UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w
S. odmówił A. P. prawa do emerytury pomostowej, podnosząc,
że ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub
o szczególnym charakterze, tj. przed dniem 1 stycznia 1999r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3
ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania
prawa do emerytury pomostowej, wskazując, że przed 2009 rokiem pracował jako pracownik ochrony przeciwpożarowej w zakładowej straży pożarnej tj. wykonywał pracę o szczególnym charakterze, wymienioną pod poz. 20 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wyjaśnił nadto, że do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie uwzględnił ubezpieczonemu zatrudnienia
w KWK (...) na stanowisku pracownika zakładowej straży pożarnej.
Organ rentowy podkreślił, iż emerytura pomostowa przysługuje funkcjonariuszom Państwowej Straży Pożarnej, a nie pracownikowi zakładowej straży pożarnej.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 23 maja 2016r. oddalił odwołanie.

Sąd I instancji na podstawie akt emerytalnych, akt osobowych ubezpieczonego
z KWK (...) i KWK (...) oraz zeznań świadków
T. W., Z. J., W. Ł., M. P. i ubezpieczonego ustalił, że A. P. (ur. (...)) w dniu 10 czerwca 2015r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, w którym zaznaczył, iż nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, nie pozostaje w stosunku pracy oraz że po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

W okresie od 13 września 1977r. do 23 października 1978r. ubezpieczony był zatrudniony w KWK (...) w S. na stanowisku strażaka, natomiast w okresie od 25 października 1978r. do 31 stycznia 1996r. pracował w KWK (...) w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: konserwatora
sprzętu przeciwpożarowego od 25 października 1978r. do 31 lipca 1985r., dowódcy
sekcji przeciwpożarowej od 1 sierpnia 1985r. do 31 marca 1992r., konserwatora sprzętu przeciwpożarowego od 1 kwietnia 1992r. do 15 sierpnia 1993r. oraz na stanowisku kierownika sekcji ochrony przeciwpożarowej od 16 sierpnia 1993r. do 31 stycznia 1996r. Umową z dnia 25 października 1978r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki dowódcy zmiany, konserwatora sprzętu przeciwpożarowego na powierzchni i na dole na Oddziale Straży Pożarnej. Ubezpieczony otrzymał zaświadczenie, w którym wskazano, iż w okresie od 13 września 1977r. do 23 października 1978r. zajmował stanowisko służbowe przodownika roty w KWK (...), natomiast od 25 października 1978r. do 31 grudnia 1991r. zajmował stanowisko instruktora w KWK (...). Zaś zgodnie z zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, w okresie zatrudnienia od 25 października 1978r. do 31 stycznia 1996r. jako ostatnie zajmował stanowisko kierownika sekcji ochrony przeciwpożarowej.

Sąd podał, że świadek T. W. była zatrudniona w KWK (...) od 1989r. i wówczas pracowała w straży przemysłowej jako wartownik, a ubezpieczony pracował na kopalni jako kierownik sekcji ochrony przeciwpożarowej, któremu podlegało około 10 osób. W ocenie świadka, odwołujący był funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej, ale nie widziała nigdy zaświadczenia, które stwierdzałoby ten fakt. Ubezpieczony służbowo podlegał dyrektorowi kopalni, a do jego obowiązków należało prowadzenie szkoleń przeciwpożarowych oraz przede wszystkim wyjazdy do akcji, których było bardzo dużo. Wyjeżdżał zarówno do pożarów na terenie kopalni jak i poza kopalnią oraz do powodzi. Do straży należało również zabezpieczenie na kopalni hydrantów, gaśnic i dróg przeciwpożarowych. Świadek T. W. nie podlegała służbowo ubezpieczonemu.

Z kolei świadek Z. J. pracował z ubezpieczonym w KWK (...), od 1988r. do 1996r. i wówczas był kierownikiem działu spraw obronnych. Świadek nie potrafił określić, czy ubezpieczony był funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej. A. P. nie podlegał świadkowi Z. J. organizacyjne, z tym, że był komendantem (...) w sekcji obrony cywilnej, której szef podlegał świadkowi. Odwołujący jako kierownik prowadził ewidencje, szkolenia, pisał dniówki, robił zbiorcze zestawienia
i posiadał swój pokój, uczestniczył również w akcjach ratunkowych, likwidacjach pożarów
i podtopień, konserwował gaśnice – wymieniał je i uzupełniał, pilnował ich gwarancji
- uczestniczył w przeglądach obiektów tytułem zabezpieczenia przeciwpożarowego.
Jak wskazał świadek, akcja miała miejsce średnio raz w miesiącu.

Świadek W. Ł. pracował w KWK (...) w latach od 1980r. do 1996r. w dziale gospodarki materiałowej, potem jako sztygar, nigdy nie pracował
w oddziale pożarniczym, ale współpracował z ubezpieczonym przy uzgadnianiu ilości
gaśnic czy kwestii dotyczących dróg pożarowych, tym samym spotykał ubezpieczonego średnio 3 razy w tygodniu. Odwołujący miał swój pokój przy budynku straży pożarnej, dysponował wozem bojowym i wozem pomocniczym. Odwołujący częściowo wykonywał pracę biurową, sprowadzał gaśnice, uzupełniał je, ustalał ilość gaśnic i agregatów
śniegowych oraz olejowych, zajmował się zabezpieczeniem magazynów. Odwołujący nie był funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej. Świadek wskazał, iż nie wie ile akcji pożarowych było w tych latach, natomiast wskazał, iż ubezpieczony na pewno uczestniczył
w akcji zabezpieczenia magazynów przed pożarem oraz w akcji powodziowej, gdy wylała rzeka B..

Dalej Sąd ustalił, że w okresie od 2 lutego 1996r. do 12 listopada 2000r. A. P. był ponownie zatrudniony w KWK (...) Sp. z o.o. w S.. W myśl umowy o pracę został zatrudniony na stanowisku Kierownika Sekcji Ochrony Przeciwpożarowej Powierzchni. Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 12 listopada 2000r. ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku Kierownika
Sekcji Ochrony Przeciwpożarowej od 2 lutego 1996r. do 31 stycznia 1998r. oraz jako
Główny Specjalista – Kierownik Sekcji Ochrony Przeciwpożarowej od 1 kwietnia 1998r.
do 12 listopada 2000r. Zgodnie z zakresem czynności z dnia 23 marca 1998r.
ubezpieczony kierował całokształtem spraw związanych z ochroną przeciwpożarową, nadzorował i koordynował realizację zadań, przeprowadzał kontrole okresowe i doraźne pod względem ochrony przeciwpożarowej powierzchni, wydawał polecenia usunięcia usterek i nieprawidłowości, kontrolował realizację tych poleceń, prowadził szkolenia przeciwpożarowe dla pracowników, konserwował, ładował i naprawiał sprzęt gaśniczy, dbał o oznakowanie dróg pożarowych i hydrantów.

Świadek M. P. pracował w KWK (...) od 1977r.
do 1978r. oraz od 1996r. do 1999r. na stanowisku dyspozytora kopalni. W ocenie świadka odwołujący był osobą decyzyjną w zakładowej straży pożarnej, zajmował się sprawdzaniem gaśnic i uczestniczył czynnie w akcjach tej straży, ale nie był funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej. Miał do dyspozycji pokój, ale świadek nie wie czy ubezpieczony wykonywał pracę biurową, ponieważ zazwyczaj spotykał go w akcjach. Również świadek W. J. pracował w KWK (...) na początku lat 90-tych jako nadsztygar górniczy, a odwołujący w ocenie świadka pracował w straży jako kierownik oddziału
straży pożarnej, a tym samym nadzorował akcje pożarnicze. Świadek widywał odwołującego średnio raz w tygodniu, zwłaszcza na szkoleniach przeciwpożarowych, które przeprowadzał ubezpieczony. A. P. nie podlegał służbowo pod świadka W. J.. (...) miała biuro i w ocenie świadka, tam ubezpieczony wykonywał swoje obowiązki.

Kolejno Sąd ustalił, że ubezpieczony pracował również w KWK (...) w M. od 13 listopada 2000r. do 7 listopada 2006r. Zgodnie ze świadectwem pracy
z dnia 7 listopada 2006r. od 13 listopada 2000r. do 31 grudnia 2004r. wykonywał pracę starszego inspektora na powierzchni, od 1 stycznia 2005r. do 28 lutego 2005r. był starszym inspektorem w oddziale ds. przeciwpożarowych na powierzchni, a od 1 marca 2005r. do
7 listopada 2006r. pracował jako specjalista ratownik w oddziale ds. przeciwpożarowych na powierzchni.

Podczas rozprawy w dniu 23 maja 2016r. ubezpieczony przyznał, że nigdy nie pracował jako funkcjonariusz Państwowej Straży Pożarnej, a jedynie w zakładowej straży pożarnej. Zajmował się wówczas ładowaniem gaśnic, wyjazdami do pożarów i do powodzi. Do 1985r. zjeżdżał też pod ziemię by roznosić gaśnice. Jako kierownikowi podlegało mu
6 osób na jednej zmianie w KWK (...), natomiast w oddziale było łącznie od 20 do 24 osób. W KWK (...) również brał bezpośredni udział w akcjach ratowniczych, natomiast praca biurowa polegała jedynie na wpisywaniu dniówek i pisaniu regulaminu.

Z ustaleń Sądu wynika też, że w 1985r. ubezpieczony ukończył kurs w zakresie młodszych podoficerów pożarnictwa. Odbył również kurs w zakresie obsługi i konserwacji sprzętu pożarniczego i urządzeń gaśniczych od 3 listopada 1977r. do 24 listopada 1977r. i złożył egzamin z wynikiem dobrym. W okresie od 13 lutego 1978r. do 3 maja 1978r. odbył kurs w zakresie szeregowców funkcjonariuszy pożarnictwa i złożył egzamin z wynikiem bardzo dobrym. W 1991r. otrzymał stopień plutonowego pożarnictwa.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania świadków oraz samego ubezpieczonego, co do rodzaju i charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, gdyż treść zeznań znajduje odzwierciedlenie w stanowisku pracodawcy wyrażonym w świadectwach pracy, jak i dokumentach zebranych w aktach organu rentowego.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd podał, że zagadnienie przyznawania emerytur pomostowych reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015r., poz. 965 ze zm.). W myśl art. 4 cyt. ustawy, prawo
do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12 (modyfikujących przesłanki
nabycia świadczenia przez pracowników wymienionych w tych przepisach), przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i
art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (tj. pracę w szczególnych warunkach wymienioną załączniku nr 1 i załączniku nr 2 do cyt. ustawy);

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z kolei po myśli art. 49 cytowanej ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa
w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace w szczególnych warunkach, to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy, prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych pod pozycją 20 wskazano, iż do prac o szczególnym charakterze zalicza się prace pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r.
o ochronie przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych.
W punkcie 2 art. 15 wskazanej ustawy podano, iż jednostką ochrony przeciwpożarowej jest zakładowa straż pożarna.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej nabywają prawo do emerytury pomostowej, na zasadach określonych w art. 4, jeżeli nie spełniają warunków do nabycia prawa lub utracili prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.

Zdaniem Sądu, zgromadzony materiał dowodowy, a to w szczególności zeznania świadków i samego ubezpieczonego, dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego oraz akta osobowe, pozwoliły ustalić, że ubezpieczony nie był funkcjonariuszem Państwowej Straży Pożarnej i nie przysługuje mu emerytura pomostowa na mocy art. 13 ustawy.

Zważając na cały zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd wskazał, iż w spornych okresach nie wykonywał pracy określonej pod poz. 20 załącznika nr 2 do ustawy
o emeryturach pomostowych tj. prac pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej,
o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych, albowiem o
ile pracował w zakładowej straży pożarnej, o tyle do jego obowiązków należały również czynności spoza zakresu bezpośredniego uczestnictwa w akcjach ratowniczych. Jak podali świadkowie do obowiązków ubezpieczonego w KWK (...) należało prowadzenie szkoleń przeciwpożarowych, zabezpieczanie na kopalni hydrantów, gaśnic i dróg przeciwpożarowych, konserwowanie i napełnianie gaśnic, ustalał ilość potrzebnych gaśnic i agregatów śniegowych, natomiast w KWK (...) sprawdzał gaśnice, organizował szkolenia przeciwpożarowe, wykonywał pracę biurową. Zeznania świadków, zdaniem Sądu, znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. Zważyć należy również na fakt, iż przesłuchani w sprawie świadkowie nie pracowali bezpośrednio z ubezpieczonym, żaden ze świadków nie podlegał służbowo ubezpieczonemu, ani nie był
jego przełożonym, co więcej, nie byli oni nawet zatrudnieni w oddziale przeciwpożarowym.
Jeżeli chodzi o bezpośrednie uczestnictwo w akcjach to Sąd nie miał wątpliwości, iż ubezpieczony w nich uczestniczył, albowiem świadkowie zgodnie wskazali, iż uczestniczył
w akcjach gaszenia pożaru, czy przy powodziach. Natomiast świadkowie różnie określali częstotliwość akcji – świadek T. W. wskazała, iż akcji było bardzo dużo, świadek Z. J. określił, iż ubezpieczony wielokrotnie uczestniczył w akcjach, a akcje były średnio raz w miesiącu, świadek W. Ł. wskazał, iż ubezpieczony brał udział
w akcji podczas powodzi, gdy wylała rzeka B., a poza tym zabezpieczał magazyny
przed pożarem. Na podstawie wiarygodnych zeznań świadków nie można, według Sądu,
określić, aby ubezpieczony jedynie bezpośrednio uczestniczył w akcjach ratowniczych, albowiem wykonywał szereg innych czynności, które nie są zaliczane do pracy w warunkach szczególnych czy o szczególnym charakterze.

W związku z powyższym Sąd stwierdził, że ubezpieczony nie spełnił łącznie wszystkich przesłanek wskazanych zarówno w art. 4, jak i 49 ustawy pomostowej, albowiem nie udowodnił 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, przed dniem 1 stycznia 1999r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy lub art. 33 ustawy emerytalnej oraz po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na mocy art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. w
związku z powołanymi wyżej przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, oddalił odwołanie ubezpieczonego, jako bezzasadne.

Apelację od przedstawionego wyroku złożył ubezpieczony. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 49 w związku z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że ubezpieczony nie spełnił wymaganych prawem warunków do nabycia prawa do emerytury pomostowej, podczas gdy spełnił wszystkie przesłanki,

- art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, poprzez jego błędną wykładnię, przejawiającą się w przyjęciu, że praca o szczególnym charakterze polegająca na pracy w zakładowej straży pożarnej, której nieodłączną częścią jest uczestnictwo bezpośrednio w akcjach ratowniczych, polegać winna na wyłącznym uczestnictwie w akcjach ratowniczych w sytuacji, gdy oczywistym jest, że akcje ratownicze
nie są zdarzeniami, które przytrafiają się notorycznie, a ich przeprowadzanie
jest konieczne tylko, gdy dojdzie do nieszczęśliwych zdarzeń przytrafiających się losowo (sporadycznie),

- poz. 20 załącznika nr 2 w związku z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, poprzez jego błędną wykładnię w następstwie przyjęcia, że podyktowane potrzebą pracodawcy wykonywanie przez ubezpieczonego innych czynności, aniżeli udział w akcjach ratowniczych przekreśla możliwość ustalenia, że wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnym charakterze,

2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nie udowodnił, że pracował przez okres ponad 15 lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przed
1 stycznia 1999r. w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało,
że ubezpieczony pracował przez okres przekraczający 15 lat wykonując prace
o szczególnym charakterze będąc pracownikiem zakładowej straży pożarnej uczestniczącym aktywnie w akcjach ratowniczych.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku
i poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przyznanie prawa do emerytury pomostowej od 22 kwietnia 2015r. oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania za
obie instancje.

W uzasadnieniu środka odwoławczego skarżący powołał orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, odnoszące się do interpretacji art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych i w ich kontekście wskazał, że ubezpieczony spełnił wszelkie przesłanki przewidziane tą ustawą do uzyskania emerytury pomostowej.

Zaznaczył, że nie budziło wątpliwości Sądu I instancji, że ubezpieczony pracował
jako pracownik jednostek ochrony przeciwpożarowej, uczestnicząc bezpośrednio w akcjach ratowniczych, o których mowa pod poz. 20 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, jednakże oprócz udziału w akcjach ratowniczych wykonywał także inne prace, które należały do obowiązków pracownika zakładowej straży pożarnej, co uniemożliwia nabycie prawa do emerytury pomostowej.

W ocenie skarżącego, w świetle brzmienia przepisów ustawy o emeryturach pomostowych i załącznika, o który mowa wyżej, nie powinno jednak mieć znaczenia, czy ubezpieczony w tym czasie wykonywał prace wyłącznie uczestnicząc bezpośrednio w akcjach ratowniczych, czy też wykonywał też inne prace. Jak bowiem uczy doświadczenie życiowe, akcje ratownicze nie są zdarzeniem, które występuje notorycznie, wobec czego pracownik zakładowej straży pożarnej nie ma nawet możliwości uczestniczyć w nich bez przerwy.

Zdaniem apelującego Sąd Okręgowy dokonał zatem błędnej wykładni tego
przepisu (załącznika), bowiem oczywistym wydaje się być, że ustawodawca przyjmując,
że jedną z prac o szczególnym charakterze jest praca pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych, musiał mieć na myśli pracowników, którzy nie tylko pracowali w jednostce ochrony przeciwpożarowej, ale także – niejako dodatkowo – w trakcie tej pracy musieli uczestniczyć bezpośrednio w akcjach ratowniczych.

Organ rentowy wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż poza sporem było, iż ubezpieczony po
31 grudnia 2008r. nie pracował w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2015r., poz. 965), zatem nie spełnił przesłanki z art. 4 pkt 6 ustawy.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje natomiast art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie
z którym prawo to przysługuje osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa
w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Istotna sporu sprowadzała się zatem do rozstrzygnięcia, czy ubezpieczony spełnił łącznie przesłanki z art. 49 pkt 2 i 3 ustawy. Podkreślić należy, iż tylko kumulatywne spełnienie przesłanek z art. 49 ustawy skutkuje nabyciem prawa do emerytury pomostowej.

Sąd Okręgowy swoje rozważania ograniczył wyłącznie do przesłanki z art. 49
pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, stwierdzając, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 2009r. nie legitymował się wymaganym 15-letnim stażem pracy o szczególnym charakterze. Także zarzuty apelacji koncentrują się jedynie na tym aspekcie.

Sąd Apelacyjny zwraca jednak uwagę, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki z art. 49 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Odwołanie, w przepisie art. 49 pkt 2 omawianej ustawy, do przepisów art. 5-12
oznacza, iż przepis art. 49 obejmuje krąg pracowników, dla których ustalono szczególne warunki przejścia na emeryturę - określone w art. 5-12 ustawy (zob. Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem. Inetta Jędrasik-Jankowska, Karina Jankowska, LexisNexis 2011r. do art. 49). Są to zatem osoby, które wykonywały prace: w powietrzu na statkach powietrznych (art. 5), w portach morskich (art. 6), w hutnictwie (art. 7), na morzu i przy azbeście (pkt 8), maszyniści pojazdów trakcyjnych (art. 9), członkowie ekip ratownictwa górskiego (art. 10), wykonujący prace górnicze (art. 11); przy czym do okresu wykonywania pracy nie zalicza się okresów nieskładkowych (art. 12).

Ustawodawca w przepisie art. 49 pkt 2 ustawy wskazał jednoznacznie, iż osoba
która po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, musi spełniać warunki określone w
art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12. Spójnik "i" pomiędzy powołanymi w art. 49 pkt 2 ustawy przepisami nie pozostawia wątpliwości co do sposobu jego wykładni. Wykładnia językowa przepisu art. 49 pkt 2 ustawy jest zgodna z celowościową. Przypomnieć bowiem należy,
iż emerytura pomostowa tym różni się od emerytury w niższym wieku emerytalnym, że
jest to świadczenie o charakterze przejściowym tj. należnym tylko do osiągnięcia wieku emerytalnego i została ukształtowana jako świadczenie wygaszane, co oznacza ustanowienie takich warunków nabycia prawa, które powodują stopniowe zmniejszanie się kręgu osób spełniających te warunki. Nie wszyscy zatem pracownicy, którzy nabyliby prawo do emerytury w niższym wieku, nabędą prawo do emerytury pomostowej. W odniesieniu do osób, które po wejściu w życie ustawy nie wykonywały prac wymienionych w załącznikach nr 1 i 2, są to jedynie te osoby, które wykonywały prace wymienione w przepisach art. 5-11,
z uwzględnieniem art. 12 ustawy.

Ubezpieczony niewątpliwie prac wymienionych w przepisach art. 5-10 ustawy o emeryturach pomostowych nie wykonywał. Wprawdzie świadczył pracę w kopalniach
węgla kamiennego, jednakże będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał, aby wykonywał prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2016r. poz. 887).

Reasumując, wobec niespełnienia przez ubezpieczonego przesłanki z art. 49 pkt 2 ustawy, nie było podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej.

Mając powyższe na względzie, na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację, jako bezzasadną.

Rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny oparł o zasadę słuszności wynikającą z treści art. 102 k.p.c., zgodnie z którą w przypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej
tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Regulacja ta ze względów słusznościowych daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu. Uwzględniając sytuację materialną ubezpieczonego jako strony przegrywającej sprawę,
Sąd odwoławczy za uzasadnione uznał odstąpienie od obciążenia go obowiązkiem zwrotu organowi rentowemu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/SSA M. Pierzycka-Pająk /-/ SSA E. Kocurek-Grabowska /-/ SSO del. B. Torbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE