Decyzją z dnia 16 lipca 2021 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji po rozpoznaniu wniosku z dnia 7 lipca 2021 r. odmówił E. K. ponownego ustalenia wysokości policyjnej emerytury.
W uzasadnieniu decyzji organ emerytalny przytoczył treść art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowe i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 z późn. zm. - zwanej dalej ustawą zaopatrzeniową), zgodnie z którym decyzja organu emerytalnego ustalająca prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ulega uchyleniu lub zmianie na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności faktyczne, które mają wpływ na prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia.
Organ rentowy wyjaśnił, że przepisy ustawy zaopatrzeniowej w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 2270 - zwanej dalej ustawą zmieniającą) w odniesieniu do art. 15c, art. 22a i art. 24a przewidujących ponowne ustalenie wysokości emerytury policyjnej, policyjnej renty inwalidzkiej i policyjnej renty rodzinnej nie uległy zmianie, co oznacza konieczność ich stosowania przez organ emerytalny. Wskazał, że sytuacji tej nie zmienia, niemająca mocy zasady prawnej, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 r. III UZP 1/20, która w żaden sposób nie wpływa na moc powszechnie obowiązujących przepisów art. 15c, ar. 22a i art. 24a, które nadal funkcjonują w obrocie prawnym i muszą być uwzględniane przez organ emerytalny przy wydawaniu decyzji o ponownym ustaleniu wysokości świadczeń.
Organ argumentował, że na podstawie sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej informacji Nr 263705/2017 z dnia 10 marca 2017 r. określającej okres pełnienia przez wnioskodawczynię służby na rzecz totalitarnego państwa od 16.04.1976 r. do 31.07.1990 r., decyzją z dnia 1 sierpnia 2017 r. ponownie ustalono wysokość emerytury od dnia 1 października 2017 r. zgodnie z przepisami ustawy zmieniającej. Podkreślił, że wnioskodawczyni nie odwołała się od tej decyzji, która jest prawomocna.
Organ rentowy stwierdził, że w wyniku zmiany przepisów emerytalnych dla rozstrzygnięcia czy odwołujący się pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, decydująca jest treść informacji wydanej w trybie art. 13a ww. ustawy przez Instytut Pamięci Narodowej. Wskazał, że organ samodzielnie nie dokonuje kwalifikacji służby na rzecz totalitarnego państwa, bowiem jedynym dysponentem akt osobowych i informacji o przebiegu służby jest instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Treść (...) z IPN pozostaje dla organu nadal wiążąca.
Stwierdził także, że wniosek ubezpieczonej o ponowne przeliczenie jej emerytury nie zawiera nowych dowodów lub nowych okoliczności, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia, konkludując, że nie występuje żadna z podstaw z art. 33 ustawy zaopatrzeniowej.
( decyzja k. 8 akt MSWiA)
E. K., reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, odwołała się od powyższej decyzji, zarzucając, że została wydana:
1) na podstawie przepisów ustawy niezgodnych z Konstytucją RP z 2 kwietnia 1997 r., a także Konwencją Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzoną w R. 4 listopada 1950 r. (dalej EKPC), a w tym w szczególności art. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a w konsekwencji stanowi podstawę skarżonej decyzji art. 24a w zw. z art. 15c oraz art. 13 ust. 1 lit 1c w związku z art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (dalej : ustawy emerytalnej) - są niezgodne z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 ust. 1 i ust. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 42 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a także z art. 6 i 8, art. 14 EKPC, art. 1 Protokołu Nr (...) do EKPC, co powoduje oczywistą niezgodność z wymienionymi przepisami skarżonej decyzji;
2) z naruszeniem art. 13 b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej poprzez błędną jego interpretację, polegającą na dokonaniu wykładni pojęcia „służby na rzecz totalitarnego państwa" określonego w art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej bez uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, w tym także indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka;
3) z naruszeniem art. 33 ust. 1 pkt 1 i pkt 6 ustawy zaopatrzeniowej, poprzez ich niezastostosowanie w sytuacji, gdy w sprawie niniejszej zachodzi przesłanka, o której mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 i pkt 6 ustawy zaopatrzeniowej.
W konkluzji odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez nakazanie pozwanemu ponownego przeliczenia przysługującego jej świadczenia z pominięciem art. 15c ustawy zaopatrzeniowej od dnia 16 lipca 2021 r. oraz o zasądzenie kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
(odwołanie k. 3-8)
W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o jego oddalenie podtrzymując w całości stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 11-13)
W piśmie procesowym z 23 maja 2022 r. wnioskodawczyni poinformowała, że nie wystąpiła z wnioskiem w trybie art. 8 a ustawy zaopatrzeniowej, a ponadto podtrzymała swoje twierdzenia, że w sprawie zachodzi przesłanka z art. 33 ust.1 pkt 1 i pkt 6 tej ustawy, argumentując, że nowym dowodem w rozumieniu art. 33 ust. 1 pkt 1 tej ustawy są akta osobowe z IPN, a nadto brak uwzględnienia okoliczności i dowodów wynikających z akt IPN, a koniecznych dla oceny zaistnienia przesłanki służby na rzecz państwa totalitarnego, stanowi błąd w rozumieniu art. 33 ust. 1 pkt 6 tej ustawy. (pismo procesowe pełnomocnika odwołującej k. 20)
Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, na podstawie art. 461 §3 k.p.c., przekazał sprawę do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w Łodzi. (postanowienie k. 31)
Na rozprawie z dnia 17 stycznia 2023 r. - bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w sprawie - pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, a pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie odwołania.
(stanowiska stron - e-prot. z 17.01.2023 r.: 00:01:28, 00:01:29, 00:17:20, 00:17:21)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
E. K. urodziła się (...). (bezsporne)
Wnioskodawczyni od 16 kwietnia 1976 r. do 31 lipca 1990 r. pełniła służbę jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej.
Odwołująca rozpoczęła służbę przygotowawczą jako funkcjonariusz MO od 16 kwietnia 1976 r. na stanowisku wywiadowcy Wydziału 8 (...) w Ł..
W trakcie służby przygotowawczej uzyskała pozytywne opinie, z których wynika, że osiągała dobre wyniki, była funkcjonariuszem zdyscyplinowanym, wykonywała zadania terminowo i dokładnie.
W opinii służbowej z 16 kwietnia 1979 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni w ramach posiadanych możliwości wykonywała dobrze i z zapałem zadania w Wydziale B na stanowisku wywiadowcy SB w Sekcji II, mimo że nie miała przeszkolenia w zakresie prowadzenia obserwacji. Zaznaczono w tej opinii, że odwołująca dobrze posługuje się sprzętem radiowym, co jest niezbędne w pracy wywiadowcy, a na docinku obserwacji ma osiągnięcia w miarę swoich możliwości w zakresie ustalenia adresów i kontaktów.
Z dniem 16 kwietnia 1979 r. wnioskodawczyni została mianowana funkcjonariuszem stałym.
W okresie od 22 października 1979 r. do 15 lipca 1980 r. odwołująca była słuchaczką Szkoły Chorążych w W. w MSW, którą ukończyła z wyróżnieniem z ogólnym wynikiem końcowym na dyplomie dobry.
W opinii służbowej z 14 kwietnia 1982 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni z powodzeniem wykorzystuje w pracy obserwacyjnej jako wywiadowca wiedzę nabytą w Szkole Chorążych, natomiast mało wykonuje zadań operacyjnych. Stwierdzono też, że jest funkcjonariuszem zdyscyplinowanym, sumiennym, lubianym i w większości przypadków podejmuje samodzielnie decyzje w sposób przemyślany.
Z dniem 15 lipca 1982 r. wnioskodawczyni została przeniesiona do dyspozycji Komendanta Wojewódzkiego MO w Ł..
We wniosku personalnym z 15 listopada 1982 r. o przyznanie awansu zaznaczono, że wnioskodawczyni z obowiązków służbowych wywiązuje się dobrze, jako funkcjonariusz jest zdyscyplinowana, energiczna i spostrzegawcza, chętnie wykonuje dodatkowe zadania, dobrze wywiązuje się z pracy w punktach zakrytych, posiada osiągnięcia w ustaleniu adresów i kontaktów osobowych.
Od dnia 1 grudnia 1982 r. odwołująca pełniła służbę jako funkcjonariusz MO na stanowisku inspektora Wydziału B SB w (...) w Ł., a następnie od 16 listopada 1983 r. na stanowisku inspektora Wydziału B SB w WUSW w Ł..
W opinii służbowej z 8 sierpnia 1983 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni jest funkcjonariuszem zdyscyplinowanym, energicznym, chętnie wykonuje zadania dodatkowe i przejawia inicjatywę w pracy.
W dniu 7 maja 1985 r. wnioskodawczyni uzyskała zezwolenie na obsługę urządzeń łączności radiowej w resorcie spraw wewnętrznych.
W opinii służbowej z 18 września 1986 r. stwierdzono, że jest funkcjonariuszem zdyscyplinowanym i sumiennym, wywiązuje się dobrze ze zleconych zadań, ma dobre wyniki w pracy operacyjnej.
W opinii służbowej z 4 lutego 1988 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni w ostatnim okresie dwukrotnie wysyłała pisma z opóźnieniem, nie posiada przeszkolenia w (...) mimo, że wykonuje pracę na stanowisku inspektora, wiedzę dotyczącą zadań operacyjnych uzupełnia na szkoleniach zawodowych, lecz nie posiada pełnych kwalifikacji do zajmowanego przez nią stanowiska. Stwierdzono, że jest funkcjonariuszem sumiennym, lubianym, zdyscyplinowanym, przy czym zaznaczono, że aby wykonywała terminowo zadania musi być pod stałą kontrolą kierownika sekcji. Wskazano, że powierzone zadania wykonuje należycie i z zaangażowaniem, a swoją pracę była nagradzana premiami pieniężnymi. Podano, że w 1985 r. pozyskała 2 KO i 1 TW, w 1986 r. 3 KO i 1 TW, w 1987 r. 2 KO i 1 TW. Zaznaczono, że wysłane przez wnioskodawczynię informacje operacyjne zostały wysłane do wydziałów operacyjnych i wykorzystane w 3 przypadkach do wykrycia spraw operacyjnych. Stwierdzono również, że na tle kolektywu jest funkcjonariuszem, który nie wyróżnia się pod względem pracy zawodowej. Podkreślono, że nie posiada przeszkolenia oficerskiego pomimo wykonywania służby na stanowisku inspektora. Zaznaczono też, że nie wykorzystuje w pełni swoich potencjalnych możliwości w trakcie wykonywania zadań służbowych.
W kolejnej opinii służbowej za okres od 1 stycznia 1989 r. do 29 marca 1989 r. stwierdzono, że jest funkcjonariuszem samodzielnym i wykazuje dużo własnej inicjatywy, zaznaczając, że nie posiada pełnych kwalifikacji na zajmowanym stanowisku ponieważ nie posiada przeszkolenia w Wyższej Szkole (...). Wskazano też, że jest pracownikiem pracowitym jednak wymaga stałego nadzoru ze strony przełożonych, a także, że wykorzystuje doświadczenia zawodowe w trakcie wykonywania zadań służbowych oraz, że posiada umiejętności organizacyjne w pracy operacyjnej. Podano, że jako inspektor przeprowadza wywiady, ustala, organizuje (...) oraz pozyskuje osobowe źródła informacyjne. Posiada 16 osobowych źródeł informacyjnych. Z powierzonych zadań wywiązuje się dobrze, przejawia dużo własnej inicjatywy w zdobywaniu informacji wchodzących w zakres zainteresowań Służby Bezpieczeństwa. W pierwszym kwartale 1989 r. zrealizowała plan pracy operacyjnej, który samodzielnie zaplanowała na 1989 r. Pozyskała do współpracy osobowe źródła informacyjne w charakterze TW oraz dodatkowo organizowała (...). Wskazano, że jest funkcjonariuszem przodującym pod względem doświadczenia, zaznaczając, że chętnie pomaga w pracy innym funkcjonariuszom. Podano, że wykonuje samodzielnie zadania, a przy trudnościach lub błędach sama się do nich przyznaje.
Odwołująca zakończyła służbę w MO z dniem 31 lipca 1990 r.
W trakcie służby wnioskodawczyni uzyskała jako funkcjonariusz MO następujące stopnie: od 16 kwietnia 1976 r. szeregowca, od 3 października 1977 r. starszego szeregowca, od 7.07.1980 r. młodszego chorążego, od 20 września 1983 r. chorążego, od 11 września 1987 r. starszego chorążego.
W 1986 r. została nagrodzona Brązową Odznaką w Służbie Narodu.
( dokumentacja z przebiegiem służby w załączonych aktach osobowych - płyta CD k. 37)
Z treści dokumentów osobowych wnioskodawczyni nie wynika, by w wyżej wskazanym okresie podjęła ona bez wiedzy i zgody przełożonych czynną współpracę z osobami lub organizacjami działającymi na rzecz niepodległości Państwa Polskiego. (pismo z IPN k. 36, dokumentacja z przebiegiem służby w załączonych aktach osobowych - płyta CD k. 37)
Wnioskodawczyni, jako funkcjonariusz MO w trakcie służby w Wydziale (...) w Ł., a następnie Wydziale B SB WUSW w Ł., pracując jako wywiadowca zajmowała się zbieraniem informacji i potwierdzaniem tego co zeznawał świadek, czy oskarżony w postępowaniu karnym. Postępowania karne dotyczyły różnych przestępstw gospodarczych i kryminalnych. Odwołująca jako wywiadowca jeździła do różnych instytucji, zbierała informacje i porównywała z zeznaniami. Robiła też wywiady środowiskowe. Ustalała jakie są nastroje polityczne danej osoby. Wnioskodawczyni nie miała żadnego kontaktu z podejrzanymi, oskarżonymi i świadkami postępowań karnych, w szczególności nie przesłuchiwała ich. Odwołująca nie naruszała praw człowieka wykonując swoją pracę jako wywiadowca. Nie wykonywała czynności mających na celu zwalczanie opozycji demokratycznej w badanym okresie. Nie miała w trakcie pełnionej przez nią służby do czynienia ze sprawami dotyczącymi zwalczania związków wyznaniowych. W 1990 roku przeszła kilkukrotnie weryfikację i została zakwalifikowana do pracy w (...).
(zeznania wnioskodawczyni – e-prot. z 17.01.2023 r.:00:01:55 w zw. z 00:16:00)
Decyzją z 18 lipca 1991 r. E. K. uzyskała prawo do emerytury policyjnej.
(okoliczność bezsporna, a nadto decyzja k. 1 akt MSWiA )
W 2010 r. obniżono policyjną emeryturę wnioskodawczyni. (zeznania wnioskodawczyni – e-prot. z 17.01.2023 r.:00:01:55 w zw. z 00:16:00)
W dniu 10 marca 2017 r. Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowe Archiwum IPN w Ł. wystawił informację, w której wskazał, że E. K. w okresie od 16 kwietnia 1976 r. do 31 lipca 1991 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.). ( pismo IPN – k. 3 akt MSWiA)
Do zadań komórek terenowych pionu obserwacji, które w WUSW stanowiły wydziały (...) Służby Bezpieczeństwa należało przygotowanie i prowadzenie obserwacji, ustalanie i identyfikowanie ujawnionych w trakcie obserwacji osób, z którymi kontaktowali się inwigilowani, wstępne rozpoznanie i zabezpieczenie operacyjne dyplomatów i lokali umożliwiających obserwację (zakryty punkt obserwacyjny, mieszkanie konspiracyjne), prowadzenie działalności operacyjnej w hotelach oraz innych obiektach turystycznych i rozrywkowych, podejmowanie działań dezinformujących przeciwnika w czasie prowadzonych obserwacji.
(pismo IPN k. 52, dokumenty dotyczące zakresu działania jednostek, w których wnioskodawczyni pełniła służbę k. 54-108)
Decyzją z dnia 1 sierpnia 2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość świadczenia emerytalnego E. K. od 1 października 2017 r. W decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 3649,98 zł. Emerytura wynosi 8,45 % podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi 308,42 zł. Jednocześnie stwierdzono, że emerytura jest niższa od najniższej emerytury i dlatego podwyższono ją do kwoty 1000,00 zł.
Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepisy art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) oraz otrzymaną z IPN Informację z dnia 10 marca 2017 r .
(decyzja k. 6 akt MSWiA)
Wnioskodawczyni nie odwoływała się od tej decyzji. ( zeznania wnioskodawczyni - e-prot. z 17.01.2023 r.:00:01:55 w zw. z 00:16:00, dokumentacja w aktach MSWiA )
W dniu 7 lipca 2021 r. wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego i określenia go w wysokości sprzed obniżenia, powołując się na nową okoliczność w postaci uchwały SN z dnia 16 września 2020 r, III UZP 1/20, i przyjętego tam rozumienia służby na rzecz totalitarnego państwa. (wniosek – k. 7 akt MSWiA)
Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 16 lipca 2021 r . Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. odmówił E. K. ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej, ponieważ nie zaistniała żadna okoliczność wynikająca z art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej.
(decyzja k. 8 akt MSWiA)
Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach pozwanego organu emerytalnego oraz załączonych do akt sprawy, a także na podstawie zeznań wnioskodawczyni, nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności. Strony postępowania nie zakwestionowały materiału dowodowego zebranego w sprawie w zakresie zgromadzonej dokumentacji, dlatego należało przyjąć wiarygodność tych dowodów. Ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na dokumentacji osobowej wnioskodawczyni nadesłanej przez IPN na płycie CD (k. 37) i na pisemnej informacji Instytutu Pamięci Narodowej zalegającej za kartą 52-53, a także załączonych do niej dokumentach dotyczących zakresu działania jednostek, w których odwołująca pełniła służbę (k. 54-108). Sąd miał na uwadze, że Komenda Wojewódzka Policji, mimo prośby Sądu, nie przedstawiła oryginału akt osobowych wnioskodawczyni (zarządzenie Sądu k. 44, odpowiedz Komendanta Wojewódzkiego Policji k. 49), ale uwzględniając przedstawione już dokumenty, uznał, że są one wystarczającym i zarazem wiarygodnym źródłem dowodowym mogącym łącznie z przesłuchaniem wnioskodawczyni stanowić podstawę ustaleń w zakresie przebiegu jej służby.
W toku postępowania, po przeprowadzeniu dowodów zawnioskowanych przez wnioskodawczynię, ani odwołująca, ani organ emerytalny nie składali już dalszych wniosków dowodowych.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest niezasadne.
W dniu 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz.), na mocy której wprowadzono art. 13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Ustawa zmieniająca wprowadziła także zasady ustalania wysokości policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej nakazując stosowanie art. 15c i 22a ustawy. Przepisy te stanowią, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z tymi przepisami nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15c).
Powołany, a zastosowany wobec wnioskodawczyni przepis art. 15c wprowadzono na mocy art. 1 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym i jest to już druga regulacja powodująca obniżenie emerytur osób, które pełniły "służbę w organach bezpieczeństwa PRL", które to pojęcie obecnie zastąpiono pojęciem "służby na rzecz państwa totalitarnego".
Wnioskodawczyni, na mocy wskazanych przepisów i decyzji wydanej w ich wykonaniu została ograniczona w prawach emerytalnych. Ponadto naznaczono ją, jako współuczestnika systemu bezprawia, obniżając jej świadczenie emerytalne bez badania jakichkolwiek czynów i ewentualnej - indywidualnej winy. Jednocześnie przyjęto związanie sądów krajowych ustawodawczym wymiarem sprawiedliwości.
Należy podkreślić, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotnym był fakt, że wnioskodawczyni nie odwołała się od decyzji z 1 sierpnia 2017 r. obniżającej jej świadczenie emerytalne, która tym samym stała się prawomocna i ostateczna.
Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1622 ze zm.; dalej ustawa o zaopatrzeniu) decyzja organu emerytalnego ustalająca prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ulega uchyleniu lub zmianie na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli:
1) zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności faktyczne, które mają wpływ na prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia;
2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;
3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu emerytalnego przez osobę pobierającą świadczenie;
5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;
6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego.
Wnioskodawczyni w odwołaniu wskazała, jako podstawę jej wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury art. 33 ust. 1 pkt 1 i pkt 6 cytowanej ustawy, podając, że nową okolicznością według niej jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 roku wydana w sprawie o sygn. akt III UZP 1/20, natomiast jako błąd organu rentowego wskazała brak uwzględnienia okoliczności i dowodów wynikających z akt IPN, a koniecznych dla ustalenia zaistnienia przesłanki służby na rzecz totalitarnego państwa .
Sąd Okręgowy zważył, że według powołanej przez skarżącą uchwały Sądu Najwyższego kryterium służby na rzecz totalitarnego państwa określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka. Oznacza to, że należy wykazać, iż funkcjonariusz w swojej służbie w czasach PRL naruszył podstawowe prawa i wolności innych osób, zwłaszcza osób walczących o niepodległość , suwerenność i wolną Polskę. Jeśli nie zostanie to dowiedzione, a ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na organie emerytalnym, wówczas były funkcjonariusz nie będzie miał automatycznie obniżonego świadczenia. Przy czym sąd nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez IPN zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegi służby) jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów). Informacja o przebiegu służby nie jest władczym przejawem woli organu administracji publicznej, jest oświadczeniem wiedzy i nie rozstrzyga konkretnej sprawy administracyjnej w stosunku do konkretnej osoby (por. w tym zakresie postanowienie SN z dnia 9.12.2011 , II UZP 10/11, postanowienie NSA z dnia 12.01.2018, I OSK (...)).
Podkreślić należy, że „nowe okoliczności i nowe dowody”, o których mowa w artykule 33 cytowanej ustawy z 1994 r. to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń z ubezpieczenia (zabezpieczenia) emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 5.11.2015 r, III AUa 1889/14).
W ocenie Sądu Okręgowego uchwała Sądu Najwyższego nie jest ani nowym dowodem, ani nową okolicznością faktyczną w sprawie, która nadto nie występowała w dniu wydawania decyzji w 2017 r., zatem brak było podstaw do wznowienia postępowania i uwzględnienia wniosku ubezpieczonej na tej podstawie (art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym). W tej części odwołanie nie zawiera tym samym żadnych uzasadnionych podstaw i jest w całości bezzasadne.
Chybione są też zarzuty odwołującej co do naruszenia przez pozwanego art. 33 ust. 1 pkt 6 ustawy zaopatrzeniowej.
Podkreślić przede wszystkim należy, że wnioskodawczyni mogła zaskarżyć decyzję z 2017 r. i w ten sposób zweryfikować służbę w oparciu o wszystkie kryteria, w tym zawarte we wspomnianej uchwale, z czego sama zrezygnowała.
Ponadto w tym miejscu należy przypomnieć treść normy prawnej wynikającej nie tylko z art. 33 ust. 1 pkt 6, ale także z ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
Zgodnie bowiem z tą normą prawną, decyzja organu emerytalnego ustalająca prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ulega uchyleniu lub zmianie na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli m.in.: przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego. Uchylenie lub zmiana ww. decyzji nie może jednak nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres 3 lat w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6 czyli w przypadku zaistnienia błędu organu rentowego.
W realiach badanej sprawy decyzja, z której podjęciem powódka wiąże powstanie szkody, wydana została dnia 1 sierpnia 2017 r., wniosek o ponowne przeliczenie swojej emerytury policyjnej odwołująca wniosła dopiero w dniu 7 lipca 2021 r., wpływ niniejszej sprawy do sądu nastąpił w dniu 23 sierpnia 2021 r., gdy już w dniu 1 sierpnia 2020 r. nastąpił upływ trzyletniego terminu.
W chwili wniesienia wniosku o ponowne przeliczenie emerytury, a tym bardziej w chwili wyrokowania w niniejszej sprawie, od wydania decyzji z dnia 1 sierpnia 2017 r. upłynęło więcej niż 3 lata. Wniesiony po upływie tego terminu wniosek o zmianę decyzji pozwanego z 2017 r. biorąc pod uwagę art. 33 ust. 1 pkt 6 oraz ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. zaopatrzeniowej, nie mógł zostać z powyższych przyczyn uwzględniony. Powódka rezygnując całkowicie z poddania kontroli sądowej w postępowaniu odwoławczym decyzji z 1 sierpnia 2017 r., która to decyzja tym samym stała się prawomocna, utraciła tym samym możliwość dochodzenia zmiany tejże decyzji.
Dokonując takiej oceny Sąd Okręgowy w pełni podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 9 czerwca 2021 r., (...) 145/21 , w którym co prawda Sąd Najwyższy badał sprawę dotyczącą renty rodzinnej po zmarłym funkcjonariuszu MO, ale wśród poczynionych rozważań zawarł też mające charakter uniwersalny dla analogicznych, tak jak niniejszej sprawie, przypadków, trafnie podkreślając, że „ prawomocne decyzje organu emerytalnego ustalające prawo do renty rodzinnej, wydane od 1 stycznia 2017 r. nie mogą być przedmiotem postępowania wszczętego na podstawie art. 2 ustawy zmieniającej z 2016 r., ponieważ nie obejmuje ich dyspozycja tego przepisu. W takich sytuacjach organowi pozostaje weryfikacja, czy w sprawie nie została spełniona jedna z enumeratywnych przesłanek wymienionych w art. 33 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, uprawniających do zmiany lub uchylenia decyzji na wniosek lub z urzędu. Należy przy tym wskazać, że ten ostatni przepis w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej z 2016 r. ograniczał możliwość weryfikacji prawomocnej decyzji tylko do sytuacji, w których zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione nowe okoliczności, które mają wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość. Od dnia 18 kwietnia 2017 r. rozszerzeniu uległ katalog sytuacji, w których jest dopuszczalne uchylenie lub zmiana prawomocnej decyzji (ust. 1), jednak takie możliwości są ograniczone w czasie (ust. 4). Aktualnie zatem (od 18 kwietnia 2017 r.) ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy przewiduje możliwość uchylenia lub zmiany decyzji ustalającej prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub ustalającej wysokość świadczeń także w przypadku błędu organu rentowego (art. 33 ust. 1 pkt 6), ograniczając czasowo możliwość stosowania tego instrumentu do 3 lat od wydania pierwszorazowej decyzji”.
Sąd Najwyższy w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy zaznaczył, że należy mieć na uwadze to, że organ emerytalny nie wycofał z obrotu decyzji z 2017 r. (ani jej nie zmienił jej, ani jej uchylił) w trybie art. 33 ust. 1 pkt 6 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Tym samym doszło do wydania decyzji, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zgodnie z art. 11 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się między innymi przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że zgodnie z zasadą praworządności wyrażoną w art. 6 k.p.a. nie jest możliwe wydanie decyzji dotyczącej sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną. Taka okoliczność byłaby również przesłanką stwierdzenia nieważności powtórnej decyzji zgodnie z art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.
Konkludując SN stwierdził, że bez wzruszenia decyzji z 2017 r. nie jest możliwe ponowne ustalenie wysokości świadczenia rentowego strony odwołującej, bowiem ponowne rozstrzygnięcie przez organ sprawy załatwionej wcześniej decyzją ostateczną jest możliwe tylko po uchyleniu pierwotnej decyzji w ustalonym przez prawo trybie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 maja 1981 r., SA 895/81, (...) 1981 nr 1, poz. 47), w tym wypadku - po uchyleniu lub zmianie decyzji z 2017 r. w trybie art. 33 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
Sąd jest bowiem związany ostateczną decyzją administracyjną wydaną przez uprawniony organ w powierzonym mu ustawą przedmiocie do czasu jej uchylenia lub stwierdzenia nieważności w postępowaniu administracyjnym - art. 16 § 1 KPA (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 9 października 2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008 nr 3, poz. 30; postanowienie Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 r., III CZP 28/09, LEX nr 508951 i np. wyroki Sądu Najwyższego z 11 lutego 2010 r., I CSK 312/09, LEX nr 565992 i z 5 czerwca 2009 r., I CSK 504/08, LEX nr 511981).
Przytoczony pogląd Sądu Najwyższego oraz cytowane wyżej argumenty na jego poparcie Sąd Okręgowy w niniejszym składzie w całości aprobuje, traktując jako własne stanowisko.
Końcowo wskazać należy, że nie jest też możliwe uwzględnienie roszczenia wnioskodawczyni na innej podstawie, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest prawnie dopuszczalne stosowanie klauzul generalnych, którymi są w szczególności zasady współżycia społecznego. Zgodnie z poglądem judykatury „do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.” W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych, w odróżnieniu od przepisów prawa pracy (art. 300 k.p.), nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu cywilnego (por. wyrok SN z 16 czerwca 2011 r., III UK 214/10, LEX 1095955, wyrok SA w Katowicach z 20 maja 2010 r., III AUa 3616/09, LEX nr 785483, wyrok SN z 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, LEX nr 585709, wyrok NSA w W. z 18 maja 2011 r., I OSK 124/11, LEX 990161, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7 listopada 2008 r., III AUa 330/08).
Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, jako bezzasadne
A.P.