UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 czerwca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na przepis art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 2018, poz. 2924) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 25 maja 2021 r. odmówił K. P. prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że odmawia przyznania emerytury, gdyż wnioskodawca:

- przed dniem 1.01.1999 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy i art. 32 i 33 ustawy emerytalnej

- nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Zakład wskazał, że wnioskodawca nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach przed 1.01.1999 r.

Jednocześnie organ przyjął za udowodniony okres 42 lat 2 miesięcy i 3 dni ogólnego staży pracy oraz staż w szczególnych warunkach/charakterze 19 lat 2 miesiące i 3 dni.

/decyzja k. 10 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 5.07. 2021 r. wniósł K. P. domagając się jej zmiany i przyznania spornego świadczenia. W uzasadnieniu powyższego podniósł, iż w okresie od 1.09.1976 -30.09.1989 był zatrudniony w MPK Ł. jako mechanik samochodowy w systemie trzyzmianowym w kanale remontowym w pełnym wymiarze godzin, a zatem wykonywał pracę w szczególnych warunkach -pracę mechanika samochodowego pracującego w kanale remontowym wymienioną w wykazie A dziale XIV poz 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dni 7.02.1983 r. Skarżący podniósł też, iż MPK Sp. zo.o. następca prawny MPK – Ł. w sposób nieuprawniony odmówił mu wydania świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za wskazany okres zatrudnienia.

/ odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalanie podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 4-5/

Na rozprawie w dniu 10 maja 2022 roku strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe, z tym że pełnomocnik ZUS sprecyzował, iż argument dotyczący nierozwiązania stosunku pracy jest już nieaktualny, w związku z nowelizacją przepisów, natomiast nadal aktualnym jest zarzut nieudowodnienia wykonywania pracy w warunkach szczegółach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

/stanowiska stron protokół rozprawy dnia 10 maja 2022 roku 00:00:47 -00:01:11, 00:18:04-00:19:40 /

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. P. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 1.09.1976-30.09.1989 wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w MPK – Ł. Sp. zo.o. w Ł. na stanowisku „mechanika napraw pojazdów samochodowych”

/ bezsporne świadectwo pracy z 10.01.1995 r. k. 5 akt kapitałowych ZUS/

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca nie legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

/ bezsporne/

Następca prawny byłego pracodawcy wnioskodawcy MPK (...) zo.o. odmówił K. P. wydania wskazanego zaświadczenia bowiem brak było jakichkolwiek dokumentów potwierdzających ten fakt w aktach osobowych wnioskodawcy przekazanych (...) Spółka z o.o. przez MPK w Ł. w likwidacji. W latach 90 zostało wydane zarządzenie w oparciu, o które można było ustalić jakie stanowisko jest uznawane za pracę w szczególnych warunkach. To był określony wykaz i wtedy pracownik miał w aktach kartkę, że jest to praca w warunkach szczególnych. W aktach wnioskodawcy brak było wskazanej karty, nie było też jakiejkolwiek innej wzmianki czy dokumentów pozwalającego na potwierdzenie, że pracował w warunkach szczególnych. W zarządzeniu nie było wykazu lecz warunki jakie należało spełnić. Na tym stanowisku , które zajmował wnioskodawca można było je spełnić, gdyby praca była wykonywana w pełnym wymiarze w kanałach.

/ bezsporne, pismo k. 24 zeznania świadka E. W. protokół z rozprawy z dnia 10 maja 2022 r. 00:44:50 -00:50 :48/

W okresie spornego zatrudnienia wnioskodawca był zatrudniony pierwotnie w oparciu o umowę o pracę z młodocianym w celu realizacji nauki zawodu. Po ukończeniu szkoły samochodowej od 7.09.1979 do 30.09.1989 wnioskodawca pracował na stanowisku mechanika samochodowego w pełnym wymiarze czasu pracy.

/ umowa o pracę w celu nauki zawodu, angaż z 7.09.1979 w aktach osobowych załączonych do akt sprawy, świadectwo pracy z 30.09.1989 w załączonych aktach osobowych świadectwo pracy z 10.01.1995 r. k. 5 akt kapitałowych ZUS/

Wnioskodawca pracował w zajezdni autobusowej na ul. (...) i dokonywał napraw autobusów. Na hali, na której pracował wnioskodawca było 10 kanałów. W brygadzie wnioskodawcy na jednej zmianie było 15- 20 mechaników. Wnioskodawca pracował na 3 zmiany po 3 dni od rana po południu i w nocy. Części napraw dokonywano w kanale. Wymieniano szczęki hamulcowe, chłodnice, drążki kierownicze, koła, poduszki amortyzacyjne, amortyzatory, zawieszenia, paski pompy, sprzęgła wody steru, zawory pneumatyczne, wały napędowe piasty zwrotnice, resory. Żeby wymienić szczęki trzeba było unieść autobus do góry za pomocą podnośników zamontowanych na stałe w kanałach. Przy wymianie szczęk część czynności dokonywano z kanału część z zewnątrz. Wymiana bębnów hamulcowych odbywała się przy kanale na poziomie ziemi. Wymiana pompy, sprzęgła , wody, steru odbywała się w środku w samochodzie , ale w części też z kanału J. chodzi o wymianę kół to trzeba było wjechać na kanał, żeby unieść autobus, a sama wymiana była dokonywana na zewnątrz. Na zewnątrz wymieniano też chłodnice. Nie naprawiano ani chłodnic ani silników, tym zajmowały się oddzielne brygady, dokonywano wyłącznie ich wymiany pobierając części z magazynu. To co wymontowano zanoszono do magazynu i stamtąd pobierano części po renowacji, które montowano. Na zewnątrz wymieniano też podzespoły z wnętrza autobusu poręcze i siedzenia. Wymieniano też filtry olejowe i uzupełniano olej - wymiana filtru następowała z poziomu kanału, a oleju z poziomu zero. Zdarzało się, że przez cały dzień napraw dokonywano w kanale, jak i poza kanałem. Mniej więcej 70-80 % całego czasu pracy poświęcano na pracę w kanale.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 10.05.2022 r. 01:02:52-01:04:08 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:11-00:14:23, zeznania świadka D. G. protokół z rozprawy z dnia 10 maja 2022 00:19:58-00:30:36, zeznania świadka W. A. protokół z rozprawy z dnia 10 maja 2022 00:30:36 00:42:54, zeznania świadka L. W. 00:50:48-00:59:29/

W okresie wskazanego zatrudnienia w dniu 18.08.1980 r. przyznano K. P. nagrodę pieniężną za wyznaczanie stanowisk postojowych autobusom IKARUS 280 w nowej organizacji ruchu na terenie (...)-malowanie dróg i miejsc postojowych.

/ wniosek 630 w aktach osobowych wnioskodawcy załączonych do akt sprawy

W 1989 r. wnioskodawca zwolnił się na własna prośbę, zatrudnił się w MPK ponownie w 1999 r. jako kierowca autobusowy i pracuje tam do chwili obecnej.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 10.05.2022 r. 01:02:52-01:04:08 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:01:11-00:14:23/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, oraz w zachowanych aktach osobowych wnioskodawcy., których wiarygodność nie była przez strony kwestionowana. Nadto w oparciu o osobowe źródła dowodowe zeznania świadków i częściowo wnioskodawcy. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy w zakresie w jakim twierdził, iż w całości napraw dokonywał w kanałach remontowych. Powyższe nie znalazło potwierdzenia w zeznaniach świadków, którzy jasno wskazali, iż praca w tych kanałach remontowych stanowiła 70-80 % wszystkich zajęć. Znamiennym jest też, iż wnioskodawca ostatecznie przyznał, że nie wszystkich napraw dokonywano z kanału i że częściowo odbywały się one także na zewnątrz. Dodatkowo wskazać należy, iż w świetle dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych wnioskodawca w sierpniu 1980 r. otrzymał nagrodę za wyznaczanie stanowisk postojowych malowanie dróg i tych miejsc postojowych. Powyższe potwierdza wprost, iż wykonywanie napraw w kanale nie składało się na wszystkie powierzone mu obowiązki i nie było wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych oraz przeprowadzonej oceny dowodów, należy uznać, że odwołanie K. P. nie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Najogólniej rzecz ujmując celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, (...) 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Przy czym ostatni ze wskazanych warunków obowiązujący w dniu wydania zaskarżonej decyzji został uchylony ustawą z dnia 9.03.2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 755), która weszła w życie 20.04.2022 r.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 i 5 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 r., wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawa o emeryturach pomostowych .

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 ustawy według którego prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III AUa 252/12 wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, III AUa 1664/12). Innymi słowy nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W niniejszym postępowaniu niespornym było, iż wnioskodawca w chwili obecnej spełnia wszystkie warunki niezbędne do ustalenia prawa do emerytury pomostowej określone w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych z wyjątkiem udowodnienia faktu wykonywania przed dniem 1 stycznia 1999 r. prac w szczególnych warunkach/ szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 ww. ustawy lub art. 32 i art. 33 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wnioskodawca wywodził natomiast , że i wskazany warunek uznać należy za spełniony, bowiem jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i 33 ww. ustawy kwalifikować należy okres jego zatrudnienia od 1.09.1976 -30.09.1989 w MPK Ł. na stanowisku „mechanika napraw pojazdów samochodowych”

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. j. Dz. U. z 2020 r. , poz. 53) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca twierdził iż w całym spornym okresie zatrudnienia w MPK Ł., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /.

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w MPK Ł. od 1.09.1976-30.09.1989 była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy spornym jest czy faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę czynności, mogą być kwalifikowane jako praca warunkach szczególnych. Podnieść przy tym należy, iż wnioskodawca nie legitymuje się świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez jego ówczesnego pracodawcę, a jego następca prawny uchyla się obecnie od jego wystawienia, powołując się na brak dowodów w aktach osobowych potwierdzających taki charakter pracy wnioskodawcy.

Odnosząc się zatem w pierwszej kolejności co do generalnej możliwości zakwalifikowania pracy wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach wskazać należy, iż analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienione w wykazie w dziale XIV prace różne poz. 16 są pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nadto zarządzenie nr 64/83 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 roku w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. Ministra Komunikacji nr 1 poz. 77) w załączniku nr 1 do ww. zarządzenia, w dziale XIV Prace różne pod pozycją 16 Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych w pkt 2 wymienia prace mechanika napraw pojazdów samochodowych. Jednakże powyższe samo w sobie nie czyni jeszcze wniesionego odwołania uzasadnionym.

Nie należy bowiem tracić z pola widzenia, o czym już Sąd wspomniał, iż tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy na wskazanym stanowisku przy ww. czynnościach kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, choć wnioskodawca, co wynika z zeznań świadków wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych wskazane w ww. wykazie, brak jednak wystarczających podstaw do ustalenia, iż w sporym okresie świadczył ją z całą pewnością przez 8 godzin dziennie - w pełnym wymiarze czasu pracy. Z zebranego w sprawie materiału jednoznacznie wynika, iż napraw pojazdów mechanicznych – autobusów wnioskodawca dokonywał nie tylko z poziomu kanałów. Do jego obowiązków należały także takie zadania jak: wymiana szczęk hamulcowych, chłodnic, kół, bębnów hamulcowych, które wiązały się z pracą poza kanałem. Nadto wymiana pompy, sprzęgła , wody, steru choć w dużej części odbywała się w kanale wymagała też pracy w środku w samochodzie. Na zewnątrz wymieniano również podzespoły z wnętrza autobusu poręcze i siedzenia, czyszczono części wymontowane przed wyniesieniem ich do magazynu. Łącznie praca w kanale stanowiła 70-80 % wszystkich wykonywanych czynności. Nie należy też tracić z pola widzenia, iż w okresie zatrudnienia wnioskodawca był nagradzany z tytułu wykonywania prac w postaci malowania dróg i miejsc postojowych tj. prac wykonywanych niewątpliwie poza kanałem. Ponadto nawet jeśli uznać, iż wskazane prace miały tylko charakter wpadkowy, to i tak przy uwzględnieniu obowiązków jakie zwykle wnioskodawca wykonywał na co dzień ustalenie, iż w spornym okresie nieprzerwanie w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych nie może być poczynione. Ustalenie zaś, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wymienionym w wyżej wskazanym Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. jest niezbędną przesłanką uznania danego zatrudnienia za szczególne. Tej okoliczności wnioskodawca choć to na nim w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu - art. 6 k.c. jednak nie udowodnił.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego poczynione w sprawie ustalenia, bez żadnych wątpliwości, nie pozwalały zatem na uznanie, że ubezpieczony w spornym okresie świadczył pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeszcze raz podnieść należy, iż jakkolwiek często z uwagi na poziom szkodliwości czy uciążliwości warunków pracy jest ona kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach - rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki uprawniające do emerytury ustala się (zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. Dz. U z 2013r., poz. 1440 ze zm.) na podstawie przepisów dotychczasowych. To zaś oznacza, że tylko i wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą stanowić podstawę prawną emerytury. /III AUa 160/14 - wyrok SA Rzeszów z dnia 25-06-2014/ Sąd ubezpieczeń społecznych, dokonując ustaleń odnośnie do wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, nie ocenia uciążliwości danej pracy, a jedynie bada, czy praca ta odpowiada pracy wskazanej w rozporządzeniu oraz czy była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze. /III AUa 1279/17 - wyrok SA Gdańsk z dnia 13-03-2018/

Reasumując z uwagi na brak możliwości ustalenia, iż wnioskodawca wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, brak było podstaw do zakwalifikowania spornego okresu od 1.09.1976-30.09.1989 do stażu pracy w szczególnych warunkach. Nie należy też zapominać iż do 7.09.1979 wnioskodawca był zatrudniony jako uczerń zawodu , a sam fakt nauki w tym czasie wykluczał możliwość wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze. W konsekwencji słusznym jest stanowisko organu rentowego, iż ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej, gdyż nie spełniania on warunków określonych w art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego do dnia 1.01.1999 wnioskodawca nie wykonywał bowiem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W konsekwencji, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 kpc, Sąd Okręgowy w Łodzi odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne oddalił.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE