Sygn. akt II C 2943/22 upr.
Pozwem z 14 lipca 2022 r. ( data nadania w placówce pocztowej k. 29), powód L.Sp. z o.o. z siedzibą we W. (dalej jako: L.), działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zażądał zasądzenia na jego rzecz od pozwanego P. S.A. z siedzibą w W. (dalej jako: (...) lub bank) kwoty w wysokości 12.695,43 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty. Wniósł również o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
W uzasadnieniu wskazano, że 04 grudnia 2017 r. (...) zawarł z poprzednikiem prawnym powoda – konsumentem – umowę kredytu konsumenckiego nr (...). Całkowita kwota kredytu wynosiła 30.513,17 zł, zaś całkowity koszt kredytu wynosił 13.540,43 zł. Umowa została zawarta na czas oznaczony od 04 grudnia 2017 r. do 15 grudnia 2023 r. Następnie L. zawarł z konsumentem umowę przelewu wszelkich wierzytelności wynikających z ww. kredytu, zarówno obecnych, jak i przyszłych.
Kolejno wskazano, że z uwagi na złożenie przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz udzielonym pełnomocnictwie dla L. (pełnomocnictwo zostało podpisane za pośrednictwem portalu internetowego (...) powód wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty spornej kwoty w terminie 7 dni od doręczenia oświadczenia wraz z wezwaniem do zapłaty.
Materialnoprawną podstawę dochodzonego roszczenia w niniejszej sprawie stanowi art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej: u.k.k.).
W dalszej części powód wskazał, że wartość przedmiotu sporu stanowi kwota 12.695,43 zł, obliczona jako wszelkie poniesione przez konsumenta i niezwrócone przez bank koszty pożyczki. Podkreślono, że na wartość przedmiotu sporu składają się zapłacone przez kredytobiorcę odsetki od kredytu oraz spłacone koszty prowizji w zakresie czasowym od zawarcia umowy do 16 maja 2022 r. W ocenie powoda kwota należnego zwrotu prowizji jest równa uiszczonej przez konsumenta prowizji w wysokości 2.556,27 zł plus kwota 10.139,16 zł stanowiąca sumę zapłaconych odsetek od kredytu.
( pozew k. 3-9)
27 lipca 2022 r. tutejszy Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.
(nakaz zapłaty k. 30)
18 sierpnia 2022 r. ( data nadania w placówce pocztowej – k. 70) pełnomocnik pozwanego wniósł skutecznie sprzeciw od w/w nakazu zapłaty, zaskarżając orzeczenie w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał kolejno na: przedawnienie roszczenia, niedopuszczalność cesji wierzytelności mającej swoje źródło w zastosowaniu sankcji kredytu darmowego, brak legitymacji czynnej powoda wynikający z nieważności pełnomocnictwa (brak zachowania formy pisemnej – zarzut podniesiony w mowie końcowej), brak podpisów na cesji i pełnomocnictwie, abuzywność postanowień umowy cesji, nieskuteczność złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego po upływie terminu prekluzyjnego, a wreszcie podważając materialnoprawne podstawy dla konsumenta do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i podnosząc zarzut nieudowodnienia roszczenia co do wysokości.
(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 35-53)
W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie (pismo przygotowawcze powoda – k. 74-81, protokół rozprawy k. 90).
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
04 grudnia 2017 r. A. W. zawarła elektronicznie umowę pożyczki nr (...) na kwotę 33.069,44 zł. Całkowity koszt pożyczki wyniósł 13.540,43 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 44.053,60 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 13,63% (§1 umowy).
Zgodnie z § 2 przedmiotowej umowy pożyczkobiorca zobowiązany był do zapłaty przy wypłacie przez P. B. S.A. pożyczki kosztów, obejmujących prowizję za udzielenie kredytu w wysokości 2.556,27 zł.
W świetle § 7 ust. 1 umowy pożyczkobiorca miał prawo do spłaty całości lub części kredytu przed terminem. Spłata dokonywana była zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy. § 15 umowy zawierał zapisy dotyczące prawa odstąpienia od umowy, oraz skutków z tym związanych. Szczegółowy plan spłaty dostępny był w serwisie internetowym (§ 17 pkt 5).
(okoliczności bezsporne, umowa k. 13-15)
A. W. po skontaktowaniu się z nią przez spółkę L. zdecydowała się na skorzystanie z usług powoda. Nawiązana z powodem współpraca miała skutkować podjęciem stosownych działań mających chronić interesy A. W., w tym odzyskanie nienależnych bankom opłat, którymi A. W. została obciążona w związku z zawartymi przez nią dwoma umowami pożyczki. Powód zachęcił ją do współpracy wskazując, że istnieje możliwość odzyskania nawet 10.000 zł. W kontaktach ze spółką L. A. W. posługiwał się adresem mailowym (...) W drodze mailowej otrzymała dokument umowy i złożyła podpisy. Umowa została podpisana z wykorzystaniem platformy autoryzacyjnej A.. A. W. nie zadawała żadnych pytań odnośnie podpisanej umowy, nie negocjowała również jej postanowień.
16 maja 2022 r. A. W., jako cedent zawarła z cesjonariuszem L. Sp. z o.o. z siedzibą we W., reprezentowanym przez G. G. – wiceprezesa zarządu, umowę powierniczego przelewu wierzytelności. § 1 w/w umowy stwierdzał, że A. W. dokonuje przelewu „wszelkich wierzytelności pieniężnych, zarówno obecnych, jak i przyszłych, wynikających z umów o kredyt konsumencki zawarty z (...) w dniu 04 grudnia 2017 r. przysługujących [A. W.] w stosunku do kredytodawcy, obejmujące w szczególności: wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, wierzytelność o zwrot kosztów kredytu w związku z wcześniejsza spłatą kredytu, wierzytelność mogącą wynikać z zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim i przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego wraz ze wszystkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami (m. in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie)”.
Cesjonariusz przelew wierzytelności przyjął w celu jej wyegzekwowania od dłużnika. Rozliczenie między stronami miało nastąpić w ten sposób, że cesjonariusz zobowiązany był przekazać cedentowi 50% wyegzekwowanego od dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w terminie 14 dni od wyegzekwowania świadczenia. Świadczenie obejmujące koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego przysługiwały Cesjonariuszowi, który w przypadku skierowania sprawy na drogę sądową zobowiązany był ponieść koszty procesu. W przypadku gdyby dłużnik spełnił świadczeni na rzecz cedenta, cedent zobowiązany był w terminie 14 dni przekazać cesjonariuszowi 50% otrzymanej kwoty, a także całość kwoty otrzymanej tytułem kosztów procesu. W przypadku niemożności skutecznego wyegzekwowania od dłużnika wierzytelności w całości lub w części, miał nastąpić przelew zwrotny (w całości lub w odpowiedniej części) z cesjonariusza na cedenta, a umowa przelewu powierniczego przelewu wierzytelności wygasała.
(dowód: § 1 umowy przelewu k. 17, karta podpisów wraz z płytą CD k. 28, zeznania świadka A. W. k. 97-97v)
A. W. udzieliła powodowi pełnomocnictwa do działania w jej imieniu. Z treści pełnomocnictwa wynikało, iż było to pełnomocnictwo ogólne do reprezentowania A. W. w sprawie dotyczącej dochodzenia roszczeń przeciwko (...) w związku z umową o kredyt konsumencki zawartą 04 grudnia 2017 r. Pełnomocnictwa udzielono w formie dokumentowej – za pośrednictwem platformy A., bez użycia elektronicznego podpisu kwalifikowanego.
( dowód: pełnomocnictwo k. 23, karta podpisów wraz z płytą CD k. 28, zeznania świadka A. W. k. 97-97v)
Pismem datowanym na 18 maja 2022 r. L. w imieniu A. W. oraz w imieniu własnym złożył (...) oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 246 ze zm., dalej jako: u.k.k.) wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 12.695,43 zł w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia otrzymania pisma.
( dowód: oświadczenie k. 18-22v, kopia pocztowej książki nadawczej k. 27, a ponadto niezaprzeczone )
Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów. Zawarcie umowy pożyczki oraz wypłata środków nie było sporne między stronami, ponadto okoliczności jej zawarcia potwierdzone zostały zeznaniami świadka A. W. (cedenta). Natomiast dokument pełnomocnictwa wystawiony w związku z zawartą umową powierniczego przelewu wierzytelności został opatrzony podpisami niekwalifikowanymi złożonymi za pośrednictwem platformy A.. Podpisy dokonywane przez platformę A., złożone w niniejszej sprawie nie są kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi, nie zawierają dodatkowej weryfikacji składających je osób.
Sąd dokonując rekonstrukcji stanu faktycznego posłużył się także dowodami ze źródeł osobowych. Zeznania złożone przez A. W. zasługiwały na walor wiarygodnych w całości. Nie uszło uwadze sądu, że pomimo, iż A. W. występowała w charakterze świadka, była zainteresowana korzystnym rozstrzygnięciem sprawy. Finalnie sąd w całości posłużył się zeznaniami świadka, dokonując ustaleń faktycznych w sprawie. A. W. potwierdziła, iż była stroną umowy powierniczego przelewu wierzytelności. Opisała okoliczności związane z przystąpieniem do umowy powierniczego przelewu wierzytelności w sposób zwięzły i przekonywający. Z zeznań zaoferowanych przez świadka wyłaniała się świadomość zawieranego stosunku prawnego. Reasumując, zeznania świadka były obiektywne, logiczne, spójne i szczere, nie zaistniały jakiekolwiek okoliczności, by dokonać odmiennej ich oceny.
Sąd na podstawie art. 235 2 § 1 pkt 2 k.p.c. oraz art. 250 k.p.c. pominął wniosek powoda o zwrócenie się do pozwanego o dokumentację dotyczącą umowy kredytu, gdyż dowód ten był nieistotny dla rozstrzygnięcia. Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie powództwo podlegało oddaleniu co do zasady, zatem przeprowadzenie dowodów mających na celu udowodnić je co do wysokości było nieistotne dla wyniku postępowania. Ponadto w ocenie Sądu powód miał możliwość uzyskać prawidłowo udzielonego pełnomocnictwa do otrzymania od banku potrzebnych dokumentów, zatem ingerencja sądu w tę kwestię nie była konieczna.
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo podlegało oddaleniu z licznych przyczyn, szczegółowo wskazanych w poniższych akapitach.
Z uwagi na daleko idące skutki procesowe w pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu braku legitymacji procesowej powoda, który finalnie okazał się być chybiony.
Wskazać należy, iż sąd nie podzielił argumentacji strony pozwanej, co do nieważności zawartej umowy cesji. Zdaniem sądu do zawarcia umowy doszło, konsument skutecznie przelał wierzytelność, która to z kolei została w sposób dostateczny określona i sprecyzowana w treści umowy. Na tym etapie postępowania brak było jakichkolwiek wątpliwości, że umowa cesji została ważnie zawarta. Dodatkowo zeznania świadka A. W. rozwiały wszelkie wątpliwości w zakresie świadomości co do przedmiotu cesji oraz możliwych do osiągnięcia korzyści z tak ukształtowanego stosunku prawnego. Postanowienia umowy zostały zaakceptowane przez cedenta, a ewentualne roszczenia, przysługują stronom umowy cesji, nie zaś pozwanemu. Rzeczona umowa spełnia zatem wszystkie wymogi wskazane w treści art. 509 k.c. Pobocznie należy wskazać, iż nie ma znaczenia fakt, że roszczenie o zwrot opłat wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego, nie istniało w chwili cesji, bowiem przelew wierzytelności przyszłych jest prawnie dopuszczalny, a pogląd ten jest ugruntowany w orzecznictwie i doktrynie (por. uchwała Sądu Najwyższego z 19 września 1997 roku, III CZP 45/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 22 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2003 roku, V CKN 345/01, OSNC 2004, nr 4, poz. 65). Ponadto wierzytelność ta była wystarczająco ukształtowana i określona w umowie.
Niezasadny był także zarzut pozwanego, że do roszczeń powoda winien być zastosowany trzyletni termin przedawnienia, w związku z tym, że jest to roszczenie o świadczenie okresowe. W ocenie sądu roszczenia wynikające ze skorzystania z sankcji kredytu darmowego w żaden sposób nie mogą być uznane za świadczenia okresowe i ulegają przedawnieniu w okresie dziesięciu lat (art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz zmianie niektórych innych ustaw), licząc od dnia wykonania uprawnienia do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Dotyczy to również roszczeń o zwrot zapłaconych odsetek. (por. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 45.)
Powództwo podlegało jednak oddaleniu, gdyż pełnomocnictwo ogólne z k. 23 nie zostało złożone na piśmie. Zgodnie z art. 99 § 2 k.c. pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie. Art. 78 2 § 2 k.c. stanowi wprawdzie, że oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej, ale jest tak jedynie w sytuacji, gdy oświadczenie jest złożone w formie elektronicznej, to jest podpisane podpisem elektronicznym kwalifikowanym (art. 78 2 § 1 k.c.). W niniejszej sprawie nie wykazano by do podpisania pełnomocnictwa A. W. posłużyła się kwalifikowanym podpisem elektronicznym a wręcz przeciwnie – bezspornym było, że pełnomocnictwo nie zostało opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W tej sytuacji, zastosowanie znajduje rygor art. 99 § 2 k.c. – rygor nieważności. Nieważne pełnomocnictwo uniemożliwiło przyjęcie, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone skutecznie. Podkreślić należy, że umowa cesji przelewała ukształtowane wierzytelności, zarówno przeszłe jak i przyszłe, w tym wierzytelność mogącą powstać z zastosowania sankcji kredytu darmowego, jednakże umowa ta nie przewidywała uprawnienia dla cesjonariusza do złożenia oświadczenia prawokształtującego. Podmiotem uprawnionym do złożenia oświadczenia pozostawał konsument – pożyczkobiorca. Dlatego też do złożenia oświadczenia w jego imieniu konieczne było posłużenie się pełnomocnictwem, które wolą stron (to jest pożyczkobiorcy – mocodawcy i cesjonariusza – pełnomocnika) miało zostać ukształtowane jako pełnomocnictwo ogólne. Do wywołania takiego skutku jednak nie doszło z uwagi na niezachowanie formy przewidzianej pod rygorem nieważności dla tej kategorii czynności. Z tych przyczyn nie można przyjąć, aby doszło do skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.
W niniejszej sprawie nie wykazano podpisania żadnego dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Przywołane okoliczności wskazują, iż powód nie był prawidłowo legitymowany do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim.
Ponadto nawet gdyby przyjąć, że pełnomocnictwo ogólne było mimo wszystko ważne, oświadczenie to zostało złożone z uchybieniem terminu prekluzyjnego przewidzianego w ust. 5 ww. wskazanej ustawy, tj. roku od chwili wykonania umowy (to jest w niniejszej sprawie od dnia jej zawarcia, gdyż zgodnie z § 4 ust. 1 w tym samym dniu środki zostały udostępnione kredytorbiorcy, por. m. in. wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 27 lutego 2019 r., sygn. akt XII C 1503/18). Na skorzystanie z powyższego uprawnienia wymieniony przepis przewiduje roczny termin, liczony od dnia wykonania umowy. Podobnie jak inne wypadki posłużenia się instytucją prekluzji, zmierza on przede wszystkim do podporządkowania i stabilizacji obrotu z wykluczeniem sytuacji, w których możliwość powoływania się na sankcję kredytu darmowego i zmiana tym samym treści zobowiązania, trwałaby nieskończenie długo, pozbawiając kredytodawców/pożyczkodawców pewności co do kształtu ich relacji łączącej z konsumentem. Brak jest przy tym jakichkolwiek podstaw dla podzielenia stanowiska prezentowanego przez powoda, iż termin ten nie zaczyna biec z uwagi na fakt braku zwrotu przed wytoczeniem powództwa części prowizji. W doktrynie ugruntował się pogląd, iż termin określony w ust. 5 omawianego przepisu rozpoczyna się od dnia zawarcia umowy. Po jego upływie kształtujące uprawnienie konsumenta gaśnie. Obliczanie terminu prekluzyjnego a tempore facti, nie zaś a tempore scientiae - od chwili, w której konsumentowi można byłoby przypisać wiedzę o naruszeniu obowiązku informacyjnego, upraszcza zarazem sam sposób kalkulowania terminu, odnosząc go do daty możliwej do stwierdzenia w oczywisty sposób. Równocześnie biorąc pod uwagę charakter obowiązku podlegającego sankcjonowaniu, regulacji ustawowej, objętej fikcją powszechnej znajomości, w typowych sytuacjach fatum oraz scientia (jako możliwość przypisania wiedzy, nie zaś wiedza rzeczywista), będą istniały w tej samej chwili (vide: M. Grochowski, Komentarz do art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim, w: K. Osajda (red) Ustawa o kredycie konsumenckim, Komentarz, Legalis, wyrok SO w Poznaniu z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt XIV C 1375/17, Legalis). W doktrynie szeroko podkreśla się, iż przez wykonanie umowy kredytu/pożyczki (w stosunku do umów będących w realizacji) należy rozumieć datę jej zawarcia, tj. uruchomienia kredytu lub pożyczki. O wykonaniu kredytu/pożyczki można mówić wtedy, gdy kredytobiorca/pożyczkobiorca uzyskał na własność przedmiot kredytu/pożyczki bądź gdy stworzono mu prawną możliwość wykorzystania przedmiotu kredytu/pożyczki tak jak może to czynić właściciel rzeczy. Kwestia przeniesienia własności przedmiotu umowy stanowi element wykonania zawartej już umowy (vide: wyrok SA w Warszawie – VII Wydział Gospodarczy z dnia 10 stycznia 2019 r., sygn. akt VII Aga 1176/18, Legalis). Warto ponadto dodać, że sankcja kredytu darmowego jest sankcją przysługującą kredytobiorcy przeciwko kredytodawcy. W tej sytuacji to kredytobiorca jest beneficjentem sankcji, a kredytodawca zobowiązany jest do poddania się skutkom prawokształtującego oświadczenia konsumenta. Podobnie jak w przypadku innych oświadczeń prawokształtujących (np. prawa odstąpienia) ograniczenie terminu musi być więc wyraźne i jednoznaczne, gdyż jest to konieczne dla stabilizacji ryzyka gospodarczego i bezpieczeństwa obrotu. W przypadku gdy to konsument jest beneficjentem sankcji, przyznanie mu zarazem uprawnienia do przedłużania terminu do skorzystania z niej, np. przez nienależyte wykonanie zobowiązania – uchybianie terminom zapłaty rat, lub np. przez ubieganie się o wakacje kredytowe, lub np. przez zmianę harmonogramu płatności w porozumieniu z kredytodawcą – stanowiłoby nieproporcjonalne i bezprecedensowe w systemie prawnym rozwiązanie. Stąd w ocenie sądu termin wykonanie umowy należy rozumieć jako termin a tempore facti – od dnia udostępnienia środków pożyczkobiorcy.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że umowa pożyczki nr (...) zawarta w dniu 4 grudnia 2017 r. została również w tym dniu wykonana (§ 4 pkt 1 umowy). Termin zawity na złożenie oświadczenia upłynął zatem bezskutecznie w dniu 4 grudnia 2018 r.
Z tych przyczyn powództwo podlegało oddaleniu co do zasady o czym orzeczono w punkcie pierwszym sentencji wyroku.
O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt drugim wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Na koszty pozwanego złożyła się kwota 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz koszt opłaty skarbowej w wysokości 17 zł poniesiony w związku z udzielonym w sprawie pełnomocnictwem.
sędzia Alicja Sieczych-Drzewiecka
odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron (bez pouczenia.)
sędzia Alicja Sieczych- Drzewiecka