Przewodnicząca

SSA Iwona Hyła (spr.)

Sędziowie

SA Aleksander Sikora

SO del. Teresa Jędrzejas-Paluch

Protokolant

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 54/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Okręgowego w Częstochowie, sygn. akt II K 120/21, z dnia 22 listopada 2021 r.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. obraza przepisów prawa materialnego, a to:

- art. 85 k.k. i art. 86 k.k. w zw. z art. 4 k.k. poprzez brak zastosowania ustawy obowiązującej w dacie orzekania, która w realiach niniejszej sprawy jest dla sprawcy względniejsza,

- art. 91 a k.k. poprzez pominięcie przy orzekaniu kary łącznej reguł wynikających z tego przepisu i tym samym brak uwzględnienia i ustosunkowania się do wykonanej kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem SR Katowice - Wschód w Katowicach z dnia 03.04.2013 r. sygn. akt V K 283/12, opisanym w punkcie 3 części wstępnej wyroku,

- art. 91 a k.k. przez nieuwzględnienie przez sąd, iż kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat orzeczona wyrokiem SR Mysłowice w sprawie o sygn. akt II K 759/12 została skrócona o 6 miesięcy, co wprost wynika z karty karnej K. D.;

2. rażącą surowość, a tym samym niewspółmierność kary przy zastosowaniu wadliwych kryteriów jej wymiaru, a to:

- orzeczenie kary łącznej na podstawie przepisów obowiązujących od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 23 czerwca 2020 r., jako przepisów zdaniem sądu bardziej korzystnych dla skazanego bez konkretnego wyjaśnienia dlaczego ten stan prawny sąd przyjął za stosowny, gdy tymczasem w dacie orzekania, tj. w dniu 21.11.2021 r. przepisy dotyczące kary łącznej w brzmieniu od 24.06.2020 r. były dla skazanego względniejsze i pozwalały na wymierzenie kary łącznej na podstawie i w granicach wyznaczonych przez kary jednostkowe za poszczególne czyny,

- orzeczenie kary łącznej przez połączenie tylko dwóch kar łącznych pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami SR Dąbrowa Górnicza z dnia 19.12.2019 r. i SO Częstochowa z dnia 10.11.2020 r., kiedy przy zastosowaniu względniejszych przepisów należało orzec karę łączną na podstawie rozłączonych kar jednostkowych i przez utworzenie realnych zbiegów przestępstw,

- orzeczenie wobec skazanego z zastosowaniem zasady asperacji kary łącznej 9 lat pozbawienia wolności co powoduje, że kara w takim wymiarze na podstawie przyjętej zasady została orzeczona w górnej granicy możliwego zakresu i jest rażąco niewspółmierna i surowa, niż wymierzenie kar na podstawie realnych zbiegów przestępstw wynikających z rozłączenia kar jednostkowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie miał racji apelujący kwestionując wybór porządku prawnego, jakiego dokonał Sąd Okręgowy w Częstochowie, procedując w przedmiocie wniosku skazanego o wydanie wyroku łącznego.

Wbrew twierdzeniom zawartym w środku odwoławczym, sąd I instancji rozważał nad wyborem stanu prawnego, który byłby dla skazanego najbardziej korzystny. I choć w istocie nie dostrzegł tenże sąd, iż kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat, orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Mysłowicach w sprawie o sygn. akt II K 759/12 została skrócona o 6 miesięcy, okoliczność ta nie miała wpływu na ostateczną treść rozstrzygnięcia i nie powodowała, iżby należało zmienić ocenę wyboru porządku prawnego z uwagi na jej korzystność dla skazanego.

Na wstępie wyjaśnić trzeba skarżącemu, że wydanie wyroku łącznego co do zasady nie musi przynosić korzyści dla skazanego. W tej kwestii wielokrotnie wypowiadały się już sądy powszechne i Sąd Najwyższy. Niemniej jednak ciągle zmieniające się przepisy Kodeksu karnego w zakresie chociażby zasad orzekania o karze łącznej, niejako wymusiły – ze względu na obowiązującą zasadę lex mitior - konieczność każdorazowego badania przez sądy orzekające w sprawach o wydanie wyroku łącznego, który ze stanów prawnych – obowiązujących w czasie od popełnienia poszczególnych czynów, do daty orzekania, będzie porządkiem prawnym względniejszym dla skazanego. Należy zatem rozróżnić te dwa pojęcia i ich ze sobą nie utożsamiać. Czym innym jest obowiązek stosowania ustawy względniejszej dla sprawcy, a czym innym ogólna zasada dotycząca orzekania w sprawach o wyrok łączny, która bynajmniej nie obliguje sądu do wymierzenia kary łącznej łagodniejszej, niż suma kar pierwotnie orzeczonych w wyrokach jednostkowych.

Skarżący domaga się, aby sąd odwoławczy zastosował wobec skazanego obecnie obowiązujące przepisy, a nie zauważa, iż treść art. 81 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 na to nie zezwala, przynajmniej w sytuacji faktycznej K. D.. W art. 81 ust 1. czytamy, iż przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Z kolei ustęp 2 stanowi, iż przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Jak wynika z karty karnej skazanego, po dniu 23 czerwca 2020 r. zapadł wobec niego tylko jeden wyrok, tj. Sądu Okręgowego w Częstochowie (sygn. akt II K 216/17 z dnia 10.11.2020 r.) na mocy którego wymierzono wobec niego karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Zatem nie ma możliwości połączenia kary orzeczonej tym wyrokiem z jakąkolwiek inną karą, po myśli cytowanego wcześniej art. 81 ust. 2 tzw. ustawy covidowej. I choć oczywistym jest, że przepisy art. 81 ust. 1 i 2 ustawy Tarcza 4.0 wprowadzają wyjątki od zasady wyrażonej w art. 4 § 1 k.k., a tym samym nie wyłączają w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami, zastosowania dyspozycji art. 4 § 1 k.k. (brak bowiem wyraźnej regulacji w tym ostatnim zakresie (vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 2 grudnia 2021 r. sygn. akt II AKa 275/21), to sposób w jaki skarżący chciałby, aby zasada lex mitior została zastosowana podczas orzekania o karze łącznej, nie jest prawidłowy. Otóż apelujący wywodzi, iż do kar jednostkowych (za czyny popełnione przecież przed dniem wejścia w życie ustawy Tarcza 4.0) – w sytuacji gdy żadna z nich (poza opisaną punkcie 14 części wstępnej zaskarżonego wyroku) nie została orzeczona po dniu 23 czerwca 2020 r., stosować należało obecnie obowiązujące przepisy. Nie na tym wszak polega działanie w/w zasady. Chodzi w niej przecież o to, aby można było zastosować ustawę obowiązującą uprzednio (czyli w dacie czynu, bądź okresie przejściowym), jeśli jest dla sprawcy względniejsza, niż ustawa obecnie obowiązująca. Skarżący proponuje zupełne odwrócenie sytuacji, a zatem wnosi aby stosować ustawę obowiązującą obecnie do czynów popełnionych przed jej wejściem w życie, stosując zasadę z art. 4 § 1 k.k. Stąd więc uwzględnienie zarzutu obrazy art. 4 § 1 k.k. w takiej postaci, jak zaproponował to skarżący, nie mogło z oczywistych powodów nastąpić.

Czyny, za które skazano K. D. wyrokami opisanymi w punktach 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 popełnione zostały przed 1 lipca 2015 r. W sprawie można byłoby spośród tych wyroków utworzyć zbieg realny, procedując w myśl przepisów obowiązujących do dnia 1 lipca 2015 r., a zatem stosując zasadę wyrażona w art. 4 § 1 k.k. I nad tym słusznie rozważał sąd I instancji. Byłyby to kary z wyroków z punktów 1, 2, 3, 4, 6 i 8. Najniższa możliwa do orzeczenia kara – przy zastosowaniu zasady absorpcji to 2 lata (choć w chwili wyrokowania w II instancji kary nie można byłoby zarządzić do wykonania, albowiem upłynął okres próby, a zatem byłaby to kara 1 rok i 6 miesięcy z wyroku opisanego w punkcie 4). Z kolei suma kar (na etapie wyrokowania przez sąd I instancji) wynosiłaby (po skróceniu kary z wyroku SR Mysłowice w sprawie II K 759/12 oraz przeliczeniu kary warunkowo zawieszonej w sprawie SR Katowice Wschód V K 66/12 i SR Mikołów II K 102/15 po myśli art. 89 § 1 b k.k.) 5 lat i 5 miesięcy. Po myśli przepisów obowiązujących przed 1 lipca 2015 r. nie dałoby się już utworzyć żadnego innego zbiegu realnego, jako że czyny z wyroków opisanych w punktach 7, 10, 12 oraz 14 popełnione zostały po tej dacie. Czyny z wyroku SR Dąbrowa – Górnicza z punktu 5, popełnione zostały wprawdzie przed datą 1 lipca 2015 r., lecz nie pozostawałyby w zbiegu realnym z żadnym innym czynem. Stąd skazany musiałby odbyć kary za te przestępstwa kolejno i odrębnie, bez możliwości skorzystania z instytucji kary łącznej. Byłaby to zatem sytuacja niekorzystna dla niego. Miałby do odbycia odrębnie kary 1 rok i 4 miesiące, 3 miesiące, 2 lata i 6 miesięcy, 2 lata oraz 1 rok i 8 miesięcy, czyli łącznie 7 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności. A zatem nawet w sytuacji, gdyby sąd I instancji orzekł za pierwszy zbieg realny karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolność, przy zastosowaniu zasady absorbcji – co wydaje się nierealne w sytuacji niekorzystnej opinii o skazanym, wielości skazań, przyjęcia recydywy – miałby on do odbycia łącznie 9 lat i 3 miesiące pozbawienia wolności. Gdyby zaś sąd zdecydował się na zasadę kumulacji, łączna wysokość kar jakie skazany miałby odbyć kształtowałaby się na poziomie 13 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Słusznie zatem w tej sytuacji uznał sąd I instancji, iż stan prawny obowiązującego pomiędzy 1 lipca 2015 r. a 23 czerwca 2020 r., będzie najbardziej korzystny dla skazanego. W tych warunkach orzekł karę łączną, która w żadnym razie nie razi swą niewspółmiernością, jak wywodzi skarżący. W orzecznictwie - tak Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych - trafnie zauważa się, iż przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo. Należy podkreślić, że skazany niemal całe swe dorosłe życie, z pewną regularnością, popełnia przestępstwa. Choć nie ukończył nawet 30 lat, by już 11 razy karany. Dotychczasowe pobyty w warunkach jednostek penitencjarnych nie przyczyniły się do jego resocjalizacji. Słusznie uznał sąd I instancji, że skazany jest sprawcą na tyle niepoprawnym, że nie zasługuje na zastosowanie wobec niego zasady absorpcji, jak wnioskował o to skazany i jego obrońca. Skazany nie zasługuje na orzeczenie o karze łącznej, które przyniosłoby konieczność „zredukowania” wysokości tejże do poziomu niższego, niż zbliżona do kumulacji kar jednostkowych. W orzecznictwie wielokrotnie podkreśla się, że zastosowanie tak zasady kumulacji, jak i absorpcji winno mieć miejsce wyjątkowo i zarezerwowane musi być dla szczególnych przypadków. Kara straciłaby swój sens i cele jakie ma osiągnąć, gdyby za każdym razem skazany korzystał na zastosowaniu wobec niego instytucji wyroku łącznego i orzeczeniu kary łącznej niższej od sumy kar jednostkowych. Wspomnieć jedynie wypada, że już trzykrotnie zapadały wobec niego wyroki łączne. Nie można w ten sposób premiować sprawców niepoprawnych, powracających wielokrotnie na drogę przestępczą i czyniących sobie z takiej działalności sposób na życie. Zważywszy dodatkowo na niepochlebną opinię z zakładu karnego, słuszna była decyzja sądu I instancji o zastosowaniu zasady asperacji, zbliżonej do zasady kumulacji. Pomiędzy przestępstwami nie zachodzi ani zbieżność czasowa, ani podmiotowa, jedynie można stwierdzić, że w przeważającym zakresie stanowiły one bezprawny atak na to samo dobro chronione prawem, a mianowicie na mienie.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1. oparcie orzeczenia na przepisach dotyczących orzekania o karze łącznej w stanie prawnym obowiązującym od 24 czerwca 2020 r.,

2. uwzględnienie art. 91a k.k. z zaliczeniem kar wykonanych i skróconych

3. wymierzenie następujących kar łącznych:

-utworzenie zbiegu przestępstw poprzez połącznie kar opisanych w sprawach 1, 2, 3, 4, 6, 8, i wymierzenie kary łącznej z jednoczesnym zastosowaniem zasady pełnej absorpcji w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności,

- utworzenie zbiegu przestępstw przez połączenie kar orzeczonych w sprawach opisanych w punktach 7, 10, 12 części wstępnej wyroku łącznego i wymierzenie kary łącznej z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności,

z jednoczesnym zaliczeniem dotychczas odbytych kar jednostkowych w poszczególnych wyrokach.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak było podstaw do wydania orzeczenia reformatoryjnego w formie wnioskowanej przez obrońcę skazanego i orzekania o karze łącznej na podstawie przepisów obowiązujących od dnia 24 czerwca 2020 r. po utworzeniu proponowanych przez apelującgo zbiegów realnych. Nadto w myśl obecnie obowiązującego stanu prawnego w zakresie orzekania o karze łącznej, nie jest możliwe zastosowanie zasady absorpcji – jak wnioskował o to skarżący. Dodatkowo kara wymierzona przez sąd I instancji – po zastosowaniu najkorzystniejszego dla skazanego stanu prawnego - nie nosi cech rażącej surowości, z uwagi na wyeksponowane wyżej przez sąd odwoławczy okoliczności związane z sylwetką skazanego, jego wielokrotną uprzednią karalnością - pomimo stosunkowo młodego wieku, jak również w związku z brakiem pozytywnej prognozy kryminologiczno społecznej w stosunku do jego osoby.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z powodu oczywistej bezzasadności zarzutów postawionych w apelacji obrońcy skazanego, a jednocześnie zważywszy na brak podstaw do działania z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i postawionych zarzutów, Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Skazanego zwolniono od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze, z uwagi na odbywanie przez niego długoterminowej kary pozbawienia wolności. Opłaty nie zasądzano, zważywszy na treść art. 6 stawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych.

7.  PODPIS

SSO (del.) Teresa Jędrzejas - Paluch SSA Iwona Hyła SSA Aleksander Sikora

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca skazanego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok łączny w części dotyczącej orzeczenia o karze.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana