020 roku – 135,13 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2020 roku do dnia poprzedzającego złożenie pozwu – 1,57 zł.

(pozew k. 2-3)

W dniu 2 sierpnia 2021 roku referendarz sądowy wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanej na rzecz powoda dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

Powyższy nakaz pozwana zaskarżyła sprzeciwem, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, wskazała ponadto, że powód nie wykazał faktu uiszczenia ceny za wierzytelności będące przedmiotem umowy cesji, jak również nie przedstawił dowodów potwierdzających roszczenie.

(nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 47, sprzeciw k. 54)

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał pozew w całości. Uzupełniająco wyjaśnił, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało wysłane w dniu 20 grudnia 2017 roku i doręczone pozwanej w dniu 10 stycznia 2018 roku. Dochodzone w sprawie roszczenie stało się zatem wymagalne z dniem 17 stycznia 2018 roku i nie uległo przedawnieniu. Dodał, że fakt uiszczenia ceny z tytułu nabytych wierzytelności wynika z treści dokumentów załączonych do pozwu.

(pismo procesowe k. 68-70v.)

Na rozprawie w dniu 24 lutego 2022 roku pełnomocnik powoda nie stawił się. Pozwana podtrzymała stanowisko wyrażone w sprzeciwie oraz oświadczyła, że w jej ocenie roszczenie stało się wymagalne z dniem 16 grudnia 2017 roku i uległo przedawnieniu.

(protokół rozprawy k. 80)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 lipca 2016 roku pozwana B. K. zawarła z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w O. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy której pierwotny wierzyciel udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 1.050 zł obejmującej kwotę do wypłaty – 1.036 zł oraz prowizję za wypłatę – 14 zł. Całkowity koszt pożyczki na dzień zawarcia umowy wynosił 1.193,31 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty – 2.244,31 zł. Od udzielonej pożyczki pożyczkodawca naliczał odsetki umowne w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, zaś w przypadku zadłużenia przeterminowanego wysokość odsetek została ustalona na poziomie dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Zgodnie z postanowieniami umowy, na całkowity koszt pożyczki składały się wszelkie koszty, jakie pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z udzieloną pożyczką z tytułu umowy, tj. prowizja za udzielenie pożyczki, prowizja operacyjna, prowizja za wypłatę, odsetki stanowiące oprocentowanie umowy pożyczki oraz odsetki za opóźnienie. Prowizja operacyjna stanowiła opłatę należną pożyczkodawcy z tytułu obsługi pożyczki, naliczaną od dnia wypłaty pożyczki, płatną w terminie zapłaty raty, przy czym jej wysokość była uzależniona od kwoty pożyczki i długości okresu, na jaki pożyczka została udzielona. Prowizja za udzielenie pożyczki kształtowała się na poziomie 262,50 zł, zaś prowizja operacyjna – 487,44 zł, i były płatne w okresach rozliczeniowych, tj. okresach przyjętych do realizacji praw i obowiązków pożyczkobiorcy oraz obowiązków pożyczkodawcy określonych w umowie; pierwszy rozpoczynał się w momencie zawarcia umowy i upływał w dniu pierwszego terminu zapłaty raty, kolejne okresy rozliczeniowe były natomiast wyznaczone terminami zapłaty rat określonych w harmonogramie. Umowa została zawarta na okres od dnia 19 lipca 2016 roku do dnia 16 lipca 2018 roku, a jej spłata następować miała w 24 ratach miesięcznych. W przypadku naruszenia przez pożyczkobiorcę warunków umowy, w tym w szczególności nieterminowej spłaty zadłużenia wynikającego z umowy, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia.

Pod umową pożyczki oraz harmonogramem spłaty pozwana złożyła własnoręczny podpis.

(umowa pożyczki z harmonogramem spłaty k. 13-15)

Wobec tego, że pozwana nie wywiązywała się z przyjętego zobowiązania, pierwotny wierzyciel pismem z dnia 16 grudnia 2017 roku, przesłanym w dniu 20 grudnia 2017 roku, wypowiedział przedmiotową umowę z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia.
W treści złożonego oświadczenia wskazał, że na datę jego sporządzenia kwota wymagalnej płatności wynosi 184,91 zł i obejmuje kapitał (104,16 zł), odsetki karne (15,24 zł) oraz prowizję (65,51 zł).

(wypowiedzenie umowy k. 16, wydruk z systemu k. 71-71v.)

W dniu 30 listopada 2017 roku pożyczkodawca dokonał przelewu przysługującej mu względem pozwanej wierzytelności z umowy, o której wyżej mowa, na rzecz (...) S.A. Następnie podmiot ten na mocy umowy z dnia 16 grudnia 2020 roku scedował przedmiotową wierzytelność na rzecz powoda.

(umowa przelewu wierzytelności z załącznikami k. 6-8, k. 9-11, oświadczenie o zapłacie ceny k. 12)

Roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie było przedmiotem rozpoznania w sprawie wniesionej w dniu 23 grudnia 2020 roku w e.p.u. Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2021 roku postępowanie to zostało umorzone.

(pozew w e.p.u. k. 19-22, postanowienie k. 23)

Pozwana do dnia wyrokowania nie uregulowała wskazanego zadłużenia, dochodzonego przedmiotowym powództwem.

(okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w dużej części.

W przedmiotowej sprawie (...) Sp. z o.o. we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej B. K. kwoty 858,02 zł tytułem zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki ratalnej zawartej z pierwotnym wierzycielem - (...) S.A. Pozwana wnosząc o oddalenie powództwa podniosła zarzuty przedawnienia roszczenia, braku legitymacji procesowej czynnej poprzez nie wykazanie faktu uiszczenia ceny za wierzytelności będące przedmiotem umowy cesji, jak również nieudowodnienia wysokości dochodzonego roszczenia.

W ocenie Sądu podniesione przez stronę pozwaną zarzuty należy uznać za chybione. Strona powodowa przedstawiając zawartą w dniu 30 listopada 2017 roku pomiędzy pożyczkodawcą, a (...) S.A. umowę przelewu wierzytelności, a także umowę cesji wierzytelności z dnia 16 grudnia 2020 roku zawartą przez powoda z (...) S.A., wraz z wyciągami z załączników do tych umów, wykazała w należyty sposób, że nabyła wierzytelność dochodzoną pozwem. Wyciągi z załączników do umów cesji zawierają nie tylko imię, nazwisko i nr PESEL pozwanej, ale także numer umowy pożyczki oraz wysokość przenoszonej wierzytelności. Z § 3 ust.1 umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 30 listopada 2017 r. wynika wprost, że zbywca przeniósł wierzytelności na nabywcę, poza tym strona powodowa przedstawiła oświadczenie (...) S.A. z 13 sierpnia 2019 r. o zapłacie przez (...) S.A. ceny. Z kolei pkt. 2 ust. 2.1 umowy cesji wierzytelności z dnia 16 grudnia 2020 roku zawartej przez powoda z (...) S.A. jasno stanowi, że własność wierzytelności przeszła na nabywcę w dniu zawarcia umowy. Wobec tego należy przyjąć, że podniesiony przez pozwaną zarzut nie wykazania uiszczenia ceny nabycia wierzytelności jest w przypadku pierwszej umowy cesji bezpodstawny, a w drugim przypadku bezprzedmiotowy, zaś strona powodowa wykazała złożonymi dokumentami nabycie wierzytelności z umowy pożyczki nr (...).

Również zarzut przedawnienia roszczenia okazał się zdaniem Sądu bezzasadny. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Przepis art. 117 § 1 k.c. stanowi z kolei, że z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Roszczenie dochodzone niniejszym powództwem bez wątpienia jest roszczeniem majątkowym. Zgodnie z przepisem art. 118 kc, w brzmieniu obowiązującym po 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat sześć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata . Nie ulega wątpliwości, że do roszczenia objętego przedmiotowym powództwem znajdzie zastosowanie trzyletni termin przedawnienia, gdyż roszczenie wynika z umowy pożyczki udzielonej przez (...) S.A. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123§ pkt 1 k.c.) oraz przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której przysługuje (art. 123§1 pkt 2 k.c.). Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo, przy czym w razie przerwania przedawnienia w sposób wskazany w art. 123 § 1 pkt 1 k.c., biegnie ono na nowo dopiero po zakończeniu postępowania (art. 124 k.c.). Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu w przypadkach wskazanych w art. 121 k.c.

Początkiem biegu terminu przedawnienia jest chwila wymagalności roszczenia. W niniejszej sprawie strona powodowa wskazała w uzasadnieniu pozwu dzień 16 grudnia 2017 r., jako datę wymagalności roszczenia. Dlatego też w sprzeciwie strona pozwana przyjmując 3 letni okres twierdziła, że roszczenie uległo przedawnieniu w dniu 16 grudnia 2020 r., czyli przed wniesieniem pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, co nastąpiło w dniu 23 grudnia 2020 r. Jednak replikując pełnomocnik powoda wyjaśnił, że w uzasadnieniu pozwu wskazano błędną datę wymagalności roszczenia, gdyż dochodzone w sprawie roszczenie stało się wymagalne z dniem 17 stycznia 2018 roku, czyli po upływie 7 dniowego okresu wypowiedzenia od dnia doręczenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, co nastąpiło w dniu 10 stycznia 2018 roku. W ocenie Sądu z argumentacją strony powodowej zawartą w odpowiedzi na sprzeciw należy się zgodzić, gdyż umowa pożyczki nr (...) została zawarta na okres od dnia 19 lipca 2016 roku do dnia 16 lipca 2018 roku, a jej spłata następować miała w 24 ratach miesięcznych. W przypadku naruszenia przez pożyczkobiorcę warunków umowy, w tym w szczególności nieterminowej spłaty zadłużenia wynikającego z umowy, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia. Strona powodowa przedstawiła dokument z dnia 16 grudnia 2017 r. zawierający oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem 7 dniowego okresu od dnia doręczenia, a także wydruk z systemu, z którego wynika, że doręczenie pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nastąpiło w dniu 10 stycznia 2018 r. Pozwana nie zaprzeczyła powyższym okolicznościom. Zatem 3 letni okres przedawnienia rozpoczął swój bieg od dnia wymagalności, co nastąpiło 17 stycznia 2018 r. Wobec wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 23 grudnia 2020 r., doszło do przerwania biegu przedawnienia. Poza tym zgodnie z art. 118 zdanie drugie kc, w brzmieniu obowiązującym po 9 lipca 2018 r., koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Skoro termin przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem wynosi 3 lata, to nawet przy przyjęciu daty wymagalności roszczenia wskazanej w uzasadnieniu pozwu (16 grudnia 2017 r.), jego koniec przypadłby na dzień 31 grudnia 2020 r. Nie ulega przy tym wątpliwości, że do roszczenia objętego pozwem zastosowanie znajdą przepisy normujące przedawnienie w brzmieniu obowiązującym po 9 lipca 2018 r., gdyż w myśl art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zatem podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia okazał się chybiony.

Za podstawę dochodzonego w sprawie roszczenia należy przyjąć przepis art. 720 k.c. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym. Dopiero wówczas zasadne staje się oczekiwanie od biorącego pożyczkę, że udowodni on spełnienie swego świadczenia umownego tj. zwrot pożyczki (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 roku, I ACa 285/12, LEX nr 1162845). Innymi słowy pozwana, od której powód domaga się zwrotu pożyczki nie musi wykazywać zwrotu pożyczki, dopóty powód nie wykaże, że pożyczki udzielił. W ocenie Sądu strona powodowa przedstawiając umowę pożyczki i harmonogram spłat, wykazała nie tylko zasadność, ale również wysokość dochodzonego roszczenia.

Zgodnie z treścią przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. W konsekwencji w przedmiotowej sprawie to pozwana winna udowodnić, że spełniła swoje zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki. Stosownie bowiem do treści art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie w pełni podziela zaś stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku (I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76), że rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności jeżeli strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Wątpliwości nie budziło ponadto, że pierwotny wierzyciel jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej m.in. w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, a strona pozwana, jako osoba fizyczna jest konsumentem. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy z dnia 19 lipca 2016 roku były dla jej stron wiążące. Sąd bowiem może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana również in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określone postanowieniami umowy. Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385¹ §1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, VI Ca 228/07, LEX).

Zgodnie z postanowieniami umowy, na całkowity koszt pożyczki składały się wszelkie koszty, jakie pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z udzieloną pożyczką z tytułu umowy, tj. prowizja za udzielenie pożyczki, prowizja operacyjna, prowizja za wypłatę, odsetki stanowiące oprocentowanie umowy pożyczki oraz odsetki za opóźnienie. Prowizja operacyjna stanowiła opłatę należną pożyczkodawcy z tytułu obsługi pożyczki, naliczaną od dnia wypłaty pożyczki, płatną w terminie zapłaty raty, przy czym jej wysokość była uzależniona od kwoty pożyczki i długości okresu, na jaki pożyczka została udzielona. Prowizja za udzielenie pożyczki kształtowała się na poziomie 262,50 zł, zaś prowizja operacyjna – 487,44 zł, i były płatne w okresach rozliczeniowych, tj. okresach przyjętych do realizacji praw i obowiązków pożyczkobiorcy oraz obowiązków pożyczkodawcy określonych w umowie.

W ocenie Sądu postanowienia przedmiotowej umowy, w której zastrzeżono prowizje uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c., art. 353¹ k.c. i art. 5 k.c., stanowiące obejście przepisu art. 359 § 2¹ k.c. o odsetkach maksymalnych, a także za stanowiące niedozwolone klauzule umowne w myśl art. 385¹ § 1 k.c. W myśl bowiem tego ostatniego przepisu, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Dokonując analizy treści umowy Sąd ustalił, że pożyczkodawca podjął próbę obejścia przepisu art. 359 § 2¹ k.c. poprzez zastosowanie wynagrodzenia prowizyjnego, co znajduje odzwierciedlenie w znacznie przekraczającej odsetki maksymalne rzeczywistej wysokości tegoż. Mając na względzie, że w niniejszym przypadku mamy do czynienia z obrotem konsumenckim, Sąd uznał, iż stosowany przez pierwotnego wierzyciela zabieg prowadzi do naruszenia interesów konsumenta. Zastrzeżenie takich prowizji, zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych jest niedopuszczalne (art. 359 § 2¹ k.c.), a zatem jako sprzeczne z ustawą – nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Wskazania wymaga, że w sprawie w ogóle nie wyjaśniono kryteriów, jakimi kierował się pożyczkodawca ustalając wysokość omawianych prowizji. O ile za niesporne uznać należy, że pożyczkodawca ma prawo pobierać wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, to jednocześnie oczywistym pozostaje, iż wynagrodzenie to nie może być kształtowane w sposób dowolny. Konstatacji tej nie zmienia okoliczność, iż przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (art. 36a) ograniczają wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu poprzez wprowadzenie matematycznego wzoru służącego do obliczenia tychże. Wzór ten ustala bowiem maksymalną, a nie powszechnie obowiązującą wysokość kosztów dodatkowych. Zamieszczony w ustawie wzór nie może stanowić sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie do kwot spłaty bliżej nieuzasadnionych i z niczego nie wynikających dodatkowych obciążeń. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 października 2020 roku (V CNP 7/20, L.), rozpatrując stan faktyczny, w którym pozaodsetkowe koszty kredytu były równe kwocie kapitału pożyczki, „ustalenie opłaty przygotowawczej, opłaty za pakiet oraz prowizji w wysokości 100 % faktycznie otrzymanej kwoty pożyczki nie pozwalało na stwierdzenie, że świadczeniu konsumenta odpowiadało wzajemne świadczenie podmiotu udzielającego pożyczki”. Powtórzenia wymaga, że w sprawie całkowicie nieweryfikowalne jest, czy koszty tego rodzaju, co omawiane, są faktycznie ponoszone, w szczególności w związku z nakładem pracy, wygenerowanymi wydatkami, czy też współistniejącym ryzykiem. Kwestie te powód zdaje się całkowicie pomijać. Nie budzi przy tym wątpliwości, że wprowadzenie do ustawy o kredycie konsumenckim konstrukcji pozaodsetkowych kosztów kredytu nie wyłącza możliwości badania, czy zapisy umowne przewidujące tego rodzaju koszty nie stanowią niedozwolonych klauzul umownych. Wprawdzie sporne prowizje zostały ustalone w umowie zawartej przez strony, to jednak pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. I tak, w myśl art. 353¹ k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem zapisy umowy odnoszące się do przedmiotowych prowizji są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określona przez pożyczkodawcę prowizja nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia. W tym miejscu wypada przypomnieć, że w judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom – przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego – kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję – na niekorzyść konsumenta – praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04, Biul. SN 2005/11/ 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006/5-6/12). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi. Wskazać wreszcie należy, że nie jest rolą Sądu ustalanie, w jakiej wysokości pożyczkodawca był uprawniony naliczyć prowizję od udzielonej pozwanej pożyczki. To powód winien wykazać kryteria, jakimi kierował się ustalając sporną opłatę i właściwie uzasadnić konieczność naliczenia wynagrodzenia w tej właśnie wysokości, której to powinności powód nie sprostał. W świetle powyższych rozważań Sąd uznał, że postanowienia umowy odnoszące się do prowizji nie wiążą pozwanej i dlatego oddalił powództwo w zakresie kwoty 182,79 zł.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 643,75 zł stanowiącą sumę kapitału pożyczki, czyli 538,53 zł i skapitalizowanych odsetek za opóźnienie za okres od 18 stycznia 2018 r. do 22 grudnia 2020 r, czyli 105,22 zł.

M.-prawną podstawę roszczenia powoda o odsetki stanowi przepis art. 481 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wskazany przepis obciąża dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Dłużnik jest zobowiązany uiścić je, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c., a zatem nawet w przypadku gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności i choćby wierzyciel nie doznał szkody. Odpowiedzialność dłużnika za ustawowe odsetki w terminie płatności ma zatem charakter obiektywny. Do jej powstania jedynym warunkiem niezbędnym jest powstanie opóźnienia w terminie płatności. Zgodnie z treścią § 2 art. 481 k.c. jeżeli strony nie umówiły się co do wysokości odsetek z tytułu opóźnienia lub też wysokość ta nie wynika ze szczególnego przepisu, to wówczas wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Zgodnie z postanowieniami umowy od udzielonej pożyczki pożyczkodawca naliczał odsetki umowne w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, zaś w przypadku zadłużenia przeterminowanego wysokość odsetek została ustalona na poziomie dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie.

Należy przypomnieć, że strona powodowa wniosła o zasądzenie kwoty 135,13 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od niepłaconego salda pożyczki od dnia następujące po dacie jej wymagalności do dnia 2 grudnia 2020 roku oraz kwoty 1,57 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2020 roku do dnia poprzedzającego złożenie pozwu. Skoro powództwo podlegało oddaleniu w zakresie kwoty 182,79 zł tytułem prowizji, Sąd oddalił roszczenie pozwu tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie przewyższające należną kwotę z tego tytułu 105,22 zł.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Strona powodowa wygrała sprawę w 75 % i dlatego w takim stopniu należy się jej zwrot kosztów procesu. Koszty poniesione przez powoda obejmowały: opłatę sądową od pozwu – 100 zł oraz koszty zastępstwa radcy prawnego w kwocie 270 zł – § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Powód wygrał spór w 75 %, zatem pozwana powinna ponieść z tytułu kosztów procesu kwotę 277,50 zł (75 % kwoty ogólnej kosztów procesu w wysokości 370 zł). Mając na uwadze powyższe należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda powyższą kwotę.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE