UZASADNIENIE

S. B. wniósł pozew przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu z siedzibą w G. o zapłatę kwoty 1.440,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że pozwem z dnia 25 listopada 2009r. pozwany wniósł o zasądzenie kwoty 8.141,34 zł od powoda w związku z zawartą umową kredytu ratalnego z dnia 31 sierpnia 2007r. Sąd Rejonowy w Elblągu wydał w dniu 14 grudnia 2009r. w sprawie IX Nc 14376/09 nakaz zapłaty i nakazał powodowi zapłatę wyżej wskazanej kwoty. Nakaz zapłaty został doręczony na błędny adres. Dopiero w dniu 7 sierpnia 2019r. pełnomocnik powoda zwrócił się o doręczenie nakazu. Powód o nakazie dowiedział się w dniu 5 sierpnia 2019r. po otrzymaniu informacji od komornika. Powód wskazał, że nigdy nie zawierał żadnej umowy kredytowej z pozwanym, natomiast w wyniku kradzieży utracił dowód osobisty. Nigdy nie składał też podpisu pod umową kredytową objętą postępowaniem w sprawie IX Nc 14376/09. Wobec powyższego postępowanie o dochodzone przez pozwanego roszczenie zostało ostatecznie umorzone w dniu 29 stycznia 2020r. przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach. Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. prowadził przeciwko powodowi egzekucję mimo umorzenia postępowania. Powód wzywał pozwanego do zaprzestania prowadzenia egzekucji, jednakże bez skutku.

(pozew k. 4-7)

W dniu 24 listopada 2020r. Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zap łaty k. 94)

Pozwany wniósł sprzeciw od wyżej wskazanego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady i wysokości, a także wszelkie dokumenty przedłożone przez powoda. Pozwany przyznał, że otrzymał od komornika łącznie kwotę 1.056,58 zł w związku z prowadzoną egzekucją, jednak kwota ta została zwrócona powodowi w dniu 11 grudnia 2020r. Pozwany zaprzeczył też temu, by powód wzywał go do spełnienia świadczenia przed wytoczeniem powództwa. Pismem z dnia 24 kwietnia 2020r. pełnomocnik powoda wezwał pozwanego jedynie do wstrzymania postępowania egzekucyjnego. W dacie skierowania tego pisma egzekucja była już umorzona. Powód został poinformowany przez pozwanego o umorzeniu egzekucji pismem z dnia 9 kwietnia 2020r. Jak wskazano dług z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia co do zasady jest długiem bezterminowym, a jego zwrot powinien nastąpić niezwłocznie po wezwaniu do zwrotu. W związku z tym pozwany podniósł brak uprzedniego wezwania i przedwczesność powództwa. Skoro zaś przed wezwaniem pozwany dokonał zwrotu nienależnie wyegzekwowanych świadczeń, to zdaniem wierzyciela pozew jest bezprzedmiotowy. Pozwany podniósł także, że nie otrzymał od komornika kwoty 384,19 zł. Jeśli kwota ta stanowi kwotę kosztów postępowania poniesionych w toku egzekucji, to również w tym zakresie powództwo jest niezasadne.

(sprzeciw od nakazu zap łaty k. 98-99v)

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 grudnia 2009r. w sprawie o sygnaturze akt IX Nc 14376/09 Sąd Rejonowy w Elblągu IX Wydział Grodzki wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakazując, aby S. B. zapłacił na rzecz B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. kwotę 8.141,34 zł z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym od dnia 4 grudnia 2009r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.292 zł tytułem kosztów procesu. Odpis nakazu zapłaty został przesłany na wskazany w pozwie adres dłużnika - W., ul. (...). W dniu 17 marca 2010r. wyżej wskazanemu nakazowi zapłaty została nadana klauzula wykonalności.

(dow ód: nakaz zapłaty z dnia 14 grudnia 2009r. k. 15 akt sprawy Sądu Rejonowego w Skierniewicach o sygnaturze I C 1666/19, zpo k. 19 tamże)

W dniu 25 lipca 2019r. pozwany złożył u Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. wniosek o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko powodowi na podstawie wyżej wskazanego tytułu wykonawczego. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone pod sygnaturą Km 1988/19.

(dow ód: wniosek o wszczęcie egzekucji k. 1-1v akt egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19)

W dniu 24 września 2019r. S. B. wniósł zarzuty od opisanego wyżej nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Skierniewicach. Zgodnie z wnioskiem powoda sprawa została przekazana do rozpoznania temu sądowi.

(dow ód: zarzuty od nakazu zapłaty k. 35-39 akt sprawy Sądu Rejonowego w Skierniewicach o sygnaturze I C 1666/19, zpo k. 19 tamże)

Pismem z dnia 14 stycznia 2020r. (data wpływu do sądu: 20 stycznia 2020r.) B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w G. cofnął pozew.

(dow ód: pismo procesowe z dnia 14 stycznia 2020r. k. 63 akt sprawy Sądu Rejonowego w Skierniewicach o sygnaturze I C 1666/19, zpo k. 19 tamże)

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2020r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 1666/19 Sąd Rejonowy w Skierniewicach umorzył postępowanie w sprawie.

(dow ód: postanowienie z dnia 29 stycznia 2020r. k. 65 akt sprawy Sądu Rejonowego w Skierniewicach o sygnaturze I C 1666/19, zpo k. 19 tamże)

W dniu 6 kwietnia 2020r. pozwany złożył u Komornika wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego w trybie art. 825 pkt 1 kpc.

(dow ód: wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego k. 40 akt egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19)

Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2020r. Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. ustalił koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 941,78 zł i obciążył nimi wierzyciela do kwoty 799,30 zł, a dłużnika do kwoty 142,48 zł (pkt 1); umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 825 pkt 1 kpc (pkt 4), a także orzekł o obowiązku dłużnika zwrotu na rzecz wierzyciela kwoty 13,05 zł tytułem niespłaconych kosztów egzekucji (pkt 5). Odpis postanowienia o umorzeniu egzekucji został przesłany na adres dłużnika: W., ul. (...) i po dwukrotnym awizowaniu w dniach 10 i 23 kwietnia 2020r. przesyłka została zwrócona nadawcy.

(dow ód: postanowienie Komornika z dnia 9 kwietnia 2020r. k. 45 akt egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19, koperta k. 46 tamże)

Pismem z dnia 22 kwietnia 2020r. (doręczonym w dniu 27 kwietnia 2020r.) pełnomocnik powoda zwrócił się do Komornika o wstrzymanie egzekucji, wskazując, że postanowieniem z dnia 29 stycznia 2020r. Sąd Rejonowy w Skierniewicach umorzył postępowanie w sprawie I C 1666/19. Nadto, wniósł o wskazanie jakie kwoty i kiedy zostały ściągnięte na rzecz pozwanego z wynagrodzenia za pracę i rachunku bankowego powoda.

(dow ód: pismo z dnia 22 kwietnia 2020r. k. 49 akt egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19)

Natomiast, pismem z dnia 24 kwietnia 2020r. pełnomocnik powoda wezwał (...) S.A. do wstrzymania egzekucji.

(dow ód: wezwanie z dnia 24 kwietnia 2020r. k. 44)

W toku egzekucji Komornik wyegzekwował od powoda i przekazał wierzycielowi kwotę 1.056,58 zł.

(dow ód: zaświadczenie z dnia 29 kwietnia 2020r. k. 52 akt egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19, potwierdzenia wykonania operacji bankowych k. 82-90, karta rozliczeniowa k. 107)

W dniu 11 grudnia 2020r. pozwany zwrócił powodowi kwotę 1.056,58 zł.

(dow ód: potwierdzenie przelewu k. 108)

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, a także znajdujących się w aktach Sądu Rejonowego w Skierniewicach o sygnaturze I C 1666/19 i aktach egzekucyjnych Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. o sygnaturze Km 1988/19.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych w ustaleniach stanu faktycznego dowodów z dokumentów urzędowych w postaci orzeczeń sądów powszechnych oraz postanowień komornika. Zgodnie z treścią art. 244 kpc wymienione powyżej dokumenty urzędowe korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała powyższych domniemań w trybie art. 252 kpc. Ponadto, za wiarygodne i przydatne do rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał dowody z dokumentów prywatnych tj. pism wnoszonych przez strony w toku postępowania sądowego i postępowania egzekucyjnego, a także korespondencji stron. Przedmiotowe dokumenty nie noszą żadnych śladów przerobienia, podrobienia, czy też innej ingerencji, stąd należało uznać je za autentyczne. W związku z powyższym w ramach swobodnej oceny dowodów Sąd uznał, że wyżej wskazane dokumenty przedstawiają rzeczywisty przebieg postępowania rozpoznawczego oraz postępowania egzekucyjnego.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia kwoty 1.440,77 zł tytułem zwrotu należności wyegzekwowanych od powoda w toku postępowania prowadzonego – na wniosek pozwanego – przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G.. W tym stanie rzeczy należało uznać, że podstawę prawną powództwa stanowiły przepisy art. 410 kc w zw. z art. 405 kc. Stosownie do art. 410 § 1 kc przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Zgodnie z treścią art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Przechodząc do szczegółowych rozważań należy wskazać, że pomiędzy stronami nie było sporu co do tego, że na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Elblągu z dnia 14 grudnia 2009r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 17 marca 2010r. pozwany wszczął przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne, które prowadził Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. G. pod sygnaturą Km 1988/19. Z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wynika, że w toku tego postępowania Komornik wyegzekwował od powoda i przekazał wierzycielowi kwotę 1.056,58 zł (vide: karta rozliczeniowa k. 107v). W dniu 24 września 2019r. S. B. wniósł skutecznie zarzuty od nakazu zapłaty. W reakcji na powyższe, pismem z dnia 14 stycznia 2020r. pozwany cofnął pozew. W tej sytuacji, postanowieniem z dnia 29 stycznia 2020r. Sąd Rejonowy w Skierniewicach umorzył postępowanie w sprawie, a tym samym tytuł wykonawczy, w oparciu o który pozwany wierzyciel prowadził egzekucję, upadł. W konsekwencji wyegzekwowane od powoda świadczenie, które zostało przez Komornika przekazane wierzycielowi, stało się świadczeniem nienależnym. Jak wskazuje się w doktrynie kondykcja związana z odpadnięciem podstawy prawnej świadczenia – condictio causa finita – zachodzi we wszystkich tych sytuacjach, kiedy podstawa prawna świadczenia istniała w chwili dokonania świadczenia, lecz po jego spełnieniu w sposób definitywny upadła. Podstawową różnicą pomiędzy tą postacią nienależnego świadczenia a condictio indebiti jest okoliczność, iż przy condictio indebiti solvens działa z zamiarem wykonania zobowiązania, które w rzeczywistości nie istniało już w momencie świadczenia, natomiast przy condictio causa finita zobowiązanie to pierwotnie istnieje, natomiast odpada dopiero po spełnieniu świadczenia. C. causa finita powstanie we wszystkich tych przypadkach, kiedy określone świadczenie spełnione zostało na podstawie orzeczenia sądu (w tym też i sądu polubownego) mającego walor prawomocności lub natychmiastowej wykonalności, które następnie zostało uchylone lub zmienione i doszło do oddalenia powództwa, odrzucenia pozwu czy umorzenia postępowania (por. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 7, 2016, podobnie wyrok SN z dnia 7 lipca 2005r., IV CK 24/05, Legalis). W orzecznictwie wskazuje się, iż świadczenie spełnione na podstawie prawomocnego wyroku jest świadczeniem należnym, jednak późniejsze uchylenie lub zmiana tego wyroku powoduje zmianę charakteru dokonanego wcześniej świadczenia, które staje się świadczeniem nienależnym i podlega obowiązkowi zwrotu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2005 r., 1 ACa 1062/05, LEX nr 186167). W związku z powyższym dłużnik może dochodzić zwrotu należności ściągniętych w toku postępowania egzekucyjnego na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu (por. wyrok SN z dnia 7 lipca 2005r., IV CK 24/05, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 sierpnia 2018r., V AGa 208/18, L.). W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że kwota wyegzekwowana od powoda, a następnie przekazana wierzycielowi w wysokości 1.056,58 zł – wobec upadku tytułu wykonawczego – stanowiła nienależne świadczenie. Co do zasady zatem pozew w tej części był zasadny. Zważyć jednak należy, iż powyższa kwota została powodowi zwrócona w następstwie wniesionego w niniejszej sprawie pozwu. Odpis pozwu został bowiem doręczony pozwanemu w dniu 2 grudnia 2020r., natomiast zwrot nienależnie wyegzekwowanej należności nastąpił w dniu 11 grudnia 2020r. Z uwagi na częściowe zaspokojenie roszczenia powoda przez pozwanego i brak cofnięcia pozwu przez powoda, powództwo w zakresie żądania zapłaty kwoty 1.056,58 zł podlegało oddaleniu. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie brak jest podstaw do umorzenia postępowania w sytuacji, gdy pozwany zaspokoi po wytoczeniu powództwa roszczenie powoda, lecz ten nie cofnie pozwu; samo bowiem zaspokojenie nie czyni zbędnym wyrokowania, rodzi natomiast skutki materialnoprawne, które powodują oddalenie powództwa z powodu jego bezzasadności (por. wyrok SN z dnia 9 czerwca 1999r., III CKN 936/98, L.; uchwała SN z dnia 26 lutego 2014r., III CZP 119/13, OSNC 2015, Nr 1, poz. 1) . Jeżeli świadczenie ze strony pozwanego nie jest następstwem uznania żądania pozwu, spór wymaga merytorycznego rozstrzygnięcia, co zarazem oznacza, że umorzenie postępowania jest niedopuszczalne (por. wyrok SN z dnia 26 listopada 2002r., I PKN 558/01, L.).

Natomiast, częściowo na uwzględnienie zasługiwało roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie. W uchwale z 26 listopada 2009 r. (III CZP 102/09, OSNC 2010, Nr 5, poz. 75) SN stwierdził, że roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia staje się wymagalne w terminie, w którym powinno być spełnione zgodnie z art. 455 kc. W rozpatrywanym przypadku powód nie wzywał pozwanego do zapłaty przed wytoczeniem niniejszego powództwa. Wbrew temu, co wskazuje strona powodowa w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty, jako wezwanie do zwrotu wyegzekwowanych należności nie może być traktowane pismo z dnia 24 kwietnia 2020r. Stanowiło bowiem ono jedynie wezwanie do wstrzymania egzekucji, natomiast nie zawiera wezwania do zwrotu jakichkolwiek należności. W związku z powyższym pierwsze wezwanie do zapłaty stanowił wniesiony w niniejszej sprawie pozew, który – jak wskazano powyżej – został pozwanemu doręczony w dniu 2 grudnia 2020r. Z tego względu, na podstawie art. 481 kc i art. 455 kc, powodowi należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 1.056,58 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwu do dnia poprzedzającego dzień faktycznej zapłaty. Wobec braku uprzedniego wezwania do zapłaty, roszczenie o zapłatę odsetek za okres wcześniejszy należało natomiast uznać za przedwczesne i w tym zakresie pozew podlegał oddaleniu.

Sąd nie znalazł również podstaw do uwzględnienia roszczenia o zapłatę kwoty 384,19 zł (stanowiącej różnicę pomiędzy dochodzoną przez powoda kwotą 1.440,77 zł a kwotą zwróconą przez wierzyciela). Z karty rozliczeniowej, a także wystawionego przez Komornika zaświadczenia nie wynika, iż taka kwota została przekazana wierzycielowi. W związku z tym nie sposób przyjąć, aby w tym zakresie doszło do wzbogacenia pozwanego kosztem majątku powoda. Mimo że pozwany zwrócił uwagę w sprzeciwie na bezpodstawność przedmiotowego roszczenia, w odpowiedzi na sprzeciw pełnomocnik powoda nie odniósł się do tego zarzutu i nie wyjaśnił na jakiej podstawie domaga się od pozwanego zapłaty kwoty 384,19 zł. W oparciu o dostępny materiał dowodowy można jedynie domniemywać, że przynajmniej część tej kwoty została zaliczona na poczet kosztów egzekucji. Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2020r. Komornik ustalił bowiem koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 941,78 zł, przy czym dłużnika obciążył nimi jedynie do kwoty 142,48 zł. Jeśli zatem powód domagał się zwrotu kosztów egzekucji, to właściwą drogą do dochodzenia należności z tego tytułu było wniesienie skargi na czynności komornika. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie dłużnik może uniknąć ponoszenia kosztów bezzasadnej egzekucji, jeżeli zaskarży postanowienie komornika w przedmiocie kosztów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2012r., III CZP 47/12, L.). Dopiero Sąd rozpoznający środek zaskarżenia na postanowienie Komornika ma uprawnienia do badania i oceny zasadności wszczęcia egzekucji lub przyczyn umorzenia postępowania egzekucyjnego. W rozpatrywanym przypadku na orzeczenie Komornika powodowi przysługiwała skarga na czynności komornika. Pouczenie o możliwości wniesienia skargi zostało zawarte w postanowieniu Komornika. Mimo powyższego, powód nie skorzystał z możliwości zaskarżenia postanowienia komornika. Zatem, wobec niewykorzystania możliwości dochodzenia zwrotu wyegzekwowanych kosztów egzekucyjnych w drodze wniesienia właściwych środków zaskarżenia, roszczenie powoda w powyższym zakresie należało uznać za nieuzasadnione.

Reasumując, na podstawie art. 481 kc, art. 455 kc w zw. z art. 410 kc i art. 405 kc, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda jedynie odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 1.056,58 zł za okres od 3 do 10 grudnia 2020r.

Natomiast w pozostałym zakresie, na mocy art. 410 kc i art. 405 kc a contrario, powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc i uznając, że powód uległ tylko w nieznacznym zakresie Sąd zasądził na jego rzecz od pozwanego całość poniesionych kosztów postępowania, na które składały się: opłata sądowa od pozwu (100 zł), opłata za czynności fachowego pełnomocnika będącego adwokatem w stawce minimalnej wynoszącej 270 zł zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Wyjaśnić należy, iż powód winien być traktowany jako strona wygrywająca niniejszy spór także w odniesieniu do kwoty 1.056,58 zł, albowiem w tym zakresie roszczenie było uzasadnione i zostało zaspokojone przez pozwanego w toku niniejszego postępowania (w sprzeciwie brak oświadczenia pozwanego o częściowym uznaniu powództwa, stąd brak podstaw do zastosowania art. 101 kpc).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE