UZASADNIENIE

Wyrokiem z 12 listopada 2021r. Sąd Okręgowy w Katowicach zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z 13 sierpnia 2021r. i od 1 lipca 2021r. przyznał R. L. prawo do emerytury górniczej z art. 50a ust. 2
w związku z art. 50a ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy zastosowaniu do części socjalnej tego świadczenia kwoty bazowej aktualnej w dacie złożenia wniosku.

Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony urodził się w (...) Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na mocy decyzji organu rentowego z 2 października 2018r. na podstawie art. 50e ustawy emerytalnej nabył prawo do emerytury górniczej począwszy od 4 września 2018r. po przepracowaniu 25 lat stale i w pełnym wymiarze pod ziemią.

Po przyznaniu prawa do emerytury ubezpieczony nadal stale świadczy pracę górniczą i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. W dniu 27 lipca 2021r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z kolejnym wnioskiem emerytalnym domagając się przyznania emerytury górniczej w związku z ukończeniem 50 roku życia oraz ustalenia wysokości tak przyznanego świadczenia z uwzględnieniem przepracowania dodatkowych 30 miesięcy. Rozpoznając powyższe organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

W rozważaniach prawnych Sąd pierwszej instancji powołał art. 50a ust. 2
w związku z art. 50a ust. 1, art. 53 ust. 3 w związku z art. 21 ust. 2 oraz art. 53 ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazał przy tym Sąd, że spełnienie przez ubezpieczonego wszystkich tych przesłanek z art. 50a ustawy emerytalnej pozostawało pomiędzy stronami bezsporne.

Sąd Okręgowy stwierdził, że przepisy art. 50a i art. 50e ustawy emerytalnej stanowią autonomiczne i odrębne względem siebie podstawy nabycia prawa do dwóch odrębnych emerytur górniczych. Pierwsza z nich przysługuje po osiągnięciu wymaganego w nim wieku i odpowiedniego stażu jakiejkolwiek pracy górniczej
i równorzędnej. Druga natomiast przysługuje bez względu na wiek po przepracowaniu
25 lat kwalifikowanej pracy górniczej - wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Skoro zatem oba przywołane wyżej przepisy normują odmienną materię, to nie ma między nimi konfliktu, który wymagałby zastosowania jakiejkolwiek reguły kolizyjnej. Dlatego też ustawodawca jej nie przewidział. Tym samym posiadanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury górniczej z art. 50e ustawy emerytalnej
w żadnym wypadku nie wyklucza możliwości nabycia przez niego obecnie prawa do kolejnej emerytury górniczej - z art. 50a tej ustawy. Przeciwne stanowisko organu rentowego nie znajduje żadnego uzasadnienia prawnego. Negowana przez organ rentowy co do zasady możliwość wielokrotnego przejścia na emeryturę jest przy tym od dawna akceptowana przez utrwalone orzecznictwo sądowe.

W tej sytuacji Sąd pierwszej instancji uznał, że spełniając przesłanki do przyznania prawa do nowej emerytury górniczej ubezpieczony winien mieć ją obliczoną z uwzględnieniem do części socjalnej aktualnej kwoty bazowej. Ubezpieczonemu w dniu 2 października 2018r. przyznano emeryturę górniczą bez względu na wiek. Następnie podlegał on ubezpieczeniu społecznemu przez ponad 30 miesięcy. W tej sytuacji
w świetle przytoczonych regulacji ze względu na przyznanie mu prawa do nowego świadczenia możliwe jest zastosowanie do części socjalnej świadczenia kwoty bazowej aktualnej w dacie złożenia wniosku.

Orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Apelację od wyroku złożył organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, a w szczególności przepisu art. 50e oraz 50a ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku przez uznanie, że decyzja organu rentowego
z 13 sierpnia 2021r. jest prawidłowa i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony domagał się przyznania prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2022r., poz. 504 ze zm. – dalej jako ustawa emerytalna).

Stosownie do treści tego przepisu:

1. Górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

2. Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony nie wykazał co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej. Wykazał on jedynie 23 lata

7 miesięcy i 29 dni takiej pracy (wyliczenie organu rentowego w załączniku do pisma procesowego z 11 lipca 2022r. k-40). Do wymaganego okresu 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie można zaliczyć okresu urlopu górniczego.

Ubezpieczony otrzymał w oparciu o decyzję organu rentowego z 2 października 2018r. prawo do emerytury górniczej na podstawie art. 50e ust. 1 ustawy emerytalnej. Przyznanie tego świadczenia nastąpiło jednak po zaliczeniu do okresu pracy górniczej urlopu górniczego. Ubezpieczony przebywał na urlopie górniczym od 8 lipca 2015r. do 31 grudnia 2017r. Urlop ten został udzielony na podstawie art. 11b ust. 1 ustawy z 7 września 2007r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (t.j.: Dz.U. z 2022r., poz. 1309 – dalej jako ustawa o funkcjonowaniu górnictwa).

Zgodnie z art. 11b ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa urlop górniczy, o którym mowa w art. 11a ust. 1 pkt 1, przysługuje pracownikowi zatrudnionemu pod ziemią w kopalni, zakładzie górniczym lub jego oznaczonej części, nabytych po dniu 1 stycznia 2015r. przez przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 8 ust. 1, któremu ze względu na wiek i łączny staż pracy, w tym staż pracy w okresie pełnienia z wyboru funkcji w organach związku zawodowego zrzeszającego pracowników kopalni, zakładu górniczego lub jego oznaczonej części, lub staż pracy pod ziemią wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy brakuje nie więcej niż cztery lata do nabycia prawa do emerytury - w wymiarze do czterech lat.

W art. 11 ust. 6 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa przewidziano, że urlop górniczy, o którym mowa w art. 11a ust. 1 pkt 1, traktuje się na równi z okresem pracy górniczej uprawniającym do nabycia uprawnień emerytalnych. Okres urlopu górniczego uwzględnia się również przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, o której mowa w art. 50e ustawy emerytalnej.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego uregulowanie przewidziane w art. 11 ust. 6 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa dotyczy wyłącznie zaliczenia urlopu górniczego do okresu pracy górniczej (traktowania na równi z pracą górniczą) wymaganej do przyznania emerytury górniczej w sytuacji opisanej w art. 11b ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa - czyli emerytury górniczej do której w momencie udzielania urlopu górniczego brakowało nie więcej niż 4 lata.

W dacie udzielenia ubezpieczonemu urlopu górniczego, czyli w dniu 8 lipca 2015r., brakowało mu więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury z art. 50a ust. 2 ustawy emerytalnej. W momencie udzielania urlopu górniczego osiągnął on jedynie
wiek 44 lat, natomiast art. 50a ust. 2 ustawy emerytalnej przyznaje prawo do emerytury górniczej dopiero po osiągnieciu wieku 50 lat. Zatem przyszłe uprawnienie ubezpieczonego do nabycia prawa do emerytury górniczej z art. 50a ust. 2 ustawy emerytalnej nie stanowiło i w żadnym wypadku nie mogło stanowić podstawy do udzielenia urlopu górniczego.

Ustawodawca nie zdecydował się na umieszczenie w ustawie emerytalnej - w art. 50c - uregulowania umożliwiającego zaliczenie okresu urlopu górniczego udzielonego
na warunkach przewidzianych w art. 11b ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa do okresu pracy górniczej, tak jak to miało w przypadku obowiązującego do dnia 31
grudnia 2006r. art. 36 ust. 2 ustawy emerytalnej. Przepis ten przewidywał, że na równi
z okresami pracy górniczej określonej w ust. 1 traktuje się okres urlopu górniczego do
5 lat, przewidzianego w odrębnych przepisach.

Prowadzi to do jednoznacznego wniosku, że nie można przyjmować aby okres urlopu górniczego, udzielonego w oparciu o przepisy ustawy o funkcjonowaniu górnictwa, podlegał zawsze zaliczeniu do pracy górniczej (był traktowany jak okres pracy górniczej) nawet w przypadku składania wniosków o przyznanie kolejnych emerytur do których prawo jest uzależnione od wykazania odpowiedniego okresu pracy górniczej - w sytuacji gdy spodziewane nabycie prawa do tej kolejnej wnioskowanej emerytury nie mogło uzasadniać udzielenia wskazanego urlopu górniczego.

Podsumowując - na podstawie art. 11 ust. 6 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa
- okres urlopu górniczego udzielonego w warunkach przewidzianych w art. 11b ust. 1
tej ustawy, podlega zaliczeniu do okresu pracy górniczej (jest traktowany na równi z okresem pracy górniczej), wyłącznie w przypadku nabycia prawa do emerytury, która była podstawą do oceny uprawnień do tego urlopu górniczego.

Ubezpieczony nie spełnił zatem warunków uprawniających do przyznania prawa do emerytury górniczej z art. 50a ust. 2 ustawy emerytalnej albowiem w dacie wydania zaskarżonej decyzji nie legitymował się 25-letnim okresem pracy górniczej i równorzędnej. Wykazał on bowiem jedynie 23 lata, 7 miesięcy i 29 dni pracy górniczej
i równorzędnej.

Mając powyższe na uwadze na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

/-/ SSA Małgorzata Andrzejewska