UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 lipca 2020 r. o znaku (...), na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2018 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1924), po rozpoznaniu wniosku z dnia 1 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił B. O. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na treść przepisu art. 21 powołanej wyżej ustawy i wskazał, że wnioskodawca na podstawie przedłożonych świadectw pracy wykazał łącznie 14 lat, 6 miesięcy i 7 dni okresów pracy w szczególnych warunkach, na które składa się zatrudnienie w okresie od 5 września 1973 r. do 22 kwietnia 1975 r., od 8 kwietnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r., od 6 kwietnia 1981 r. do 13 września 1984 r., od 14 września 1984 r. do 30 czerwca 1986 r., od 1 września 1986 r. do 2 marca 1991 r., od 3 marca 1991 r. do 31 grudnia 1992 r. Ponieważ B. O. nie spełnił warunku udokumentowania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, brak jest podstaw do przyznania rekompensaty.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył B. O., zaskarżył decyzję w całości i wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty. Odwołujący podniósł, że w okresie od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową i po jej ukończeniu, powrócił do tego samego zakładu pracy, na to samo stanowisko, stąd w jego ocenie okres służby wojskowej winien podlegać wliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach. W tych okolicznościach odwołujący wniósł o ponowną analizę załączonych do odwołania świadectw pracy i książeczki wojskowej.

Wyrokiem z 23 listopada 2020r. sygn. akt VII U 1959/20, Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do rekompensaty, stanowiącej dodatek do kapitału początkowego.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

B. O., ur. (...), z zawodu spawacz, pierwszą pracę zawodową podjął z dniem 5 września 1973 r. w (...) i (...) we W., Kierownictwo Zespołu (...) w P. na stanowisku montera konstrukcji stalowych. W okresie tego zatrudnienia odwołujący od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, po której w ciągu 30 dni powrócił do pracy w tym samym zakładzie, na to samo stanowisko i kontynuował zatrudnienie do 31 lipca 1978 r.

Następnie, odwołujący w latach 1978 – 1993 pracował zawodowo w przedsiębiorstwach (...) w Ł., w Kombinacie (...)w P., ponownie w (...) S.A. we W. i w (...) sp. z o.o. w P..

W toku ww. zatrudnienia, B. O. w okresie:

⚫: od 5 września 1973 r. do 22 kwietnia 1975 r., od 8 kwietnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r., od 6 kwietnia 1981 r. do 30 czerwca 1986 r. i od 1 września 1986 r. do 2 marca 1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, na stanowisku montera konstrukcji metalowych, wymienionym w dziale V poz. 5 pkt 3 wykazu, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach;
⚫: od 6 kwietnia 1981 r. do 13 września 1984 r. i od 27 sierpnia 1986 r. do 2 marca 1991 r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonując prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym na stanowisku spawacza elektrycznego, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, po. 12 pkt 10 wykazu, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach;
⚫: od 3 marca 1991 r. do 31 grudnia 1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości na stanowisku montera konstrukcji metalowych, wymienionym w dziale V poz. 5 pkt 3 wykazu, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 7 lutego 1994 r. nr (...) organ rentowy przyznał odwołującemu prawo do renty inwalidzkiej 3 grupy inwalidów, którą B. O. pobierał do 30 czerwca 2000 r. prowadząc równolegle pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie usług.

Odwołujący wnioskiem z dnia 30 października 2015 r. wystąpił do organu rentowego o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury w związku z pracą w szczególnych warunkach. Decyzją z dnia 30 grudnia 2015 r. o znaku (...) organ rentowy odmówił B. O. prawa do wcześniejszej emerytury z powodu braku 15 lat pracy w szczególnych warunkach i braku łącznie 25 lat zatrudnienia do dnia 1 stycznia 1999 r. Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2016 r. sygn. VII U 4897/16 Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie B. O. od decyzji ZUS II Oddziału w P. z dnia 30 grudnia 2015 r. Wyrokiem z dnia 29 listopada 2017 r. sygn. III AUa 2112/16 Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelację B. O. od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 7 czerwca 2016 r.

Decyzją z dnia 2 sierpnia 2017 r. nr (...) organ rentowy przyznał B. O. prawo do świadczenia przedemerytalnego.

W dniu 1 lipca 2020 r. B. O. zwrócił się do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym. Decyzją z dnia 17 lipca 2020 r. o znaku (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 1 lipca 2020 r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. Wysokość emerytury została obliczona na podstawie przepisu art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Jednocześnie drugą decyzją z dnia 17 lipca 2020 r. o znaku (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił B. O. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat, 6 miesięcy i 7 dni. Organ rentowy w stażu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Decyzja ta stanowi przedmiot zaskarżenia w niniejszym postępowaniu.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżona decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do rekompensaty, stanowiącej dodatek do kapitału początkowego.

Na wstępnie rozważań prawnych Sąd I instancji podał, że kwestie dotyczące rekompensaty uregulowane zostały w przepisach ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924), powoływanej dalej jako ustawa pomostowa. Przytoczył art. 2 pkt 5, art. 3, art. 21 ust. 1 i 2 ustawy pomostowej.

Nadto dodał, że skutki prawne wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określone są w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i utrzymanym jej przepisami w mocy rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Przepisy powołanego rozporządzenia nadal stanowią podstawę do ustalania wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków uprawniających do emerytury w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Następnie przytoczył treść przepisów art. 2 pkt 5, art. 21, art. 23 i art. 24 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Podkreślił, że skutki prawne wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określone są w ustawie emerytalnej i utrzymanym jej przepisami w mocy rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, ze zm. – dalej rozporządzenie Rady Ministrów). Przepisy powołanego rozporządzenia nadal stanowią podstawę do ustalania wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków uprawniających do emerytury w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy podał, że w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych istnieje przepis, określający uprawnienia ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, a mianowicie przepis art. 184. Zarówno z literalnego brzmienia wskazanego przepisu, jak i jego umiejscowienia w przepisach przejściowych ustawy, wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że reguluje on w sposób szczególny zasady nabywania prawa do emerytury ze względu na pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla grupy ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. i jest unormowaniem szczególnym w stosunku do uregulowań zawartych w art. 32 i art. 46 tej ustawy. Ponadto art. 184 ustawy emerytalnej, jako przepis rangi ustawowej, ma pierwszeństwo zastosowania przed przepisami rozporządzenia Rady Ministrów, chociaż odsyła do nich jako „przepisów dotychczasowych”. Przepisy powołanego rozporządzenia winny mieć jednakże zastosowanie tylko w zakresie niesprzecznym z art. 184 ustawy.

W myśl § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Nadto, zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższych odesłań wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że wnioskodawca, występując o prawo do rekompensaty, w zakresie spełnienia warunku 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, podlega reżimowi przepisów wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów.

Przenosząc powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy Sąd I instancji wskazał, że jakkolwiek B. O. ubiegał się o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, to z powodu braku wymaganego 25-letniego stażu pracy, tego prawa nie uzyskał. Wnioskując o przyznanie prawa do rekompensaty, odwołujący argumentował, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w szczególnych warunkach i domagał się uwzględnienia do tego stażu pracy okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji odmówił natomiast B. O. prawa do rekompensaty jako dodatku do wysokości kapitału początkowego z uwagi na brak 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, podnosząc przy tym niemożność zaliczenia wnioskowanego okresu służby wojskowej w oparciu o uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r. sygn. II UZP 6/13 i różnicując okres pozostawania w zatrudnieniu z okresem wykonywania pracy. W ocenie Sądu Okręgowego prezentowane przez organ rentowy stanowisko nie jest jednak słuszne, ponieważ jak zważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 sierpnia 2019 r. sygn. I UK 144/18, okres obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej odbytej po 1 września 1979 r. podczas zatrudnienia w szczególnych warunkach podlega zaliczeniu do stażu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym z uwzględnieniem przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony, które obowiązywały w okresie takiej służby, po której pracownik powrócił do wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, choćby utraciły moc lub nie obowiązywały akty wykonawcze potwierdzające przysługujące ubezpieczonemu ustawowe prawo podmiotowe. Sąd I instancji zacytował także fragment uzasadnienia wyroku z dnia 18 grudnia 2019 r. sygn. III AUa 563/19 Sądu Apelacyjny w Białymstoku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy – w ocenie Sądu Okręgowego stwierdzić należy, że skoro odwołujący w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Grupa (...) został powołany do pełnienia zasadniczej służby wojskowej w okresie od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. przy czym – przed powołaniem pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako monter konstrukcji metalowych na wysokości i w ciągu 30 dni (jak wynika to z wpisu w książeczce ubezpieczeniowej) powrócił do ww. zakładu pracy na to samo stanowisko pracy, to okres służby wojskowej od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. winien zostać wliczony do stażu pracy odwołującego w szczególnych warunkach.

Jako, że sporny okres wynosi 1 rok, 11 miesięcy i 16 dni, to z okresem bezspornie udowodnionym przed organem rentowym – 14 lat, 6 miesięcy i 7 dni daje wespół przeszło 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W konkluzji należy zatem stwierdzić, że B. O. spełnia warunek, wynikający z przepisu art. 21 ust. 1 ww. ustawy pomostowej, bowiem legitymuje się wymaganym okresem pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie zachodzą uzasadnione przesłanki do uwzględnienia odwołania i z tych przyczyn, w oparciu o przepis art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. w zw. z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz powołane wyżej przepisy prawa materialnego, zmienił zaskarżoną decyzję ZUS, orzekając jak w sentencji.

Apelację od wyroku Sądu I instancji złożył organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zakwalifikowanie do pracy w warunkach szczególnych okresu służby wojskowej odwołującego w latach 1975-1977, co w konsekwencji doprowadziło do spełnienia przez odwołującego przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe pozwany organ rentowy wniósł o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania.

Odwołujący nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji rozpoznał sprawę prawidłowo i starannie, przeprowadzając właściwie postępowanie dowodowe, a ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego zasługuje na aprobatę i nie pozwala uznać, że doszło do przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji powołał trafnie obowiązujące w tej mierze przepisy, które prawidłowo zastosował i zinterpretował, nie naruszając zaskarżonym rozstrzygnięciem przepisów procesowych ani przepisów prawa materialnego, dlatego Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy akceptuje i przyjmuje za własne, jako że znajdują one odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że spór stron sprowadzał się do ustalenia, czy odwołujący legitymował się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Mając z kolei na uwadze treść apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych spornym okresem pozostawał jedynie okres służby wojskowej odwołującego od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. Poza sporem pozostawało, że B. O. po zakończeniu okresu służby wojskowej w przepisanym 30 dniowym terminie, podjął zatrudnienie na tym samym stanowisku pracy, jakie zajmował przed powołaniem do czynnej służby wojskowej, tj. na stanowisku montera konstrukcji metalowych na wysokości.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgodzić się jednak należało ze stanowiskiem Sądu I instancji, iż okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (podobnie np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.04.2006 r., III UK 5/06, OSN 2007/7-8/108).

Zważyć należy, że zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1967 r., Nr 44 poz. 220 ze zm. w brzmieniu obowiązującym w czasie odbywania przez odwołującego służby wojskowej), czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (ust. 1), zaś w przypadku pracowników, którzy przed powołaniem do tej służby nie byli zatrudnieni albo którzy po jej odbyciu podjęli zatrudnienie w innym zakładzie pracy, Rada Ministrów po porozumieniu z Centralną Radą Związków Zawodowych ustali w drodze rozporządzenia, w jakim zakresie czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia (ust. 2). Zgodnie zaś z ust. 3 tego przepisu, warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub w art. 107 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 107 ust. 1 o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej stanowił, że żołnierze zwolnieni z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, którzy przed powołaniem do tej służby nie byli zatrudnieni albo z ważnych przyczyn nie podjęli zatrudnienia wykonywanego przed powołaniem, mogą zgłosić się w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej do właściwego do spraw zatrudnienia organu prezydium powiatowej rady narodowej z wnioskiem o zatrudnienie ich stosownie do posiadanych kwalifikacji.

Na podstawie delegacji zawartej w cytowanym powyżej art. 108 ust 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej zostało wydane rozporządzenie wykonawcze przez Radę Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. z 1968 r., Nr 44 poz. 318 ze zm. w brzmieniu obowiązującym od dnia 4 kwietnia 1975 r.). Przepis § 2 ust. 1 przywołanego rozporządzenia wykonawczego stanowi, że zakład pracy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania do służby wojskowej, jest obowiązany niezwłocznie zatrudnić go na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby żołnierz zgłosi powrót do zakładu pracy. Zgodnie z § 3 ust. 3 tego rozporządzenia, jednostka nadrzędna jest obowiązana w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku zaproponować żołnierzowi zatrudnienie na stanowisku odpowiadającym uzyskanym przez niego kwalifikacjom lub zawiadomić go o braku możliwości zatrudnienia stosownie do tych kwalifikacji. jeżeli zaś żołnierz nie wyrazi zgody na kontynuowanie zatrudnienia na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym albo zaproponowanym mu przez jednostkę nadrzędną, wówczas dotychczasowy stosunek pracy uważa się za rozwiązany na mocy porozumienia stron, z dniem niewyrażenia zgody (§ 3 ust. 4). Paragraf 5 ust. 1 cyt. rozporządzenia stanowi z kolei, że żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4, wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Jeżeli żołnierz po odbyciu służby wojskowej podjął zatrudnienie zgodnie z § 3 ust. 3 w innym zakładzie pracy, do okresu zatrudnienia w zakresie określonym w ust. 1 wlicza się także czas zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym był pracownikiem w dniu powołania do służby wojskowej (§ 5 ust. 2).

Zgodnie z § 6 ust. 1 cytowanego rozporządzenia wykonawczego, żołnierz, który nie podjął poprzedniego zatrudnienia albo przed powołaniem do służby wojskowej nie był zatrudniony, może wystąpić z wnioskiem do urzędu właściwego terenowego organu administracji państwowej o skierowanie do pracy. Ust. 2 stanowi, że po otrzymaniu wniosku i porozumieniu się z odpowiednim zakładem pracy urząd właściwego terenowego organu administracji państwowej kieruje żołnierza do pracy odpowiadającej posiadanym przez niego kwalifikacjom. Zakład pracy, do którego żołnierz został skierowany, jest obowiązany zatrudnić go stosownie do posiadanych przez niego kwalifikacji (ust. 3).

Z kolei § 7 ust 1 cyt. rozporządzenia wykonawczego stanowi, że żołnierzowi, który z ważnych przyczyn nie podjął poprzedniego zatrudnienia albo przed powołaniem do służby nie był zatrudniony, wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień określonych w § 5 ust. 1, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej zgłosił do urzędu właściwego terenowego organu administracji państwowej wniosek o skierowanie do pracy i na podstawie tego skierowania podjął pracę albo podjął pracę w tym terminie bez skierowania tego urzędu.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż w przypadku podjęcia zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej (czyli podjęcia tzw. poprzedniego zatrudnienia), pracownik taki winien zostać zatrudniony na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego. Nie oznacza to jednak, że pracownik musi podjąć zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, co przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej. Pracownik, powołany do zasadniczej służby wojskowej, może bowiem z uzasadnionych przyczyn nie wrócić do macierzystego zakładu pracy (czyli do zakładu pracy w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby wojskowej) i podjąć zatrudnienie w innym zakładzie pacy, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją w której odwołujący przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej do dnia 23 kwietnia 1975 r. pracował na stanowisku montera konstrukcji metalowych na wysokości iw ciągu 30 dni po zakończonej służby wojskowej powrócił do swojego poprzedniego zakładu pracy ( (...) Grupa (...)) na to samo stanowisko pracy, to okres służby wojskowej od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r. winien zostać wliczony do stażu pracy odwołującego w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że powyższe stanowisko jest zgodne z orzecznictwem Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 5 sierpnia 2014 r., wydanym w sprawie o sygn. I UK 442/13, wskazał, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej) także wtedy, gdy żołnierz przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej nie był zatrudniony, ale po zwolnieniu z tej służby w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy.

Odpowiadając zaś wprost na zarzut apelującego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, iż zapatrywania powyższe nie mają znaczenia na gruncie ustawy o emeryturach pomostowych w kwestii ustalenia prawa do rekompensaty, albowiem dotyczą służby wojskowej odbywanej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach, która może być zaliczona tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego przy niższym wieku emerytalnym, podkreślić trzeba, że skoro art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych wprost odwołuje się do pojęcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to oczywistym jest, że rozważania podjęte na gruncie tej ustawy w odniesieniu do służby wojskowej znajdują odpowiednie zastosowanie do świadczeń przyznawanych w trybie przepisów pierwszej z tych ustaw. Wyłącza to w tym przypadku stosowanie wyłącznie przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24.11.2009 r., II UK 215/09, OSNP 2011 nr 15-16, poz. 219, z dnia 9.03.2010 r., I UK 333/09, LEX nr 585739, z dnia 24.05.2012 r., II UK 265/11, LEX nr 1169836, z dnia 17.05.2012 r., I UK 399/11, LEX nr 1211140). Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej), ale również – poprzez odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – do okresu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do rekompensaty.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16.10.2013 r., II UZP 6/13 (LEX nr 1385939) wyraził pogląd, iż czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.1974 r.) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej). W wyroku z dnia 11.02.2014 r., II UK 293/13 (LEX nr 1441189) Sąd Najwyższy, rozważając kwestię okresu służby wojskowej wnioskodawcy przypadającego po dniu 31.12.1974 r. wskazał, że nadal znaczenie ma art. 108 ustawy z dnia 21.11.1967 r., który uległ wprawdzie zmianie od 1.01.1975 r., jednak nie tak istotnej, aby powiedzieć, że nastąpiło przełamanie i ustawodawca chciał z tą datą znieść uprawnienie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej do zaliczenia jej do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury, jako okres pracy w szczególnych warunkach. Powyższe wprost dowodzi, iż prawidłowe było stanowisko Sądu meriti, odwołujące się do ww. ugruntowanego stanowiska judykatury w kwestii zaliczania do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów odbywania służby wojskowej, które to stanowisko podziela także w całości Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowo Sąd I instancji uznał, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na jednoznaczne ustalenie, że odwołujący udowodnił ponad 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach, spełniając wszystkie przesłanki do nabycia prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, bowiem sporny okres wynosi 1 rok, 11 miesięcy i 16 dni, co po doliczeniu bezspornie udowodnionego przed organem rentowym okresu tj. 14 lat, 6 miesięcy i 7 dni łącznie stanowi ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny stwierdził, że zaskarżony wyrok był prawidłowy.

Wobec uznania, iż zarzuty apelacyjne były bezzasadne Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

sędzia Marta Sawińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE