Sygn. akt I Ns 369/22
M. C. wystąpiła do Sądu Rejonowego w Ciechanowie z wnioskiem o podział majątku wspólnego jej oraz byłego męża D. C. (1). We wniosku wskazała, że w skład majątku wspólnego wchodzą: lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku wielorodzinnym w C. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 50 m 2 wraz z udziałem związanym z własnością lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), o wartości 200.000,00 zł, samochód osobowy marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...), o wartości 500,00 zł oraz ruchomości stanowiące wyposażenie lokalu mieszkalnego, o łącznej wartości 10.000,00 zł, a także albumy ze zdjęciami oraz nagrania video. Wnosiła o ustalenie równych udziałów w majątku wspólnym oraz o dokonanie podziału majątku wspólnego i zniesienia współwłasności w ten sposób, aby na wyłączną własność uczestnika postępowania D. C. (1) przyznać wszystkie składniki majątku, poza albumami ze zdjęciami i nagraniami video, które to w połowie miałyby przypaść jej albo, aby mogła – po ich skopiowaniu – zwrócić je uczestnikowi postępowania. Wnioskodawczyni żądała spłaty należnego jej udziału od uczestnika postępowania w wysokości 100.000,00 zł, w terminie 1 roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu swego wniosku, M. C. wskazała, że zaproponowany podział majątku wspólnego odpowiada sposobowi korzystania przez strony z tych składników, bowiem wnioskodawczyni wyprowadziła się wraz z synem z nieruchomości wspólnej, w której to obecnie zamieszkuje uczestnik postępowania z córką stron. D. C. (1) korzysta także z pozostałych składników majątku wspólnego. Wnioskodawczyni wskazała, że należna jej spłata powinna wynosić 105.000,00 zł, jednakże – z uwagi na chęć polubownego rozwiązania sporu – żąda spłaty w wysokości 100.000,00 zł (k. 3-6).
Uczestnik postępowania D. C. (1) w odpowiedzi na wniosek wskazał, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi jedynie lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w C., o wartości 200.000,00 zł oraz wyposażenie tego lokalu, o łącznej wartości 10.000,00 zł. Nie sprzeciwiał się sposobowi podziału i wysokości spłaty, wskazanym przez wnioskodawczynię, z tym zastrzeżeniem, że domagał się rozłożenia spłaty na raty, na okres 10 lat. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że w skład majątku wspólnego nie wchodzi samochód osobowy marki O. (...), gdyż jest on tylko jego użytkownikiem, a żadna ze stron nie posiada tytułu własności do tego pojazdu. Nie kwestionował sposobu podziału majątku wspólnego i wysokości spłaty. Negował jedynie termin spłaty, wskazując że roczny termin jest zbyt krótki na zgromadzenie tak dużej sumy. Biorąc pod uwagę jego możliwości zarobkowe i bieżące wydatki, może dokonać spłaty w ratach, przez okres 10 lat. Podniósł, że zasądzenie spłaty w krótszym terminie będzie skutkowało pogorszeniem jego sytuacji materialnej i małoletniej córki stron, która jest na jego wyłącznym utrzymaniu (k. 34-36).
Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2023 r., strony ustaliły ostatecznie skład majątku wspólnego (wnioskodawczyni potwierdziła, że samochód osobowy marki O. (...) nie jest składnikiem majątku wspólnego) i uzgodniły, że ruchomości stanowiące wyposażenie lokalu mieszkalnego przy ul. (...) przypadną tej stronie, której sąd przyzna przedmiotowy lokal (obie strony godziły się, że będzie to uczestnik postępowania). Uczestnik postępowania zgodził się przy tym na udostępnienie wnioskodawczyni zdjęć i filmów rodzinnych, celem ich skopiowania.
Jeśli chodzi o termin spłaty, wnioskodawczyni wyraziła ostatecznie zgodę, aby należna jej spłata nastąpiła w terminie 2 lat od uprawomocnienia się postanowienia. Uczestnik postępowania z kolei oświadczył, że termin spłaty nie może być krótszy jak 5 lat.
Sąd ustalił, co następuje:
M. C. i D. C. (1) związek małżeński zawarli w dniu 29 lipca 2000 r. Łączył ich ustrój wspólności majątkowej.
bezsporne
Umową z dnia 12 grudnia 2019 r., M. C. i D. C. (1) ustanowili rozdzielność majątkową. Natomiast w dniu 31 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Płocku rozwiązał przez rozwód ich małżeństwo.
dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) (k. 14-14verte) i wyrok Sądu Okręgowego w Płocku (k. 15-15verte )
Na dzień ustania wspólności majątkowej małżonkowie M. i D. C. (2) byli właścicielami nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony w C. przy ul. (...) oraz rzeczy (mebli, sprzętów oraz pamiątkowych zdjęć i filmów), stanowiących wyposażenie tego lokalu i tam pozostawionych.
bezsporne
Wartość rynkowa w/w nieruchomości lokalowej to 200.000,00 zł, a ogólna wartość ruchomości, wchodzących w skład majątku wspólnego stron, to 10.000,00 zł.
bezsporne
M. C. zamieszkuje z małoletnim synem stron K., który jest na jej utrzymaniu. Osiąga miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.200,00 zł netto oraz uzyskuje świadczenie wychowawcze w wysokości 500,00 zł. Z osiąganych dochodów pokrywa: koszty utrzymania mieszkania wraz mediami, wynoszące miesięcznie około 1.000,00 zł, koszty korepetycji syna w wysokości 800,00 zł miesięcznie oraz wydatki związane z wyżywieniem, zakupem środków chemicznych, ubrań i innych rzeczy potrzebnych małoletniemu synowi. (...) pomaga jej matka.
dowód : zeznania wnioskodawczyni M. C. (k. 50 00:12:22-00:16:50)
D. C. (1) zamieszkuje w lokalu stanowiącym składnik majątku wspólnego. Mieszka tam z małoletnią córką A., która jest na jego utrzymaniu. Otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.800,00 zł netto oraz świadczenie wychowawcze w wysokości 500,00 zł. Nie posiada innych dochodów. Jego również finansowo wspiera matka. Wydatki, które ponosi to: 510,00 zł miesięcznie na poczet czynszu za mieszkanie, 280,00 zł na poczet opłat za wodę (co dwa miesiące), 150,00 zł za energię elektryczną i 320,00 zł za korepetycje córki. Do tego dochodzą koszty zakupu wyżywienia, ubrań, środków czynności i innych rzeczy, niezbędnych do codziennego funkcjonowania. Nie posiada oszczędności.
dowód : zeznania uczestnika postępowania D. C. (1) (k. 50 00:17:24-00:28:20)
M. C. opuściła – stanowiący majątek wspólny – lokal mieszkalny przy ul. (...) w C. na początku listopada 2019 r.
bezsporne
Sąd dokonał powyższych ustaleń w oparciu o powołane wyżej dowody, przy czym istotna część okoliczności była niesporna.
Nie był sporny zarówno okres, w którym strony pozostawały we wspólności ustawowej, jak również skład majątku wspólnego i jego wartość. Niezależnie, powyższe zostało potwierdzone stosownymi dokumentami (umową o rozdzielności majątkowej, odpisem z księgi wieczystej).
Z kolei ustaleń co do sytuacji finansowej, majątkowej i osobistej stron, sąd dokonał na podstawie ich zeznań.
Sąd zważył, co następuje :
Zasadniczym zadaniem sądu w sprawie o podział majątku wspólnego jest ustalenie składu i wartości majątku podlegającego podziałowi, a następnie rozstrzygnięcie co do sposobu podziału, co wynika z treści art. 567 § 3 k.p.c. w związku z art. 684 k.p.c.
W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Jednak w sprawie niniejszej takie dodatkowe żądania nie zostały zgłoszone.
Nie było sporne między stronami, co wchodzi w skład majątku wspólnego. Wskazać przy tym należy, że w zakresie ruchomości dokonały one – na rozprawie w dniu 18 stycznia 2023 r. – ich zgodnego podziału, ustalając, że przypadną one osobie, której przyznana zostanie nieruchomość lokalowa wchodząca w skład majątku wspólnego.
Nie było więc potrzeby, aby w tym zakresie sąd rozstrzygał w postanowieniu.
Tym samym jedynym składnikiem majątku wspólnego, który należało ująć w postanowieniu był lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku wielorodzinnym w C. przy ulicy (...) o powierzchni użytkowej 50,00 m 2. Strony zgodnie ustaliły wartość tego składnika majątku wspólnego na kwotę 200.000,00 zł.
W związku z powyższym, sąd ustalił w pkt 1 postanowienia, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. C. i uczestnika postępowania D. C. (1) wchodzi nieruchomość stanowiąca odrębną własność lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. w budynku przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 50,00 m 2, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), o wartości 200.000,00 zł.
W pkt 2 postanowienia, sąd rozstrzygnął o sposobie podziału majątku wspólnego, przyznając w/w nieruchomość lokalową uczestnikowi postępowania, co było zgodne ze stanowiskiem stron. Takie rozwiązanie wydaje się być też najbardziej korzystne dla obu stron, bowiem to uczestnik postępowania zamieszkuje właśnie w tym lokalu z córką stron. Wnioskodawczyni wyprowadziła się bowiem z tego mieszkania już kilka lat temu i obecnie zamieszkuje w innym miejscu z małoletnim synem stron.
Z uwagi na to, że to uczestnikowi postępowania D. C. (1) przypadły wszystkie składniki majątku wspólnego, konieczne było zasądzenie od niego na rzecz wnioskodawczyni spłaty w wysokości stanowiącej połowę wartości majątku wspólnego. Wnioskodawczyni wyraziła jednak zgodę na obniżenie tej wartości do kwoty 100.000,00 zł, na którą uczestnik postępowania przystał.
Została więc zasądzona spłata w wysokości 100.000,00 zł.
W zasadzie jedyny spór dotyczył terminu spłaty. Uczestnik postępowania D. C. (1) konsekwentnie domagał się jak najdłuższego terminu spłaty, powołując się na trudną sytuację finansową. Początkowo domagał się ustalenia aż 10-letniego terminu spłaty. Ostatecznie przystał na 5-letni okres. Wnioskodawczyni natomiast domagała się rocznego terminu spłaty, by na ostatniej rozprawie wyrazić zgodę na wydłużenie tego terminu do 2 lat.
Podejmując decyzję o terminie spłaty, sąd w pierwszej kolejności miał na uwadze aktualną sytuację stron. Z ich zeznań wynika, iż sytuacja finansowa i osobista jest podobna. O. mają na utrzymaniu po jednym małoletnim dziecku. Ponoszą koszty utrzymania swych mieszkań. Ich dochody są zaś zbliżone.
Nie ma więc podstaw, by termin spłaty faworyzował jedną ze stron.
Trzeba bowiem mieć na uwadze, że podział praw majątkowych musi uwzględniać konstytucyjne gwarancje równej dla wszystkich ochrony prawnej (art. 64 ust. 2 Konstytucji RP). W tym pojęciu mieści się nakaz stosowania formuły podziału, która zapewnia każdemu z uprawnionych uzyskanie wartości majątkowych nie tylko porównywalnych wartościowo, ale także w zakresie terminu i warunków ich otrzymania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., sygn. akt II CKN 658/00, OSNC 2001/12/179). Sąd nie neguje oczywiście, że sytuacja majątkowa uczestnika postępowania jest skromna, ale jest ona porównywalna do sytuacji wnioskodawczyni. W wyniku zaś uzyskania wszystkich składników majątku wspólnego, jego sytuacja poprawia się. Nie może to jednak nastąpić kosztem wnioskodawczyni.
Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę, że wnioskodawczyni wyprowadziła się z lokalu stanowiącego majątek wspólny jeszcze w 2019 r. i obecnie ponosi koszty utrzymania innego lokalu mieszkalnego, w którym zamieszkuje wraz z synem. Nie sprzeciwiała się przyznaniu nieruchomości wspólnej uczestnikowi postępowania, jednak oczekiwała spłaty w rozsądnym terminie. Uczestnik postępowania dysponuje więc na zasadzie wyłączności wspólnym lokalem już od ponad 3 lat. Co więcej – jak sam wskazywał – miał świadomość, że ciąży na nim obowiązek rozliczenia się z byłą współmałżonką, ale żadnych działań w tym zakresie nie podjął. Nie zebrał dotychczas jakiejkolwiek kwoty na poczet tej spłaty. Nie rozeznał się nawet w ofercie banków i możliwości zaciągnięcia kredytu lub pożyczki na ten cel.
Trzeba też uwzględnić, iż wnioskodawczyni z części spłaty w ogóle zrezygnowała i ostatecznie domagała się jedynie kwoty 100.000,00 zł.
Nie ulega wątpliwości, że sąd powinien dążyć do wyrównania sytuacji majątkowej stron. Kierując się tą zasadą, sąd uznał, że zaproponowany przez wnioskodawczynię termin 2 lat na należną jej spłatę jest w okolicznościach tej sprawy optymalnym terminem. Zapewni uczestnikowi postępowania odpowiednio długi czas na zgromadzenie tych pieniędzy, a jednocześnie zapewni wnioskodawczyni spłatę w niedalekiej perspektywie. Zwrócić przy tym należy, że ten 2-letni termin, w powiązaniu z okresem już ponad 3 lat od ustanowienia rozdzielności majątkowej, daje w istocie 5 lat, którego to okresu na spłatę zażądał uczestnik postępowania.
Mając powyższe na uwadze, sąd w pkt 3 postanowienia zasądził od uczestnika postępowania D. C. (1) na rzecz wnioskodawczyni M. C. tytułem spłaty kwotę 100.000,00 zł, płatną w terminie 2 lat od uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności.
W zakresie kosztów postępowania, sąd rozstrzygnął zgodnie z treścią przepisu art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W sprawach o podział majątku wspólnego nie występuje bowiem sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., niezależnie od stanowiska stron i zgłaszanych przez nie twierdzeń i wniosków w przedmiocie składu, wartości i sposobu podziału majątku wspólnego. W postępowaniu tym strony są także w równym stopniu zainteresowane rozstrzygnięciem i ich interesy są wspólne o tyle, że celem postępowania jest wyjście ze wspólności majątkowej i definitywne uregulowanie wzajemnych stosunków majątkowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r., sygn. akt II CSK 168/18).
Kierując się tą zasadą, zważywszy, że obie strony w równym stopniu były zainteresowane rozstrzygnięciem tej sprawy, sąd obciążył uczestnika postępowania połową opłaty sądowej od pozwu, tj. kwotą 500,00 zł, którą poniosła w całości wnioskodawczyni, a jej poniesienie – było niezbędne dla załatwienia tej sprawy w Sądzie. W pozostałym zakresie sąd pozostawił strony przy poniesionych przez nich kosztach postępowania.
W związku z powyższym, sąd w pkt 4 postanowienia zasądził od uczestnika postępowania D. C. (1) na rzecz wnioskodawczyni M. C., tytułem zwrotu kosztów postępowania, jedynie kwotę 500,00 zł.