Sygn. akt II Ca 789/22
Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt I C 275/21, Sąd Rejonowy w Starachowicach: (I) zasądził od Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz M. G. kwotę 5841 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 października 2019 r. do dnia zapłaty; (II) zasądził od Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz M. G. kwotę 3217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty; (III) nakazał pobrać od Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Starachowicach) kwotę 808,06 zł tytułem zwrotu wydatków sądowych pokrytych tymczasowo z sum Skarbu Państwa, którą to kwotę polecił pobrać z zaliczki uiszczonej przez pozwanego, zaksięgowanej pod nr (...).
Strona pozwana wniosła apelację od powyższego wyroku. Zaskarżyła orzeczenie Sądu Rejonowego w części, tj. w punkcie I co do kwoty 4800 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia i w konsekwencji - w punktach II i III co do rozliczenia kosztów. Zarzuciła naruszenie art. 445 § 1 k.c. poprzez uznanie, że w ustalonym stanie faktycznym sprawy łączna kwota 5000 zł stanowi odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę wskutek wypadku z dnia 27 czerwca 2019 r.
Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i oddalenie powództwa co do kwoty 4800 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje (k. 177).
W odpowiedzi na apelację, powódka domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Wniesiony przez stronę pozwaną środek odwoławczy nie został oparty na zarzutach naruszenia prawa procesowego wymierzonych w podstawę faktyczną rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. W konsekwencji, ustalenia faktyczne dokonane przez ten Sąd zostały przyjęte przez Sąd Okręgowy za własne.
Zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 445 § 1 k.c. jest bezzasadny. Zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w związku z art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Uszkodzenie ciała polega na naruszeniu ciągłości tkanek, przejawiającym się w złamaniach kości, ranach, defektach organów wewnętrznych. Natomiast rozstrój zdrowia to zakłócenie czynności organizmu ludzkiego w innej postaci. Obie formy krzywdy mogą stanowić skutki jednego zdarzenia. Ustawa nie zawiera żadnych wskazówek, jakimi winno się kierować przy ustalaniu rozmiaru krzywdy, a tym samym i odpowiedniej sumy pieniężnej należnej tytułem zadośćuczynienia. Określenie tych kryteriów pozostawiono praktyce orzecznictwa. Zadośćuczynienie służy naprawieniu doznanej krzywdy, na którą składają się cierpienia fizyczne i psychiczne związane z rozstrojem zdrowia lub uszkodzeniem ciała. Skompensowanie krzywdy ma całościowy charakter, obejmuje wszelkie występujące i dające się przewidzieć w przyszłości jej postaci. Zadośćuczynienie winno uwzględniać zarówno cierpienia już doznane, jak i te, które w związku ze stanem poszkodowanego, w sposób pewny wystąpią w przyszłości. Ocena cierpień fizycznych i psychicznych powinna brać pod uwagę ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw rozstroju zdrowia i uszkodzenia ciała, a także rodzaj pracy wykonywanej przez poszkodowanego, jego szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową czy konieczność korzystania ze wsparcia innych osób (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07, OSNC – ZD 2008/4/95).
Odpowiednia suma zadośćuczynienia to należność, która ma przede wszystkim charakter kompensacyjny w stosunku do doznanej krzywdy, skoro jej celem jest całościowe złagodzenie fizycznych i psychicznych cierpień poszkodowanego. Przyznana kwota pieniężna ma bowiem stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Powinna ona wynagrodzić doznane cierpienia fizyczne i psychiczne, aby w ten sposób przynajmniej częściowo została przywrócona równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Funkcja kompensacyjna winna mieć istotne znaczenie dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2021 r., V CSKP 114/21, LEX nr 3220006).
Nie można zgodzić się ze stroną pozwaną, że wpływ zdarzenia z dnia 27 czerwca 2019 r. na życie powódki ograniczał się do urazu głowy i przemijającego zespołu zaburzeń funkcji kręgosłupa w odcinku szyjnym, wobec czego krzywda nie miała istotnego rozmiaru, gdyż M. G. nie doznała trwałego bądź długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, czy też nie doszło do ograniczenia perspektyw powódki na przyszłość, w tym zdolności do pracy. Określanie stopnia procentowego uszczerbku na zdrowiu ma znaczenie jedynie dla stosownego jednorazowego odszkodowania w ramach ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (zob. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania - tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 233). Procentowo wyliczony uszczerbek mógłby służyć wyłącznie jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I PK 47/05, Monitor Prawa Pracy 2006/4/208; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2008 r., I PK 276/07, LEX nr 829071). Nie tylko trwałe, lecz także przemijające zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, polegające na znoszeniu cierpień psychicznych bądź fizycznych usprawiedliwiają przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2002 r., V CKN 909/00, LEX nr 56027). Skarżący pomija, że niekwestionowana przez niego krótkotrwała niesprawność kręgosłupa w odcinku szyjnym powódki wraz z urazem głowy wywoływały u M. G. dolegliwości bólowe w skali (...) 4-5’ przez okres trzech miesięcy (w tym do sześciu tygodni z koniecznością stosowania leków przeciwbólowych) oraz skutkowały dwumiesięcznym leczeniem poszkodowanej. Powódka dwukrotnie wymagała konsultacji lekarskich w szpitalu, pozostawała pod opieką ortopedy i neurochirurga, korzystała z zabiegów fizjoterapeutycznych. Ból utrudniał codzienne funkcjonowanie M. G. przy czynnościach związanych z wymuszoną pozycją głowy, wymagających dłuższego siedzenia, takich jak prowadzenie samochodu czy praca przy komputerze. W ciągu pierwszych czterech tygodni po wypadku czynności te były niemożliwe do wykonania przez powódkę, a w późniejszym okresie wywoływały u niej dyskomfort. Przed zdarzeniem M. G. była osobą aktywną fizycznie i zawodowo, pracowała w Wojewódzkim Inspektoracie(...)w K. Oddział w S. oraz prowadziła gospodarstwo agroturystyczne, a w wyżej wymienionych okresach po wypadku (do trzech miesięcy) M. G. musiała wykluczyć bądź istotnie ograniczyć tę działalność.
Ocenny charakter kryteriów przydatnych do określenia odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie art. 445 k.c. sprawia, że niewłaściwe zastosowanie tego przepisu wskutek zawyżenia lub zaniżenia wysokości przyznanego zadośćuczynienia może mieć miejsce tylko w razie oczywistego naruszenia tych kryteriów przez sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2012 r., I CSK 74/12, LEX nr 1226824 i orzeczenia tam przywołane), tj. kiedy zasądzona kwota, przy rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia jest niewspółmiernie nieodpowiednia, tj. albo rażąco zaniżona, albo rażąco wygórowana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2004 r., I CK 219/04, LEX nr 146356). Omówione wcześniej czynniki, wpływające na wysokość zadośćuczynienia pozwalają uznać łączną kwotę 5000 zł za adekwatną do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę, przy uwzględnieniu stopnia cierpień fizycznych i psychicznych oraz czasu ich trwania. Suma ta przedstawia ekonomicznie znaczącą wartość, dostosowaną do warunków gospodarki rynkowej, ale jest utrzymana w rozsądnych granicach i nie prowadzi do wzbogacenia pokrzywdzonej przez niezasadne czerpanie korzyści z faktu naruszenia (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175). Proponowane przez pozwanego zadośćuczynienie w kwocie 200 zł stanowi wyraz daleko idącej bagatelizacji bólu fizycznego powódki i jej ujemnych doznań psychicznych, związanych z ograniczeniem aktywności życiowej przez okres trzech miesięcy. Trudno przyjąć, aby w aktualnych realiach ekonomicznych (do których skarżący również się odwołuje), suma 200 zł była w stanie zrekompensować jakąkolwiek krzywdę wynikającą z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2022 r. wyniosło 6235,22 zł (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 maja 2022 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2022 r. - MP z 2022 r., poz. 469). Akceptowane przez stronę pozwaną zadośćuczynienie nie odpowiada równowartości tego wynagrodzenia nawet za jeden dzień pracy. Niezależnie od obiektywnej wartości ekonomicznej kwoty 200 zł, wskazane wcześniej przyczyny wykluczają uznanie takiej sumy za odpowiednią. Także porównywanie wysokości zasądzonego w różnych sprawach zadośćuczynienia, jak to czyni apelujący, nie może determinować prawidłowości rozstrzygnięcia. Zawsze można podać przykład sprawy, w której zasądzono tytułem zadośćuczynienia kwotę wyższą lub niższą. Nie da się przy tym w wymierny sposób ocenić, czy doznana przez poszkodowanego, zindywidualizowana krzywda, jest większa czy mniejsza niż krzywda innego poszkodowanego, na rzecz którego w odrębnej sprawie przyznano inną kwotę (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 r., IV CK 384/05, LEX nr 179739).
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Strona pozwana przegrała sprawę w całości w tym postępowaniu, zatem powinna zwrócić powódce poniesione przez nią koszty, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika, wynikające z § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 265).
(...)
(...)
(...)