UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 sierpnia 2011 r. powód Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa (dalej Skarb Państwa) wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych P. B. (2) (dalej P. B. (2)), A. W. (dalej A. W.), J. Ł. (dalej J. Ł.), H. H., M. T. – członków zarządu spółki (...) sp. z o.o. w W. oraz W. Z. – likwidatora spółki (...) sp. z o.o. w W. w likwidacji na rzecz powoda kwoty 16.374.085,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że roszczenie wywodzone jest z odpowiedzialności pozwanych na podstawie art. 299 k.s.h. Na dochodzoną przez powoda kwotę 16.374.085,61 zł składa się: należność główna w kwocie 8.653.566,70 zł; odsetki ustawowe skapitalizowane w wysokości 7.665.205,90 zł; koszty sądowe w kwocie 12.600,00 zł oraz koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie 42.713,01 zł.

(pozew wraz z uzasadnieniem k. 3-7)

W odpowiedzi na pozew pozwany P. B. (2) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł: 1) niewykazanie przez powoda podstawowych przesłanek dochodzonego roszczenia tj. faktu pełnienia funkcji członka zarządu przez pozwanego w okresie powstania zobowiązania i jego wymagalności; 2) zarzut przedawnienia co do całości roszczeń dochodzonych pozwem; 3) brak winy pozwanego w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

(odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 166 - 171)

W odpowiedzi na pozew pozwany A. W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł zarzut przedawnienia co do całości roszczeń dochodzonych pozwem oraz wskazał, że zrezygnował z funkcji członka zarządu przed uprawomocnieniem się wyroku w sprawie.

(odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 100-105)

W odpowiedzi na pozew pozwany J. Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł zarzut przedawnienia. Nadto pozwany wskazał, że wierzyciel nie poniósł straty pomimo niezgłoszenia przez niego wniosku o ogłoszenie upadłości, a niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim czasie nie nastąpiło z winy pozwanego.

(odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 115-125)

W odpowiedzi na pozew pozwany W. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że jest zwolniony od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdyż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie nastąpiło nie z jego winy, nadto fakt zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w dniu 30 lipca 2007 r. nie spowodował szkody po stronie wierzyciela. Nadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, gdyż data biegu terminu do dochodzenia roszczeń rozpoczęła bieg po oddaleniu wniosku spółki o ogłoszenie upadłości w dniu
27 września 2007 r.

(odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 60-64)

Pozwany H. H. nie stawił się pomimo należytego zawiadomienia o terminie rozprawy, nie złożył żadnych wyjaśnień, ani też nie żądał przeprowadzenia rozprawy w jego nieobecności.

Na wniosek powoda dla pozwanego M. T. został ustanowiony kurator dla osoby nieznanej z miejsca z pobytu.

Na rozprawie z dnia 16 stycznia 2014 r. (k. 502-505) kurator ustanowiony dla pozwanego M. T. wniósł o oddalenie powództwa.

W piśmie procesowym z dnia 05 września 2011 r. powód odnosząc się do odpowiedzi na pozew A. W. podniósł, że termin przedawnienia powinien być liczony od daty umorzenia postępowania egzekucyjnego tj. od dnia 11 kwietnia 2011 r., a nie od dat wcześniejszych. Powód wskazał, że pozwany pełnił obowiązki członka zarządu spółki (...) sp. z o.o. w W. w dacie wymagalności kary umownej objętej tytułem wykonawczym.

(pismo procesowe z dnia k. 182-184)

W piśmie procesowym z dnia 27 września 2011 r. powód odnosząc się do odpowiedzi na pozew J. Ł. podniósł, że termin przedawnienia powinien być liczony od daty umorzenia postępowania egzekucyjnego tj. od 11 kwietnia 2011 r., a nie od dat wcześniejszych. Powód zakwestionował również, że pozwany J. Ł. oraz J. B. uwolnili się od odpowiedzialności, gdyż nie wykazali zaistnienia przesłanek egzoneracyjnych.

(pismo procesowe z dnia k. 216-220 )

W dalszym toku postępowania stanowisko stron nie uległo zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 kwietnia 1997 r. pomiędzy Skarbem Państwa Rzeczypospolitej Polskiej a (...) sp. z o.o. w W. została zwarta umowa sprzedaży akcji (...) Spółka Akcyjna (dalej także (...)). Zgodnie z art. 4 § 1 umowy sprzedaży kupujący (...) sp. z o.o. w W. zobowiązał się w okresie 48 miesięcy od dnia podpisania umowy do podwyższenia kapitałów spółki (...) poprzez wniesienie wkładu inwestycyjnego w wysokości 17.600.000,00 zł i wyemitowanie nowych akcji z przeznaczeniem środków na podwyższenie kapitałów na dokonanie inwestycji w majątek trwały spółki. Zgodnie z art. 7 § 1 umowy sprzedaży, jeżeli na podstawie sprawozdania końcowego, zostanie stwierdzone, że kumulatywna wartość faktycznych inwestycji jest niższa niż wartość gwarantowanych inwestycji kupujący, bez osobnego wezwania w terminie 30 dni od dnia doręczenia sprawozdania końcowego zobowiązany był zapłacić sprzedającemu karę umowną w wysokości 70 % kwoty stanowiącej różnicę między kwotą faktycznych inwestycji a kwotą gwarantowanych inwestycji.

W dniu 08 października 2001 r. został podpisany aneks do umowy sprzedaży z dnia 30 kwietnia 1997 r. w którym została zmieniona treść art. 4 § 1 umowy sprzedaży w ten sposób, że został wydłużony okres inwestycyjny do 80 miesięcy od dnia podpisania umowy oraz (...) sp. z o.o. w W. został zobowiązany do podwyższenia kapitałów spółki (...) poprzez wniesienie wkładu inwestycyjnego w wysokości 17.782.900,00 zł i wyemitowanie nowych akcji z przeznaczeniem środków na podwyższenie kapitałów na dokonanie inwestycji w majątek trwały spółki.
Art. 7 § 1 umowy pozostał bez zmian.

(umowa sprzedaży akcji wraz z aneksem k. 185- 211)

W dniu 07 kwietnia 2004 r. powód wezwał spółkę (...) sp. z o.o. w W. do zapłaty kary umownej w wysokości 8.653.566,70 zł w terminie do 30 kwietnia 2004 w z związku niewykonaniem zobowiązań inwestycyjnych, przewidzianych w art. 7 § 1 umowy sprzedaży z dnia 30 kwietnia 1997 r.

(wezwanie do zapłaty k. 212)

W dniu 05 maja 2004 r. powód ponowił wezwanie do zapłaty wyznaczając spółce (...) sp. z o.o. w W. w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

(wezwanie do zapłaty k. 213)

Pomimo upływu terminu zapłaty spółka (...) sp. z o.o. w W. nie zapłaciła powodowi kary umownej.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 08 grudnia 2004 r. spółka (...) sp. z o.o. w W. zmieniła nazwę na (...) sp. z o.o. w W. (dalej również (...)).

(odpis KRS spółki (...) sp. z o.o. w W. k. 108-111)

W okresie od dnia 25 lipca 2001 r. do dnia 30 listopada 2005 r. funkcję prezesa zarządu – dyrektora generalnego (...) sp. z o.o. w W., a później (...) sp. z o.o. w W. piastował pozwany J. B.. Natomiast w okresie od dnia 25 września 2003 r. do dnia 30 listopada 2005 r. funkcję wiceprezesa zarządu (...) sp. z o.o. w W., a później (...) sp. z o.o. w W. piastował pozwany A. W.. Pozwany J. Ł. objął funkcję Prezesa Zarządu w spółce (...) sp. z o.o. w W. po rezygnacji J. B. i A. W. tj. w dniu 30 listopada 2005 r., zrezygnował z tej funkcji w dniu 13 marca 2006 r. Po rezygnacji pozwanego J. Ł. tj. w dniu 13 marca 2006 r. funkcję Prezesa Zarządu w (...) sp. z o.o. w W. objął pozwany H. H., zrezygnował z tej funkcji w dniu 05 maja 2006 r. Po rezygnacji pozwanego H. H. funkcję Prezesa Zarządu w(...)
sp. z o.o. w W. objął M. T., zrezygnował z tej funkcji w dniu
13 grudnia 2006 r. Po rezygnacji pozwanego M. T. funkcję Prezesa Zarządu w (...) sp. z o.o. w W. objął J. Z. i piastował na tej funkcji do dnia 13 grudnia 2007 r. tj. do dnia otworzenia likwidacji przedmiotowej spółki.

(odpis KRS spółki (...) sp. z o.o. w W. k. 108-111)

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2005 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. akt IC 1094/04 zasądził od spółki (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa kwotę 8.653.566,70 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 05 maja 2004 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 04 lipca 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, sygn. akt I ACa 1067/05 oddalił apelację pozwanej spółki i zasądził od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa kwotę 5.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję.

W dniu 17 lipca 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie na wniosek powoda nadał powyższemu orzeczeniu klauzulę wykonalności uprawniającą do egzekucji w całości.

(tytuł wykonawczy k. 8-9)

W dniu 02 października 2006 r. powód wniósł do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia o wszczęcie egzekucji przeciwko (...) sp. z o.o. w W. na podstawie ww. tytułu wykonawczego.

(wniosek o wszczęcie egzekucji k. 512-513)

Pismem z dnia 22 lutego 2007 r. powód zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia o udzielenie informacji na temat wszczętego postępowania egzekucyjnego.

(pismo z dnia 22 lutego 2007 r. k. 514)

Pismem z dnia 02 marca 2007 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia poinformował powoda, że przeciwko spółce (...) prowadzonych jest 13 spraw na łączne roszczenie około 48.000.000,00 zł, w tym jedną sprawę z wniosku z Urzędu Skarbowego na kwotę 2.309.389,09 zł. Po spełnieniu należności korzystających z pierwszeństwa dalsze wyegzekwowanie należności będą dzielone proporcjonalnie według innych wierzycieli.

(pismo z dnia 02 marca 2007 r. k. 515)

Pismem z dnia 28 maja 2007 r. powód ponownie zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia o udzielenie informacji na temat wszczętego postępowania egzekucyjnego.

(pismo z dnia 28 maja 20078 r. k. 516)

W dniu 30 lipca 2007 r. pozwany J. Z. wniósł do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki obejmującej likwidację majątku spółki.

(okoliczności bezsporne, odpis KRS spółki (...) sp. z o.o. w W. k. 108-111)

Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, sygn. akt XGU 226/07 zabezpieczył majątek (...) sp. z o.o. w W. poprzez zawieszenie postępowań egzekucyjnych toczących się przeciwko (...) sp. z o.o. w W. i ustanowienie tymczasowego nadzorcy.

Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2007 r., sygn. akt IV KM (...) Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia zawiesił postępowanie egzekucyjne.

(postanowienie z dnia 20 sierpnia 2007 r. k. 517)

Postanowieniem z dnia 27 września 2007 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, sygn. akt XGU 226/07 oddalił wniosek spółki na podstawie art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego. Sąd Rejestrowy dokonał stosownego wpisu w KRS w dniu 13 listopada 2007 r.

(postanowienie z dnia 27 września 2007 r. k. 86)

Pismem z dnia 05 listopada 2007 r. powód wniósł do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia o podjęcie zawieszonego postępowania oraz przeprowadzenie egzekucji z praw majątkowych i wierzytelności (...) sp. z o.o. w W. w związku z uprawomocnieniem się postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 27 września 2007 r., sygn. akt
XGU 226/07 oddalającego wniosek spółki o ogłoszenie upadłości.

(wniosek o pojęcie postępowania egzekucyjnego k. 518-519)

W dniu 06 grudnia 2007 r. spółka (...) sp. z o.o. w W. została postawiona w stan likwidacji. Likwidatorem został powołany J. Z..

(odpis KRS spółki (...) sp. z o.o. w W. k. 108-111)

W dniu 10 kwietnia 2008 r. powód zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia o udzielenie informacji nt. stanu postępowania egzekucyjnego w sprawie IV KM (...).

(pismo z dnia 10 kwietnia 2008 r. k. 520)

W dniu 13 czerwca 2008 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia zawiadomił powoda, że w stosunku do (...) prowadzone są 24 postępowania egzekucyjne, gdzie łączna kwota należności podlegających egzekucji przekracza 54.500.000,00 zł. Wskazał również, że przeciwko (...) od 2002 r. wszczętych zostało 165 postępowań egzekucyjnych, które kończyły się poprzez zaspokojenie roszczeń wierzycieli lub były umarzane na wniosek poszczególnych wierzycieli. Natomiast dotychczasowa egzekucja z wniosku wierzyciela okazała się bezskuteczna ponieważ nie stwierdzono dalszych ruchomości dłużnika, do których można skierować czynności zajęcia; egzekucja z rachunków bankowych jest bezskuteczna; egzekucja z nieruchomości budynkowej przy ulicy (...) w W. została zakończona z dniem 28 marca 2006 r.; wszelkie zawnioskowane zajęcia wierzytelności oraz zajęcia praw majątkowych zostały wykonane. Egzekwowane należności zgodnie z podziałem najpierw jednak zaspakajały należności wierzycieli uprzywilejowanych.

(pismo z dnia 13 czerwca 2008 r. k. 521)

Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2011 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia P. T. umorzył postępowanie egzekucyjne wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji i ustalił koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 48.768,00 zł i obciążył nimi dłużnika, przy czym zwrot na rzecz wierzyciela określił do kwoty 42.713,01 zł.

(postanowienie z dnia 11 kwietnia 2011 r. k. 11-12)

W dniu 10 maja 2011 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 16.139.884,78 zł w terminie 14 dni do dnia doręczenia wezwania.

(wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem odbioru k. 19- 28)

W dniu 07 lipca 2011 r. powód ponownie wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 42.713,01 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego zł w terminie 14 dni do dnia doręczenia wezwania.

(wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k. 29- 32)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o zgromadzone w toku postępowania dowody, dopuszczone postanowieniem sądu. W zakresie rozstrzygnięcia Sądu w kwestii wniosków dowodowych ujętego żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń do protokołu na podstawie art. 162 k.p.c.

Przydatne dla ustalenia okoliczności faktycznych były przede wszystkim znajdujące się w aktach sprawy dokumenty oraz ich kopie – dopuszczone jako dowody postanowieniem sądu, tym dokumenty z akt komorniczych IV KM (...) (k. 512-531), których to prawdziwość jak i zgodność z oryginałami w toku postępowania nie była kwestionowana przez same strony, w której to sytuacji także Sąd nie znalazł podstaw by ją zakwestionować

Wszelkie dowody i twierdzenia przedstawiane i podnoszone przez strony wykraczające poza w/w kwestie wychodziły poza zakres przedmiotowej sprawy a więc i nie mogły mieć wpływu na jej końcowy wynik - z uwagi na co zostały pominięte przez Sąd przy dokonywaniu ustaleń faktycznych.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda wobec P. B. (1), J. Ł., A. W. i W. Z. po podzieleniu podniesionego przez tych pozwanych zarzutu przedawnienia podlegało oddaleniu. W stosunku do pozwanego H. R. i M. T. powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz należności objętej wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 04 lipca 2006 r.; sygn. akt I ACa 1067/05. Żądanie skierował do członków zarządu spółki (...), zobowiązanej do zapłaty zgodnie z powołanym wyrokiem.

Podstawą prawną dochodzonego roszczenia jest art. 299 § 1 k.s.h. zgodnie z którym jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Bezspornie odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 § 1 k.s.h. jest odpowiedzialnością osobistą, subsydiarną wobec spółki, tzn. zależną od bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Jednocześnie odpowiedzialność ta nie jest ograniczona kwotowo. Odpowiedzialność członków zarządu między sobą ma jednocześnie charakter solidarny - brak jest natomiast solidarności pomiędzy odpowiedzialnym członkiem zarządu a spółką.

Natomiast kwestię charakteru odpowiedzialności została przesądzona w uchw. Sądu Najwyższego z 7 listopada 2008 r. (III CZP 72/08, OSNC 2009, Nr 2, poz. 20), w której zdecydowanie opowiedziano się za deliktowym jej charakterem.

W związku z deliktowym charakterem odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h., do przedawnienia tego roszczenia należy stosować art. 442^{(
1)} § 1 k.c., zgodnie z którym roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (tak: uchw. SN (7) z 7.11.2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009, Nr 2, poz. 20; wyr. SN z 7.7.2005 r., IV CK 58/05, Legalis; wyr. SN z 28.1.2004 r., IV CK 176/02, Wok. 2004, Nr 9, s. 7). Odszkodowawczy charakter roszczenia przysługującego wobec członka zarządu przesądza, że roszczenie to jest odrębnym od tego, które jest stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądowym. O ile bowiem orzeczenie sądowe stwierdza zobowiązanie spółki z o.o., o tyle w procesie prowadzonym w oparciu o art. 299 § 1 k.s.h. chodzi o zobowiązanie członka zarządu, zaś istnienie zobowiązania spółki jest jedynie przesłanką tej odpowiedzialności.

Bieg przedawnienia przeciwko członkowi zarządu rozpoczyna się od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się o bezskuteczność egzekucji , co najczęściej będzie miało miejsce wraz z doręczeniem postanowienia o umorzeniu z tego względu postępowania egzekucyjnego. Zakładając bowiem powszechną znajomość wpisów do KRS, z chwilą dowiedzenia się o bezskuteczności egzekucji dłużnikowi jest znana również osoba zobowiązana do naprawienia szkody (tak wyr. SN z 31.1.2007 r., II CSK 417/06, MoP 2007, Nr 5, s. 229).

Mając na uwadze powyższe najczęstszym dowodem bezskuteczności egzekucji jest postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko spółce z o.o. Nie znaczy to jednak, by egzekucja ta w każdej sytuacji musiała być wszczęta. Uprzednie przeprowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie jest potrzebne, gdy z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma żadnego majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (jak np. wówczas, gdy jedynym majątkiem spółki jest nieruchomość obciążona ponad swą wartość wierzytelnościami innych osób, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia) (zob. post. SA z 16.6.1992 r., I ACZ 183/92, OSA 1993, Nr 4, poz. 28). Mając to na uwadze, dowód ten nie ma jednak charakteru wyłącznego. Okoliczność bezskuteczności egzekucji może być bowiem wykazana także w każdy inny dopuszczalny według k.p.c. sposób (tak L.R. Kwaśnicki (red.), K. Falkiewicz, I.B. Mika, M. Przygodzka, A. Rataj, P. Wierzbicki, A. Woźniak, Spółka…, s. 291; wyr. SN z 9.4.2008 r., V CSK 527/08, niepubl.; wyr. SN z 7.7.2005 r., V CK 19/05, OwSG 2008, Nr 5, poz. 39).W doktrynie i orzecznictwie ugruntowało się zapatrywanie, że można jej dowodzić w sposób dowolny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2003 r., sygn. IV CKN 1779/00, opubl. w: OSNC 2004, nr 5, póz. 76). Zatem dopuszczalne są wszelkie dowody wskazujące, że w danej sytuacji nie jest realne uzyskanie zaspokojenia przez wierzyciela z pozostałego jeszcze majątku spółki, w tym np. stwierdzenie, że wszczęta przeciwko spółce co do całego jej majątku na wniosek osoby dochodzącej roszczenia od członków zarządu egzekucja na podstawie kodeksu postępowania cywilnego nie dała rezultatu (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 9 czerwca 1937 r., I C 1927/36, Zb. Urz. 1938, nr 4, póz. 184 i z dnia 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2003 r. sygn. V CKN 416/2001, opubl. w: OSNC 2004/7-8/129, Biul. SN 2003/12/15, M. Prawn. 2004/2/80).

Takim dowodem bezskuteczności egzekucji może być również postanowienie sądowe oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości. Oczywiście chodzi jedynie o przypadek, w którym wniosek o ogłoszenie upadłości został oddalony na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 prawa upadłościowego i naprawczego, to znaczy w sytuacji, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. (tak: A. Szajkowski, M. Tarska, [w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz KSH, t. II, 2005, s. 966; K. Strzelczyk,[w:] Potrzeszcz, Siemiątkowski, Komentarz KSH. Sp. z o.o., 2001, s. 645; A. Rachwał, [w:] Włodyka, System pr. handl., t. 2A, 2007, s. 1035; Kidyba, Komentarz KSH, t. I, 2005, s. 1325; Pabis, Spółka z o.o., 2004, s. 527; A. Karolak, [w:] A. Mariański, A. Karolak, Odpowiedzialność członków zarządu…, s. 41).

Wprawdzie powód wywodzi bezskuteczność egzekucji na podstawie postanowienia o umorzeniu egzekucji z dnia 11 kwietnia 2011 r., jednakże pozwani podnieśli, że powód miał wcześniej wiedzę na temat bezskuteczności egzekucji z majątku spółki (...), co zostało wykazane na podstawie dokumentów z akt komorniczych IV KM (...).

Dokumentem takim jest bez wątpienia postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 27 września 2007 r. oddalające wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust.1 ustawy prawa upadłościowego i naprawczego. W tej sytuacji, w ocenie sądu najpóźniej w dniu 05 listopada 2007 r., czyli w dniu datowania pisma skierowanego do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieście, w którym powód wniósł o podjęcie zawieszonego postępowania powołując się na prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia
27 września 2007 r. miał on świadomość bezskuteczności egzekucji. Zatem od 05 listopada 2007 r. należało liczyć rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia przeciwko członkom zarządu dłużnej spółki. Termin ten upłynął w dniu 05 listopada 2010 r. (termin trzyletni), zatem przed wytoczeniem powództwa, które zostało wniesione w dniu 14 lipca 2011 r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w punkcie 1 sentencji oddalił powództwo w stosunku do pozwanych P. B. (1), J. Ł., A. W. i W. Z..

W stosunku do pozwanego H. H. w związku z niezłożeniem przez niego odpowiedzi na pozew mimo zobowiązania sądu oraz brakiem uczestnictwa na rozprawach zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego. Jak bowiem stanowi artykuł 339 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. Zgodnie z § 2 w tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba, że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Również w stosunku do pozwanego M. T. sąd również uwzględnił powództwo. Wprawdzie kurator ustanowiony dla M. T. kurator wniósł o oddalenie powództwa, jednakże nie ustosunkował się merytorycznie do treści pozwu.

Utrwalony w judykaturze i niekwestionowany w nauce jest pogląd, że przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Sąd nie jest zatem zwolniony z obowiązku dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach (orzeczenie SN z dnia 29 maja 1958 r., 1 CR 969/57, OSNC 1960, nr 1, poz. 14; wyroki SN: z dnia 15 września 1967 r., III CRN 175/67, OSNC 1968, nr 8-9, poz. 142; z dnia 15 marca 1996 r., I CRN 26/96, OSNC 1996, nr 7-8, poz. 108; z dnia 6 czerwca 1997 r., I CKU 87/97, Prok. i Pr. - wkładka 1997, nr 10, s. 44; z dnia 31 marca 1999 r., I CKU 176/97, Prok. i Pr. 1999, nr 9, s. 30). Jeżeli zatem w świetle przytoczonych przez powoda okoliczności brak podstaw do uwzględnienia żądania pozwu, sąd wyrokiem zaocznym oddala powództwo (zob. wyrok SN z dnia 6 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, Biul. SN 1972, nr 10, poz. 178).

W związku z powyższym trzeba wskazać, że powód wykazał skutecznie wszystkie niezbędne przesłanki swego roszczenia wobec pozwanego H. H. i M. T.. Powód wykazał fakt pełnienia przez pozwanych funkcji prezesa zarządu spółki (...) w okresie, w którym powstało zobowiązanie spółki, jak również (choć nie jest to konieczne dla zaistnienia odpowiedzialności z art. 299 k.s.h.) w okresie kiedy zobowiązanie to stało się wymagalne. Zgodnie z jednolitym w tej mierze stanowiskiem doktryny i judykatury w razie bezskuteczności egzekucji zobowiązania spółki odpowiedzialność na zasadach przewidzianych w art. 299 k.s.h. ponoszą osoby będące członkami zarządu w czasie istnienia tego zobowiązania, nie jest natomiast konieczne, aby zobowiązanie w tym czasie było wymagalne (por. np wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., V CSK 248/09, LEX nr 578077, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07, OSNC 2009/3/38, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02 lutego 2007 roku, IV CSK 370/06, OSNC -ZD 2008/1/18, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2006 r. V CSK 39/05, LEX nr 39/06).
W postępowaniu również zostało wykazana bezskuteczność egzekucji wobec spółki (...), co zostało szczegółowo umówione w wcześniejszej części uzasadnienia.

Tak ukształtowanej odpowiedzialności członek zarządu może jednak w pewnych, ściśle oznaczonych sytuacjach uniknąć. Stosownie do treści art. 299 § 2 k.s.h. członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że :

1. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto
postępowanie układowe, albo że

2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania
układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że

3. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Jak widać, omawiany przepis wprowadza trzy przesłanki egzoneracyjne, a zaistnienie którejkolwiek z nich wyłącza odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki. W przepisie tym w sposób wyraźny i nienasuwający wątpliwości wskazano, że ciężar wykazania tych okoliczności spoczywa na członku zarządu, czyli na pozwanym. Zasada, zgodnie z którą ciężar dowodu spoczywa na powodzie, zostaje bowiem niekiedy wyłączona. Dzieje się tak m.in. wtedy, gdy z normy szczególnej wynika swoiste uregulowanie ciężaru dowodu. Taką normą jest właśnie art. 299 § 2 k.s.h. Należy mieć na względzie, że ciężar dowodu nie jest w zasadzie zależny od pozycji, jaką strona zajmuje w procesie cywilnym, jest więc niezależny od tego, czy jest się powodem czy też pozwanym (por. orz. SN z dnia 3 października 1969 r., II PR 313/69, OSN 1970, póz. 147). Stosownie do zasady Qxcipiendo reus fit actor (pozwany, który podnosi zarzuty, staje się powodem) w odniesieniu do zarzutów podnoszonych przez pozwanego zajmuje on rolę powoda i na nim spoczywa ciężar dowodu.

Pozwany H. H., z racji braku uczestnictwa w sprawie, ani kurator pozwanego M. T. nie wykazali zaistnienia przesłanek z art. 299 § 2 k.s.h. wyłączających odpowiedzialność cywilnoprawną.

Mając na uwadze powyższe zasadnym był wydanie wyroku zaocznego wobec H. H. oraz zasądzenie solidarnie od H. H. i M. T. kwoty 16.374.085,61 zł na rzecz Skarbu Państwa.

Na podstawie artykułu 333 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności wobec pozwanego H. H..

Na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.), sąd zasądził solidarnie od H. H. oraz M. T. na rzecz powoda kwotę 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jednocześnie na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.) oraz § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.), sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanych P. B. (1), J. Ł., A. W. kwoty po 7.217,00 zł, w tym 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem zwrotu opłaty za pełnomocnictwo.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji.

SSO Joanna Sieradz

Przewodniczący:	SSO Joanna Sieradz

Protokolant:	Katarzyna Kafarska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE