UZASADNIENIE

Skarżący Gmina P. skargą z dnia 21 grudnia 2022r. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, domagał się stwierdzenia przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach w sprawie o sygn. akt I Nc 77/18, przyznania mu od Skarbu Państwa kwoty 8000 zł, wydania sądowi odpowiednich zaleceń celem jak najszybszego zakończenia postępowania klauzulowego, w tym doręczenia tytułu wykonawczego oraz zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy na podstawie akt sprawy o sygn. I Nc 77/18 Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, ustalił następujący przebieg postępowania:

W dniu 22 września 2017r. Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie wpłynął pozew o zapłatę.

Postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 20 grudnia 2017r. sprawa została przekazana do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty.

(...) Losowego Przydziału Spraw w dniu 16 stycznia 2018r. wylosował orzecznika referenta do rozpoznania przedmiotowej sprawy.

Zarządzeniem z dnia 19 marca 2018r. wezwano powoda do usunięcia braków formalnych i fiskalnych pozwu. Odpis zarządzenia został wysłany 11 maja 2018r. a jego doręczenie nastąpiło w dniu 23 maja 2018r. Braki formalne pozwu zostały usunięte 7 czerwca 2018r.

8 czerwca 2018r. referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty. Odpis nakazu zapłaty został wysłany 7 stycznia 2019r.

12 września 2019r. do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach wpłynął wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wydanemu w sprawie nakazowi zapłaty.

Zarządzeniem z dnia 15 marca 2019r. zarządzono ponowne wysłanie niepodjętej przesyłki oraz zwrócono się do Komendy Policji w P. o ustalenie czy P. N. zamieszkuje pod wskazanymi w zarządzeniu adresami. Nadto wezwano pełnomocnika powoda do wskazania aktualnego adresu pozwanego P. N. w terminie 7 dni pod rygorem zawieszenia postępowania. Zarządzenie wykonano 18 czerwca 2019r.

5 lipca 2019r. do Sądu wpłynęło pismo powoda informujące o adresie zamieszkania P. N..

9 lipca 2019r. do Sądu wpłynęło pismo Komendy Policji w P. informujące o adresie zamieszkania P. N..

Zarządzeniem z 8 sierpnia 2019r. zobowiązano do ponownego doręczenia odpisu nakazu zapłaty dla pozwanego P. N. na adres wskazany w piśmie z dnia 9 lipca 2019r. Zarządzenie wykonano 10 lipca 2020r. jednak na adres wskazany w pozwie, w związku z czym zarządzeniem 28 września 2020r. zobowiązano do prawidłowego wykonania zarządzenia z dnia 8 sierpnia 2019r. Zarządzenie wykonano 11 marca 2021r.

Zarządzeniem z 2 września 2021r. stwierdzono prawomocność nakazu zapłaty.

Zgodnie z art. 2 ust.1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 75 ze zm.) przewlekłość postępowania zachodzi wtedy, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Nadto badanie czy w konkretnej sprawie nastąpiła zwłoka w jej rozpoznaniu musi uwzględniać ustalenie rozsądnego terminu postępowania w oparciu o wszystkie okoliczności danej sprawy oraz w oparciu o następujące kryteria: złożoność sprawy, postępowanie samego skarżącego i właściwych organów, jak również znaczenie przedmiotu postępowania dla skarżącego (porównaj: wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 25 września 2012r., (...), LEX nr 1285173; wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 stycznia 2013r., (...), LEX nr 1252840; wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 stycznia 2013r., (...), LEX nr 1252838; wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 13 czerwca 2019r., (...), LEX nr 2680951).

Zwrócić należy uwagę, że zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności, dlatego przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013r. (...) 3/13, LEX nr 1318217, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2 września 2015r., II S 18/15, LEX nr 1797142)

Ponadto należy wskazać, że ustawa nie określa przeciętnego czasu oczekiwania na rozpatrzenie sprawy. W judykaturze zasadniczo za przewlekłe uznaje się postępowanie trwające ponad 12 miesięcy (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r., III SPP 96/05, OSNP 2005/23/384; postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lipca 2008 r., (...) 20/08, LEX nr 493700; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2018r., (...) 56/17, LEX nr 2440458), co ma swoją podstawę w domniemaniu ustawowym ustalonym art. 14 w/w ustawy. Wskazać przy tym należy, że samo przekroczenie wskazanego terminu, nie prowadzi do automatyzmu wyrażającego się stwierdzeniem przewlekłości, gdyż uwzględnić należy nadto terminowość i celowość podejmowanych czynności. Zatem, w świetle utrwalonego orzecznictwa, dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2012r., (...) 8/12; postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 2013r., (...) 9/13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2013 r. (...) 1/13; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 sierpnia 2017r., II S 7/17, KZS 2017/9/71; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 września 2018r., II S 32/18, Biul.SAKa 2018/3/30; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 lipca 2018r., S 13/18, KZS 2018/7-8/70; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2018r., (...) 1/18, LEX nr 2459691; wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 13 czerwca 2019r., (...), LEX nr 2680951).

Przewlekłość postępowania musi być nadto następstwem okoliczności, które pozostają w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością organu prowadzącego postępowanie. Tym samym, jeżeli zwłoka wynika z zachowania strony, uczestników postępowania lub innych organów, na które organ prowadzący postępowanie nie ma wpływu, a równocześnie podejmuje on skutecznie działania dyscyplinujące i naprawcze, zmierzające do jak najszybszego zakończenia sprawy, to brak jest podstaw do stwierdzenia w takich okolicznościach o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2018r., (...) 9/18, LEX nr 2459696; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 maja 2013r., I ACa 36/13, LEX nr 1327563).

Oceniając zasadność skargi Sąd Okręgowy był zobowiązany również wziąć pod uwagę to, że trudności kadrowe sądu nie mogą blokować sprawnego prowadzenia postępowania. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w najnowszym orzecznictwie, że to na Państwie i organach wymiaru sprawiedliwości spoczywa obowiązek należytego zorganizowania funkcjonowania władzy sądowniczej. Tak samo należy ocenić trudności natury organizacyjnej. Także okoliczność niezłożenia przez stronę wniosku o przyspieszenie rozpoznania sprawy nie może uniemożliwiać uznania skargi za zasadną (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2017r., (...) 23/17, LEX nr 2335991 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 16 stycznia 2018r.; (...) 57/17, LEX nr 2439955).

Przenosząc wskazane powyżej rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy uznać należało, że zaistniały podstawy do stwierdzenia przewlekłości postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało zainicjowane przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach w styczniu 2018r., przy czym skarga odnosiła się do okresu od złożenia wniosku o wydanie tytułu wykonawczego. Ten natomiast wpłynął do tego Sądu w dniu 12 września 2019r. Zgodnie z art. 781¹ k.p.c., wnioski te należy rozpoznać niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia. Pomimo, iż termin ten ma wyłącznie charakter instrukcyjny, to jednak stanowi istotną przesłankę dla oceny przewlekłości postępowania, w szczególności stanowiąc pewnego rodzaju standard normatywny czasu trwania postępowania w tego rodzaju sprawach. Sąd Okręgowy uznaje jednak, że dochowanie tego terminu, w obecnych standardach procesowych, nie jest jednak możliwe, to jednak, stopień jego przekroczenia ma wpływy na ocenę sprawności procedowania. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego, rozpoznanie wniosku trwające ponad 3 lata, nie znajduje uzasadnienia w okolicznościach niniejszej sprawy i świadczy o tym, że prawo strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie zostało naruszone. Z tych względów, obowiązkiem Sądu Okręgowego było uznanie skargi co do zasady za uzasadnioną.

Odnosząc się natomiast do zgłoszonego w skardze żądania przyznania skarżącemu świadczenia pieniężnego, to Sąd Okręgowy miał na względzie, że przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie powołanego przepisu stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Następuje ono w wysokości proporcjonalnej do wielkości zwłoki, jej przyczyn oraz dolegliwości dla skarżącego. Odpowiednia suma pieniężna pełni rolę swoistego zadośćuczynienia za stres i frustrację, spowodowane przewlekłością postępowania sądowego (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2017r., (...) 7/17, LEX nr 2300161).

Ustalając wysokość sumy pieniężnej przyznanej skarżącej Sąd miał na względzie treść art. 12 ust. 4 ustawy zgodnie z którym, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania.

Uwzględniając zarówno przedmiot postępowania (żądanie zapłaty 3347,86 zł) jak również czas trwania przewlekłości postępowania, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że odpowiednia kwota którą należało przyznać skarżącemu wyraża się kwotą minimalną, tj. 2.000 zł. Z tych względów żądanie przenoszące tą wartość, tj. dodatkowe 6.000 zł, należało oddalić jako nieuzasadnioną.

Wobec nadania klauzuli wykonalności przez Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach zbędne było wydawanie temu sądowi zalecenia niezwłocznego rozpoznania sprawy.

Sąd Okręgowy, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, uznał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie i na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, orzekł jak w sentencji. O sumie pieniężnej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 12 ust. 4 ww. ustawy.

Zwrotu uiszczonej przez skarżącego opłaty od skargi dokonano na podstawie art. 17 ust. 3 w/w ustawy, co wyczerpywało żądanie zwrotu kosztów postępowania skargowego zgłoszone przez skarżącego.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 8 ust. 2 w/w ustawy i art. 397 § 3 k.p.c. oraz art. 391 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 k.p.c. przy uwzględnieniu § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800 ze mianami) .

SSO Marcin Rak SSO Andrzej Dyrda SSO Artur Żymełka

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE