UZASADNIENIE

Wyrokiem z 18 czerwca 2020r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku w oddalił odwołanie A. Ż. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z 27 stycznia 2020r. odmawiającej prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że A. Ż. urodził się (...)

Decyzją z 30 czerwca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek, w oparciu o art.50e ustawy emerytalnej. Odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku z 8 listopada 2017r., IXU 1203/17. Natomiast Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 26 kwietnia 2018r., III AUa 403/18 oddalił apelację ubezpieczonego skierowaną od tego wyroku.

Dnia 23 listopada 2018r. ubezpieczony ponownie złożył wniosek o przyznanie prawa do górniczej emerytury. Decyzją z 23 stycznia 2019r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej na podstawie art.50e ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż ubezpieczony nie udokumentował wymaganego 25 letniego okresu pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią, a jedynie 23 lata, 2 miesiące i 23 dni. Na skutek odwołania ubezpieczonego od tej decyzji Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z 19 listopada 2019r., IX U 378/19 oddalił odwołanie jako niezasadne.

Ubezpieczony kolejny raz złożył wniosek o prawo do emerytury górniczej 27 listopada 2019r. W rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Z dalszych ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczony legitymuje się na 31 października 2019r. 23 latami, 7 miesiącami i 27 dniami pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony domagał się doliczenia dodatkowo okresu zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał od 24 kwietnia 1991r. do 22 października 1992r.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozważaniach prawnych Sąd powołał art. 50e ust. 1-3 ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2020r., poz. 53
ze zm.).

Zdaniem Sądu rację ma organ rentowy, że powołany przez ubezpieczonego wyrok Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2018r., III UK 57/17 nie dotyczy prawa do emerytury z art. 50e ust. 1-3 ustawy emerytalnej, lecz prawa do emerytury z art. 50a tej ustawy. Sąd Najwyższy stwierdził w nim, że czas odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania kolejno art. 108 ust. 1, art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j.: Dz.U. z 2015r., poz. 827 ze zm.) zalicza się - przy spełnieniu określonych w tejże ustawie warunków - do stażu pracy górniczej uprawniającej do emerytury górniczej z mocy art. 50a ustawy emerytalnej.

Natomiast kwestię możliwości zaliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do pracy górniczejz art. 50e ustawy emerytalnej rozważał Sądu Apelacyjny w Katowicach w wyroku
z 26 lutego 2015r., III AUa 507/14. Sąd Apelacyjny wskazał, że po nowelizacji ustawy emerytalnej dokonanej ustawą z 27 lipca 2005r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2005r., Nr 167, poz. 1397) - wobec skreślenia dawnego art. 38 i braku jego odpowiednika w przepisach Rozdziału 3a Działu II ustawy, nie ma obecnie możliwości uwzględniania w wymaganym stażu pracy uprawniającym do emerytury górniczej tzw. okresów zaliczalnych do pracy górniczej, jakimi były wymienione w art. 38 okresy składkowe z art. 6 ust. 1 pkt 4-8, ust. 2 pkt 2, 3 i 5-8 oraz okresy nieskładkowe z art. 7 pkt 1- 7, 9 i 12. Art. 50e ust. 2 ustawy emerytalnej zezwala na zaliczenie wymienionych tam okresów jedynie przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek i zajmowane stanowisko. Nie powinno także ulegać wątpliwości, że przepis art. 39 ustawy emerytalnej, poczynając od pierwotnej wersji ustawy, nigdy nie zezwalał na obniżenie wieku emerytalnego przez uwzględnienie okresów zaliczalnych do pracy górniczej.

Sąd pierwszej instancji w pełni podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego zaprezentowane powyżej i w tej sytuacji żądanie ubezpieczonego uznał za bezzasadne. Orzeczono na mocy
art. 477 ¹⁴ § l k.p.c.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń wyroku Sądu pierwszej instancji ze zgromadzonym materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że ubezpieczony nie udokumentował 25 lat okresu pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią.

Stawiając ten zarzut apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do emerytury górniczej oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych.

Organ rentowy w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawa, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów, nie popełnił też uchybień w zakresie kwalifikacji prawnej ustalonych faktów, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy, oceniając w jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe, powtórne powtarzanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998r., I PKN 339/98, LEX nr 38486).

Zgodnie z art. 50e ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2020r., poz. 53 ze zm.) prawo do górniczej emerytury,


bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę
górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres
wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2 (ust. 1).

Do okresów pracy górniczej, o której mowa w ust. 1, zalicza się także okresy:

1) niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za
które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie
rehabilitacyjne,

2) czasowego oddelegowania pracowników, o których mowa w art. 50c ust. 1 pkt 6, do zawodowego pogotowia ratowniczego w (...) Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w B., w (...) S.A. Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego
w L. lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego

- bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy (ust. 2).

Prawo do emerytury, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem, że pracownik nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu,
na dochody budżetu państwa (ust. 3).

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczony posiada wymagany do przyznania prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek, o której mowa
w cytowanym powyżej przepisie, 25-letni okres pracy górniczej wykonywanej stale i w
pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią, a konkretnie, czy istnieją podstawy do zaliczenia
do takiej pracy okresu odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej od
24 kwietnia 1991r. do 22 października 1992r.

Emerytura górnicza przewidziana w art. 50e ustawy ma szczególny charakter, bo umożliwia przejście na świadczenie emerytalne w stosunkowo młodym wieku. Koniecznym warunkiem do jej przyznania jest posiadanie 25 lat pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tzw. "czystej" pracy górniczej, a więc pracy wymienionej w art. 50c ustawy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kopalniach głębinowych (art. 50c pkt 1,2,3,5,8,9). Do takiej pracy ustawodawca przewidział dodatkowo możliwość zaliczenia na prawo do ww. świadczenia wyłącznie okresów wymienionych w art. 50e ust. 2 ustawy.

Okres odbywania zasadniczej służby wojskowej nie został wymieniony w ust. 2 cytowanego na wstępie przepisu, nie jest też okresem pracy górniczej o jakiej mowa w art.
50c ust. 1 ustawy, gdyż nie został w tym przepisie wyszczególniony, a zatem brak jest
podstaw do jego uwzględnienia na prawo do dochodzonego świadczenia.

W takiej sytuacji ubezpieczony nie posiada koniecznego do przyznania prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek 25-letniego okresu pracy górniczej wykonywanej
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią i stąd świadczenie to mu nie przysługuje.

Podkreślenia tutaj wymaga, iż okres odbywania zasadniczej służby wojskowej
zarówno w ustawie z dnia 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (t.j.: Dz.U. z 1995r., Nr 30, poz. 154 ze zm.) obowiązującej do dnia 31 grudnia 1998r., jak i następnie w ustawie emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006r., był okresem zaliczalnym do pracy górniczej wymienionym odpowiednio w art. 7 i art. 38 ww. ustaw. Jako taki był uwzględniany na prawo do niektórych świadczeń określonych

powołanymi aktami prawnymi (emerytury górniczej ze względu na wiek), przy czym nie był brany pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek, przewidzianej odpowiednio w art. 10 i w art. 48 (obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006r.) powołanych ustaw. Z dniem 1 stycznia 2007r. art. 38 ustawy emerytalnej został uchylony
przez art. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2005r., Nr
167, poz. 1397).

W powyższy zakresie wypowiadał się wcześniej Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 26 lutego 2015r., III AUa 507/14 wskazując, że po nowelizacji ustawy emerytalnej dokonanej ustawą z dnia 27 lipca 2005r. o zmianie ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. z
2005r., Nr 167, poz. 1397) - wobec skreślenia dawnego art. 38 ustawy emerytalnej i braku
jego odpowiednika w przepisach Rozdziału 3a Działu II ustawy, nie ma obecnie możliwości uwzględniania w wymaganym stażu pracy uprawniającym do emerytury górniczej tzw.
okresów zaliczalnych do pracy górniczej, jakimi były wymienione w art. 38 okresy składkowe
z art. 6 ust. 1 pkt 4-8, ust. 2 pkt 2, 3 i 5-8 oraz okresy nieskładkowe z art. 7 pkt 1-7, 9 i 12.

Zwrócić należy uwagę, że wyrok Sądu Najwyższego dnia 3 sierpnia 2016r., I UK
283/15 dotyczy ustalania stażu pracy górniczej przy nabyciu prawa do emerytury górniczej z
art. 50a ustawy emerytalnej. Ubezpieczony natomiast nie spełnia wymogów uzyskania prawa
do takiej emerytury z uwagi na nieosiągnięcie wieku przynajmniej 50 lat.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 10 czerwca 2019r., III AUa 552/19 Sąd Apelacyjny w Katowicach wyjaśnił, że szczególny staż pracy górniczej z art. 50e ustawy emerytalnej nie odnosi się do rodzaju wykonywanej pracy (czego dotyczyłaby ewentualna ochrona z kolejno
art. 108 ust. 1, art. 120 ust. 1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 ustawy z 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej) lecz sposobu, a ściślej miejsca
jej wykonywania. Należy się zgodzić z twierdzeniem, że art. 50e ustawy emerytalnej zacieśnia krąg osób, które mogą dochodzić emerytury bez względu na wiek. Jednocześnie w art. 50e
ust. 2 wymienia się enumeratywnie okresy, które uwzględnia się przy ustalaniu pracy
górniczej, o ile były bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą, wykonywaną pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy. Zatem do pracy górniczej wykonywanej pod ziemią w pełnym wymiarze czasu pracy, w rozumieniu art. 50e ustawy emerytalnej, nie uwzględnia się czasu odbywania przez ubezpieczonego
zasadniczej służby wojskowej, w okresie obowiązywania kolejno art. 108 ust. 1, art. 120 ust.
1, art. 125 ust. 1 i ponownie art. 120 ust. 1 ustawy z 1967r. o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd Apelacyjny rozpoznający sprawę podziela powyższe stanowisko.

Podsumowując należy uznać, że ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania emerytury górniczej określonej w art. 50e ustawy emerytalnej albowiem nie legitymuje się 25-letnin stażem pracy wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wobec czego zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i
na mocy art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

/-/ SSA Gabriela Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA Ewelina Kocurek-Grabowska /-/ SSO(del.)Małgorzata Andrzejewska