UZASADNIENIE

Powódka M. K. w pozwie z dnia 24 lutego 2022 r. wniesionym dnia 3 marca 2022 r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, na podstawie art. 23 k.c. w zw. z art. 24 § 1 i 2 kc w zw. z art. 448 kc, wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 30.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2021 r. tytułem zadośćuczynienia za brak dokonania anonimizacji danych osobowych powódki w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r., III GSK 2320/14, opublikowanym w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie internetowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, a zatem do publicznej wiadomości i w sposób umożliwiający pełną identyfikację powódki.

Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest asesorem komorniczym w Izbie Komorniczej w G.. W kwietniu 2021 r. postanowiła sprawdzić, jakie informacje są na jej temat zamieszczone w internecie. Okazało się, że wśród wyników wyszukiwania w oknie dialogowym frazy „M. K. asesor komorniczy”, już w trzeciej od góry pozycji, widnieje fragment uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r., III GSK 2320/14, w którym powódka jest opisana, jako skarżąca w sprawie. Powódka wskazała, że wynik tego wyszukiwania prowadził do strony (...), gdzie zamieszczona była cała treść wskazanego wyżej wyroku wraz z uzasadnieniem. W akapicie 3, wersie 7 tego uzasadnienia znajdowało się pełne imię i nazwisko powódki. Co istotne, powyżej opisanego wyniku wyszukiwania znajdowały się także dwa inne rekordy, wskazujące jednoznacznie, że powódka jest asesorem komorniczym

Powódka wskazała, że opisana wyżej sytuacja stanowi naruszenie jej dóbr osobistych w postaci dobrego imienia i prawa do prywatności. Naruszenie polegało na braku anonimizacji opisanego wyżej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie obejmującym imię i nazwisko powódki, opublikowanym w tzw. „wolnym dostępie” dla nieograniczonej liczby osób. Powódka podkreśliła przy tym, że jako asesor komorniczy wykonuje zawód zaufania publicznego, który jest szczególnie narażony na ataki ze strony niezadowolonych dłużników. Zdaniem powódki, brak anonimizacji treści powyższego wyroku pozwolił na powzięcie informacji o przeszłości powódki wszystkim osobom, które w przeglądarce internetowej wpisują hasło: „M. K. asesor komorniczy”.

Powódka zwróciła uwagę, że zgodnie z Zarządzeniem nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępnienia orzeczeń przez Internet, w związku z pkt 3 a Załącznika nr 3 do przedmiotowego zarządzenia, dane osobowe, przede wszystkim nazwisko, są objęte obowiązkiem anonimizacji w pierwszej kolejności, jako dane o podstawowym znaczeniu w procesie anonimizacji.

Powódka podkreśliła, że prawo do prywatności jest dobrem osobistym chronionym na gruncie art. 23 k.c. Na mocy art. 24 § 1 i 2 oraz art. 448 k.c., powódka powinna otrzymać zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zaistniała sytuacja doprowadziła do możliwości pełnej identyfikacji powódki nie tylko przez potencjalnych klientów kancelarii komorniczej, w której powódka aktualnie pełni funkcję asesora komorniczego, ale również przez wszystkie osoby poszukujące informacji na jej temat w internecie. Powyższe umożliwiało skorelowanie powódki ze wskazanymi w wyroku okolicznościami odnoszącymi się do jej wcześniejszych problemów z powołaniem na stanowisko komornika, w szczególności ze znajdującymi się w treści uzasadnienia wyroku rozważaniami, o braku nienagannej opinii oraz argumentacją kwestionującą jej nieskazitelny charakter oraz przydatność do pracy w zawodzie komornika sądowego.

W ocenie powódki kwota 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia w pełni odpowiada rozmiarom doznanej przez nią krzywdy, wyrządzonej długotrwałym utrzymywaniem w sieci internet w sposób dostępny dla nieograniczonej liczby osób, niezanonimizowanej publikacji wyroku w jej sprawie. (pozew k. 3-10).

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w odpowiedzi na pozew z dnia 28 kwietnia 2022 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości, oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu. Pozwany podniósł również niewłaściwość Sądu Okręgowego w Warszawie w niniejszej sprawie i wniósł o przekazanie sprawy do sądu właściwego rzeczowo do jej rozpoznania, tj. do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii właściwości rzeczowej sądu, że powódka wystąpiła w niniejszej sprawie jedynie z roszczeniem majątkowym, o wartości nieprzekraczającej kwoty 75.000 zł. Pozwany podniósł, że w pozwie brak jest roszczenia o charakterze niemajątkowym, oraz jakichkolwiek roszczeń związanych z naruszeniem danych osobowych. Zdaniem pozwanego w opisanej sytuacji nie znajdzie więc zastosowania żaden z przepisów art. 17 pkt 1, 4 i 4⁵k.p.c., a właściwym do rozpoznania niniejszej sprawy jest Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie.

Odnosząc się do istoty sporu w niniejszej sprawie, pozwany zakwestionował powództwo w całości zarówno co do zasady jak i co do wysokości.

Pozwany wskazał, że przedmiotowe orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wydane w sprawie powódki, było dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych od 2016 r. Pozwany podkreślił, że Centralna Baza Orzeczeń pełni funkcję informacyjną i edukacyjną, a udostępnione w niej dane nie są ogólnodostępne w internecie. Ponadto dostęp do Centralnej Bazy jest blokowany danemu użytkownikowi w przypadku jego zwiększonej aktywności w Bazie. Centralna Baza Orzeczeń nie jest również połączona z wyszukiwarką internetową, zaś Naczelny Sąd Administracyjny, mimo próśb (...) sp. z o.o., nie wyraził zgody na zaciąganie informacji zamieszczonych w Centralnej Bazie do prowadzonego przez spółkę systemu informatycznego, a to właśnie publikacja orzeczenia w tym systemie doprowadziła do ujawnienia danych powódki w sposób ogólnodostępny.

Zdaniem pozwanego, do naruszenia dóbr osobistych powódki miało dojść nie na skutek publikacji orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, ale na skutek jego publikacji w systemie informatycznym L., którego właścicielem jest (...) sp. o.o. Z powyższego wynika, że to działania (...) sp. z o.o. doprowadziło do udostępnienia danych osobowych powódki w sposób ogólnodostępny w internecie, w czym upatruje ona naruszenia swych dóbr osobistych.

Pozwany podkreślił, że kryteria oceny, czy w danej sytuacji doszło do naruszenia dobra osobistego są obiektywne, oparte o abstrakcyjny wzorzec „przeciętnego obywatela”, i nie mogą opierać się jedynie na jednostkowych i subiektywnych przeżyciach poszczególnych osób. Przedmiotowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego zawierał w swej treści informacje wynikające z dokumentów urzędowych, oraz opis okoliczności związanych z wykonywaniem przez powódkę działalności zawodowej na stanowisku asesora komorniczego, a nadto, pomimo braku anonimizacji danych powódki, nie doszło do sytuacji, w której ktokolwiek czyniłby jej zarzuty lub formułował negatywne oceny jej postępowania, w oparciu o treść opisywanego orzeczenia. Zdaniem pozwanego, asesorzy komorniczy są w zakresie wykonywanej działalności zawodowej osobami publicznymi, i tym zakresie nie można mówić o ich prawie do ochrony prywatności.

Pozwany wskazał, że o zamieszczeniu niepełnie zanonimizowanego wyroku powódka dowiedziała się w kwietniu 2021 r., tymczasem znajdował się on w Centralnej Bazie Orzeczeń już od 2016 r. Przez cały ten okres powódka nie doznała żadnej szkody na skutek działania osób trzecich i nie uzyskała od nich żadnych informacji o wyroku.

Zdaniem pozwanego, powódka nie powołała żadnych dowodów, które potwierdzałyby, że na skutek naruszenia jej dóbr osobistych doznała realnej krzywdy. Twierdzenia powódki dotyczące ryzyka wystąpienia określonych zdarzeń wynikających z publikacji niezanonimizowanego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego mają charakter jedynie hipotetyczny.

Pozwany podkreślił również, że brak jest związku przyczynowo - skutkowego między brakiem anonimizacji danych powódki, a ewentualnym naruszeniem jej dóbr osobistych wywołanym działaniem lub zaniechaniem pozwanego. Do takiego naruszenia mogło dojść w wyniku działań innego podmiotu ( (...) sp. z o.o.), za którego działania pozwany nie podnosi odpowiedzialności.

Pozwany zakwestionował także wysokość dochodzonego przez powódkę roszczenia, bowiem nie uzasadniła ona, zdaniem pozwanego, dochodzonej pozwem kwoty 30.000 zł. (odpowiedź na pozew k. 59-68)

Na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. Sąd ustalił, że materialnoprawnym reprezentantem pozwanego Skarbu Państwa w niniejszej sprawie jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie (k. 55, 96).

Nie ma racji strona pozwana twierdząc, że w przedmiotowej sprawie w kwestii określenia właściwości rzeczowej sądu zastosowanie winien znaleźć art. 16 kpc. Wprawdzie strona powodowa rzeczywiście wystąpiła jedynie z roszczeniem majątkowym dotyczącym ochrony dóbr osobistych, a żądana przez nią wysokość zadośćuczynienia nie przekroczyła granicy kwotowej wynikającej z art. 17 pkt 4. kpc tj. 75.000 zł, jednakże zgłoszone przez powódkę roszczenie jest ściśle związane z naruszeniem jej praw przysługujących na mocy przepisów o ochronie danych osobowych. Nie ma przy tym znaczenia, że powódka nie sformułowała żądania pozwu na podstawie przepisów dotyczących ochrony danych osobowych, a jedynie w oparciu o przepisy o ochronie dóbr osobistych. Biorąc bowiem pod uwagę przytoczoną w pozwie podstawę faktyczną żądania, nie można niniejszej sprawy rozpatrywać w oderwaniu od przepisów dotyczących ochrony danych osobowych, skoro to z ich obowiązywania wynikać może potencjalna bezprawność działania (zaniechania) pozwanego, co jest z kolei istotne w kwestii rozstrzygnięcia sporu dotyczącego ochrony dóbr osobistych.

Roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę związaną z naruszeniem dóbr osobistych powódki w postaci prawa do prywatności i dobrego imienia wynika bowiem z naruszenia praw przysługujących na mocy przepisów o ochronie danych osobowych.

Zgodnie z art. art. 82 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) („RODO”) Każda osoba, która poniosła szkodę majątkową lub niemajątkową w wyniku naruszenia niniejszego rozporządzenia, ma prawo uzyskać od administratora lub podmiotu przetwarzającego odszkodowanie za poniesioną szkodę. Natomiast zgodnie z art. 93 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1781) o ochronie danych osobowych w sprawach o roszczenia z tytułu naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, o których mowa w art. 79 i art. 82 rozporządzenia 2016/679, właściwy jest sąd okręgowy. Wreszcie, stosownie do art. 17 pkt 4^{(
5)} kpc do właściwości sądu okręgowego należą sprawy o roszczenia wynikające z naruszenia praw przysługujących na mocy przepisów o ochronie danych osobowych. Ponieważ z treści pozwu wynika, że źródłem naruszenia dóbr osobistych powódki było niezgodne z prawem opublikowanie jej danych osobowych, to niewątpliwie właściwym do rozpoznania sprawy na podstawie przytoczonych wyżej przepisów jest Sąd Okręgowy.

Strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w dalszych pismach oraz na rozprawie w dniu 5 grudnia 2022 roku.

Podmiot przypozwany na skutek wniosku strony pozwanej – (...) Sp. z o. o. w W. nie zgłosił interwencji ubocznej w sprawie (k. 154).

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego, tj. w szczególności na podstawie: Rejestru asesorów komorniczych k. 14, wydruku ze strony (...) zawierającego treść wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II GSK 2320/14 wraz z uzasadnieniem k. 20-25, kopii wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. Akt VI SA/Wa 2088/13 wraz z uzasadnieniem k. 69-73, wydruk ze strony wyszukiwarki G. k. 18; a także na podstawie przesłuchanie powódki k. 168 v. - 169, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest asesorem komorniczym w Izbie Komorniczej w G., a funkcje asesora komorniczego pełni z przerwami od 2002 roku. (wydruk z Rejestru Asesorów Komorniczych k. 14, zeznania powódki – k. 168 v.). W dniu 27 września 2012 r. powódka wystąpiła do Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku o powołanie na stanowisko komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdańsku. Decyzją z 22 lutego 2013 r. Minister Sprawiedliwości odmówił powódce powołania na to stanowisko. Rozpoznając złożony przez powódkę wniosek o ponowne rozpoznanie przedmiotowej sprawy, Minister Sprawiedliwości utrzymał w mocy powyższą decyzję. Wskutek powyższego, powódka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 31 stycznia 2014 r. w sprawie o sygn. akt. VI SA/Wa 2088/33 oddalił skargę. (kopia wyroku WSA w Warszawie z dnia 31 stycznia 2014 r. VI SA/Wa 2088/13) Od powyższego wyroku powódka wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przedmiotowa sprawa była rozpoznawana przez Naczelny Sąd Administracyjny pod sygn. akt. II GSK 2320/14, w której wyrok oddalający skargę kasacyjną powódki zapadł w dniu 17 marca 2016 r. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się między innymi do kwestii braku spełnienia przez powódkę przesłanki nieposzlakowanej opinii, w związku z prawomocnym orzeczeniem skreślającym powódkę z wykazu asesorów komorniczych. (wydruk wyroku NSA z dnia 17 marca 2016 r. II GSK 2320/14 k. 20-30; k. 74-77) Wyrok wraz z uzasadnieniem został zamieszczony w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych. Jest to baza danych utworzona Zarządzeniem nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępnienia orzeczeń przez Internet. Treść omawianego orzeczenia znalazła się również na stronie (...) Sp. z o.o. w bazie orzeczeń L., pod numerem (...). (bezsporne) W treści uzasadnienia powyższego opublikowanego wyroku w części zatytułowanej „uzasadnienie faktyczne”, zostało wymienione pełne imię i nazwisko powódki w następujący sposób: M. K., dalej „skarżąca”, wnioskiem z dnia 27 września 2012 r. wystąpiła do Prezesa Sądu Apelacyjnego w G. o powołanie na stanowisko komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w G., po odwołanym komorniku M. P.. (wydruk wyroku NSA z dnia 17 marca 2016 r. II GSK 2320/14, k. 20-30)

W kwietniu 2021 r. powódka postanowiła sprawdzić, jakie informacje są zamieszczone w internecie na temat jej osoby. Po wpisaniu w okno wyszukiwarki G., frazy: „M. K. asesor nsa”, jako pierwsza pojawiła się strona „ (...) sadow”, z widocznym następującym fragmentem uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II GSK 2320/14: „ (…) M. K. , dalej jako „skarżąca”, wnioskiem z dnia 27 września 2012 r. wystąpiła do Prezesa…”. Natomiast po wpisaniu w wyszukiwarkę G., frazy „M. K. asesor komorniczy” wspomniana wyżej strona wraz z przytoczonym fragmentem uzasadnienia wyroku, pojawiała się jako trzeci wynik od góry. (wydruk printscreen k. 18)

W okresie od 2016 do 2021 r. przytoczony wyżej fragment orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego było ogólnodostępny w internecie w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, dla nieograniczonego kręgu odbiorców. (bezsporne)

W dniu 8 czerwca 2021 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęło zgłoszenie braku anonimizacji danych osobowych w wyroku w sprawie II GSK 2320/14. Dnia 14 czerwca 2021 r. opisane wyżej dane powódki, w wyniku dokonanego zgłoszenia, zostały zanonimizowane, a zmiany stały się widoczne w wersji on-line. (korespondencja mailowa k. 84).

W dniu 2 czerwca 2021 r. powódka skierowała do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wezwanie do zapłaty kwoty 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za brak dokonania anonimizacji danych osobowych w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r., II GSK 2320/14, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone dnia 7 czerwca 2021 r. (wezwanie k. 26-30, wydruk śledzenia przesyłek ze strony Poczty Polskiej k. 31-33)

Skutki braku w/w anonimizacji dla powódki były takie, iż powódka po ujawnieniu tej okoliczności odczuwała panikę, strach, bezsenność, brak apetytu, załamała się nerwowo. Powódka uświadomiła sobie, że każdy mógł dowiedzieć się o jej historii zawodowej zawierającej element postępowania dyscyplinarnego. Po tym okryciu w psychice powódki powróciły koszmary zawodowe i leki związane z tym co było niekorzystnego w jej dotychczasowej drodze zawodowej (zeznania powódki – k. 168 v. 169).

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Podstawę ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie stanowiła dokumentacja zgromadzona w aktach sprawy, w szczególności dotycząca informacji jakie zostały zawarte w opublikowanym na stronie (...) Sp. z o.o. w bazie L. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie II GSK 2320/14 wraz z uzasadnieniem, oraz wydruki printscreen z wyników wyszukiwania w przeglądarce G..

Sąd uznał przedstawione przez powódkę dokumenty za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie, bowiem ich autentyczność, jak i zawartość nie była kwestionowana przez żadną ze stron i Sąd także nie znalazł podstaw do ich podważania.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie miała znaczenia przedstawiona przez pozwanego korespondencja mailowa (...) sp. z o.o. dotycząca wniosków tej spółki o nieograniczony dostęp do Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych. Z treści tej korespondencji wynika bowiem jedynie fakt, że (...) sp. z o.o. nie uzyskała zgody na nieograniczone i masowe pobieranie danych z Centralnej Bazy Orzeczeń, co nie jest równoznaczne z całkowitym zakazem dostępu. Przedmiotowy w sprawie Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego został zamieszczony w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych w stanie niezanonimizowanym, i istniała możliwość jego pobrania lub powielenia przez wielu użytkowników, nawet jeśli nie żadnym podmiotom nie udzielano zgody na masowe pobieranie danych.

Sąd uznał zeznania powódki za wiarygodne, ponieważ ich treść tworzy spójną, logiczną i szczegółową całość.

Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o udzielenie terminu na sformułowanie wniosku dowodowego, albowiem wniosek ten został sformułowany jako warunkowy, a Sąd nie uznał dowodów przedstawionych przez pozwanego za niewiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w części na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powódka wystąpiła z roszczeniem o ochronę dóbr osobistych. Dochodzone przez powódkę roszczenie związane było z niezgodnym z prawem udostępnieniem jej danych osobowych do wiadomości publicznej. W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie wykazało, iż powódka jest uprawniona do uzyskania takiej ochrony w realiach niniejszej sprawy, przy czym w mniejszym zakresie ilościowym niż zakres objęty żądaniem pozwu.

Ramy przysługujących podmiotom prawa cywilnego materialnoprawnych roszczeń o ochronę dóbr osobistych wyznaczają trzy zasadnicze przepisy Kodeksu cywilnego, mianowicie: art. 23 k.c., 24 k.c., 448 k.c. Dwie pierwsze normy prawne, odczytywane łącznie przewidują, że dobra osobiste człowieka są chronione oraz że osoba, której dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, do którego należy stosować przepis art. 448 k.c. W myśl ostatniego artykułu w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Ponadto jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych (art. 24 § 2 k.c.).

Naruszenie dóbr osobistych powódka wywodziła z niezgodnego z prawem upublicznienia jej danych osobowych w postaci imienia i nazwiska. Nie można zatem w rozważaniach dotyczących niniejszej sprawy, pominąć regulacji prawnych dotyczących ochrony danych osobowych, tj. art. 82 ust. 1 RODO, który uprawnia osobę, wobec której naruszono przepisy tego rozporządzenia do żądania odszkodowania za szkodę majątkową lub niemajątkową wywołaną tym naruszeniem, a także art. 93 ustawy o ochronie danych osobowych, która do dochodzenia powyższego odszkodowania odsyła w zakresie nieuregulowanym w RODO, do przepisów kodeksu cywilnego. W tej kwestii warto zwrócić uwagę na pogląd wyrażany w judykaturze, zgodnie z którym dane osobowe nie są tożsame z dobrami osobistymi, chociaż pewne ich rodzaje mogą złożyć się na elementy tożsamości i prywatności. Zostały one objęte ochroną prawną dedykowaną im bezpośrednio, jako danym osobowym, a jej specyficzny mechanizm ustalony - w nawiązaniu do dyrektywy 95/46/WE – w ustawie o ochronie danych osobowych działa obok ochrony udzielanej dobrom osobistym. Ze względu na związek danych osobowych z niektórymi dobrami osobistymi, nie można wykluczyć, że cele realizowane przez stosowanie przepisów o ochronie dóbr osobistych mogą w pewnych sytuacjach zapewnić uzyskanie ochrony także danych osobowych, i odwrotnie. Nie zmienia to jednak faktu, że zabiegający o udzielenie ochrony dobrom osobistym, nawet jeśli jej przesłanki miałyby pozostawać w związku z korzystaniem z danych osobowych, musi wykazać występowanie okoliczności warunkujących zastosowanie na jego korzyść środków przewidzianych przez art. 23, 24 i 448 KC, zaś osoba domagająca się ochrony danych osobowych powinna to czynić w trybie i na zasadach ustalonych w ustawie o ochronie danych osobowych. (Tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2018 r., I CSK 690/17, Legalis nr 1855909).

Z kolei w doktrynie sygnalizuje się, że część katalogu chronionych dóbr osobistych pokrywa się niewątpliwie z regulacją danych osobowych, co otwiera możliwość dochodzenia roszczeń majątkowych, w związku ze szkodą majątkową i niemajątkową, w oparciu zarówno o art. 82 RODO, jak i o art. 24 KC. Jeżeli jednak przedmiotem sprawy jest dochodzenie zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową (krzywdę), to zawsze konieczne jest badanie naruszenia dóbr osobistych. Podstawą rozstrzygnięcia musiałoby być naruszenie nie tylko przepisów RODO (aktów delegowanych lub wykonawczych etc.), ale również art. 24 KC. (P. Litwinski (red.), Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) [w:] P. Litwinski (red.) Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz)

Dokonując rozpoznania sprawy o ochronę dóbr osobistych w pierwszym rzędzie należy ocenić czy i jakie dobro strony powodowej zostało naruszone. W tym zakresie stosownie do treści art. 6 kc ciężar dowodu spoczywa na powodzie jako na podmiocie wywodzącym skutki prawne ze swoich twierdzeń.

Powódka we wskazywanych działaniach pozwanego, tj. braku pełnej anonimizacji treści uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II GSK 2320/14, i następnie zamieszczenia go w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, upatrywała naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych w postaci jej dobrego imienia oraz prawa do prywatności.

Nie ulega wątpliwości, że dokonując oceny czy w danej sytuacji doszło do naruszenia dobra osobistego należy kierować się kryterium obiektywnym, czyli ustalić czy dane zachowanie zarzucane stronie pozwanej w odbiorze przeciętnego odbiorcy mogłyby stać się podstawą do negatywnych odczuć po stronie pokrzywdzonego. Przykładowo, do działań naruszających obiektywnie dobre imię należy podanie informacji, które pomniejszają społeczne uznanie danej osoby, narażają na negatywne komentarze. Jeśli zaś chodzi o dobro osobiste w postaci prawa do prywatności, to w nowszym orzecznictwie definiuje się je poprzez odwołanie do decyzji samego uprawnionego, w kwestii wyboru informacji dotyczących jego osoby, które mogą być dostępne dla innych. Nie ma więc znaczenia jaka jest treść danej informacji, a jedynie wola uprawnionego będącego jej dysponentem (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 30. Warszawa 2022).

W ocenie Sądu, brak anonimizacji uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydanego w sprawie, w której powódka była stroną skarżącą doprowadziło do naruszenia dóbr osobistych powódki. Należało zgodzić się z powódką, że jako osoba wykonująca szczególny zawód (asesor komorniczy), może być ona szczególnie narażona na negatywne reakcje ze strony społeczeństwa, w szczególności ze strony osób, które biorą w postępowaniu egzekucyjnym czynny udział, czyli przede wszystkim ze strony dłużników. Opublikowanie treści orzeczenia sądowego, które kwestionuje nieposzlakowaną opinię powódki oraz odnosi się do okoliczności skreślenia jej z listy asesorów komorniczych, i udostępnienie tych informacji nieograniczonej liczbie odbiorców niewątpliwie naraża powódkę na nieprzyjemności i negatywne przeżycia. Uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w wersji niezanonimizowanej znajdowało się w internecie w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych przez długi czas, tj. od 2016 r. do 2021 roku. Zasady doświadczenia życiowego nakazują przypuszczać, że wiele osób mogło dotrzeć do tego orzeczenia i zapoznało się z nim, co mogło mieć wpływ na ich opinie o powódce w zakresie wykonywania przez nią zawodu asesora komorniczego. Co więcej, już sama świadomość powódki, że takie sytuacje mogły mieć miejsce (nawet gdyby nie miały), niewątpliwie naraziła ją na duży stres i ujemne przeżycia emocjonalne, co znalazło potwierdzenie w toku przesłuchania powódki w niniejszej sprawie.

W zaistniałej sytuacji doszło również do naruszenia prawa do prywatności powódki, bowiem niewątpliwie nie chciała ona udostępniać informacji o toczącym się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym postępowaniu, nieograniczonej ilości odbiorców. Nie sposób w tym względzie podzielić argumentacji przedstawionej przez stronę pozwaną, że ponieważ okoliczności opisane w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczyły działalności zawodowej powódki (pełnienia funkcji asesora komorniczego) i wynikały z dokumentów urzędowych, to nie korzystały z ochrony prawa do prywatności powódki. Jak już wyżej wskazano, kwestią determinującą udzielenie ochrony prawa do prywatności, jest decyzja osoby uprawnionej o tym jakie informacje powinny, a jakie nie powinny znaleźć się w sferze publicznej.

Przedstawiona powyżej ocena nie jest jednak wystarczająca do uznania odpowiedzialności prawnej strony pozwanej za takie zachowanie. W drugim etapie badania przesłanek do udzielenia ochrony prawnej w związku z naruszeniem dóbr osobistych należy bowiem ocenić czy pomimo naruszenia tych dóbr nie zachodzi podstawa do wyłączenia odpowiedzialności ze względu na bark bezprawności działania. W tym zakresie ustawodawca wprowadził w przepisie art. 24 kc domniemanie, iż działanie naruszające dobra osobiste jest niezgodne z prawem. W konsekwencji to na pozwanym spoczywał stosownie do treści art. 6 kc obowiązek wykazania, że zawarcie w przedmiotowych audycjach telewizyjnych kwestionowanych danych na temat osoby powoda i ich opublikowanie było działaniem zgodnym z prawem.

W ocenie Sądu pozwany nie obalił tego domniemania bezprawności z art. 24 kc i nie wykazał, że jego zachowanie stanowiące podstawę do poszukiwania ochrony prawnej przez powódkę w niniejszej sprawie, nie było zachowaniem bezprawnym.

Przystępując do rozważań odnoszących się do kwestii bezprawności należy wskazać, iż do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się działanie w ramach porządku prawnego, czyli zachowania dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, działania zgodne z wolą pokrzywdzonego, działania w wykonaniu prawa podmiotowego lub też działanie w obronie społecznie uzasadnionego interesu. (Tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 kwietnia 1970 r., II CR 103/70, OSPiKA 1971, nr 4, poz. 83.)

Biorąc pod uwagę argumentację przedstawioną w toku niniejszej sprawy przez pozwanego, przedmiotem rozważań należało uczynić pierwszą z wymienionych wyżej przesłanek, tj. działanie w ramach porządku prawnego. W niniejszej sprawie nie wystąpiła sytuacja, w której pozwany działał w ramach obowiązującego porządku prawnego, albowiem niewątpliwie naruszony został obowiązek anonimizacji danych osób biorących udział w postepowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, przed publikacją orzeczenia tego sądu w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych. Powyższy obowiązek wynika obecnie przede wszystkim z Zarządzenia nr 30 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 maja 2022 r. w sprawie anonimizacji i udostępnienia orzeczeń sądów administracyjnych za pośrednictwem systemów informatycznych. Poprzednio kwestia ta wynikała, jak słusznie wskazała powódka, z Zarządzenia nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępnienia orzeczeń przez Internet.

Niezależnie od powyższego, brak odpowiedniej anonimizacji danych powódki, a następnie umieszczenie orzeczenia sądowego zawierającego niezanonimizowane dane w Centralnej Bazie Orzeczeń, stanowiło naruszenie przepisów RODO, które w art. 6 wymienia przypadki, w jakich przetwarzanie danych osobowych (a zatem również ich publikowanie) jest zgodne z prawem. W przedmiotowej sprawie nie wystąpił żaden z wymienionych w tym przepisie wyjątków. Osoba, której dane dotyczą nie wyraziła zgody na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów (art. 6 pkt a.). Nadto, przetwarzanie nie było w tym przypadku niezbędne do: wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy (art. 6 pkt b), do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze; (art. 6 pkt c.) do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej (art. 6 pkt d); do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi (art. 6 pkt e.); ani do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych (art. 6 pkt f)

Nie sposób podzielić argumentacji przedstawionej przez stronę pozwaną, że odpowiedzialnością za opublikowanie uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego zawierającego niezanonimizowane dane powódki, należy obciążyć właściciela portalu (...) sp. z o.o. Nie ulega bowiem wątpliwości, że gdyby pozwany dopełnił ciążącego na nim obowiązku anonimizacji danych zawartych w orzeczeniu przed jego publikacją w Centralnej Bazie Orzeczeń, nie istniałaby możliwość pojawienia się tego orzeczenia na stronie internetowej L., w niezanonimizowanej wersji. Przede wszystkim podnieść należy, iż powódka w niniejszej sprawie skierowała roszczenia wobec pozwanego Skarbu Państwa jako podmiotu, który zaniechał anonimizacji danych powódki w zorganizowanej przez siebie w formie elektronicznej i powszechnie dostępnej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych. Nie ulega wątpliwości, że (...) sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za to zachowanie Skarbu Państwa.

Przedstawiona przez pozwanego argumentacja prawna, w zestawieniu z poczynionymi przez Sąd ustaleniami faktycznymi w niniejszej sprawie, nie dawała natomiast podstaw do rozważania wystąpienia pozostałych przesłanek wyłączenia bezprawności. Niewątpliwie nie wystąpiły w rozpoznawanej sprawie sytuacje, które można by rozpatrywać w kategoriach działania zgodnego z wolą pokrzywdzonego, działania w wykonaniu prawa podmiotowego lub też działania w obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Mając na uwadze przedstawione wyżej rozważania należy uznać, że pozwany naruszył dobro osobiste powódki M. K. w postaci dobrego imienia, i prawa do prywatności, przy czym naruszenie to było bezprawne, co skutkuje możliwością skorzystania przez powódkę ze środków wskazanych w art. 24 k.c.

Powódka zażądała zasądzenia od pozwanego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Na podstawie art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. powódka jest uprawniona do formułowania takiego rodzaju żądania i w świetle poczynionych powyżej ustaleń oraz rozważań jest ono uzasadnione co do zasady.

Przepis art. 24 § 1 k.c. wymienia żądanie zadośćuczynienia jako jeden ze środków ochrony dóbr osobistych. W myśl art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Sąd uznał, że roszczenie powódki o zasądzenie zadośćuczynienia zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie, a mianowicie na poziomie 20.000 złotych. Podstawą tego rozstrzygnięcia jest art. 448 k.c. W pozostałym zakresie żądanie powódki nie jest uzasadnione jako nieodpowiednie do rozmiaru krzywdy powódki.

Zadośćuczynienie pieniężne to odpowiednia kwota pieniędzy przyznana przez sąd z tytułu doznanej krzywdy osobie, której dobro zostało naruszone. Jest to środek samodzielny, przysługujący niezależnie od innych środków potrzebnych od usunięcia naruszenia. Zadośćuczynienie ma choć częściowo zrekompensować doznaną krzywdę – nie jest możliwe precyzyjne określenie rozmiaru krzywdy, sąd chcąc wskazać właściwą kwotę zadośćuczynienia ocenia reakcję otoczenia podmiotu, którego dobro osobiste zostało naruszone.

Zadośćuczynienie nie powinno służyć kompensacie majątkowych konsekwencji związanych z naruszeniem dóbr osobistych. Cechą charakterystyczną zadośćuczynienia jest jego fakultatywny charakter. Sąd oceniając czy celowe jest zasądzenie zadośćuczynienia powinien uwzględnić całokształt okoliczności, a szczególnie fakt całkowitego usunięcia skutków naruszenia przy pomocy innych orzeczonych środków, zachowanie się poszkodowanego albo naruszyciela, intensywność naruszenia oraz rodzaj chronionego dobra. Kwota zadośćuczynienia powinna umożliwić realizację funkcji kompensacyjnej. Zgodnie z brzmieniem przepisu zadośćuczynienie powinno być odpowiednie. Określając kwotę odpowiedniego zadośćuczynienia w rozumieniu art. 448 kc sąd powinien uwzględnić rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy, intensywność naruszenia, natężenie winy sprawcy oraz sytuację majątkową zobowiązanego (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2002 roku w sprawie V CKN 1010/00, L. nr 55467).

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 kwietnia 1997 roku podkreślono, że wysokość zadośćuczynienia pieniężnego powinna spełniać nie tylko funkcję kompensacyjną, ale także funkcję satysfakcjonującą pokrzywdzonego oraz funkcję prewencyjną. Kryterium kompensacji krzywdy stanowi podstawą dyrektywę przy określeniu wysokości zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną wskutek naruszenia dobrego imienia. Należy uwzględnić doniosłość naruszenia ze względu na treść zarzutów zniesławiających i zasięg ich rozpowszechniania, intensywność negatywnych przeżyć pokrzywdzonego, pełnione przez niego role społeczne oraz doniosłość dobrego imienia dla pełnienia tych ról. Ze względu na funkcję satysfakcjonującą pokrzywdzonego i funkcję prewencyjną należy przy określeniu wysokości zadośćuczynienia uwzględniać sytuację majątkową osoby odpowiedzialnej za naruszenie dobrego imienia.

Analizując aspekt ilościowy kwoty zadośćuczynienia, sąd powinien uwzględnić sytuację majątkową stron, albowiem wysokość zasądzonego zadośćuczynienia nie powinna przekraczać możliwości finansowych pozwanego.

Mając na uwadze całokształt okoliczności dotyczących krzywdy doznanej przez powódkę, Sąd podzielił częściowo stanowisko powódki i uznał, że odpowiednią sumą stanowiącą w niniejszej sprawie zadośćuczynienia jest kwota 20.000 złotych. Zdaniem Sądu suma ta przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość, a jednocześnie nie jest nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i odpowiada stopie życiowej społeczeństwa w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 24 § 1 kc i 448 kc.

Należy podnieść, że opublikowanie danych osobowych powódki w internecie w sposób niezgodny z przepisami o ochronie danych osobowych, nastąpiło w wyniku działania instytucji, która powinna cieszyć się szczególnym zaufaniem obywateli. Niezależnie bowiem od przedmiotu rozpoznawanej przez Naczelny Sąd Administracyjny sprawy oraz od tego, jaki zawód czy funkcje pełnią strony postępowania, powinny mieć one pewność, że ich dane osobowe i informacje o przebiegu sprawy są w sposób odpowiedni chronione i nie staną się podstawą późniejszych problemów w życiu prywatnym czy tez zawodowym, lub nawet nie będą źródłem jedynie ryzyka ich wystąpienia. Sąd miał przy tym na uwadze, że treść wyroku zawierająca niezanonimizowane dane osobowe powódki pozostawała dostępna w internecie przez okres kilku lat, co niewątpliwie ma wpływ na rozmiar związanych z tym negatywnych przeżyć powódki.

Żądanie zapłaty zadośćuczynienia idące dalej nie zasługuje na uwzględnienie. Ocena ta wynika z analizy stopnia dolegliwości zaistniałej sytuacji oraz faktu, że bezpośrednio po dokonaniu zgłoszenia, treść wyroku została prawidłowo zanonimizowana. Sąd miał również na uwadze, że imię i nazwisko powódki znalazło się tylko w jednym fragmencie uzasadnienia wyroku, i chociaż było to wystarczające do naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych oraz dóbr osobistych powódki, to jednak wpływa również na rozmiar winy pozwanego, a tym samym na wysokość zadośćuczynienia.

Żądanie zapłaty odsetek za opóźnienie, okazało się jedynie częściowo uzasadnione, tj. w części w jakiej dotyczy okresu od dnia 15 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty. Niezasadne jest żądanie odsetek od dnia 8 czerwca do dnia 14 czerwca 2021 r., ponieważ jak słusznie podnosił pozwany, w skierowanym do niego ostatecznym wezwaniu do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty, wyznaczony został 7-dniowy termin na spełnienie świadczenia. Wobec doręczenia wezwania 7 czerwca 2021 r., roszczenie o zadośćuczynienie stało się wymagalne dopiero z upływem dnia 14 czerwca 2021 r., a zatem dopiero od dnia 15 czerwca 2021 r. pozwany obowiązany jest do zapłaty odsetek za opóźnienie. W sprawie niniejszej co do wymagalności wierzytelności zastosowanie znajduje przepis art. 455 kc.

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 100 k.p.c., orzekając jedynie o zasadzie poniesienia kosztów postępowania i pozostawiając ich szczegółowe wyliczenia referendarzowi sądowemu. Sąd zastosował zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

Mając na uwadze całokształt poczynionych powyżej rozważań Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE