UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna w J. w pozwie wniesionym dnia 17 stycznia 2013 r. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwana (...) S.A. w W. ma zapłacić jej kwotę 273 845,51 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lutego 2010 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu w tym kosztami zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu twierdziła, że w dniu 27 czerwca 2006 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia należności pieniężnych objętej polisą ubezpieczeniową nr (...) na czas nieokreślony z pierwszym okresem rozliczeniowym od 1 lipca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2007 r. zmienianą później aneksami. Pozwana była zobowiązana do wypłaty odszkodowania w przypadku braku pełnej lub częściowej zapłaty należności na rzecz powódki przez jego kontrahentów. Z dniem 27 sierpnia 2008 r. ubezpieczyła należności powódki od spółki (...) poprzez ustalenie limitu kredytowego, zgodnie z którym należności wynikające z transakcji z tą spółką podlegały ubezpieczeniu do kwoty 80 000 euro. W okresie obowiązywania limitu kredytowego powódka sprzedała spółce (...) towar za łączną kwotę 75 292,04 euro, towar został wydany odbiorcy, który pomimo upływu terminów wskazanych na wystawionych fakturach dokonał zapłaty jedynie kwoty 5 702,62 euro.

Pismem z dnia 22 stycznia 2010 r. powódka zgłosiła pozwanej roszczenie odszkodowawcze na kwotę 304 272,78 zł, co stanowi równowartość 69 589,42 euro. Pozwana pismem z dnia 6 lipca 2011 r. odmówiła wypłaty odszkodowania.

W dniu 14 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła sprzeciw od tego nakazu domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że z przesłanych przez powoda dokumentów, w szczególności historii rozrachunków z dłużnikiem za rok 2008, pomimo dokonania zgłoszenia obrotów za miesiąc grudzień 2008 r. ewidentnie wynikało, iż w odniesieniu do faktury nr (...) powódka nie zgłosiła do ubezpieczenia obrotów wynikających z tej faktury. Zaniedbanie tego obowiązku uzasadnia odmowę wypłaty odszkodowania.

Z ostrożności procesowej zakwestionowała także wysokość wyliczonego przez powódkę roszczenia. Nie wszystkie kwoty z uwagi na przedmiot sprzedaży były ubezpieczone. Wskazała, że podstawą wyliczenia mogłaby być najwyżej kwota 68 761,87 euro umniejszona o 15 % udziału własnego do kwoty 61 885,21 euro odpowiadająca kwocie 260 236, 37 zł. Powódka nie wskazała też czy jakakolwiek z przedstawionych faktur została w części bądź w całości spłacona.

Zakwestionowała termin wymagalności dochodzonych świadczeń, a w konsekwencji ich przeliczenie na złote polskie i termin żądanych odsetek, który może być przyjęty dopiero na 7 lipca 2011 r.

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo a orzekając o kosztach postępowania zasądził od powódki na rzecz pozwanej 7 217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna w J. prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego pod numerem (...).

Pozwana (...) S.A. w W. prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego pod numerem (...).

W dniu 27 czerwca 2006 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia należności pieniężnych objętej polisą ubezpieczeniową nr (...) na czas nieokreślony z pierwszym okresem rozliczeniowym od 1 lipca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2007 r. Umowa była zmieniana aneksami: aneksem nr (...) z dnia 22 czerwca 2007 r., aneksem nr (...) z dnia 7 lipca 2008 r., aneksem nr (...) z dnia 26 marca 2010 r.

W § 1 polisy z dnia 27 czerwca 2006 r. strony ustalił, że do umowy ubezpieczenia mają zastosowanie postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia krótkoterminowych należności eksportowych (dalej: OWU). Powódka oświadczyła, że otrzymała te warunki, zapoznała się z ich treścią i przyjęła wszystkie zawarte w nich postanowienia.

W § 2 polisy strony wskazały, że ubezpieczeniem objęte są należności pieniężne z tytułu kontraktów eksportowych na dostawy mebli, akcesoriów meblowych, artykułów wyposażenia mieszkań oraz elementów drewnianych przysługujące powódce od dłużników, dla których pozwana przyznała limity kredytowe.

Strony ustaliły stawkę za ubezpieczenie należności w wysokości 0,3% (§ 3 polisy). Składki obliczane były na podstawie wysokości obrotów zgłoszonych przez powódkę według stawki ustalonej na podstawie następujących kryteriów: zakresu ochrony ubezpieczeniowej, wysokości obrotów, okresu kredytu, kraju i branży dłużnika oraz wyników dotychczasowej współpracy z powódką (§ 11 ust. 1 OWU).

Zgodnie z § 2 OWU ochrona ubezpieczeniowa obejmowała całkowitą lub częściową utratę należności powódki, jeśli utrata ta była następstwem zdarzeń określonych jako ryzyko handlowe lub ryzyko polityczne. Do zdarzeń wywołujących szkodę określonych jako ryzyko handlowe zaliczono m.in. prawnie stwierdzoną niewypłacalność dłużnika, gdy ogłoszono likwidację lub upadłość dłużnika lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości z powodu braku majątku dłużnika oraz zwłokę w wypełnianiu zobowiązań płatniczych przez dłużnika, gdy dłużnik nie zapłacił całości lub części należności w ciągu 180 dni licząc od terminu płatności określonego w kontrakcie, o ile pomiędzy stronami nie zaistniał spór.

Zgodnie z § 6 OWU górną granicę odpowiedzialności pozwanej stanowiły limity kredytowe ustalone dla poszczególnych dłużników pomniejszone o udział własny powódki, który wynosił 10 % kwoty każdego uznanego przez pozwaną roszczenia. Za limit kredytowy uznawano przewidzianą maksymalną wysokość zobowiązań dłużnika wobec powódki wynikającą z warunków płatności i dostaw towarów lub wykonania usług, za które pozwana wypłaci odszkodowanie zgodnie z postanowieniami umowy ubezpieczenia.

Powódka zobowiązała się zgłaszać pozwanej do ubezpieczenia w terminie do 10 dnia każdego miesiąca wszystkie obroty, które zrealizowała na zasadach określonych w § 1 w miesiącu poprzednim z dłużnikami, dla których ustalono limity kredytowe. Niewypełnienie tego obowiązku w odniesieniu do danego dłużnika skutkowało utratą prawa do ochrony ubezpieczeniowej wszystkich należności przysługujących od tego dłużnika, a powstałych w okresie od daty wystawienia faktury która nie została zgłoszona do daty złożenia wniosku o interwencję. Zgłaszanie obrotów następowało na podstawie wystawionych faktur przy zastosowaniu formularza ustalonego przez pozwaną. Waluta podana w zgłoszeniu musiała być zgodna z walutą wymienioną na fakturze. Powódka mogła dokonać korekty zgłoszonych do pozwanej obrotów przed upływem terminu płatności wskazanego na fakturze, której dotyczy korekta (§ 10 ust. 1, ust. 3 pkt 1 i ust. 4, ust. 5OWU).

Zgodnie z § 13 OWU w razie powstania szkody objętej ubezpieczeniem powódka zobowiązana była zgłosić roszczenie odszkodowawcze na formularzu ustalonym przez pozwaną i udzielić pozwanej wszelkich informacji oraz przedstawić dokumenty i inne dowody niezbędne do ustalenia okoliczności powstania szkody i jej rozmiarów, a zwłaszcza: podać dane umożliwiające zidentyfikowanie roszczenia, określić i udokumentować zdarzenia w następstwie których powstała szkoda, wymienić wszystkie posiadane prawa, gwarancje, kaucje, weksle, listy zastawne i inne zabezpieczenia przedmiotu transakcji, przedstawić przebieg realizacji transakcji, wskazać stosowne środki zmierzające do zapobieżenia powstaniu szkody lub zmniejszenia jej rozmiarów oraz podjęte kroki zabezpieczenia roszczenia regresowego, udokumentować i obliczyć wysokość zgłaszanego roszczenia w walucie kontraktu z podziałem na daty wymagalności należności. Częścią kompletnego i udokumentowanego zgłoszenia roszczeń odszkodowawczych była historia rachunku dłużnika – analityczny wydruk z systemu komputerowego zapisów księgowych na koncie dłużnika prowadzonym przez powódkę obejmujący wszystkie faktury z podaniem dat i kwot w walucie oraz wszystkie płatności z przypisaniem do poszczególnych faktur. Zestawienie to winno zawierać saldo otwarcia, informacje na temat okresu którego dotyczy, nazwę dłużnika, a także być opatrzone pieczęcią firmową i podpisem osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych.

W § 8 polisy strony wskazały, że o zaliczeniu szkody do danego okresu rozliczeniowego decyduje data wystawienia faktury, za którą powódka nie otrzymała płatności. Wypłata bonifikaty następuje na wniosek powódki po złożeniu pisemnego oświadczenia, iż wszystkie przysługujące powódce należności z tytułu obrotu zgłoszonego do ubezpieczenia w danym okresie rozliczeniowym zostały zapłacone.

Z dniem 27 sierpnia 2008 r. pozwana ubezpieczyła należności powódki od spółki (...) na Litwie poprzez ustalenie limitu kredytowego, zgodnie z którym należności wynikające z transakcji z tą spółką podlegały ubezpieczeniu do kwoty 80 000 euro.

W dniu 15 maja 2009 r. powódka przesłała pozwanej wniosek o interwencję wobec kontrahenta z Litwy spółki (...) z powodu braku płatności należności na kwotę 69 589,42 euro wynikającą z 25 faktur wystawionych w okresie od 17 listopada 2008 r. do 10 kwietnia 2009 r. o terminach płatności przypadających w okresie od 17 marca 2009 r. do 5 sierpnia 2009 r. W dniu 22 stycznia 2010 r. powód zgłosił roszczenie odszkodowawcze na kwotę 304 272,78 zł, czyli równowartość 69 589,42 euro.

Po otrzymaniu wniosku pozwana zwracała się do powódki o dokumenty i wyjaśnienia. W mailu z dnia 19 maja 2009 r. pozwana potwierdziła otrzymanie od powódki wniosku o interwencję i w celu uzupełnienia dokumentacji sprawy prosiła o przesłanie kopii dokumentów w postaci nieuregulowanych faktur, zamówień złożonych przez dłużnika, potwierdzenia zamówień, kontraktu, ogólnych warunków sprzedaży podpisanych przez kontrahenta, kompletnej korespondencji prowadzonej z ww. firmą w danej sprawie, w szczególności pisma wzywające dłużnika do zapłaty oraz pisma zawierające stanowisko dłużnika w odpowiedzi na wezwania i dokumentów przewozowych. Prosiła również o informowanie o każdym przypadku kontaktu z dłużnikiem oraz o kwocie i dacie dokonanej płatności lub innym rodzaju dokonywanych w sprawie rozliczeń.

W dniu 2 lutego 2010 r. w nawiązaniu do przesłanego przez powódkę zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego w celu skompletowania dokumentacji niezbędnej do likwidacji szkody pozwana poprosiła powódkę o jej uzupełnienie i przesłanie do pozwanej kopii następujących dokumentów: kontraktu wraz z załącznikami i aneksami, ogólnych warunków sprzedaży, zamówienia i potwierdzenia zamówień, niezapłaconych faktur, dokumentu przewozowego (CMR) z potwierdzeniem odbioru towarów przez dłużnika, kompletnej korespondencji prowadzonej z dłużnikiem w sprawie braku płatności – wezwania do zapłaty kierowane do dłużnika i jego stanowisko w odpowiedzi na te wezwania, dokumentu potwierdzającego uznanie należności przez dłużnika co do zasady i wysokości, orzeczenie sądu o ogłoszeniu likwidacji lub upadłości dłużnika, potwierdzonej listy wierzytelności. Pozwana prosiła również o przesłanie historii rachunku dłużnika zawierającego saldo otwarcia na dzień 27 sierpnia 2008 r. ze wskazaniem pozycji składających się na to saldo, wszystkich faktur wystawionych od 27 sierpnia 2008 r. z podaniem numerów, dat wystawienia i płatności oraz kwot w walucie, wszystkich płatności z przypisaniem do poszczególnych faktur, saldo końcowe aktualne według stanu na dzień sporządzania dokumentu. Pozwana ponawiała prośby o przesłanie odpowiednich dokumentów i wyjaśnień.

Z historii rozrachunków z dłużnikiem za 2008 r. oraz deklaracji obrotów za miesiąc grudzień 2008 r. wynikało, że w odniesieniu do faktury nr (...) wystawionej w dniu 26 września 2008 r. płatnej do dnia 25 grudnia 2008 r. na kwotę 15 203,85 euro powódka nie zgłosiła do ubezpieczenia obrotów z niej wynikających. W korespondencji elektronicznej z dnia 17 czerwca 2011 r. i 4 lipca 2011 r. pozwana zwróciła się do powódki z pytaniem, czy w związku z postanowieniami § 10 ust. 3 OWU powódka zgłosiła do ubezpieczenia obroty z kontrahentem wynikające z faktury nr (...). W dniu 20 czerwca 2011 r. i 4 lipca 2011 r. powódka poinformowała, że obroty z kontrahentem wynikające z faktury nie zostały zgłoszone do ubezpieczenia z powodów technicznych leżących po jej stronie– błędnie ustawiono filtr.

W dniu 6 grudnia 2008 r. miała miejsce wysyłka towaru objętego fakturami VAT nr (...). Wszystkie faktury zostały zapłacone przez dłużnika przed terminem płatności. Faktury (...) zostały zgłoszone przez powódkę jako obroty.

Faktura o nr (...) z dnia 26 września 2008r. na kwotę 15 203,85 euro z terminem płatności na dzień 25 grudnia 2008r. jest fakturą z odroczonym terminem płatności, której zapłata była realizowana w kredycie krótkoterminowym poniżej dwóch lat. Nie jest to natomiast faktura tzw. „faktura gotówkowa” płatna w dzień jej wystawienia. Okoliczność tą przyznała sama powódka w treści pisma procesowego z dnia 5 listopada 2013 r. wskazując, że wskutek omyłki i wad systemu księgowego została ona wskazana jako faktura z odroczonym terminem płatności.

Powódka mogła zgłosić fakturę do ubezpieczenia na różne sposoby, drogą elektroniczną lub pismem. Konsekwencją niezgłoszenia faktury było obniżenie składki ubezpieczeniowej. Powódka miała obowiązek wskazać w obrotach wszystkie faktury zarówno zapłacone gotówką, jak i przedpłatą, o ile zapłata miała być zrealizowana w kredycie krótkoterminowym poniżej dwóch lat. Faktura nr (...) została wystawiona przed wnioskiem o interwencję i nie została zgłoszona w tym wniosku. Na etapie likwidacji szkody pozwana weryfikowała, które faktury zostały ubezpieczone.

Pismem z dnia 6 lipca 2011 r. pozwany odmówił wypłaty odszkodowania. Powód pismem z dnia 5 listopada 2012 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 64 441,62 euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 lutego 2010 r. do dnia zapłaty w terminie do dnia 8 listopada 2012 r. W odpowiedzi na powyższe wezwanie pozwany pismem z dnia 19 listopada 2012 r. ponownie odmówił wypłaty odszkodowania,

W dniu 16 listopada 2009 r. ogłoszono upadłość spółki (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem ubezpieczenia są należności pieniężne przysługujące ubezpieczającemu od kontrahenta zagranicznego, zwanego dłużnikiem, z tytułu kontraktów eksportowych na dostawy towarów lub wykonywania usług, których zapłata jest realizowana w kredycie krótkoterminowym poniżej dwóch lat.

Zdaniem Sądu, powódka w sposób nieprawidłowy wykonała nałożony na nią przez § 10 ust. 1 w zw. z § 1 OWU obowiązek zgłoszenia obrotów. Powódka nie zgłosiła mianowicie do obrotów za miesiąc wrzesień 2008r. do dnia 10 października 2008r. faktury o nr (...) z dnia 26 września 2008 r. na kwotę 15 203,85 euro z terminem płatności na dzień 25 grudnia 2008 r.

Wbrew twierdzeniom powódki nie jest to tzw. „faktura gotówkowa”, lecz faktura z odroczonym terminem płatności, której zapłata miała być zrealizowana w kredycie krótkoterminowym poniżej dwóch lat.

Faktura ta powinna być umieszczona w zestawieniu sporządzonym przez powódkę do dnia 10 października 2008 r., a nie została tam umieszczona. Nie mają żadnego znaczenia przedłożone przez powódkę wraz z pismem z dnia 11 października 2013r. dokumenty tj. list przewozowy CMR z dnia 6 grudnia 2008 r., potwierdzenie dokonania zapłaty kwoty 22 000 euro w dniu 5 grudnia 2008 r. i wydruk z systemu księgowego powódki (k.1106,1107 i 1108 akt), ponieważ stwierdzają one okoliczności w nich zawarte, a nie odnoszą się w żaden sposób do daty wystawienia spornej faktury. Gdyby sporna faktura była tzw. „faktura gotówkową” płatna gotówką dniu jej wystawienia to powinna być wystawiona w dniu 5 grudnia 2008 r., a nie 26 września 2008 r.

Skoro powódka nie zgłosiła pozwanej faktury o nr (...) z dnia 26 września 2008 r. na kwotę 15 203,85 euro z terminem płatności na dzień 25 grudnia 2008 r., to zgodnie z § 10 w zw. z § 1 OWU, to pozwana skutecznie uchyliła się od wypłaty odszkodowania.

Sąd Okręgowy nadto podkreślił, że wypełnienie przez powódkę obowiązków przewidzianych w § 10 ust. 1 OWU miało istotne znaczenie w odniesieniu do faktu, że umowa ubezpieczenia określana jest jako kontrakt najwyższego zaufania.

Zgodnie z § 4 polisy obrotowej o nr (...) (k.29 akt) stawka za ubezpieczenie należności wynosi 0,3% i jest stosowana do naliczenia składki zgodnie z §11 OWU Jedynym źródłem, z którego pozwana mogła czerpać wiedzę o wysokości obrotów powódki z (...) były właśnie zestawienia obrotów przekazywane do dnia 10 następnego miesiąca.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Od wyroku tego zaskarżając go w całości apelację wniosła powódka zarzucając zaskarżonemu wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, iż wierzytelność objęta fakturą VAT (...) była wierzytelnością objętą ochroną ubezpieczeniową płynącą z umowy - polisy (...) zawartej z pozwanym, a przez to, iżby istniał obowiązek jej zgłoszenia pozwanemu przez powoda a także naruszenie prawa materialnego tj. art. 815 § 2-3 k.c. w zw. z art. 807 § 1 k.c. oraz § 4 ust. 7 wiążącej strony umowy (ogólne warunki) poprzez ich nie zastosowanie; naruszenie prawa materialnego poprzez nie zastosowanie dyspozycji art. 65 § 2 k.c. oraz błędne zastosowanie tj. § 1 i 10 § 1 i 3 ogólnych warunków polisy ubezpieczeniowej (...) a także naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędne zastosowanie tj. 10 § 1 i 3 ogólnych warunków polisy ubezpieczeniowej (...) tj. poprzez nie uznanie jego za nieważne (naruszenie względnie - obowiązującego art. 815 § 2-3 k.c. w zw. z art. 807 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie w tym zakresie), w zakresie w jakim stanowi o uwolnieniu się ubezpieczyciela od obowiązku wypłaty odszkodowania w przypadku nie zgłoszenia przez ubezpieczonego jakiejkolwiek transakcji zawartej przez ubezpieczonego z kontrahentem, w tym transakcji nie podlegającej ubezpieczeniu.

W konsekwencji wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i wydanie wyroku zasądzającego roszczenie strony powodowej i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu ewentualnie o jego uchylenie w całości i skierowanie sprawy do sądu I inst. celem ponownego rozpoznania a także zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje:

Apelacja okazała się zasadna.

W toku postępowania pozwana podnosiła zarzut, że powódka za późno zgłosiła twierdzenie, iż wskazywana faktura była fakturą gotówkową tj. towar został wysłany po otrzymaniu zapłaty. Niezależnie od zasadności twierdzenia pozwanej, że dowiedziała się o tym fakcie dopiero z zeznań świadka B. W. zauważyć trzeba, że Sąd Okręgowy poczynił jednak ustalenia dotyczące zapłaty za tę fakturę przed wysyłką, korzystając z przysługującego mu z mocy art. 207 § 6 k.p.c. uprawnienia (str. 13 uzasadnienia). Ustalonym przez Sąd Okręgowy jest, że formalnie według faktury VAT (...) sprzedaż ta miała być realizowana w kredycie. W rzeczywistości jednak płatność za objęty nią towar dokonana była przed wysłaniem towaru (dokumenty k.1106-1108).

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego powódka nie przyznała w treści pisma procesowego z dnia 5 listopada 2013 r., że faktura o nr (...) z dnia 26 września 2008 r. nie jest fakturą gotówkową tj. zapłaconą przed wysłaniem towaru. Przeczą temu zresztą ustalone przez Sąd i wskazane wyżej fakty. Podobny zresztą charakter miały faktury (...) zgłoszone przez powódkę. Wszystkie one – jak prawidłowo ustala Sąd Okręgowy – dotyczą towaru, który został wysłany 6 grudnia a cena zapłacona 5 grudnia 2008 r.

Jak słusznie podnosi powódka, z faktu, że zgłoszono nie podlegające zgłoszeniu dwie faktury także nie podlegające ubezpieczeniu nie można wywodzić, że i ta sporna powinna być zgłoszona.

Mając również te ustalenia faktyczne na względzie, zauważyć należy, że zgodnie z § 2 warunków szczegółowych polisy obrotowej Nr (...) przedmiotem ubezpieczenia objęte były należności pieniężne z tytułu kontraktów eksportowych na dostawy mebli, akcesoriów meblowych, artykułów wyposażenia mieszkań oraz elementów drewnianych, przysługujące Ubezpieczającemu od dłużników, dla których (...) przyznała limity kredytowe.

Natomiast z wstępu do OWU wynika, że pozwana zobowiązała się do pokrywania strat Ubezpieczającego, polegających na nieotrzymaniu zapłaty za sprzedaż eksportową towarów. Uszczegółowiając postanowienia polisy § 1 OWU stwierdzał, że przedmiotem ubezpieczenia są należności pieniężne przysługujące Ubezpieczającemu od kontrahenta zagranicznego, zwanego dalej dłużnikiem, z tytułu kontraktów eksportowych na dostawy towarów lub wykonywanie usług, których zapłata jest realizowana w kredycie krótkoterminowym poniżej dwóch lat.

Wbrew poglądowi Sądu Okręgowego z treści tego ostatniego postanowienia wynika, że to sposób realizacji zapłaty decydował o objęciu ubezpieczeniem a nie treść faktury.

Nie można też nie zauważyć, że zgodnie z § 4 pkt 7 OWU ochrona ubezpieczeniowa nie obejmowała należności płatnych przed wydaniem towarów lub wykonaniem usługi (przedpłata). Jest to o tyle też oczywiste, że objęcie ubezpieczeniem należności już zrealizowanych przed wysłaniem towaru, w sytuacji braku ryzyka ubezpieczającego było by sprzeczne z istotą stosunku ubezpieczeniowego (art. 353¹k.c.)

Pomijając, z przyczyn, o których niżej, podnoszony zarzut nieważności postanowień dotyczących sankcji związanych z niedopełnieniem przez powódkę warunków określonych w § 10 OWU zauważyć trzeba, że obowiązek określony w punkcie 1 tegoż paragrafu dotyczył obrotów, które zrealizował na zasadach określonych w § 1 OWU tj. faktur dotyczących towarów, za które będą mu przysługiwały od kontrahenta zagranicznego należności pieniężne.

Należność za towary objęte wskazaną wyżej fakturą nigdy nie powstały gdyż zapłata nastąpiła przed ich wysłaniem kontrahentowi i – jak wyżej wskazano – w konsekwencji nie były objęte ubezpieczeniem

Potwierdza to także stanowisko pozwanej, która w sprzeciwie stwierdzała, że zgłaszanie obrotów do ubezpieczenia następuje przed zaistnieniem wypadku ubezpieczeniowego (k. 286) Tu wypadek taki nie mógł zaistnieć.

Mając powyższe na względzie należało uznać, że oddalenie powództwa nie znajduje podstaw a roszczenie jest, co do zasady usprawiedliwione.

Powyższe powoduje, że rozpoznawanie dalszych zarzutów apelacji jest zbędne.

Pozwana w sprzeciwie wskazywała, że gdyby przyjąć, że roszczenie jest zasadne, należna powódce kwota winna wynieść 260 236, 37 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2011 r do dnia zapłaty. Takie bowiem należności, jej zdaniem, umniejszone o udział własny objęte były ubezpieczeniem.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 805 § 1 i § 2 pkt 1 k.c. w zw. z § 2 warunków szczegółowych polisy obrotowej Nr (...) oraz § 1 OWU orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Pozwana jednak kwestionowała w sprzeciwie wysokość roszczenia, termin płatności odsetek a w piśmie z dnia 15 listopada 2013 r., podniosła, że powódka dopiero w toku procesu wskazała, iż sporna faktura jest fakturą gotówkową. Jej zdaniem powinno to spowodować uznanie powództwa za przedwczesne zwłaszcza w zakresie dochodzonych kosztów i odsetek (k. 1144)

Sąd Okręgowy uznając powództwo za niezasadne w całości nie badał tych okoliczności, nie rozpoznając w tym zakresie istoty sprawy.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w punkcie 2 sentencji orzekając o kosztach postępowania zgodnie z treścią przepisu art. 108 § 2 k.p.c.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd ustali, czy kwestionowane przez pozwaną należności z tytułu sprzedanych towarów podlegały ubezpieczeniu, ustali w jakiej wysokości ustalony był dla objętych ubezpieczeniem należności udział własny ( 15% czy 10 %) oraz od kiedy – mając na względzie treść postanowień umownych oraz art. 817 k.c. – pozwana popadła w opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Rozważy także wniosek pozwanej zawarty we wskazanym piśmie z dnia 15 listopada 2013 r.

Bogdan Wysocki Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Jan Futro

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE